Loading...
Latest news
Κλιματική Αλλαγή, Περιβαλλοντολογικά Προβλήματα και Δίκαιο Ενέργειας

(HYDRO)POLITIK KILLS

Γράφει ο Κωνσταντίνος Λαμπράκης

Το παρόν άρθρο αποτελεί το πρώτο μέρος μιας σειράς άρθρων στα οποία θα ασχοληθούμε με την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και τη χρήση του νερού ως μέσο άσκησης της υψηλής πολιτικής των χωρών. Η υδροπολιτική, δηλαδή η χρήση των υδάτινων πόρων ως μέσο πίεσης και επιβολής στην εξωτερική πολιτική, αποκτά νέες διαστάσεις συμβαδίζοντας με τις εξελίξεις στις εμπόλεμες Συρία και Ιράκ και την προσπάθεια της Τουρκίας να ελέγξει το νερό και μέσω αυτού τους γείτονες λαούς.

Στα τέσσερα αυτά άρθρα θα γίνει προσπάθεια να αναδειχθεί η σημασία των υδάτινων πόρων στη συγκεκριμένη περιοχή και οι διενέξεις που έχουν δημιουργηθεί βασιζόμενες σε αυτές. Ειδικότερα, θα ασχοληθούμε με τον Τίγρη και τον Ευφράτη ποταμό, που πηγάζουν από την Τουρκία και διασχίζουν τη Συρία για να καταλήξουν στο Ιράκ, όπου και ενώνονται. Οι ίδιες διαμάχες που προκαλούνται από την τακτική της Τουρκίας να κατασκευάζει φράγματα και να περιορίζει την ροή των υδάτων που φτάνει στις χώρες αυτές, παρατηρούνται και ανάμεσα στο Ισραήλ και την Παλαιστίνη για τα νερά του Ιορδάνη ποταμού και ανάμεσα στην Αίγυπτο και την Αιθιοπία για τα νερά του Νείλου, με τα οποία θα ασχοληθούμε στα δύο τελευταία άρθρα.

ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, στις χώρες που αναβλύζει ασταμάτητα ο μαύρος χρυσός, το νερό παραμένει το πιο σημαντικό αγαθό, τόσο (φυσικά) για την επιβίωση, όσο και για την οικονομία των χωρών. Το πετρέλαιο μπορεί να γεμίσει τις τσέπες των κυβερνώντων και των επιχειρηματιών, αλλά δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες της ανθρώπινης επιβίωσης ή της αγροτικής οικονομίας, που αποτελεί τη μοναδική διέξοδο για τους ανθρώπους της φτωχής υπαίθρου.  

Τα τελευταία χρόνια και μετά το ξέσπασμα του συριακού εμφυλίου που έχει οδηγήσει σε μια σύγκρουση με διεθνείς προεκτάσεις και επεμβάσεις, πολλοί επιστήμονες, όπως η Seager,σε διάφορες μελέτες τους έχουν επισημάνει τη σημασία που είχε η έλλειψη νερού και η εκτεταμένη ξηρασία στην περιοχή ως παράγοντας αποσταθεροποίησης. Οι νέες αυτές συνθήκες οφείλονται, είτε στην κλιματική αλλαγή και την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας που χειροτερεύει την κατάσταση στην ήδη ξηρή και άνυδρη Μέση Ανατολή, είτε στην επέμβαση του ανθρώπινου παράγοντα.

Η έλλειψη νερού, οι ακόμα λιγότερες από παλαιότερα βροχοπτώσεις και η ξηρασία στις αγροτικές περιοχές σε συνδυασμό με την κατασκευή ή την καταστροφή φραγμάτων, μια τακτική που ακολούθησε ο Isis στην περιοχή και τη μόλυνση του νερού οδηγεί σε απόγνωση τον αγροτικό πληθυσμό και ωθεί σε εσωτερική μετανάστευση προς τα μεγάλα αστικά κέντρα, για να συναντήσει τη φτώχια, την ανεργία και να βιώσει ακόμα πιο έντονα τις κοινωνικές και θρησκευτικές διακρίσεις. Ο συνδυασμός των παραγόντων αυτών, άλλωστε, δημιουργεί μια εκρηκτική κατάσταση που είναι ικανή να επιφέρει την κατάρρευση μιας οικονομίας και μιας χώρας, είτε από μόνη της, είτε με τη συνδρομή και την παρασκηνιακή υποκίνηση ξένων ανταγωνιστικών δυνάμεων.

