Γράφει ο Δημήτριος Περήφανος
Η περιοχή των Μεγάλων Λιμνών της Αφρικής αποτελεί ένα γεωστρατηγικό κόμβο, καθοριστικής σημασίας για την ασφάλεια, την οικονομία και το περιβάλλον της ευρύτερης περιοχής. Εκτείνεται γύρω από τις μεγάλες αφρικανικές λίμνες και περιλαμβάνει χώρες, όπως το Μπουρούντι, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, την Αιθιοπία, την Κένυα, το Μαλάουι, τη Μοζαμβίκη, τη Ρουάντα, την Τανζανία, την Ουγκάντα και τη Ζάμπια. Οι φυσικοί πόροι και τα αποθέματα ορυκτών της περιοχής ενισχύουν τη γεωπολιτική και γεωοικονομική της σημασία. Ωστόσο, η περιοχή αποτελεί μία από τις πιο ασταθείς γεωπολιτικά ζώνες του πλανήτη. Τα κατάλοιπα του αποικιοκρατικού παρελθόντος, οι εθνοτικές αντιπαλότητες, οι γεωοικονομικοί ανταγωνισμοί και η δράση παραστρατιωτικών ομάδων συνθέτουν ένα μωσαϊκό συγκρούσεων και αναταραχών, το οποίο έχει επανειλημμένα υπονομεύσει τις προσπάθειες ειρήνευσης. Στο επίκεντρο της δυναμικής αυτής βρίσκονται η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (εφεξής ΛΔΚ) και η Ρουάντα, δύο χώρες με αλληλένδετη ιστορική διαδρομή και διαρκείς αντιπαραθέσεις, που ξεπερνούν τα όρια των εθνικών τους συνόρων. Η σύγκρουσή τους λαμβάνει περιφερειακές και διεθνείς διαστάσεις, καθώς επηρεάζει την ασφάλεια και την ανάπτυξη της Ανατολικής και Κεντρικής Αφρικής, ενώ προκαλεί το ενδιαφέρον και την παρέμβαση διεθνών δρώντων. Σε αυτό το πλαίσιο, το 2025, οι δύο χώρες υπέγραψαν ειρηνευτική συμφωνία, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (εφεξής ΗΠΑ). Η ανάλυση, που ακολουθεί, επιχειρεί να αποτυπώσει το ιστορικό υπόβαθρο της σύγκρουσης, τις προκλήσεις στην εφαρμογή της ειρηνευτικής συμφωνίας, καθώς και τη δυναμική της περιοχής στο μεταβαλλόμενο διεθνές σύστημα.
Η σύγκρουση μεταξύ ΛΔΚ και Ρουάντας είναι συνυφασμένη με τη διαμάχη μεταξύ των εθνοτικών ομάδων Χούτου και Τούτσι. Μολονότι, διαθέτουν κοινές γλωσσικές, θρησκευτικές και πολιτισμικές καταβολές, οι δύο ομάδες εξελίχθηκαν σε διακριτές κοινωνικές κάστες, με τους Τούτσι – αν και μειονότητα – να κυριαρχούν επί των πολυπληθέστερων Χούτου, οι οποίοι χρησιμοποιούνταν ως εργάτες. Οι αποικιοκρατικές δυνάμεις, ιδίως το Βέλγιο, ενίσχυσαν τις εθνοτικές διακρίσεις, προωθώντας τους Τούτσι σε διοικητικές θέσεις και στην πρόσβαση στην εκπαίδευση, με αποτέλεσμα να αυξηθούν οι κοινωνικές ανισότητες. Η συσσωρευμένη δυσαρέσκεια οδήγησε στην εξέγερση των Χούτου το 1959 και στην ανατροπή του καθεστώτος των Τούτσι, οι οποίοι εκδιώχθηκαν σε γειτονικές χώρες, όπως στην Ουγκάντα. Εκεί οι Τούτσι σχημάτισαν το Πατριωτικό Μέτωπο της Ρουάντα (εφεξής RPF), το οποίο εξαπέλυσε επίθεση στη χώρα το 1990. Από την άλλη πλευρά, οι Χούτου έλαβαν υποστήριξη από στρατιωτικά σώματα της Γαλλίας, του Βελγίου και του Ζαΐρ (σημερινή Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό). Η σύγκρουση συνεχίστηκε έως την υπογραφή της Συμφωνίας Ειρήνης της Αρούσα το 1993. Ωστόσο, οι βαθιές ιστορικές και κοινωνικές ρήξεις, που είχαν διαμορφωθεί, δεν επέτρεψαν την ουσιαστική εφαρμογή της και την αποκατάσταση της ειρήνης.
