Loading...
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Επικαιρότητα

Νιγηρία: Ισλαμικός Ριζοσπαστισμός και Boko Haram

γράφει ο Ανδρέας Πετρούσης

 

Η Boko Haram (“Μπόκο Χαράμ ή στην γλώσσα Χάουσα της Νιγηρίας “Η δυτική παιδεία είναι αμαρτία”) είναι μία εξτρεμιστική ισλαμιστική οργάνωση η οποία ιδρύθηκε το 2002 από τον Μοχάμεντ Γιουσούφ και έχει ως στόχο την απαγόρευση οποιασδήποτε δραστηριότητας έχει σχέση με το δυτικό τρόπο ζωής και ειδικά την εκπαίδευση σύμφωνα με δυτικά πρότυπα. Από τα πρώτα χρόνια ίδρυσής της, η Boko Haram επιδίδεται σε μάχες εναντίον του νιγηριανού στρατού και των χριστιανών της  περιοχής, σε μία χώρα με πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου (η Νιγηρία είναι η 6η χώρα σε εξαγωγές αργού πετρελαίου στον κόσμο και η 13η σε εξαγωγές φυσικού αερίου)(https://www.cia.gov/library/publications/resources/the-world-factbook/geos/ni.html). Επιπλέον, από το 2009 και έπειτα, η τρομοκρατική οργάνωση έχει επιδοθεί σε έναν αιματηρό αγώνα κατά της ζωής, της ανεξιθρησκίας και της εκπαίδευσης στην Νιγηρία, καθώς επίσης και στον Νίγηρα, το Καμερούν και το Τσαντ.

Τα αίτια ίδρυσης μιας τρομοκρατικής οργάνωσης όπως είναι η Boko Haram, σε ένα από τα πιο πλούσια κράτη της Υποσαχάριας Αφρικής είναι πολλά. Εναλλαγές στην κυβέρνηση δικτατορικών καθεστώτων αλλά και ασταθείς δημοκρατικές κυβερνήσεις (από τις πρώτες ελεύθερες εκλογές του 1964 μετά την απελευθέρωση της χώρας από τους Βρετανούς το 1960), προεκλογικά προγράμματα κατά της διαφθοράς σύμφωνα με τα οποία εκλέγονταν οι Πρόεδροι αλλά ποτέ δεν τα υλοποιούσαν, καθώς και διαφορετικές οικονομικές, πολιτικές και θρησκευτικές πορείες που ακολούθησαν Βορράς και Νότος μετά το 1960, είναι οι πολιτικοί παράγοντες της έξαρσης της τρομοκρατίας. Η φτώχεια που μαστίζει σήμερα το 46.5% του πληθυσμού της (91,4 εκατομμύρια από τα 196,6 του πληθυσμού της,ενώ καθημερινά αυξάνονται)(https://worldpoverty.io/index.html) λόγω των πολιτικών που εφαρμόζονται είναι ο κυριότερος παράγοντας επιτάχυνσης της κατακόρυφης αύξησης του ισλαμικού ριζοσπαστισμού στην περιοχή.

