Γράφει η Οξάνα Σένια
Η πολυαναμενόμενη Διάσκεψη Κορυφής για το κλίμα COP26 στη Γλασκώβη έχει φτάσει στο τέλος της σημειώνοντας σημαντική πρόοδο σε διάφορους τομείς -ωστόσο όχι ικανοποιητική. Ο πλανήτης εξακολουθεί να βρίσκεται εκτός τροχιάς για να νικήσει την κλιματική κρίση.
Ηγέτες από όλο τον κόσμο αναγνωρίζοντας τον επείγοντα χαρακτήρα της πρόκλησης συμφώνησαν, ότι οι χώρες θα πρέπει να επιστρέψουν το επόμενο έτος (2022) για να υποβάλουν ισχυρότερους στόχους μείωσης των εκπομπών το 2030 με στόχο να γεφυρωθεί το χάσμα στον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Οι υπουργοί συμφώνησαν, επίσης, ότι οι ανεπτυγμένες χώρες θα πρέπει να παραδώσουν επειγόντως περισσότερους πόρους, για να βοηθήσουν τις ευάλωτες στο κλίμα χώρες να προσαρμοστούν στις επικίνδυνες και δαπανηρές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής που ήδη αισθάνονται – από τη μείωση της απόδοσης των καλλιεργειών έως τις καταστροφικές καταιγίδες.
Οι χώρες της COP-26 ανέλαβαν πέρα από το Σύμφωνο της Γλασκώβης για το Κλίμα, τολμηρές συλλογικές δεσμεύσεις για τον περιορισμό των εκπομπών μεθανίου, για την ανάσχεση και αναστροφή της απώλειας δασών, την εγκατάλειψη της μηχανής εσωτερικής καύσης, την επιτάχυνση της σταδιακής κατάργησης του άνθρακα και τον τερματισμό της διεθνούς χρηματοδότησης για ορυκτά καύσιμα. Η Γλασκώβη ήταν μια πλατφόρμα για την έναρξη καινοτόμων τομεακών συνεργασιών και νέας χρηματοδότησης για την υποστήριξή τους, με στόχο την αναμόρφωση κάθε τομέα της οικονομίας στην κλίμακα που είναι απαραίτητη για την επίτευξη ενός μέλλοντος με καθαρές μηδενικές εκπομπές.
Εντούτοις, παρά τη σημαντική πρόοδο σε πολλά μέτωπα, οι εθνικές δεσμεύσεις για το κλίμα και τη χρηματοδότηση εξακολουθούν να υπολείπονται κατά πολύ από αυτό που χρειάζεται για να αντιμετωπιστεί η κλιματική πρόκληση. Οι χώρες δεν δεσμεύτηκαν αρκετά για βαθιές περικοπές εκπομπών ως το 2030, παρόλο που συμφώνησαν σε μια διαδικασία που θα μπορούσε να κρατήσει ζωντανό τον στόχο των 1,5 βαθμών Κελσίου. Νέα κλιματικά σχέδια (γνωστά ως εθνικές καθορισμένες συνεισφορές) υποβλήθηκαν από 151 χώρες για να μειώσουν τις εκπομπές τους έως το 2030. Προκειμένου να διατηρηθεί ο στόχος περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πρέπει να περιοριοριστούν οι παγκόσμιες εκπομπές στο μισό μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας. Μολαταύτα, τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ότι αυτά τα σχέδια, ως έχουν, διατηρούν την αύξηση της θερμοκρασίας στους 2,5 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα, γεγονός που εξακολουθεί να αποτελεί εξαιρετικά επικίνδυνη κατάσταση.