Η κρίση κλιμακώθηκε δραματικά με τη Γενοκτονία του 1994 στη Ρουάντα, κατά την οποία περίπου 1.000.000 άνθρωποι, κυρίως Τούτσι και μετριοπαθείς Χούτου, εξοντώθηκαν μαζικά (Center for Preventive Action, 2025). Η επικράτηση του RPF εναντίον της κυβέρνησης, που διέπραξε τη γενοκτονία, προκάλεσε τη φυγή δύο εκατομμυρίων Χούτου, προς το ανατολικό Κονγκό (τότε γνωστό ως Δημοκρατία του Ζαΐρ), υπό το φόβο αντιποίνων. Μεταξύ αυτών βρίσκονταν και ένας μεγάλος αριθμός παραστρατιωτικών, που συμμετείχαν στη γενοκτονία και αργότερα συγκρότησαν ένοπλες πολιτοφυλακές, όπως οι Δημοκρατικές Δυνάμεις για την Απελευθέρωση της Ρουάντα (εφεξής FDLR). Η παρουσία εξτρεμιστών Χούτου ενίσχυσε την αστάθεια στην περιοχή, προκαλώντας σοβαρές ανησυχίες στην περιθωριοποιημένη κοινότητα των Τούτσι στο ανατολικό Κονγκό, γνωστή ως Banyamulenge. Η νέα κυβέρνηση της Ρουάντα κατηγόρησε το καθεστώς του Ζαΐρ για συνεργασία με το FDLR, θεωρώντας ότι αποσκοπεί στην αποσταθεροποίησή της. Ταυτόχρονα, αρκετά αφρικανικά κράτη ανησυχούσαν για την υποστήριξη, που παρείχε το Ζαΐρ σε ομάδες ανταρτών σε όλη την ήπειρο.
Ως αντίδραση, η Ρουάντα, μαζί με την Ουγκάντα, την Ανγκόλα και το Μπουρούντι, επενέβη στρατιωτικά στο Ζαΐρ, πυροδοτώντας τον Πρώτο Πόλεμο του Κονγκό (1996-1997), που οδήγησε στην ανατροπή του καθεστώτος του Μομπούτου Σέσε Σέκο και την άνοδο του Λωράν Καμπιλά (Center for Preventive Action, 2025). Ωστόσο, η νέα κυβέρνηση ήρθε σε ρήξη με τους πρώην συμμάχους της. Συγκεκριμένα, ο Καμπιλά προσπάθησε να αποστασιοποιηθεί από την επιρροή του Κιγκάλι και άρχισε να απομακρύνει τους Τούτσι από κυβερνητικές θέσεις, ενώ ταυτόχρονα επιχείρησε να περιορίσει τη στρατιωτική παρουσία της Ρουάντα στην ανατολική ΛΔΚ. Η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Κινσάσα και Κιγκάλι οδήγησε στην έκρηξη του Δεύτερου Πολέμου του Κονγκό (1998-2003), με τη συμμετοχή των Αγκόλα, Ναμίμπια και Ζιμπάμπουε στο πλευρό της ΛΔΚ. Η σύγκρουση προκάλεσε το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων, κυρίως από λιμό, ασθένειες και εκτοπισμούς, και θεωρείται ο δεύτερος πιο θανατηφόρος πόλεμος στην ανθρώπινη ιστορία, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Παρά τη λήξη των εχθροπραξιών, ένοπλες ομάδες συνέχισαν να δραστηριοποιούνται στην ανατολική ΛΔΚ, οδηγώντας σε δύο ακόμα πολεμικές συγκρούσεις, κατά τις περιόδους 2006-2009 και 2012-2013. Τότε ιδρύθηκε η παραστρατιωτική ομάδα Τούτσι ανταρτών March 23 Movement (εφεξής M23). Το 2012, η M23 κατέλαβε την πόλη Γκόμα, προκαλώντας διεθνή κατακραυγή για εγκλήματα πολέμου και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων (Zane & Chibelushi, 2025). Η ΛΔΚ και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (εφεξής ΟΗΕ) κατηγόρησαν τη Ρουάντα ότι παρείχε στη M23 υλικοτεχνική και στρατιωτική υποστήριξη, καθώς και ότι ασκούσε de facto έλεγχο στις επιχειρήσεις της. Αναφορές εμπλέκουν επίσης και την Ουγκάντα, κάνοντας λόγο για πιθανή ανοχή ή έμμεση υποστήριξη