Loading...
Latest news
Κρίσεις και Ζητήματα Ασφαλείας

Ιράν: Στο μάτι του παγκόσμιου κυκλώνα.

Γράφει η Ραφαηλία Στιούκη

Σπασμωδικές κινήσεις ή μελετημένη στρατηγική η εξωτερική πολιτική του Ιράν; Όποια και αν είναι η απάντηση, το μόνο σίγουρο είναι πως το Ιράν βρίσκεται στο διεθνές μικροσκόπιο. Δεν ήταν λίγες οι φορές, που το Ιράν προκάλεσε αντιδράσεις με την συμπεριφορά του, ενώ αντίστοιχες ήταν και οι αντιδράσεις των κρατών, κατά την διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών το Σεπτέμβριο.

Πιο συγκεκριμένα, ο Walid Al-Mouallem, αναπληρωτής Πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών της Συρίας κατηγόρησε κεκαλυμμένα το Ιράν ως έναν από τους ξένους επενδυτές της τρομοκρατίας στη Συρία, γεγονός με το οποίο συμφώνησε και ο υπουργός Εξωτερικών της Υεμένης Mohammed Abdullah Al-Hadhrami, καταδικάζοντας το Ιράν ως κύριο σπόνσορα της τρομοκρατίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιπλέον, ο υεμένιος υπουργός απαίτησε ένα τέλος στην δικτατορία των Ιρανών-Χούθι, που οδήγησαν στην καταστροφή της Υεμένης, χαρακτηρίζοντας παράλληλα το Ιράν σαν ένα υπερφίαλο κράτος, που αψηφά το Διεθνές Δίκαιο και που αποτελεί απειλή για την εθνική ασφάλεια, μια από τις σημαντικότερες Αρχές της θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων.

Στη συνέχεια, ο Ibrahim bin Abdulaziz Al-Assaf, υπουργός Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, αφού κατηγόρησε το Ιράν για την επίθεση στις πετρελαϊκές της εγκαταστάσεις, εξαπέλυσε πυρά ως προς την εμπλοκή του τόσο στη Συρία όσο και στην Υεμένη. Ο Σαουδάραβας υπουργός έκανε λόγο για τον θάνατο μισού εκατομμυρίου ανθρώπων στη Συρία, καθώς επίσης και για την απειλή των λωρίδων θαλάσσιων μεταφορών και την απαγόρευση παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας στην Υεμένη. Κλείνοντας, ο υπουργός χαρακτήρισε το Ιράν σαν ένα αλαζονικό και τρομοκρατικό σύστημα που απειλεί την διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, τονίζοντας πως πρέπει να αποκοπούν όλες οι οικονομικές πηγές αποτρέποντας του την ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων. Με αυτή την ηχηρή προτροπή συμφωνεί επίσης και ο Israel Katz, υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ, που κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να αποτρέψει το Ιράν από την ανάπτυξη πυρηνικών όπλων και κατ’ επέκταση από την υποστήριξη του στις τρομοκρατικές οργανώσεις.

Τέλος, ο αμερικανός Πρόεδρος Donald Trump στην ομιλία του αναφέρθηκε και στην αιμοδιψία του Ιράν και υπογράμμισε, πως αν συνεχιστεί αυτή η απειλητική συμπεριφορά η Αμερική με τη σειρά της δεν θα άρει τις ήδη επιβαλλόμενες κυρώσεις της. Αυτή λοιπόν η κοινή πολιτική επίθεσης ακολούθησε μετά την ομιλία του Ιρανού προέδρου Hassan Rouhani. Ο Ιρανός πρόεδρος αναφέρθηκε στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και δήλωσε, πως δεν είναι διατεθειμένο να διαπραγματευτεί όσο εξακολουθούν να ισχύουν οι κυρώσεις. Επίσης, κάλεσε τις χώρες του Περσικού Κόλπου να προωθήσουν την ειρήνη και την σταθερότητα και να δημιουργήσουν μια «Συμμαχία» (Coalition for Hope), που θα εμπεριέχει και άλλες μορφές συνεργασίας, διασφαλίζοντας μόνοι τους την ασφάλεια της περιοχής, χωρίς την αμερικανική παρέμβαση.

