γράφει η Μαρία Κρασσά,
Το ρολόι σταμάτησε στις 15:46 την 11η Σεπτεμβρίου του 2001. Στην ελληνική τηλεόραση προβάλλονται πλάνα που θυμίζουν κινηματογραφική ταινία και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία παρακολουθεί συγκλονισμένη. Τα κτήρια σύμβολο της Νέας Υόρκης αποτελούν παρελθόν. Οι Δίδυμοι Πύργοι έχουν δώσει τη θέση τους πλέον στη φωτιά, τις εκρήξεις και το θάνατο. Η <<τρομοκρατία>> όπως υποδηλώνει και η ετυμολογία της λέξης [ τρόμος + κράτος ] πρόκειται για την κυριαρχία με μοναδικά μέσα την πρόκληση του τρόμου και την άσκηση της βίας. Διυλίζοντας λοιπόν την παγκόσμια ιστορία γίνεται φανερό πως τέτοιου είδους επιθέσεις αποτελούν μελανά σημεία της, παραβιάζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα και πλήττοντας την ανθρωπότητα.
Η τρομοκρατία είναι ένα από τα πιο πολυσύνθετα φαινόμενα και εμφανίστηκε ήδη από τα αρχαία χρόνια. Μπορεί η τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι να συντάραξε ολόκληρο τον κόσμο ωστόσο τρομοκρατία είχε παρατηρηθεί στην εποχή του Φιλίππου Β και του πληρωμένου πράκτορα του Αντιφών. Το φαινόμενο αυτό απαντάται για ακόμη μια φορά στη Γαλλική Επανάσταση, το 1789 με τους Ιακωβίνους να προχωράνε σε πράξεις βίας. Με το πέρασμα του χρόνου η << τρομοκρατία>> απέκτησε αυτόνομο ιδεολογικό περιεχόμενο ενώ καθοριστικός παράγοντας στην έξαρση της ήταν η Βιομηχανική Επανάσταση. Αξίζει να λεχθεί πως πολλοί ιστορικοί και αναλυτές του φαινομένου ενστερνίζονται την άποψη πως ο <<Διαφωτισμός>> αποτέλεσε την ιστορική αφετηρία του. Τέλος, στην δεκαετία του 1960 έγιναν ποικίλες προσπάθειες για τον ορισμό του φαινομένου καταλήγοντας σε τρείς βασικούς τύπους του, την ταύτιση του με τη βία, την ένταξη του σε νομικό πλαίσιο και το συσχετισμό του με πολιτική και κοινωνική διάσταση.
Όπως τότε λοιπόν, έτσι και τώρα η τρομοκρατία κάνει καθημερινά αισθητή την παρουσία της. Η έξαρση του φαινομένου τα τελευταία χρόνια καθιστά την διερεύνηση των αιτιών του και την αντίληψη της σοβαρότητας του αδήριτη ανάγκη.
Εμβαθύνοντας, όπως προαναφέραμε η τρομοκρατία είναι ένα πολυσύνθετο φαινόμενο και οι ρίζες του εντοπίζονται σε ποικίλα πεδία και εκφάνσεις του σύγχρονου κόσμου. Αρχικά, στο σύγχρονο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι επικρατεί ο αμοραλισμός και η κρίση των ηθικών αξιών. Η ανθρωπότητα διακρίνεται από την έλλειψη αρχών όπως ο σεβασμός, η ανεκτικότητα, η συνεργασία και η αξιοκρατία, αρχές που αποτελούν τους βασικούς πυλώνες για τη διαμόρφωση ενός ειρηνικού κόσμου. Συνακόλουθα, η έλλειψη ενημέρωσης, οξυδέρκειας , αλτρουισμού και ο μαρασμός της κριτικής σκέψης συμβάλλουν στην έξαρση του φαινομένου αφού τα άτομα μετατρέπονται σε φερέφωνα και υποχείρια, υιοθετώντας απρόσκοπτα ό,τι τους προβάλλεται. Φυσικά δε θα μπορούσαμε να παραλείψουμε πως βασική πηγή των παραπάνω είναι η κρίση του θεσμού της οικογένειας και του σχολείου, με το δεύτερο να μην ακολουθεί το πρότυπο της ανθρωπιστικής παιδείας. Τα άτομα δεν δέχονται τα κατάλληλα ερεθίσματα σε μα εύπλαστη ηλικιακά φάση της ζωής του και αναπόδραστα οδηγούμαστε σε πολίτες που φανατίζονται θρησκευτικά ή και εθνικά, αποκτούν την αίσθηση του αλάθητου των απόψεων τους, εξανδραποδίζονται πνευματικά και χρησιμοποιούν τη βία ώστε να επιβληθούν.