Πέραν όμως από την κλιματική αλλαγή και τις συνέπειες που έχει για τα εύθραυστο οικοσύστημα της περιοχής, καθώς και από τις κινήσεις της κάθε χώρας για να εξασφαλίσει την κάλυψη των αναγκών της σε υδάτινους πόρους εις βάρος άλλων, θα πρέπει να λάβουμε υπόψη, ότι η ποιότητα του νερού έχει υποβαθμιστεί αρκετά. Ο Τίγρης και ο Ευφράτης έχουν μολυνθεί σε ανυπολόγιστο βαθμό από τα πτώματα και τα χημικά που άφησε πίσω του ο πόλεμος ή έσπειραν οι μαχόμενες πλευρές για να πλήξουν τους αντιπάλους τους, ενώ η ίδια κατάσταση επικρατεί και στον Ιορδάνη, τον ιερό αυτό ποταμό που πλέον θυμίζει μια ιερή χωματερή που περιλαμβάνει τα λύματα των Ισραηλιτών, Παλαιστίνιων και Ιορδανών.

Αν αναλογιστούμε, ότι τα νερά των ποταμών και λιμνών παίζουν μεγάλο ρόλο στον υδρολογικό κύκλο, μπορούμε να συνυπολογίσουμε το μέγεθος της καταστροφής που έπεται, αφού και οι λιγοστές βροχές που θα δροσίσουν την περιοχή θα μολύνουν με τη σειρά τους τα νερά και τα εδάφη εκ νέου εντείνοντας το πρόβλημα.

Σε μια περιοχή που ήδη βρίσκεται διχασμένη σε κράτη, έθνη, φυλές και θρησκεύματα, βυθισμένη σε εσωτερικές και εξωτερικές εντάσεις και συγκρούσεις και υφίσταται την κλιματική και όχι μόνο ερημοποίηση της, το νερό χρησιμοποιείται ως μέσο επιβολής, αντί να αποτελέσει μια ευκαιρία για συνεργασία και μάλιστα σε μια εποχή που τα μάτια και τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων και κατεπέκταση του κόσμου όλου είναι στραμμένα πάνω της.

Στο επόμενο άρθρο θα αναφερθούμε στον Τίγρη και τον Ευφράτη ποταμό και την τακτική της Τουρκίας να επιβάλλει την πολιτική της στις αποδυναμωμένες από τον πόλεμο και τις επεμβάσεις Συρία και Ιράκ, των οποίων η επιβίωση εξαρτάται από τα νερά των ποταμών.

ΠΗΓΕΣ

Αδάμ Αδαμόπουλου, Το Νερό «Καίει» την Μέση Ανατολή – Οι Εντάσεις και η Βία για τα Υδάτινα Αποθέματα Χτυπούν Κόκκινο, Παρ, 7 Σεπτεμβρίου 2018. Διαθέσιμο σε https://www.energia.gr/article/147477/to-nero-kaiei-thn-mesh-anatolh-oi-entaseis-kai-h-via-gia-ta-ydatina-apothemata-htypoyn-kokkino

Carl-Friedrich Schleussner, Jonathan F. Donges, Reik V. Donner, and Hans Joachim Schellnhuber Armed-conflict risks enhanced by climate-related disasters in ethnically fractionalized countries, May 20, 2016. Διαθέσιμο σεhttps://www.pnas.org/content/113/33/9216

Mark Fischetti Climate Change Hastened Syria’s Civil War, March 2, 2015 Διαθέσιμο σεhttps://www.scientificamerican.com/article/climate-change-hastened-the-syrian-war/

Energy Press, Ευθύνεται η κλιματική αλλαγή για τις συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή; 16 11 2016. Διαθέσιμο σε https://energypress.gr/news/eythynetai-i-klimatiki-allagi-gia-tis-sygkroyseis-sti-mesi-anatoli