Συνεπώς, στο σημείο αυτό άξια αναφοράς είναι η συμφωνία COP26. Η απόφαση της Γλασκώβης καλεί τις χώρες να επανεξετάσουν και να ενισχύσουν τους στόχους τους για το 2030 έως το τέλος του 2022 για να τους ευθυγραμμίσουν με τους στόχους θερμοκρασίας της Συμφωνίας του Παρισιού. Ζητά, επίσης, από όλες τις χώρες που δεν το έχουν κάνει ακόμη να υποβάλουν μακροπρόθεσμες στρατηγικές έως το 2050, με στόχο τη δίκαιη μετάβαση σε καθαρές μηδενικές εκπομπές γύρω στα μέσα του αιώνα. Έτσι, ισχυρότερα κλιματικά σχέδια και μακροπρόθεσμες στρατηγικές θα συμβάλουν στην ευθυγράμμιση των στόχων του καθαρού μηδενός και του 2030, καθώς και στην ενίσχυση των φιλοδοξιών.
Σε άλλο σημείο, η απόφαση COP26 αναφέρει ότι οι χώρες αποφασίζουν να συνεχίσουν τις προσπάθειες για να περιορίσουν την αύξηση της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου, γεγονός που δίνει σε αυτό το χαμηλότερο όριο θερμοκρασίας ακόμη μεγαλύτερη έμφαση από ό,τι στη Συμφωνία του Παρισιού. Έτσι, οι ηγέτες κατάφεραν να κρατήσουν ζωντανές τις ελπίδες για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5 βαθμούς Κελσίου, αλλά ελάχιστα.
Η COP, η οποία χαρακτηρίζεται ως η μεγαλύτερη ετήσια κλιματική εκδήλωση στον κόσμο, ξεκίνησε το 1995 στο Βερολίνο, πριν από περίπου 30 χρόνια. Τίποτα, ωστόσο, δεν έχει αλλάξει πραγματικά σε όλο αυτό το διάστημα. Μάλιστα, σε ολόκληρη την ιστορία της COP, ούτε μια φορά δεν συζητήθηκαν σοβαρά οι κύριες αιτίες της κλιματικής αλλαγής, της απώλειας των οικοτόπων και της εξαφάνισης των ειδών. Οι κύριες αυτές αιτίες δεν είναι άλλες από την Εμπορική Αλιεία και την Κτηνοτροφία. Γιατί είναι σημαντικές αυτές οι αιτίες; Παραδείγματος χάριν, σε μια διάσκεψη για το περιβάλλον το να μην ασχολείται κανείς με την αλιεία και την κτηνοτροφία είναι σαν μην ασχολείται με το κάπνισμα σε ένα συνέδριο για τον καρκίνο του πνεύμονα.
Πιο συγκεκριμένα, μόλις πέντε από τους μεγαλύτερους παραγωγούς κρέατος και γαλακτοκομικών εκπέμουν τον ίδιο όγκο αερίων του θερμοκηπίου με τον πετρελαϊκό γίγαντα Exxon! Μόνο 20 εταιρείες κρέατος και γαλακτοκομικών εκπέμπουν περισσότερο άνθρακα από τη Γερμανία, τη Γαλλία ή τη Μεγάλη Βρετανία! Η εκτροφή ζώων για κρέας, γάλα και αυγά παράγει το 14.5% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τη δεύτερη υψηλότερη πηγή εκπομπών και μεγαλύτερη απ’ όλες της μεταφορές μαζί! Ως εκ τούτου, χωρίς να διαγνωσθούν σωστά οι βασικοί παράγοντες της κατάρρευσης του οικολογικού συστήματος, είναι καταδικασμένο να σπαταληθούν τρισεκατομμύρια δολάρια και πολύτιμος χρόνος.
Αναλυτικότερα, όσον αφορά την αλιεία, η τράτα βυθού από μόνη της απελευθερώνει τόσο CO2 όσο όλα τα αεροπλάνα παγκοσμίως. Επιπλέον, τα ψάρια βαθέων υδάτων μόνο από τις θάλασσες του Ηνωμένου Βασιλείου και της Ιρλανδίας αφαιρούν ένα εκατομμύριο τόνους διοξειδίου του άνθρακα ετησίως. Η αλιεία έχει απελευθερώσει τουλάχιστον 730 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από το 1950.