Επιπροσθέτως, στην αναζήτηση των αιτιών είναι επιτακτική ανάγκη η διερεύνηση των οικονομικών και πολιτικών συνθηκών. Στον σύγχρονο κόσμο, τα άτομα θυσιάζουν τα πάντα στο βωμό του χρήματος και των συμφερόντων ενώ παράλληλα φέρονται μεροληπτικά και βδελυρά. Ειδικότερα, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου κράτη λόγω οικονομικών συμφερόντων προχώρησαν σε τρομοκρατικές δράσεις εις βάρος άλλων ασθενέστερων κρατών με σκοπό την υποδούλωση τους. Επιπλέον, τα τελευταία χρησιμοποιούν την τρομοκρατία για να αντισταθούν, δίνοντας της τη μορφή ενός απελευθερωτικού αγώνα. Συνεπάγεται λοιπόν πως οι ανισότητες, η άνιση κατανομή του πλούτου και η εξαθλίωση υποσκάπτουν την τρομοκρατία. Παράλληλα, τρομοκρατικά χτυπήματα έχουν σημειωθεί λόγω πολιτικών συμφερόντων όπως η διάλυση μιας κυβέρνησης, η απομάκρυνση ή ακόμη και ο εκβιασμός κάποιου γνωστού πολιτικού προσώπου. Τέλος, αξίζει να λεχθεί η ανάδειξη των αυταρχικών καθεστώτων ως καθοριστικό αίτιο, αφού σε αντίστοιχες περιπτώσεις ο λαός βιώνει την καταπάτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του και την εξαθλίωση με αντίκτυπο να οδηγείται σε τρομοκρατικές δράσεις και την βία.
Συνάγεται λοιπόν το συμπέρασμα πως η τρομοκρατία αποτελεί καθημερινότητα για κάποιους ανθρώπους ενώ ταυτόχρονα έχει μετατραπεί σε λύση διαφόρων προβλημάτων και σε μέσο εξυπηρέτησης συμφερόντων. Για τους παραπάνω λόγους έχουν παρθεί μέτρα με σκοπό τον περιορισμό του φαινομένου και τη επίτευξη της ασφάλειας των πολιτών.
Η ασφάλεια, όπως είναι ευρέως αποδεκτό, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα αγαθά που δύναται να απολαύσει ο άνθρωπος. Συγκεκριμένα, η ασφάλεια είναι βασική προϋπόθεση ώστε το άτομο να εκφράζεται, να συμμετέχει στα κοινά και να εξελίσσεται σε όλους τους τομείς ελεύθερα και υπεύθυνα. Με σκοπό τα παραπάνω έχουν παρθεί ποικίλα μέτρα. Αρχικά, έχουν τοποθετηθεί κάμερες και ποικίλα μέσα ασφαλείας σε δημόσιους χώρους ενώ έχουν ενισχυθεί και οι έλεγχοι των πολιτών. Παράλληλα, η δράση της Ευρωπαϊκής Ένωσης θεωρείται αξιοσημείωτη αφού η Ένωση προχωράει στη σύσταση ολοένα και περισσότερων αντιτρομοκρατικών οργανώσεων. Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να επισημανθεί πως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το Μάιο του 2015 έθεσαν νέους κανόνες σχετικά με τη τρομοκρατία ενώ τον Ιούλιο του 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε σε τροποποίηση συγκεκριμένων νόμων. Στα παραπάνω έρχονται να προστεθούν οι έλεγχοι στα εξωτερικά σύνορα και η σύσταση ειδικού σώματος για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας στο διαδίκτυο. Επιπλέον, τα εκπαιδευτικά συστήματα κάθε χώρας θέτουν ως βασική τους αρχή την ανθρωπιστική παιδεία ώστε οι νέοι να γαλουχούνται με τις σωστές αξίες και τα ιδανικά και να εξελίσσονται σε ώριμους πολίτες που υποστηρίζουν την ειρήνη, αντιμετωπίζουν σφαιρικά τα τεκταινόμενα και δεν υιοθετούν απρόσκοπτα ό,τι τους προβάλλεται. Τέλος, έχουν ορισθεί προγράμματα ενημέρωσης των νέων σχετικά με τις τρομοκρατικές επιθέσεις και το κακό που προκαλούν.
Εν κατακλείδι, είναι δυνατόν να αντιληφθεί κανείς ότι βρισκόμαστε σε ένα αέναο πόλεμο με την τρομοκρατία. Το φαινόμενο αυτό μας απασχολεί ήδη από τα αρχαία χρόνια έως και σήμερα παίρνοντας ποικίλες μορφές όπως είναι οι εμπρησμοί, οι φόνοι, οι ομηρίες κτλ. Είναι ευτύχημα για την ανθρωπότητα οι υπεράνθρωπες προσπάθειες που σημειώνονται από λαμπρές προσωπικότητες με σκοπό την εξάλειψη ενός φαινομένου που έχει μετατραπεί σε έξη για πολλούς λαούς. Είναι άλλωστε χρέος του κάθε πολίτη να αγωνίζεται για ένα καλύτερο κόσμο, μια καλύτερη ζωή και ένα πιο υγιές περιβάλλον διαβίωσης. Υπό την προϋπόθεση αυτή μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο αύριο.. μη ξεχνάμε άλλωστε και τα σοφά λόγια του μεγάλου ποιητή Οδυσσέα Ελύτη “Μέσα στη θλίψη της απέραντης μετριότητας, που μας πνίγει από παντού, παρηγοριέμαι ότι κάπου, κάποιοι πεισματάρηδες αγωνίζονται για να εξουδετερώσουν τη φθορά..”
ΠΗΓΕΣ
1. Γιαμπάνης Κώστας ,Τρομοκρατία ,εκδόσεις Προσκήνιο, Αθήνα, 2003
2. Σταύρος Σ. Φωτίου ,Τρομοκρατία και Πολιτισμός, εκδόσεις Άρμος, 2013
3. Luigi Bonanate ,Διεθνής Τρομοκρατία- 20ος Αιώνας, Εκδόσεις Κέδρος, Τορίνο, 2009