Γράφει η Βασιλική Αντιμαχίτη
Οι ημιαγωγοί, γνωστοί και ως μικροτσίπ, αποτελούν θεμελιώδη στοιχεία της σύγχρονης τεχνολογίας, επηρεάζοντας άμεσα την καθημερινότητά μας. Η χρήση τους εκτείνεται σε πληθώρα τομέων, όπως οι τηλεπικοινωνίες, η τεχνητή νοημοσύνη, η αυτοκινητοβιομηχανία και η υγεία, ενώ βρίσκονται σε κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρικές συσκευές, αυτοκίνητα, ιατρικό εξοπλισμό και δίκτυα 5G (Hayes, 2024).
Η κατασκευή των ημιαγωγών είναι μία σύνθετη και πολυδιάστατη διαδικασία, η οποία απαιτεί υψηλού επιπέδου τεχνογνωσία, εξειδικευμένο εξοπλισμό και διεθνή συνεργασία. Η παραγωγή τους στηρίζεται σε μία πολύπλοκη αλυσίδα, αποτελούμενη από πολλά στάδια και δρώντες (Khan et al., 2021, 3-9). Καμία από τις χώρες-κρίκους της αλυσίδας δεν διαθέτει τα μέσα ή την τεχνογνωσία ώστε να κατασκευάσει μικροτσίπ χωρίς να εισάγει εξοπλισμό, πρώτες ύλες ή εξαρτήματα, συνεπώς η αλυσίδα εφοδιασμού ημιαγωγών στηρίζεται στην αλληλεξάρτηση των κρατών (Akayama et al., 2024). Η αλληλεξάρτηση αυτή, αποτελεί το κύριο κίνητρο των κρατών για συνεργασία, εξασφαλίζοντας την διατήρηση της παραγωγής και του εφοδιασμού, καθώς πιθανές γεωπολιτικές εντάσεις ή άλλες αναταράξεις, όπως φυσικές καταστροφές, μπορούν να μειώσουν ή και να διακόψουν την παραγωγή, προκαλώντας σημαντικές οικονομικές συνέπειες (Ji et al., 2023).
Σήμερα, η αλυσίδα αποτελείται από διάφορες εταιρείες και χώρες παγκοσμίως. Σε ό,τι αφορά την σχεδίαση ημιαγωγών, οι ΗΠΑ αποτελούν τον ηγέτη, με εταιρείες όπως η Intel, η NVIDIA, και η Qualcomm. Ωστόσο, η κατασκευή και συναρμολόγηση των μικροτσίπ, πραγματοποιείται κυρίως στην Ασία, και συγκεκριμένα στην Ταϊβάν και την Νότια Κορέα. Εταιρείες, όπως η TSMC και η Samsung, ελέγχουν την πλειονότητα της παραγωγής των εξελιγμένων ημιαγωγών, γεγονός που κάνει τις συγκεκριμένες χώρες κρίσιμες για την αλυσίδα εφοδιασμού (Akayama et al., 2024). Επιπλέον, η Κίνα επενδύει σημαντικά κεφάλαια στην κατασκευή ημιαγωγών, σε μία προσπάθεια να μειώσει την εξάρτησή της σε ξένη τεχνολογία, ενώ η Ιαπωνία κατέχει επίσης σημαντικό ρόλο στην προμήθεια υλικών και εξοπλισμού (Khan et al., 2021, 8).
Η Ευρώπη ειδικεύεται σε συγκεκριμένους τομείς της βιομηχανίας ημιαγωγών, με ιδιαίτερη έμφαση στην κατασκευή εξοπλισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ολλανδική εταιρεία ASML, η οποία κατέχει ηγετική θέση στην παραγωγή προηγμένων λιθογραφικών μηχανών, απαραίτητων για την κατασκευή μικροτσίπ (Akayama et al., 2024). Ακόμη, η γερμανική εταιρεία Carl Zeiss SMT, αποτελεί τον μοναδικό παραγωγό φακών για χρήση σε εξοπλισμούς, οι οποίοι παράγουν εξελιγμένα μικροτσίπ, γεγονός που κάνει την εταιρεία αυτή απαραίτητη (Figura, 2023, 2). Ωστόσο, παρά την εξειδίκευσή της, η Ευρωπαϊκή Ένωση (EE) εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικούς παράγοντες για την προμήθεια και παραγωγή ημιαγωγών.
