Γράφει η Χριστιάνα Ρηγοπούλου
Κάθε χρόνο, αδικήματα κατά της περιουσίας όπως η απάτη, στοιχίζουν δισεκατομμύρια στην οικονομία και προκαλούν σοβαρές ζημιές σε ιδιώτες, επιχειρήσεις και κυβερνήσεις (Chen, 2025). Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επενδύσει σε μεγάλο βαθμό σε ένα εκτενές νομικό και θεσμικό πλαίσιο, το οποίο περιλαμβάνει πρωτογενές και παράγωγο δίκαιο, διοργανικές και διεθνείς συμφωνίες καθώς και τις απαραίτητες πολιτικές και στρατηγικές έτσι ώστε να είναι σε θέση να αντιμετωπίσει και κυρίως να προλαμβάνει την απάτη (Eager et al., 2024). Ταυτόχρονα, έχει επανδρώσει ένα πλήθος οργάνων και επιτροπών επιφορτισμένα με την ευθύνη να υλοποιήσουν αυτό το δύσκολο αλλά νευραλγικό για την εύρυθμη λειτουργία της Ένωσης έργο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Καταπολέμησης της Απάτης ή αλλιώς γνωστή ως «OLAF» αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της προστασίας της ακεραιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης διασφαλίζοντας τα οικονομικά της συμφέροντα. Θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως λειτουργεί ως ένας προστάτης των κονδυλίων της Ε.Ε. και επομένως ολόκληρης της Ένωσης μέσα από την διεξαγωγή ερευνών για περιπτώσεις απάτης κατά του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, διαφθοράς και άλλες περιπτώσεις που αφορούν σοβαρά παραπτώματα στα θεσμικά όργανα, διατηρώντας την ευυπόληπτη θέση της Ένωσης (European Anti-Fraud Office, 2025).
Γενικά, η φιλοσοφία της OLAF στηρίζεται στο τρίπτυχο της Ανίχνευσης (Detect), Διερεύνησης (Investigate) και Προστασίας (Protect). Για τον λόγο αυτό, στην προσπάθεια καταπολέμησης της απάτης και της διαφθοράς η επιτροπή συντάσσει και δημοσιοποιεί κάθε χρόνο αφενός έκθεση σχετικά με τις δραστηριότητες και τις επιδόσεις της κατά τον προηγούμενο χρόνο, την λεγομένη Έκθεση OLAF, αφετέρου έκθεση σχετικά με τις δραστηριότητες και επιδόσεις σε επίπεδο κρατών-μελών, την Έκθεση PIF (European Anti-Fraud Office, 2025). Σκοπός των εκθέσεων είναι να ανακαλύψουν και να υπογραμμίσουν τους τομείς όπου μια μελλοντική εκτενέστερη συνεργασία και εμβάθυνση είναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη πρόληψη και καταπολέμηση της απάτης και της διαφθοράς στον ευρωπαϊκό χώρο καθώς επίσης και να σημειωθεί η πρόοδος που έχει επιτευχθεί μέσα από την δράση της.