Όσον αφορά την κτηνοτροφία, η επίπτωση της παραγωγής ζωικού κρέατος στον κόσμο ξεπερνά κατά πολύ τις απλές εκπομπές αερίων. Η κτηνοτροφία είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας αποψίλωσης των δασών και ένας από τους κύριους παράγοντες που συμβάλλουν στην ρύπανση των υδάτων, την ξηρασία και τις νεκρές ζώνες των ωκεανών. Στην πραγματικότητα, όσον αφορά στην εξαφάνιση των ειδών, η κλιματική αλλαγή δεν ανήκει καν στις 5 κορυφαίες αιτίες. Οι βασικοί παράγοντες είναι η υλοτομία (που σχετίζεται άμεσα με την κτηνοτροφία), το κυνήγι και το ψάρεμα, με τη γεωργία να βρίσκεται σε δεύτερη μοίρα, κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη, αφού το 83% του συνόλου της γεωργικής γης χρησιμοποιείται για την εκτροφή ζώων ή την καλλιέργεια τροφίμων για τη διατροφή τους.
Εν κατακλείδι, η κτηνοτροφική παραγωγή και η εμπορική αλιεία επηρεάζουν δραματικά την κλιματική αλλαγή. Η αποψίλωση των δασών λόγω της επέκτασης των βοσκοτόπων και των καλλιεργειών για κτηνοτροφική παραγωγή συμβάλλει στο 9,2% των συνολικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα ζώα.
Αναφορικά με τους ωκεανούς, ένας από τους μεγαλύτερους παράγοντες απώλειας βιοποικιλότητας είναι η αλιεία βιομηχανικής κλίμακας. Τα ιχθυαποθέματα και τα ωκεάνια οικοσυστήματα μειώνονται σε πολλά μέρη του κόσμου λόγω της υπεραλίευσης και των καταστροφικών τεχνικών. Η ακατάλληλη διαχείριση των ωκεανών είναι ευρέως διαδεδομένη και, όπως υπογραμμίζεται στην τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή, οι ωκεανοί αντιμετωπίζουν τώρα σοβαρό πρόβλημα.
Είναι εύλογο, επομένως, να αναλογιστεί κανείς ότι αν η COP των Ηνωμένων Εθνών δεν αρχίσει σοβαρά να ασχολείται με την κτηνοτροφία και τη βιομηχανική αλιεία, δεν έχει νόημα να διοργανώνονται άλλο αυτές οι διασκέψεις.
Βιβλιογραφία
- Πηγή εικόνας: «COP26 – 26th Conference of the Parties to the UNFCCC»,Climate Group, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.theclimategroup.org/cop26
- Helen Mountford, David Waskow, Lorena Gonzalez, Chirag Gajjar, Nathan Cogswell, Mima Holt, Taryn Fransen, Molly Bergen and Rhys Gerholdt, «COP26: Key Outcomes From the UN Climate Talks in Glasgow», World Resources Institute, 2021. Διαθέσιμο σε: https://www.wri.org/insights/cop26-key-outcomes-un-climate-talks-glasgow
- Frank Jordans, Ellen Knickmeyer, «‘Last, best hope:’ Leaders launch crucial UN climate summit», AP News, 2021. Διαθέσιμο σε: https://apnews.com/article/cop26-climate-summit-un-glasgow-fbe482ba15f0c83dbe784d73b92f5817?fbclid=IwAR2uJ-J3ITvLhWaAhFQxZOdKznygLGbgZym6Or7_Xt1gskMk3VRvuad4YeM
- Heinrich-Böll-Stiftung, Friends of the Earth Europe and BUND, «Meat Atlas 2021: Facts and figures about the animals we eat», Heinrich-Böll-Stiftung, 2021. Διαθέσιμο σε: https://eu.boell.org/en/MeatAtlas
- Mariani, G., Cheung, W. W., Lyet, A., Sala, E., Mayorga, J., Velez, L. & Mouillot, D. (2020). Let more big fish sink: Fisheries prevent blue carbon sequestration—half in unprofitable areas. Science advances, 6(44), eabb4848.
Hannah Ritchie, Max Roser, «Threats to Wildlife», Our World In Data, 2021. Διαθέσιμο σε: https://ourworldindata.org/threats-to-wildlife