Συσχέτιση των κλαδικών δεικτών S&P500 με τον δείκτη της αμερικανικής αγοράς S&P500

Γράφει η Ιωάννα Ντίνη

Είναι γεγονός πως η χρηματιστηριακή αγορά μιας οικονομίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μια μικρογραφία της πραγματικής οικονομίας. Οι αποδόσεις των αξιογράφων επηρεάζονται από την ανάπτυξη της οικονομίας και την φάση του οικονομικού κύκλου στον οποίο ανήκουν χρονικά. Η διερεύνηση των αποδόσεων των μετοχών σε μια οικονομία και των μεταβλητών που τη διαμορφώνουν αποτελεί ζήτημα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για την ακαδημαϊκή  κοινότητα εδώ και αρκετές δεκαετίες. Το αυξημένο ενδιαφέρον των αναλυτών για την κατανόηση των χρηματιστηριακών αγορών έχει εντείνει τις προσπάθειες για εύρεση συσχετίσεων και σχέσεων αιτιότητας.

Οικονομικά μεγέθη όπως το ΑΕΠ (GDP), το εισόδημα (income), η απασχόληση (employment) και το επίπεδο των τιμών (price level) είναι τα κύρια μεγέθη που αντιπροσωπεύουν την οικονομία μιας χώρας. Οι οικονομικοί κύκλοι των αγορών προκαλούνται από τις διακυμάνσεις στις τιμές των παραπάνω μεγεθών. Οι διακυμάνσεις στις οποίες υπόκεινται οι οικονομίες των αγορών μπορεί να διαφέρουν ως προς την περιοδικότητα, την διάρκεια ή την ένταση.

Πολύ συχνά συμβαίνει σε μια συγκεκριμένη περίοδο κάποιοι κλαδικοί δείκτες να συμπεριφέρονται διαφορετικά από κάποιους άλλους. Η διαδικασία ανάλυσης των κλάδων είναι απαραίτητη δεδομένου πως ανεξάρτητα από την κατάσταση της οικονομίας ένας κλάδος μπορεί σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο να κινείται αντίθετα με την οικονομία και να δημιουργούνται ευκαιρίες διαφοροποίησης για τον επενδυτή.

Η παγκόσμια Ύφεση 2007 – 2009

Το άνοιγμα των αγορών εκτός του ότι προσέφερε γόνιμο έδαφος στην ροή κεφαλαίων μεταξύ των χωρών, ταυτόχρονα δημιούργησε τις ίδιες «ιδανικές» συνθήκες για αλυσιδωτές αντιδράσεις από τη φούσκα των ΗΠΑ το 2008. Η χρηματοοικονομική κρίση του 2007 – 2009 αποτέλεσε την μεγαλύτερη χρηματοοικονομική κρίση από την Ύφεση του 1929. Βασικός παράγοντας την κρίσης  αποτέλεσε η προβληματική αγορά στεγαστικών δανείων χαμηλής εξασφάλισης και η αλόγιστη χρήση επενδυτικών προϊόντων συνδεδεμένα με προϊόντα χαμηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης. Το καλοκαίρι του 2006 οι τιμές των κατοικιών στις Η.Π.Α. άρχισαν να παρουσιάζουν πτωτική πορεία προερχόμενη από την επιβράδυνση της αγοράς ακινήτων. Τα επιτόκια αυξάνονταν με αποτέλεσμα τα νοικοκυριά που είχαν λάβει στεγαστικά δάνεια μη επαρκής πιστοληπτικής αξιολόγησης να χρεοκοπούν και να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.

Άμεση απόρροια τόσο της πρόθεσης των οίκων αξιολόγησης να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο αξιολογούσαν τα προϊόντα οδήγησε στην ενίσχυση της αβεβαιότητας στις αγορές. Πολλά ιδρύματα αδυνατούσαν να καλύψουν την αναγκαία χρηματοδότηση ακόμα και για τη λειτουργία τους και οι περισσότερες τράπεζες σταμάτησαν να δανείζουν. οι επενδυτές ήταν αναγκασμένοι να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία για να βρουν εγγυήσεις. Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης ήταν η πτώση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων. Οι κεντρικές τράπεζες έδρασαν μειώνοντας τα επιτόκια και δίνοντας ρευστότητα στην αγορά.