προς τη M23. Ρουάντα και Ουγκάντα αρνήθηκαν τις κατηγορίες, επικαλούμενες τη συνεχιζόμενη απειλή της FDLR στα σύνορά τους. Παράλληλα, η Ρουάντα θεωρεί το στρατό του Μπουρούντι επιπλέον απειλή για την ασφάλεια στην ανατολική ΛΔΚ (Usher, 2025). Το Μπουρούντι, όπου οι Χούτου βρίσκονται στην εξουσία, έχει αναπτύξει στρατεύματα στην περιοχή, για να στηρίξει τις επιχειρήσεις της Κινσάσα κατά της M23, λόγω της εθνοτικής αντιπαλότητας με τους Τούτσι, περιπλέκοντας τις περιφερειακές ισορροπίες.
Οι Ρουάντα και Ουγκάντα φαίνεται να διατηρούν στρατηγικά και οικονομικά συμφέροντα στην ανατολική ΛΔΚ, λόγω της εγγύτητας στον ορυκτό πλούτο της περιοχής, αν και το Κιγκάλι διαψεύδει τις κατηγορίες του ΟΗΕ για παράνομες εισαγωγές πολύτιμων μετάλλων (Usher, 2025). Η αποκάλυψη της εμπλοκής της Ρουάντας συνέβαλε στην έγκριση, από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, της Force Intervention Brigade (FIB) – μίας επιθετικής ταξιαρχίας υπό τη δικαιοδοσία της Αποστολής των Ηνωμένων Εθνών για τη Σταθεροποίηση στη ΛΔΚ (MONUSCO) – για την εξουδετέρωση της M23, η οποία τελικά ηττήθηκε (Center for Preventive Action, 2025). Ωστόσο, η ομάδα επανεμφανίστηκε το 2021, καταλαμβάνοντας μεγάλο μέρος της επαρχίας Κίβου. Το 2025, κατέλαβε το Μπουκαβού και τη Γκόμα, πόλεις στρατηγικής σημασίας, λόγω της εγγύτητας τους σε ζώνες εξόρυξης και ανακοίνωσε την πρόθεσή της για προέλαση στην Κινσάσα, εντείνοντας τους φόβους επέκτασης της σύγκρουσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τα ορυκτά αποθέματα της ΛΔΚ συνέβαλε στην ενεργή εμπλοκή τους στη διαμεσολάβηση της ειρηνευτικής διαδικασίας, που είχε ξεκινήσει με πρωτοβουλία του Κατάρ (Moncrieff, 2025). Στις 27 Ιουνίου 2025, υπογράφτηκε στην Ουάσινγκτον ειρηνευτική συμφωνία από την Υπουργό Εξωτερικών της ΛΔΚ, Τερέζε Καγιουάμπα Βάγκνερ, και τον Υπουργό Εξωτερικών της Ρουάντα, Ολιβιέ Ντουχουνγκιρέχε, με τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ (Sanderson, 2025). Η συμφωνία χαρακτηρίστηκε ως ιστορική, καθώς αποσκοπεί στην αντιμετώπιση όχι μόνο των άμεσων αιτιών της σύγκρουσης αλλά και των βαθύτερων δομικών προκλήσεων, που τροφοδοτούν τη γεωπολιτική αστάθεια της περιοχής. Προβλέπει το σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας των δύο κρατών, την απαγόρευση υποστήριξης προς τις M23 και FDLR, τον αφοπλισμό των ένοπλων ομάδων και την υπό όρους ένταξή τους στις Δυνάμεις Ασφαλείας των δύο χωρών, τη δημιουργία Κοινού Μηχανισμού Ασφαλείας για την επιτήρηση της κατάπαυσης του πυρός και την εξασφάλιση της σταθερότητας, την εφαρμογή ανθρωπιστικών μέτρων για τους εκτοπισμένους. Συμφωνήθηκε, επίσης η θέσπιση ενός Πλαισίου Περιφερειακής Οικονομικής Ολοκλήρωσης σε στρατηγικούς τομείς, όπως η ενέργεια, τα ορυκτά, οι υποδομές, η υγεία και ο τουρισμός. Τέλος, η εφαρμογή της συμφωνίας θα παρακολουθείται μέσω ειδικού μηχανισμού εποπτείας, στον οποίο θα συμμετέχουν τα δύο συμβαλλόμενα μέρη, η Αφρικανική Ένωση, οι ΗΠΑ και το Κατάρ.