Το 2024 σηματοδότησε τα 25 χρόνια λειτουργίας της Επιτροπής και σίγουρα αποτέλεσε μια δραστήρια και ιδιαίτερα επιτυχημένη χρονιά. Ειδικότερα, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της OLAF το προηγούμενο έτος άνοιξαν 230 νέες έρευνες, 246 ολοκληρώθηκαν ενώ μέσα από τις έρευνες προφυλάχθηκαν συνολικά 419.2 εκατομμύρια ευρώ σε έσοδα και απετράπην 43.5 εκατομμύρια ευρώ από το να δαπανηθούν ασκόπως (European Anti-Fraud Office, 2025). Μια από τις πιο επιτυχημένες δράσεις της OLAF το 2024 αποτέλεσε η ολοκλήρωση έρευνας πάνω σε ένα δίκτυο διαφθοράς στην Ουγγαρία από την οποία αποκαλύφθηκε ένα δίκτυο δωροδοκιών και άλλες παράνομες δραστηριότητες, η ζημιά των οποίων ανέρχονταν στα 75 εκατομμύρια ευρώ και επηρέασαν την διεξαγωγή 112 ευρωπαϊκών έργων. Παράλληλα, η δραστηριότητα της Επιτροπής δεν είναι άγνωστη και στον ελληνικό χώρο όπου ένα έργο διαχείρισης απορριμμάτων λειτουργούσε χωρίς να τηρεί τους περιβαλλοντικούς νόμους, χωρίς άδειες πυροπροστασίας και εκτός των επιτρεπόμενων ορίων προκαλώντας ζημιά άνω του ενός εκατομμυρίου για την Ε.Ε., ποσό και το οποίο συστάθηκε προφανώς και να αποζημιωθεί (European Commission, 2025).
Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί πως έπειτα από την διεξαγωγή μιας έρευνας η Επιτροπή προβαίνει σε Συστάσεις διαφόρων μορφών. Μια βασική μορφή Σύστασης αφορά τον χρηματοοικονομικό τομέα όπου η Επιτροπή καλεί τις αρμόδιες εθνικές ή ευρωπαϊκές αρχές να επαναφέρουν ή να αποτρέψουν να δαπανηθούν συγκεκριμένα ποσά ή στην περίπτωση του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού να συλλεχθούν τα απαραίτητα ποσά τα οποία δεν καταβλήθηκαν ως αποτέλεσμα απάτης ή παρατυπίας. Ακόμη, η OLAF μπορεί να καλέσει τις δικαστικές αρχές να εκκινήσουν ποινικές διαδικασίες ή να λάβουν υπόψην τα ευρήματα τους στην ήδη υπάρχουσα υπόθεση (European Anti-Fraud Office, 2025).
Την ίδια στιγμή, η έκθεση αναδεικνύει πως ενώ ο αριθμός των αναφορών, συνολικά 13.589, εκ μέρους των αρχών των κρατών-μελών και ευρωπαϊκών υπηρεσιών μειώθηκε σε σύγκριση με το 2023, ο αριθμός των αναφορών περί απάτης αυξήθηκε κατά 26% με 1.364 αναφορές. Βέβαια, το γεγονός αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις διαρκείς Συστάσεις προς τα κράτη-μέλη να αναφέρουν τα περιστατικά απάτης που εντοπίζουν (European Commission, OLAF report 2024).
Προφανώς όμως, η επιτυχία της Επιτροπής Καταπολέμησης της Απάτης στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην συνεργασία και την δράση των κρατών-μελών. Έτσι, στην έκθεση PIF που επίσης δημοσιοποιείται από την Επιτροπή φαίνεται η πρόοδος που έχουν σημειώσει τα κράτη-μέλη μέσα από ληφθέντα μέτρα με σκοπό την βελτίωση της συνεργασίας και της ανταλλαγής πληροφοριών.
Για παράδειγμα, η Ελλάδα διοργάνωσε σε συνεργασία με την OLAF ένα πανευρωπαϊκό συνέδριο, το “Prevent – Detect – Investigate II: Data driven Protection of the EU Budget” με σκοπό την συγκέντρωση των ευρωπαϊκών αρχών κατά της απάτης, την ενημέρωση και εστίαση σε ζητήματα ψηφιοποίησης και ένταξης νέων εργαλείων στην διεξαγωγή των ερευνών και εν γένει στην βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των εθνικών και ευρωπαϊκών οργάνων (European Commission, 2025).