Τα Χρηματιστήρια όπως ήταν φυσικό στην αρχή της κρίσης επηρεάστηκαν αρνητικά. Ο δείκτης S&P500 στις 11 Οκτωβρίου του 2007 φτάνει την ιστορικά υψηλή τιμή κλεισίματος στις 1,576.09 μονάδες. Στις 9 Μαρτίου του 2009 ο δείκτης φτάνει στο χαμηλότερο επίπεδο της τάξεως των 676,53 μονάδων ως απόρροια της χρηματοοικονομικής κρίσης αλλά και της χρεοκοπίας της Lehman Brothers.  Το 2008 η αγορά στεγαστικών δανείων ανερχόταν στα $12 δις. Τον Αύγουστο του ίδιου έτος το 9.2% των δανείων βρισκόταν σε καθυστέρηση ή σε διαδικασία πλειστηριασμού. Επίσης, από την 1 Ιανουαρίου του 2008 έως τις 15 Νοεμβρίου του 2008 οι μετοχές εισηγμένων εταιρειών στα χρηματιστήρια των ΗΠΑ έχουν μειωθεί κατά 40%. Τα ακίνητα στις ΗΠΑ τον Μάϊο του 2008 έχασαν 18.4% της αξίας τους σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2006.

Η Παγκόσμια Πανδημική Κρίση – COVID-19

Η Παγκόσμια Οικονομική Ύφεση του 2020, επίσης γνωστή ως ύφεση του Κορωνοϊού) είναι σε εξέλιξη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τον Μάρτιο του 2020 ανακοίνωσε την Πανδημία λόγω του ιού SARS-CoV-2 η οποία ξεκίνησε από την Κίνα τον Δεκέμβριο του 2019.  Η Πανδημική κρίση 2020 άρχισε στις 20 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους. Τόσο οι κοινωνικές όσο και οι οικονομικές συνέπειες άρχισαν να απασχολούν σε παγκόσμια κλίμακα την επιστημονική κοινότητα αλλά και τους πολίτες. Όπως είναι φυσικό, η ανησυχία αυτή «πέρασε» άμεσα στις χρηματιστηριακές αγορές. Στο φόβο μιας νέας παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης εξαιτίας της μείωσης παραγωγής οδήγησε τα διεθνή χρηματιστήρια σε πανικό προκαλώντας μεγάλες απώλειες. Για μια ακόμη φορά η αβεβαιότητα των επενδυτών ενδυναμώνεται. Η ιστορία δείχνει πως η επιδημίες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά το χρηματιστήριο. Η Ισπανική Γρίπη H1N1 την περίοδο 1918 -1919 οδήγησε τον δείκτη S&P500 σε απώλειες της τάξης 24.7% το 1918. Κατά την Ισπανική Γρίπη 40 εκατ. άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού προσβλήθηκε.

Πλήθος οικονομικών αναλυτών εκφράζουν την άποψη ότι αυτή η ύφεση θα είναι πολύ χειρότερη από αυτήν του 1929 και του 2008. Η ύφεση έχει προκαλέσει ραγδαία αύξηση στην ανεργία σε πολλές χώρες, παράδειγμα αποτελεί το ιστορικό υψηλό στις ΗΠΑ, 14,7% για τον μήνα Απρίλιο. Ταυτόχρονα, προκλήθηκε η κατάρρευση της τιμής του αργού πετρελαίου, της τουριστικής βιομηχανίας, του λιανεμπορίου και των χρηματαγορών.

Ένα ερώτημα που καλούνται να απαντήσουν οι αναλυτές είναι εάν η συμπεριφορά των δεικτών μεταξύ τους και ως προς την αγορά επηρεάζεται ή όχι από την περίοδο του οικονομικού κύκλου την οποία διανύει κάθε φορά. Τα ερωτήματα για τη σχέση δύο μεταβλητών είναι πολύ συνηθισμένα και ενδιαφέροντα στην ερευνητική διαδικασία. Με την ανάλυση συσχέτισης μπορεί να μετρηθεί ο βαθμός συσχέτισης δύο μεταβλητών και να προσδιοριστεί η κατεύθυνση της μεταξύ τους σχέσης. Η συσχέτιση μεταξύ δύο τυχαίων μεταβλητών αποτελεί μια καλή ένδειξη για το πόσο καλά οι δύο μεταβλητές κινούνται μαζί σε ευθεία γραμμή. Κατά τις περιόδους κρίσης φαίνεται ο χρηματοοικονομικός κλαδικός δείκτης να έχει έντονη συσχέτιση με τον δείκτη αγοράς S&P500 όπως και ο δείκτης της Βιομηχανίας και της Τεχνολογίας.