Τα γεγονότα και οι εξελίξεις όμως δεν σταματούν εκεί. Το Σεπτέμβριο σημειώθηκε επίθεση στις πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της Σαουδικής Αραβίας και συγκεκριμένα στις επαρχίες Αμπκάικ και Χουράις. Αρχικά, την ευθύνη για την επίθεση ανέλαβαν οι Χούθι της Υεμένης, αλλά τελικά έρευνες απέδειξαν πως η επίθεση πραγματοποιήθηκε με ιρανικά όπλα και δεν προήλθε από την Υεμένη, αποδίδοντας τις ανάλογες κατηγορίες στο Ιράν. Στις αρχές Οκτωβρίου σημειώθηκε έκρηξη σε ιρανικό τάνκερ, οδηγώντας σε πυρκαγιά κοντά στο λιμάνι της πόλης Τζεντά της Σαουδικής Αραβίας. Το χτύπημα αντιμετωπίστηκε ως τρομοκρατική ενέργεια, αφήνοντας ως κύριο υπαίτιο στα μάτια της Ιρανικής κοινότητας τη Σαουδική Αραβία, πράξη η οποία χαρακτηρίστηκε ως αντίποινα για την επίθεση που δέχθηκε τον προηγούμενο μήνα. Όπως ήταν αναμενόμενο η Σαουδική Αραβία αρνήθηκε τις κατηγορίες και δήλωσε αθώα. Φυσικό επόμενο ήταν η αναζωπύρωση της κόντρας μεταξύ των δύο κρατών με το Πακιστάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στον ρόλο του <<πυροσβεστήρα>>. Το Πακιστάν είναι ένα κράτος που έχει ισχυρές σχέσεις με τη Σαουδική Αραβία, εκπροσωπεί τα προξενικά συμφέροντα της Τεχεράνης στις Η.Π.Α και διατηρεί καλές σχέσεις με το Ιράν.

Μετά την επίσκεψη του στην Τεχεράνη στις 13 Οκτώβρη, ο Πακιστανός πρωθυπουργός δήλωσε, πως η διαμάχη μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας δεν είναι κάτι το επιθυμητό. Ανέφερε επίσης πως ο Αμερικανός πρόεδρος τον προσέγγισε για να μεσολαβήσει για έναν διάλογο ανάμεσα σε Αμερική και Ιράν. Από την πλευρά του, το Ιράν με το τέλος της συνάντησης δήλωσε έτοιμο να διαπραγματευτεί με την Σαουδική Αραβία. Στο μεταξύ, ο εθνικός σύμβουλος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων επισκέφθηκε την Τεχεράνη σε μυστική αποστολή με στόχο την απόσβεση της έντασης στον Περσικό Κόλπο. Οι συναντήσεις αυτές οδήγησαν τον Mahmoud Vaezi, Αρχηγό του Επιτελείου του Ιρανού προέδρου να δηλώσει λίγες μέρες αργότερα ότι αφενός, οι δεσμοί μεταξύ Ιράν και Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων βελτιώνονται με αργούς δε ρυθμούς, και αφετέρου ότι οι Σαουδάραβες ξεκίνησαν να χρησιμοποιούν μια πιο φιλική, κατά τα άλλα ρητορική και τέλος, πως ο στόχος της Τεχεράνης είναι να ενδυναμώσει τη σχέση της με τις μουσουλμανικές χώρες και τα κράτη της Ασίας στο κοντινό μέλλον. Δεν παρέλειψε όμως να υπενθυμίσει τις σκληρές κυρώσεις της Αμερικής προς το Ιράν.