Έντονη δραστηριότητα ανέπτυξε επίσης και η Κύπρος, η οποία αποφάσισε να ενδυναμώσει περαιτέρω τις στρατηγικές καταπολέμησης της απάτης σε εθνικό επίπεδο μέσα από την παγίωση της λειτουργίας μιας εσωτερικής ομάδας η οποία θα συγκεντρώνει πληροφορίες από τον Κυπριακό Οργανισμό Αγροτικών Πληρωμών και θα ομαδοποιεί άλλες συλλογικές γνώσεις. Παράλληλα, στοχεύει στην άμεση και καλύτερη συνεργασία μεταξύ OLAF και της Εθνικής Υπηρεσίας Συντονισμού Καταπολέμησης της Απάτης μέσω της ανάπτυξης καινούργιων πρωτοκόλλων για την συνεργασία και ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ Κύπρου και OLAF (European Commission, 2025).
Ταυτόχρονα όμως, η έκθεση φανερώνει ότι το 2024 αποτέλεσε σημείο καμπής και για τον εκσυγχρονισμό και την ψηφιοποίηση της καταπολέμησης της απάτης με ιδιαίτερη έμφαση στην χρήση πληροφοριακών συστημάτων και την ανάπτυξη νέων τεχνολογικών εργαλείων. Έτσι, κατά το προηγούμενο έτος πραγματοποιήθηκε μια πληθώρα δράσεων στην προσπάθεια εξυπηρέτησης του παραπάνω σκοπού. Τέτοιες ολοκληρωμένες δράσεις αποτελούν η ανάπτυξη τρόπων βελτίωσης της αποδοτικότητας και ακρίβειας όσον αφορά την επίβλεψη σε οικονομικό και διοικητικό βαθμό που ακολουθούν την έρευνα της Επιτροπής καθώς επίσης και την δημιουργία ομάδων για την εξέταση πιθανών τρόπων ενδυνάμωσης του ψηφιακού ελέγχου κατά της λογοκλοπής και ψηφιακού ελέγχου εξωτερικών παρόχων υπηρεσιών (European Commission, PIF report, 2024).
Επιπρόσθετα, αναπτύχθηκαν δράσεις οι οποίες θεωρήθηκε απαραίτητο πως πρέπει να συνεχιστούν και κατά το τρέχον έτος, όπως η περαιτέρω ανάπτυξη ενός κοινού πληροφοριακού συστήματος για την εξαγωγή δεδομένων και την εκτίμηση ρίσκου αλλά και την διευκόλυνση της χρήσης του IMS δηλαδή του Συστήματος Διαχείρισης Παρατυπιών εκ μέρους των πολιτών, ενώ η Επιτροπή εξακολουθεί να προτρέπει να κράτη-μέλη να επενδύσουν περισσότερο στην χρήση νέων τεχνολογιών για την ανίχνευση, αποτροπή αλλά και καταπολέμηση της απάτης.
Η έμφαση που δίνεται πλέον στην ψηφιοποίηση της καταπολέμησης της απάτης φαίνεται και από την μεμονωμένη δράση των κρατών-μελών και τις προσπάθειες τους να αναπτύξουν νέα εργαλεία, όπως η Δανία με την πλατφόρμα “e-indkomst” , ως μέρος της πολιτικής συνοχής, η οποία δημιουργήθηκε προκειμένου να καταγράφει και να επικυρώνει με αυτοματοποιημένο τρόπο εάν έχουν πραγματοποιηθεί πληρωμές μισθών ή όχι. Παρόλα αυτά, η έκθεση φανερώνει πως δεν κατάφεραν να ολοκληρωθούν όλες οι δράσεις οι οποίες ξεκίνησαν και οι οποίες προβλέπονται να ολοκληρωθούν το τρέχον ή επόμενα έτη, όπως η προοπτική ανάπτυξης εσωτερικής επικοινωνίας σε περιπτώσεις παρατυπιών (European Commission, PIF report, 2024).