Η πανδημία του COVID-19 ανέδειξε αυτήν την ευαλωτότητα, καθώς οι διαταραχές στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα είχαν άμεσο αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή βιομηχανία. Η έλλειψη ημιαγωγών που ακολούθησε, επηρέασε ιδιαίτερα τον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας, ο οποίος αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους καταναλωτές μικροτσίπ στην Ευρώπη. Η παραγωγή οχημάτων επιβραδύνθηκε σημαντικά, αναδεικνύοντας την εξάρτηση της περιοχής από προμηθευτές εκτός των ευρωπαϊκών συνόρων (Banker, 2022). Η κρίση αυτή κατέστησε σαφές ότι η Ευρώπη οφείλει να επανεξετάσει τον ρόλο της στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού ημιαγωγών και να υιοθετήσει στρατηγικές που θα ενισχύσουν την αυτονομία και την ανταγωνιστικότητά της στον συγκεκριμένο τομέα. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση της θέσης της στην παραγωγή ημιαγωγών αποτελεί πλέον προτεραιότητα για την ΕΕ, με στόχο τη διασφάλιση της τεχνολογικής κυριαρχίας και της οικονομικής της σταθερότητας.
Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το European Chips Act, μία στρατηγική πρωτοβουλία που αποσκοπεί στην ενίσχυση των δυνατοτήτων της Ευρώπης στον τομέα των ημιαγωγών. Το σχέδιο περιλαμβάνει σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, με στόχο την αύξηση του μεριδίου της ΕΕ στην παγκόσμια παραγωγή ημιαγωγών στο 20% έως το 2030 (European Commission, n.d.). Επιπλέον, προβλέπει την κατασκευή νέων εργοστασίων παραγωγής, την παροχή κινήτρων για έρευνα και ανάπτυξη, καθώς και τη δημιουργία συνεργασιών μεταξύ κυβερνήσεων, βιομηχανιών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων.
Η ασφάλεια της αλυσίδας εφοδιασμού αποτελεί επίσης προτεραιότητα για την ΕΕ, δεδομένων των γεωπολιτικών κινδύνων που προκύπτουν από την εξάρτηση από ημιαγωγούς. Επίσης, η παγκόσμια βιομηχανία ημιαγωγών βρίσκεται στο επίκεντρο οικονομικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων, ιδίως μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας, γεγονός που επισημαίνει την ανάγκη για σταθεροποίηση και ενδυνάμωση της αλυσίδας εφοδιασμού, με στόχο την ανθεκτικότητα.
Η ΕΕ βρίσκεται σε μία στρατηγική θέση μεταξύ των δύο παγκόσμιων δυνάμεων, των ΗΠΑ και της Κίνας, στη βιομηχανία ημιαγωγών. Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να περιορίσουν την πρόσβαση της Κίνας σε προηγμένες τεχνολογίες μικροτσίπ, γεγονός που οδηγεί σε αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις (Amato-Montanaro, 2024). Ταυτόχρονα, η ΕΕ, επιδιώκοντας να διατηρήσει την τεχνολογική της κυριαρχία, αλλά και τις οικονομικές και διπλωματικές της σχέσεις με τις δύο δυνάμεις, καλείται να διατηρήσει την ισορροπία. Συνεπώς, προκειμένου να ισχυροποιήσει τη θέση της, η ΕΕ θα πρέπει να ακολουθήσει μία πολυδιάστατη στρατηγική. Αυτή περιλαμβάνει την ανάπτυξη εσωτερικής παραγωγικής ικανότητας μέσω κρατικών και ιδιωτικών επενδύσεων, τη σύναψη στρατηγικών συνεργασιών με εταίρους, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, καθώς και τη διατήρηση διπλωματικής ευελιξίας στις εμπορικές της σχέσεις (Herrero & Weil, 2022, 9). Παράλληλα, η ΕΕ θα πρέπει να επικεντρωθεί στην ενίσχυση της τεχνολογικής της καινοτομίας, επενδύοντας σε έρευνα και εκπαίδευση στον τομέα των ημιαγωγών, ώστε να μειώσει τη μακροχρόνια εξάρτησή της από εξωτερικούς παράγοντες (Ejdys & Szpilko, 2023, 117). Μία στρατηγική διαφοροποίησης των προμηθευτών και δημιουργίας ενός ανθεκτικού οικοσυστήματος ημιαγωγών θα επιτρέψει στην Ευρώπη να εξασφαλίσει τη σταθερότητα και την ανταγωνιστικότητά της στη διεθνή αγορά.