Η εθνοτική πολυμορφία της Νιγηρίας και οι διαφορές ανάμεσα στις φυλές που συνθέτουν το κράτος, αποτελούν τροχοπέδη για την αύξηση της βίας και της τρομοκρατίας. Στα βόρεια της χώρας κατοικούν σουνίτες μουσουλμάνοι των φυλών Χάουσα (εξισλαμίστηκαν τον 19ο αιώνα από τον φανατικό ισλαμιστή, σεΐχη ΟυσμάνΝταν Φόντιο) και Φουλάνι (σουνίτες μουσουλμάνοι, κάτοικοι της Υποσαχάριας Αφρικής που εξισλαμίστηκαν τον 11ο αιώνα). Στα νοτιοανατολικά της χώρας (κυρίως στην περιοχή της Μπιάφρα) κατοικούν χριστιανοί της φυλής των Ίγκμπο ενώ νοτιοδυτικά, χριστιανοί της φυλής Γιορούμπα. Η επικράτηση του Ισλάμ στα βόρεια είχε ως αποτέλεσμα την υιοθεσία της Σαρία σε 12 από τις 36 πολιτείες της Νιγηρίας. Η εφαρμογή του Ισλαμικού Νόμου από την Boko Haram έχει εξασφαλίσει την αντοχή της τρομοκρατικής οργάνωσης απέναντι στον χρόνο, παρά τις μακαβριότητες στις οποίες επιδίδεται απέναντι στις γυναίκες και στα παιδιά. Ακόμη και σήμερα, οι νιγηριανές αρχές επιβολής της τάξης στις βόρειες περιοχές της χώρας επιδεικνύουν μέχρι και σήμερα μία αμφιλεγόμενη και απαθή στάση απέναντι σε μία οργάνωση που αριθμεί περισσότερα από 9000 μέλη.

Εξάλλου η Boko Haram δεν εμφανίστηκε ξαφνικά το 2002. Πριν από την ίδρυσή της, στην περιοχή της βόρειας Νιγηρίας δρούσαν διάφορες ισλαμικές παραστρατιωτικές και φονταμενταλιστικές οργανώσεις και κινήματα όπως το Daawa Μovement και το ZakzakyIslamic Movement of Nigeria (IMN). Στην πόλη Maiduguri, όπου και ιδρύθηκε η τρομοκρατική οργάνωση, κατά τη δεκαετία του ’70, άνθισε και έδρασε η ισλαμιστική σέκτα Izala, η οποία αποδοκίμαζε την απληστία των κυβερνώντων και τον τρόπο ζωής βασισμένο σε δυτικά πρότυπα. Σε συνδυασμό με τις ισλαμικές εξεγέρσεις της περιόδου (ισλαμικό κίνημα Maitasine και Yan Tatsme) τοποθετήθηκαν οι κατάλληλες βάσεις για την οργάνωση των ακραίων ισλαμιστών σε μία οργάνωση, ενάντια στην πολιτεία, στο κράτος αλλά και στους χριστιανούς, στον δυτικό τρόπο ζωής και στην μόρφωση και στην εκπαίδευση.

Σήμερα, η Boko Haram αποτελεί την τρομοκρατική οργάνωση με τις περισσότερες δολοφονίες παγκοσμίως (περισσότερες από 3800 απόπειρες από το 2002 με περισσότερους από 22000 νεκρούς) ενώ από το 2015 έχει δηλώσει υποταγή στο IS (Ισλαμικό Κράτος). Εξάλλου, σκοπός της είναι η εγκαθίδρυση ενός ισλαμικού κράτους στην Νιγηρία, ώστε να ελέγχει η ίδια το πετρέλαιο, την παιδεία και γενικότερα την καθημερινότητα της χώρας. Τέλος κυριότερη τακτική που χρησιμοποιεί η οργάνωση, είναι η απαγωγή γυναικών αλλά και κοριτσιών από σχολεία και η μεταφορά στην ζούγκλα, με περισσότερα από 500 περιστατικά να έχουν καταγραφεί μέχρι και σήμερα. Χαρακτηριστικά, το 2004, το πιο αιματηρό έτος για την Boko Haram, 234 ανήλικα κορίτσια απήχθησαν από το σχολείο τους στο χωριό Chibok ενώ πολλά από αυτά πουλήθηκαν ως νύφες έναντι 4-6 δολαρίων ΗΠΑ.(https://ourworldindata.org/terrorism)