Γίνεται φανερό, λοιπόν, μέσα από τα δεδομένα που οι παραπάνω εκθέσεις προσφέρουν, καθώς και από την συνολική λειτουργία της Επιτροπής Καταπολέμησης της Απάτης ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δημιουργήσει, ή οδεύει τουλάχιστον προς την δημιουργία της κατάλληλης αρχιτεκτονικής σε έναν διαρκή αγώνα κατά της απάτης και της διαφθοράς. Εντούτοις, η απάτη εξακολουθεί να αποτελεί ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο ζήτημα που απασχολεί συνεχώς την επικαιρότητα τόσο της ευρωπαϊκής όσο και της διεθνούς κοινότητας. Οποιοσδήποτε πολίτης μπορεί να καταθέσει ανώνυμα αναφορά στην Επιτροπή για περιπτώσεις απάτης και να συμμετέχει έτσι ενεργά στο εγχείρημα της αντιμετώπισης αυτού του σοβαρού αδικήματος (European Anti-Fraud Office, 2025).
Βιβλιογραφία/Πηγές
Chen J. (2025) “Fraud: Definition, Types and Consequences of Fraudulent Behaviour” Investopedia. Διαθέσιμο στο: https://www.investopedia.com/terms/f/fraud.asp#toc-what-is-fraud
Eager J. , Marcolin L. & Granito L. (2024) “EU anti-fraud architecture- The role of EU-level players, how they cooperate and the challenges they face” European Parliament: Policy Department of Budgetary Affairs [PE 763.761] Διαθέσιμο στο: https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2024/763761/IPOL_STU(2024)763761_EN.pdf
European Anti-Fraud Office (2025, 25 Ιουλίου) “Commission highlights progress and challenges in EU anti-fraud efforts in 2024 PIF Report” [Press release] European Anti-Fraud Office. Διαθέσιμο στο: https://anti-fraud.ec.europa.eu/media-corner/news/commission-highlights-progress-and-challenges-eu-anti-fraud-efforts-2024-pif-report-2025-07-25_en
European Anti-Fraud Office (2025) “Executive Summary on OLAF: detect, investigate, protect” European Anti-Fraud Office. Διαθέσιμο στο: https://ec.europa.eu/olaf-report/2024/executive-summary_en.html#olaf%E2%80%99s-investigative-activity-in-2023
European Anti-Fraud Office (2025) “The OLAF report 2024: Impact of OLAF investigations” European Anti-Fraud Office. Διαθέσιμο στο: https://ec.europa.eu/olaf-report/2024/impact-of-investigations/impact-of-investigations_en.html
European Anti-Fraud Office (2025) “The OLAF report 2024: Investigations in EU Member-States” European Anti-Fraud Office. Διαθέσιμο στο: https://ec.europa.eu/olaf-report/2024/investigative-activities/protecting-eu-funds/investigations-in-eu-member-states_en.html?utm_source=chatgpt.com#case10
European Anti-Fraud Office “Report a Fraud” European Anti-Fraud Office. Διαθέσιμο στο: https://anti-fraud.ec.europa.eu/olaf-and-you/report-fraud_en
European Commission (2025) “ Report from the Commission to the Council and the European Parliament: 35th Annual Report on the protection of the European Union’s financial interests and the fight against fraud – 2024” [COM(2025) 426 final ] European Commission. Διαθέσιμο στο: https://anti-fraud.ec.europa.eu/document/download/951f690a-7925-4ac1-bdbb-07ff1375ee8a_en?filename=pif-report-2024_en.pdf
European Commission (2025) “Annexes to the Report from the Commission to the Council and the European Parliament: 35th Annual Report on the protection of the European Union’s financial interests and the fight against fraud – 2024” [ COM(2025) 426 final] European Commission. Διαθέσιμο στο: https://anti-fraud.ec.europa.eu/document/download/4005c46a-2d05-4e2b-bfd1-7de29b9192fe_en?filename=pif-report-2024-annexes_en.pdf
Πηγή εικόνας:
European Anti-Fraud Office (OLAF). (2024). Policies to fight fraud. Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/olaf-report/2024/images/anti-fraud/next-section-policies-fight-fraud.jpg