Η Αφρικανική Ένωση χαιρέτησε την υπογραφή της συμφωνίας ως σημαντικό ορόσημο για την προώθηση της ειρήνης, της σταθερότητας και της συνεργασίας στην ευρύτερη περιοχή. Το Σεπτέμβριο του 2025, προέβη σε αξιολόγηση της πορείας υλοποίησης της συμφωνίας, αναγνωρίζοντας ότι ορισμένα σημεία της εφαρμογής της παρουσιάζουν σημαντικές καθυστερήσεις. Επανέλαβε τη δέσμευσή της υπέρ λύσεων, που προέρχονται από την ίδια την ήπειρο, ενισχύοντας την αρχή της αφρικανικής κυριότητας στις ειρηνευτικές διαδικασίες. Τόνισε, επίσης ότι η διακοπή των εχθροπραξιών στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών συνάδει με το όραμα της Ατζέντας 2063 και συγκεκριμένα με την πολιτική της «Σιγής των Όπλων στην Αφρική έως το 2030», το οποίο αποτελεί πυλώνα για τη μετάβαση της ηπείρου σε μια νέα εποχή (African Union, 2025).
Το Κατάρ ανέλαβε διαμεσολαβητικό ρόλο στη σύγκρουση ΛΔΚ-Ρουάντας, σε συντονισμό με τις προσπάθειες των ΗΠΑ, αξιοποιώντας την επενδυτική του επιρροή στις δύο εμπλεκόμενες χώρες. Το Μάρτιο του 2025, η Ντόχα φιλοξένησε συνομιλίες μεταξύ των Προέδρων των δύο χωρών, που οδήγησαν στην υπογραφή συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός. Επιπλέον, ανέλαβε πρωτοβουλία για τη μεσολάβηση μεταξύ ΛΔΚ και M23, με τις δύο πλευρές να υπογράφουν τη Διακήρυξη Αρχών υπέρ της ειρηνευτικής διαδικασίας, τον Ιούλιο του 2025. Η εν λόγω δραστηριότητα εντάσσεται στην ευρύτερη στρατηγική ανάδειξης του Κατάρ σε βασικό διαμεσολαβητή σε διεθνείς συγκρούσεις και ειρηνευτικές πρωτοβουλίες. Πέρα από το διπλωματικό του ρόλο, το Κατάρ επιδιώκει να ενισχύσει την παρουσία του στην περιοχή, μέσω οικονομικών επενδύσεων. Η Qatar Airlines κατέχει σχεδόν το ήμισυ της κρατικής αεροπορικής εταιρείας της Ρουάντα, RwandAir, και το 60% του Διεθνούς Αεροδρομίου Bugesera, κοντά στο Κιγκάλι (Schwikowski, 2025). Επιπλέον, η επέκταση του δικτύου της Qatar Airlines προβλέπει αύξηση των δρομολογίων από τη Ντόχα προς Κιγκάλι και Κινσάσα, ενισχύοντας την αεροπορική συνδεσιμότητα σε όλη την αφρικανική ήπειρο και δημιουργώντας ισχυρές επιχειρηματικές και πολιτιστικές διασυνδέσεις.