Συμπερασματικά, η Ευρώπη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι στη βιομηχανία των ημιαγωγών. Η ανάγκη για αυτονομία, η στρατηγική της θέση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα και οι γεωπολιτικές εξελίξεις καθιστούν επιτακτική τη δημιουργία μιας ανθεκτικής και ανταγωνιστικής ευρωπαϊκής βιομηχανίας ημιαγωγών. Η επιτυχία αυτής της στρατηγικής θα εξαρτηθεί από το αν η ΕΕ μπορεί να επενδύσει αποτελεσματικά στην τεχνολογική της ανάπτυξη, να διατηρήσει ισορροπημένες σχέσεις με τους διεθνείς εταίρους της και να διασφαλίσει ένα σταθερό και καινοτόμο περιβάλλον για την παραγωγή και την έρευνα στους ημιαγωγούς.
Βιβλιογραφία:
Akayama, S., Chow, D., & Gupta, S. (2024, June). Localizing the global semiconductor value chain. adlittle. Διαθέσιμο σε: https://www.adlittle.com/en/insights/report/localizing-global-semiconductor-value-chain
Amato-Montanaro, M. (2024, November 08). The Chip War: Assessing US Policy Against China Moving Forward. cprreview. Διαθέσιμο σε: http://www.cpreview.org/articles/2024/11/the-chip-war-assessing-us-policy-against-china-moving-forward
Banker, S. (2022, September 02). Qualcomm’s Answer To The Chip Shortage? A Digital Transformation. Forbes. Διαθέσιμο σε: https://www.forbes.com/sites/stevebanker/2022/09/02/qualcomms-answer-to-the-chip-shortage-a-digital-transformation/
Ejdys, J., & Szpilko, D. (2023). How to ensure the resilience of semiconductor supply chains in the European Union? Polish Journal of Management Studies, 28(1), 101-122. Διαθέσιμο σε: https://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-c9722c0e-9a39-46e4-8181-333221873b53/c/PJMS_28_1_06.pdf
European Commission. (n.d.). European Chips Act. commission.europa. Διαθέσιμο σε: https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/priorities-2019-2024/europe-fit-digital-age/european-chips-act_en
Figura, J. (2023). An Assessment of the European Microchip Industry and Its Expansion Strategy. Quarterly Journal by Beyond the Horizon ISSG, 6(1), 1-8. Διαθέσιμο σε: https://behorizon.org/wp-content/uploads/2023/11/Horizon-Insights_2023_1.pdf#page=5
Hayes, A. (2024, July 31). Semiconductors: What Is the Supply Chain? Why Is it Important? Investopedia. Διαθέσιμο σε: https://www.investopedia.com/semiconductors-supply-chain-7367716
Herrero, A. G., & Weil, P. (2022). Lessons for Europe from China’s quest for semiconductor self-reliance. Bruegel Policy Contribution, 19, 1-10. Διαθέσιμο σε: https://www.econstor.eu/handle/10419/274182
Ji, K., Nauta, L., & Powell, J. (2023, June 14). Understanding the Semiconductor Supply Chain. Rabobank. Διαθέσιμο σε: https://www.rabobank.com/knowledge/s011371708-understanding-the-semiconductor-supply-chain
Khan, S. M., Peterson, D., & Mann, A. (2021). The Semiconductor Supply Chain. Center for Security and Emerging Technology, 8(8), 1-98. Διαθέσιμο σε: https://cset.georgetown.edu/wp-content/uploads/The-Semiconductor-Supply-Chain-Issue-Brief-1.pdf