Στην περίπτωση της Νιγηρίας, για την ανάδυση και την αντοχή της Boko Haram, ο ισλαμικός ριζοσπαστισμός βρήκε πρόσφορο έδαφος και εκμεταλλευόμενος την χαλαρότητα των θεσμών και την πολιτική αστάθεια την οποία αντιμετωπίζει η χώρα μέχρι και σήμερα, οδήγησε την χώρα στα πρόθυρα του εμφυλίου και στην ανάδυση της τρομοκρατίας σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής και όχι μόνο, ζωής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι πρόσφατες προεδρικές εκλογές της χώρας. Οι εκλογές ήταν προγραμματισμένες να γίνουν στις 16 Φεβρουαρίου, με υποψήφιους τον πρώην δικτάτορα αλλά και πρόεδρο ΜουχαμαντούΜπουχάρι και τον εκατομμυριούχο πρώην αντιπρόεδρο Ατίκου Αμπουμπακάρ, δύο πρόσωπα τα οποία συνδέονται όσο κανείς άλλος, με την διαφθορά στην χώρα. Οι εκλογές τελικά αναβλήθηκαν για λόγους ασφαλείας, για μία εβδομάδα αργότερα. Στις 23 Φεβρουαρίου κατά τη διάρκεια των εκλογών, δεκάδες άνθρωποι σκοτώθηκαν ενώ συνελήφθησαν εκατοντάδες, με τις κατηγορίες της νοθείας, της βιαιοπραγίας, της απόπειρας δολοφονίας και την κατοχή όπλων και εκρηκτικών.

Η πολιτική αστάθεια, η αβεβαιότητα, η διαφθορά σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής ζωής αλλά και η φτώχεια και η ανέχεια, έχουν καταστήσει την Νιγηρία δέσμια της Boko Haram. Όπως και στις περιπτώσεις της πολιτικής αστάθειας του Ιράκ, της Συρίας και της Υεμένης (με αποτέλεσμα την ανάδυση του ISIS), έτσι και στην Νιγηρία, η λύση πρέπει να έρθει μέσα από το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Οι δύο υποψήφιοι πρόεδροι πρέπει να πορευτούν και να συνεργαστούν με γνώμονα την ευημερία της ίδιας της χώρας. Τα Ηνωμένα Έθνη πρέπει να αποστείλουν παρατηρητές ώστε να επιτηρούν τις πολιτικές και εκλογικές διαδικασίες μέχρι ο ίδιος ο πολιτικός κόσμος της χώρας να είναι ώριμος ώστε να αναλάβει εξολοκλήρου τον έλεγχο των διαδικασιών. Τέλος, ο έλεγχος  της οικονομίας της χώρας πρέπει να ανατεθεί σε Νιγηριανούς τεχνοκράτες προερχόμενους τόσο από την χριστιανική όσο και από την μουσουλμανική κοινότητα. Ο μόνος τρόπος τελικά για να πατάξει η Νιγηρία την τρομοκρατία είναι μέσα από τις ίδιες τις δημοκρατικές διαδικασίες.

Πηγές

1. Comolli V., Boko Haram: Nigeria’s Islamist Insurgency, London, C. Hurst and Co. Publishers, 2015.

2. Perry A., The Hunt for Boko Haram: Investigating the terror tearing Nigeria apart, London, Newsweek Insights, 2014.

3. Walker A., Eat the heart of the infidel. The Harrowing of Nigeria and the rise of Boko Haram, London, C. Hurst and Co. Publishers, 2016.

4. Max Roser, Mohamed Nagdy and Hannah Ritchie, Terrorism, March 22, 2019. Διαθέσιμο σε https://ourworldindata.org/terrorism

5. ACLED team, West Africa, Nigerian Data, March 10, 2019. Διαθέσιμο σε

https://www.acleddata.com

6. Global Terrorism Database, March 9, 2019. Διαθέσιμο σε

https://www.start.umd.edu/gtd/search/Results.aspx?search=Nigeria&sa.x=0&sa.y=0

7. Colin Freeman, Barney Henderson and Mark Oliver, Al-Qaeda map: Isis, Boko Haram and other affiliates’ strongholds across Africa and Asiα, March 15, 2019 Διαθέσιμο σε

https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/alqaeda/10893889/AlQaedamapIsisBokoHaramandotheraffiliatesstrongholdsacrossAfricaandAsia.html