Του Γιάννη Πήλιουρα, Διεθνολόγος
Με αφορμή τις εξελίξεις όσον αφορά την παρουσία του ιρανικού πετρελαιοφόρου Adrian Darya στα μεσογειακά ύδατα, ξεκίνησε μια μεγάλη συζήτηση σχετικά με τη στάση της Ελλάδας σε σχέση με την εξελισσόμενη κρίση στις σχέσεις των ΗΠΑ με το Ιράν.
Συγκεκριμένα, στις αρχές Ιουλίου, βρετανοί στρατιωτικοί σε συνεργασία με το Γιβραλτάρ συνέλαβαν το δεξαμενόπλοιο, καθώς ισχυρίζονται ότι μετέφερε 2,1 εκ. βαρέλια αργό πετρέλαιο στη Συρία παραβιάζοντας τις κυρώσεις που έχει επιβάλει η Ε.Ε. σε βάρος της εμπόλεμης χώρας.
Σε αντίστοιχες ενέργειες προχώρησε και το Ιράν προχωρώντας στη σύλληψη του βρετανικών συμφερόντων δεξαμενοπλοίου Stena Impero στα στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο, εκεί όπου διεξάγεται σε μεγάλο ποσοστό η παγκόσμια μεταφορά πετρελαίου, σηματοδοτώντας ένα νέο γύρο αντιπαράθεσης του Ιράν με τη Δύση.
Η Ε.Ε. διατηρεί αρνητική στάση όσον αφορά την κλιμάκωση των σχέσεων με το Ιράν, διαφωνώντας ανοικτά με τις ενέργειες του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για την μονομερή καταγγελία της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και την επιβολή κυρώσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα καλείται να ισορροπήσει σε μια λεπτή γραμμή, ανάμεσα στις απαιτήσεις της στενής της συμμάχου και υπερδύναμης και της εθνικής προτεραιότητας της χώρα μας να ακολουθεί τη γραμμή του στενού πυρήνα της Ε.Ε.
Ενδεικτικές για τη σοβαρότητα της κατάστασης είναι οι σκληρές δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο: «Έχουμε καταστήσει σαφές ότι όποιος το αγγίξει, όποιος το υποστηρίξει, όποιος του επιτρέψει να ελλιμενιστεί κινδυνεύει να υποστεί κυρώσεις από τις ΗΠΑ». Την ίδια ώρα, η ελληνική κυβέρνηση ξεκαθάρισε πως δεν είναι διατεθειμένη να διευκολύνει με οποιονδήποτε τρόπο την πλεύση του ιρανικού δεξαμενόπλοιου προς την Συρία
Οι λεπτές ισορροπίες της Ελλάδας με ΗΠΑ και Ισραήλ
Το περιστατικό αυτό, το οποίο εξελίσσεται όσο γράφονται αυτές οι γραμμές, είναι το πρώτο σε μια σειρά προκλήσεων που καλείται να απαντήσει με σαφή τρόπο η ελληνική κυβέρνηση τόσο προς τις ΗΠΑ όσο και στο Ισραήλ.
Ήδη οι ΗΠΑ ζήτησαν τη συνδρομή της Ελλάδας είτε με μεγάλη ναυτική μονάδα –στην περίπτωση της Ελλάδας πρόκειται για φρεγάτα– είτε με εναέριο μέσο παρακολούθησης και παροχής πληροφοριών (Intelligence, Surveillance, Reconnaisance), όπως μετέδωσε με αποκλειστικές πληροφορίες η Καθημερινή. Αντιστοίχως, το Ισραήλ κινείται προς την ίδια κατεύθυνση όσον αφορά την σχέση του με το Ιράν, δημιουργώντας σενάρια στρατιωτικών ασκήσεων, στα οποία συμμετέχει ενεργά η Ελλάδα, με στόχο την Τεχεράνη.
Τα παραπάνω έρχονται να επιβεβαιώσουν τις ανησυχίες της χώρας μας σε περίπτωση που οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοι της στην περιοχή αποφασίσουν να αναβαθμίσουν τις απειλές τους και τις κυρώσεις στο Ιράν, ενδεχομένως και με πολεμικές επιχειρήσεις.
Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελε η χώρα μας να δεχθεί πλήγμα ο ελληνόκτητος στόλος που περνά τα Στενά του Ορμούζ ούτε φυσικά να διαταραχθούν οι σχέσεις της με το Ιράν, καθώς σε δύσκολες για τη χώρα στιγμές, όπως εύστοχα ανέφερε και ο καθηγητής Κων/νος Φίλης, το Ιράν ήταν η μοναδική χώρα που διέθετε στην Ελλάδα πετρέλαιο με πίστωση σε περίοδο κρίσης.
Αυτά τα δεδομένα επιβεβαιώνουν την εκτίμηση ότι στο μέλλον η Ελλάδα θα κληθεί να αντιμετωπίσει δύσκολα διλήμματα που θα αυξήσουν την πίεση στην Ελληνική Κυβέρνηση.
Πηγές:
‘Iran scenario’ at Israel, US, Greece naval exercise, TheTimes of Israel, 25.03.2014
Σκιές πολέμου στα Στενά του Ορμούζ, Deutche Welle, 24.07.2019
Β. Νέδος, Αίτημα από τις ΗΠΑ για συμμετοχή σε δύναμη στον Κόλπο, Καθημερινή, 13.08.2019
Responding to U.S. Threats, Greece Refuses to AidIranian Tanker , Haaretz, 21.08.2019
Κωνσταντίνος Φίλης: Η Ελλάδα δεν πρέπει να δεχτεί το ιρανικό τάνκερ, Liberal.gr, 21.08.2019