Η αμερικανική εμπλοκή στην ειρηνευτική συμφωνία ΛΔΚ-Ρουάντας βασίστηκε όχι μόνο στην επιδίωξη περιφερειακής σταθερότητας, αλλά και στη στρατηγική επιθυμία των ΗΠΑ να διασφαλίσουν πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες. Η συμφωνία φέρει ισχυρή οικονομική διάσταση, καθώς αφορά μία από τις πλουσιότερες σε ορυκτούς πόρους περιοχές του πλανήτη, με εκτιμώμενη αξία 25 τρισεκατομμυρίων δολαρίων (Chothia, 2025). Η ΛΔΚ διαθέτει σημαντικά αποθέματα κοβαλτίου, χρυσού, χαλκού, λιθίου, μαγγανίου και τανταλίου, απαραίτητα για την παραγωγή τεχνολογιών αιχμής και στρατιωτικών εφαρμογών. Παρότι αποτελεί τον κυριότερο προμηθευτή κοβαλτίου παγκοσμίως, το μεγαλύτερο μέρος αυτού εξάγεται στην Κίνα, που κυριαρχεί στις εφοδιαστικές αλυσίδες πρώτων υλών. Οι ΗΠΑ, επιδιώκοντας να περιορίσουν τη διεθνή εξάρτηση από το Πεκίνο, στηρίζουν εναλλακτικούς εμπορικούς και μεταφορικούς διαδρόμους (Soy, 2024). Ενδεικτικά, ο διάδρομος Lobito είναι ένα φιλόδοξο έργο υποδομής, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της πρωτοβουλίας Gateway, με στόχο τη μεταφορά των ορυκτών από την Κεντρική Αφρική στις αγορές του δυτικού κόσμου, μέσω του λιμανιού της Ανγκόλα. Ακολούθως, η Ευρωπαϊκή Ένωση επενδύει στη διαφοροποίηση των εφοδιαστικών αλυσίδων για να ενισχύσει την οικονομική της αυτονομία και να επιταχύνει την πράσινη και ψηφιακή της μετάβαση. Η δυτική εμπλοκή σε τέτοιου είδους έργα κρίνεται ανταγωνιστική ως προς την κινεζική Πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» (Belt and Road Initiative), αντανακλώντας τον αυξανόμενο γεωοικονομικό ανταγωνισμό σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η Κίνα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο τόσο στη σύγκρουση των δύο χωρών όσο και στην οικονομία της ΛΔΚ. Ο στρατός της ΛΔΚ μάχεται τους αντάρτες με τη χρήση κινεζικών όπλων και drones, ενώ και η Ουγκάντα έχει αποκτήσει κινεζικό στρατιωτικό εξοπλισμό για επιχειρήσεις εντός του εδάφους της ΛΔΚ. Στον οικονομικό τομέα, συμφωνίες, που είχαν συναφθεί κατά τη διάρκεια του καθεστώτος Καμπιλά, εξασφάλισαν στις κινεζικές εταιρείες προνομιακή πρόσβαση σε πολύτιμα ορυκτά, απαραίτητα για την παραγωγή τεχνολογιών καθαρής ενέργειας και ηλεκτρονικών προϊόντων, με αντάλλαγμα την κατασκευή υποδομών (Kavanagh & Clowes, 2021). Οι συμφωνίες αυτές τέθηκαν υπό διεθνή έλεγχο, όταν αποκαλύφθηκε ότι κινεζικά κεφάλαια, που προορίζονταν για έργα υποδομής, διοχετεύονταν σε προσωπικούς λογαριασμούς του τότε Προέδρου και του περιβάλλοντός του. Η Κίνα, όμως παραμένει κυρίαρχος παίκτης στον εξορυκτικό τομέα της χώρας. Η κρατικά υποστηριζόμενη εταιρεία China Molybdenum ελέγχει δύο ορυχεία της ΛΔΚ, ενισχύοντας τη θέση του Πεκίνου στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού κοβαλτίου και χαλκού. Το τεράστιο ορυκτό απόθεμα της ΛΔΚ καθιστά τη χώρα επίκεντρο γεωοικονομικής διαμάχης, με τις ΗΠΑ και Κίνα να ανταγωνίζονται για τον έλεγχο αυτών των κρίσιμων πρώτων υλών.