Την ίδια ώρα που το Ιράν προσπαθεί να προωθήσει ένα δήθεν πνεύμα ενότητας στον Περσικό Κόλπο δεν θα μπορούσαμε να πούμε πως κάνει το ίδιο με την Δύση, την Ευρώπη και το Ισραήλ. Στην συνέντευξη του στις 14 Οκτώβρη, ο Ιρανός πρόεδρος αναφέρθηκε στην πυρηνική συμφωνία που είχε υπογραφεί το 2015, απ’όπου αποχώρησε ο Donald Trump το 2018, ενώ τόνισε πως το Ιράν, ως απάντηση προς τις κυρώσεις, θα συνεχίσει να αποσύρεται από τις δεσμεύσεις του ξεκινώντας να εργάζεται σε φυγοκεντρητές IR7 και IR9. Στις 7 Νοεμβρίου είναι το 4ο στάδιο της συμφωνίας και ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών ανακοίνωσε πως το Ιράν, ίσως, επιβάλλει όρια στους ελέγχους. Η Αμερική φρόντισε να απαντήσει τόσο με λόγια όσο και με πράξεις. Αναστάτωση προκάλεσε το γεγονός της φερόμενης κυβερνοεπίθεσης κατά του Ιράν πριν λίγες μέρες χωρίς όμως να είναι ακόμα εμφανείς οι πιθανές ζημίες. Επίσης, επίθεση εξαπέλυσε και ο αμερικανός υπουργός Mike Pompeo από το Ισραήλ παρακινώντας τα Ηνωμένα Έθνη να ανανεώσουν το εμπάργκο όπλων κατά του Ιράν, που λήγει το ερχόμενο έτος, ανακοινώνοντας πως η Αμερική θα βοηθήσει να καταπολεμηθεί αυτή η απειλή. Επιπροσθέτως, το Ισραήλ κατηγόρησε το Ιράν πως χρησιμοποιεί τη Συρία για να απειλεί το Ισραήλ, με κίνητρο τη δημιουργία μίας «νέας αυτοκρατορίας» στη Μέση Ανατολή.

Τέλος, στα Στενά του Ορμούζ προκλήθηκαν εξίσου επεισόδια, δημιουργώντας ένα κύμα αναταραχών. Η αρχή έγινε με την κατάρριψη αμερικανικού drone τον Μάιο, τον Ιούλιο ομάδα των Βρετανών Βασιλικών Πεζοναυτών σταμάτησε ένα πετρελαιοφόρο, ενώ αργότερα το Ιράν σαν απάντηση κατέλαβε ένα πετρελαιοφόρο με βρετανική σημαία. Συνέπεια των προαναφερόμενων ήταν η συνεργασία Αγγλίας-Αμερικής-Αυστραλίας, υπό την εποπτεία της Αμερικής, για την αποστολή περί ναυτικής ασφάλειας στην περιοχή.

Αν λοιπόν μπορούμε να αποδώσουμε στο Ιράν μια ιδιότητα, αυτή θα ήταν του εκκρεμές του Νεύτωνα. Κάθε πράξη του, επιφέρει και την ανάλογη αντίδραση της διεθνούς κοινότητας. Ίσως είναι η κατάλληλη στιγμή οι εμπλεκόμενοι αυτής της ταλάντευσης, ως «σωτήρες» ειρήνης, μέσω διπλωματικών οδών να κατασταλάξουν σε μία Χρυσή Τομή, για την πολυπόθητη ασφάλεια και σταθερότητα.

Βιβλιογραφία

1) Mehr News Agency. (2019). Any delay in taking 4th step of reducing JCPOA commitments ‘pure loss’. [online] Available at: https://en.mehrnews.com/news/151348/Any-delay-in-taking-4th-step-of-reducing-JCPOA-commitments-pure [Accessed 25 Oct. 2019].

2) UN News. (2019). At UN, Iran proposes ‘coalition for hope’ to pull Gulf region from ‘edge of collapse’. [online] Available at: https://news.un.org/en/story/2019/09/1047472 [Accessed 25 Oct. 2019].

3) UN News. (2019). At UN, Yemen Foreign Minister demands end to ‘Iranian-Houthi coup d’état’. [online] Available at: https://news.un.org/en/story/2019/09/1048102 [Accessed 25 Oct. 2019].

4) Ayyub, R. (2019). Pompeo assures Israel that U.S. focus stays on Iran ‘threat’. [online] Reuters. Available at: https://www.reuters.com/article/us-syria-security-turkey-usa-israel/pompeo-to-meet-netanyahu-in-israel-after-turkey-meeting-idUSKBN1WX0NO?fbclid=IwAR1HVZUy68GTW9lLKqUYR06PmWuFEQ9KQMpE6XIJjNJDF0LNHEMvzT8hH7g [Accessed 25 Oct. 2019].