Η ειρηνευτική συμφωνία ΛΔΚ-Ρουάντας του 2025 παρουσιάζεται ως σημείο καμπής για την ασφάλεια της περιοχής των Μεγάλων Λιμνών της Αφρικής. Ωστόσο, η πολυπλοκότητα της σύγκρουσης και η εμπλοκή πολλαπλών δρώντων καθιστούν αβέβαιη την επιτυχία της. Η απόρριψη της συμφωνίας από τη M23 και η διατήρηση του ελέγχου σε περιοχές στρατηγικής σημασίας εγείρουν ερωτήματα ως προς την εφαρμογή της κατάπαυσης του πυρός και την ειλικρίνεια των δεσμεύσεων. Επιπλέον, η μετατόπιση του διεθνούς συστήματος σε μία νέα πραγματικότητα γεωγραφικού αναθεωρητισμού, όπου οι στρατηγικές εγγυήσεις προσφέρονται ως αντάλλαγμα για την απόκτηση πρώτων υλών, ενισχύει τον κίνδυνο εργαλειοποίησης των ειρηνευτικών προσπαθειών. Η απουσία μηχανισμών απονομής δικαιοσύνης για εγκλήματα πολέμου υπονομεύει περαιτέρω τις βάσεις για μια βιώσιμη ειρήνη. Σε αυτό το πλαίσιο, η συμφωνία δύναται να αποδειχθεί είτε καταλύτης για την ασφάλεια της περιοχής είτε ένας ακόμα κρίκος στην αλυσίδα προσωρινών εκεχειριών, χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα σε επίπεδο μακροπρόθεσμης σταθερότητας και ειρήνης.
Βιβλιογραφία/Πηγές
Βιβλία:
Boniface P. (2022). Άτλας διεθνών σχέσεων: 100 χάρτες για την κατανόηση του κόσμου από το 1945 έως σήμερα. Εκδόσεις Πεδίο.
Πρωτογενείς Πηγές:
African Union. (2025). The Chairperson of the African Union Commission Welcomes the Signing of the Peace Agreement Between the Democratic Republic of the Congo and the Republic of Rwanda. Διαθέσιμο σε: https://au.int/en/pressreleases/20250628/auc-chairperson-welcomes-signing-peace-agreement-between-drc-and-rwanda
European Commission. (2023). Connecting the Democratic Republic of the Congo, Zambia, and Angola to Global Markets through the Lobito Corridor. Διαθέσιμο σε: https://international-partnerships.ec.europa.eu/policies/global-gateway/connecting-democratic-republic-congo-zambia-and-angola-global-markets-through-lobito-corridor_en
Minaffet. (2025). Rwanda welcomes Declaration of Principles between the Government of DRC and AFC/M23. Διαθέσιμο σε: https://www.minaffet.gov.rw/updates/news-details/rwanda-welcomes-declaration-of-principles-between-the-government-of-drc-and-afc-m23
U.S. Department of State. (2025). Furthering Implementation of the Peace Agreement Between the Democratic Republic of the Congo and the Republic of Rwanda. Διαθέσιμο σε: https://www.state.gov/releases/office-of-the-spokesperson/2025/08/furthering-implementation-of-the-peace-agreement-between-the-democratic-republic-of-the-congo-and-the-republic-of-rwanda
U.S. Department of State. (2025). Peace Agreement Between the Democratic Republic of the Congo and the Republic of Rwanda. Διαθέσιμο σε: https://www.state.gov/peace-agreement-between-the-democratic-republic-of-the-congo-and-the-republic-of-rwanda
Ειδησεογραφικές Πηγές:
Φρίκελ Μ. (2024). Ρουάντα: Από την αποικιοκρατία στη γενοκτονία. DW. Διαθέσιμο σε: https://www.dw.com/el/%CF%81%CE%BF%CF%85%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%B1%CF%80%CF%8C-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B1%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%BF%CE%BA%CF%84%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%B1/a-68721434
Blanshe M. (2025). UN experts cast blame on Rwanda and Uganda. What are they doing in DRC?. Al Jazeera. Διαθέσιμο σε: https://www.aljazeera.com/news/2025/7/18/un-experts-cast-blame-on-rwanda-and-uganda-what-are-they-doing-in-drc
Center for Preventive Action. (2025). Conflict in the Democratic Republic of Congo. Global Conflict Tracker. Διαθέσιμο σε: https://www.cfr.org/global-conflict-tracker/conflict/violence-democratic-republic-congo
Gavin M. (2025). What’s Next for the Democratic Republic of Congo?. Council on Foreign Relations. Διαθέσιμο σε: https://www.cfr.org/blog/whats-next-democratic-republic-congo
Katusiime I. (2021). Uganda buys Chinese arms for war on ADF. The Independent. Διαθέσιμο σε: https://www.independent.co.ug/uganda-buys-chinese-arms-for-war-on-adf/
Kavanagh M. J. and Clowes W. (2021). Africa’s biggest data leak reveals China money role in Kabila’s Congo looting. Bloomberg. https://www.bloomberg.com/news/features/2021-11-28/africa-s-biggest-data-leak-reveals-china-money-role-in-kabila-s-congo-looting
Lipton E. and Searcey D. (2021). How the U.S. Lost Ground to China in the Contest for Clean Energy. The New Yorks Times. Διαθέσιμο σε: https://www.nytimes.com/2021/11/21/world/us-china-energy.html
Market Trading Essentials. (2021). China Cash Flowed Through Congo Bank to Former President’s Cronies. Market Trading Essentials. Διαθέσιμο σε: https://www.markettradingessentials.com/2021/11/china-cash-flowed-through-congo-bank-to-former-presidents-cronies/?utm_source
Moncrieff R. (2025). The DR Congo-Rwanda Deal: Now Comes the Hard Part. International Crisis Group. https://www.crisisgroup.org/africa/democratic-republic-congo/dr-congo-rwanda-deal-now-comes-hard-part
Peltier E. (2025). Why Are Congo and Rwanda at War?. The New York Times. Διαθέσιμο σε: https://www.nytimes.com/2025/01/28/world/africa/congo-m23-rwanda.html
Plett Β. U. (2025). Who’s pulling the strings in the DR Congo crisis?. BBC News. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/articles/cp8qp6p39e9o
Reuters. (2025). In Congo, army and rebels dig in for war Trump says is over. The EastAfrican. Διαθέσιμο σε: https://www.theeastafrican.co.ke/tea/news/east-africa/in-congo-army-and-rebels-dig-in-for-war-trump-says-is-over-5197492
Sanderson S. (2025). DRC-Rwanda peace deal: What you need to know. Deutsche Welle. Διαθέσιμο σε: https://www.dw.com/en/drc-rwanda-peace-deal-what-you-need-to-know/a-73067776
Schwikowski M. (2025). Will Qatar’s mediation role bring peace to eastern Congo?. Deutsche Welle. Διαθέσιμο σε: https://www.dw.com/en/will-qatar-mediation-role-pacify-eastern-congo/a-71984284
Soy A. (2024). Biden’s Angola visit aims to showcase his attempts to rival China. BBC News. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/articles/cpq9jyv827do
The Associated Press. (2025). Congo and Rwanda sign a U.S.-mediated peace deal aimed at ending decades of bloody conflict. NBC News. Διαθέσιμο σε: https://www.nbcnews.com/world/africa/congo-rwanda-sign-us-mediated-peace-deal-aimed-ending-decades-bloody-c-rcna215702
Zane D. and Chibelushi W. (2025). What’s the fighting in DR Congo all about?. BBC News. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/articles/cgly1yrd9j3o
Zane D. (2025). Is Trump mulling a minerals deal with conflict-hit DR Congo?. BBC News. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/articles/cjryjlndddpo
Πηγή Εικόνας:
U.S. Department of State. (2025). Secretary Rubio Hosts Democratic Republic of the Congo-Rwanda Peace Agreement. Flickr. Διαθέσιμο σε: https://flickr.com/photos/9364837@N06/54618044678