5) BulgarianMilitary.com. (2019). Cyberattack Against Iran; Rising Terror Attacks Against Turks; Daesh Militants Escape Camp. [online] Available at: https://bulgarianmilitary.com/2019/10/17/cyberattack-against-iran-rising-terror-attacks-against-turks-daesh-militants-escape-camp/?fbclid=IwAR3y8YHrGNt3NbEg_CrnP6QpNzo-7jcFy4o0rmBxvRHF2R-ThNWcVsN-TI0 [Accessed 25 Oct. 2019].

6) The Jerusalem Post | JPost.com. (2019). Iran’s regime fails for sixth time to meet anti-terror finance measures. [online] Available at: https://www.jpost.com/Middle-East/Irans-regime-fails-for-sixth-time-to-meet-anti-terror-finance-measures-605078?fbclid=IwAR0mTZV_kN4psiR0r5-ARrpkDa9Z6ne8g5X4mt_MTFv7_Nq5U2jBd65p5K4 [Accessed 25 Oct. 2019].

7) The Jerusalem Post | JPost.com. (2019). Iran’s regime fails for sixth time to meet anti-terror finance measures. [online] Available at: https://www.jpost.com/Middle-East/Irans-regime-fails-for-sixth-time-to-meet-anti-terror-finance-measures-605078?fbclid=IwAR2b2acVwbpL1yI2Zr6yup1GSOH1piQ-PRu81yySl0AvRYYkdGcWnsB8a7Q [Accessed 25 Oct. 2019].

8) Katz, Y. (2019). Pompeo to ‘Post’: Israel has right to act in Syria, U.S. will stop Iran. [online] The Jerusalem Post | JPost.com. Available at: https://www.jpost.com/Middle-East/Pompeo-to-Post-Israel-retains-right-to-act-in-Syria-US-will-stop-Iran-605068?fbclid=IwAR3MUAEuPx9hJj3q3Mj2zwGNoJzxh7o8P1N-uBoigqxNI3ee33xn0a3fXBA [Accessed 25 Oct. 2019].

9) Lazaroff, T. (2019). UN must renew its arms embargo against Iran, Pompeo says in Israel. [online] The Jerusalem Post | JPost.com. Available at: https://www.jpost.com/Breaking-News/Mike-Pompeo-calls-on-the-UN-to-renew-arm-sales-embargo-against-Iran-605056?fbclid=IwAR1bIhTYrq2jbyqNSqIVC_ocVipT_Z9LVAh3lZyABPJ82UV8A8ZdwUTFwF8 [Accessed 25 Oct. 2019].

10) Aljazeera.com. (2019). Pakistan’s Imran Khan in Tehran to facilitate Iran-Saudi talks. [online] Available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/10/pakistan-imran-khan-tehran-facilitate-iran-saudi-talks-191013144217969.html [Accessed 25 Oct. 2019].

11) Aljazeera.com. (2019). Rouhani: Video shows Iranian tanker in Red Sea struck by rockets. [online] Available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/10/rouhani-video-shows-iranian-tanker-red-sea-struck-rockets-191014145337478.html [Accessed 25 Oct. 2019].

12) Aljazeera.com. (2019). Senior UAE official in Tehran on secret mission: MEE. Available at: https://www.aljazeera.com/news/2019/10/senior-uae-official-tehran-secret-mission-mee-191014095559179.html [Accessed 25 Oct. 2019].

13) UN News. (2019). Syrian crisis is ‘clearest example’ of foreign investment in terrorism, Deputy Prime Minister says at UN. [online] Available at: https://news.un.org/en/story/2019/09/1048062 [Accessed 25 Oct. 2019].

14) Iran Front Page. (2019). UAE, Saudi Changing Approach Towards Iran: Official. [online] Available at: https://ifpnews.com/uae-saudi-changing-approach-towards-iran-official?fbclid=IwAR361cLzj2AKAkhEY0FBxmqF_K3tWpg1AhE39Dwr8qVdxO_nOPnmKgEhBP0 [Accessed 25 Oct. 2019]

15) Asharq AL-awsat. (2019). US Delegation, Hadi Discuss Iranian Interference, Counter-terrorism. [online] Available at: https://aawsat.com/english/home/article/1950931/us-delegation-hadi-discuss-iranian-interference-counter-terrorism?fbclid=IwAR2Px4XL6U8tiyoI1T4y4WHjVwn6i5vpQZPhuWFlLWx_U0Q4nsjTnDXAho8 [Accessed 25 Oct. 2019].