Τα τελευταία χρόνια λόγω της παγκοσμιοποίησης παρατηρείται η ραγδαία αύξηση της αλληλεξάρτησης των οικονομιών. Η διεθνοποίηση των αγορών και το άνοιγμα του εμπορίου αποτελούν βασικούς παράγοντες για την γρήγορη μετάδοση των κρίσεων από αγορά σε αγορά παγκοσμίως. Το χρηματιστήριο είναι μία μικρογραφία της οικονομίας στην οποία ανήκει. Αποτελεί κρίσιμο παράγοντα τόσο για τους επενδυτές όσο και για τις επιχειρήσεις. Τόσο οι επενδυτές όσο και οι αναλυτές χρειάζεται να γνωρίζουν πως λειτουργεί χρηματιστήριο και αναζητούν τρόπους και μεθόδους που θα μπορούν να πετύχουν καλύτερες προβλέψεις. Η προσέγγιση όσο το δυνατόν καλύτερων προβλέψεων για τις αποδόσεις των μετοχών αποτελεί από τα πιο συχνά ζητήματα διερεύνησης των ακαδημαϊκών. Είναι εύστοχο για κάποιον αναλυτή να διερευνά εάν υπάρχουν σχέσεις μεταξύ των δεικτών και πως συμπεριφέρονται ανάλογα με την περίοδο (ανάκαμψη, ύφεση ή κρίση). Κατά την περίοδο της κρίσης του 2007 – 2009 η συσχέτιση που παρουσίασαν οι δείκτες S&P500 ήταν πιο έντονη σε σχέση με την περίοδο πριν από την κρίση. Όμοια, και στην περίοδο της κρίσης του 2020 φαίνεται να δημιουργούνται πιο έντονες συσχετίσεις μεταξύ των κλάδων. Ταυτόχρονα, στην χρονική περίοδο μεταξύ των δύο κρίσεων παρατηρείται μέτρια συσχέτιση των κλαδικών δεικτών τόσο μεταξύ τους όσο και με την αμερικανική αγορά. Το άνοιγμα των αγορών έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των συσχετίσεων στο πέρασμα των χρόνων μεταξύ των χρηματιστηριακών δεικτών και της αγοράς. Στο πέρασμα των χρόνων οι κλαδικοί δείκτες φαίνεται να παρουσιάζουν όλο και πιο έντονη συσχέτιση. Αυτό οφείλεται κυρίως στο άνοιγμα της αγοράς και την παγκοσμιοποίηση.

Βιβλιογραφία

Lewellen, J. (2004) ‘Predicting returns with financial ratios’, Journal of Financial Economics, 74(2), pp. 209–235. Διαθέσιμο σε  Predicting returns with financial ratios – ScienceDirect

Tverberg, G. E. (2012) ‘Oil supply limits and the continuing financial crisis’, Energy, 37(1), pp. 27–34. Διαθέσιμο σε  Oil supply limits and the continuing financial crisis – ScienceDirect

Woolcock, M., Braithwaite, J. and Drahos, P. (2001) ‘Global Business Regulation’, Contemporary Sociology, 30(6) Διαθέσιμο σε   Global Business Regulation | Request PDF (researchgate.net)

Gurrib, I. (2018) ‘The relationship between the Nasdaq composite index and energy futures markets’, Investment Management and Financial Innovations, 15(4). Διαθέσιμο σε    (PDF) The relationship between the Nasdaq Composite Index and energy futures markets (researchgate.net)

Spatt, C. S. (2020) ‘A tale of two crises: The 2008 mortgage meltdown and the 2020 COVID-19 crisis’, Review of Asset Pricing Studies, 10(4) Διαθέσιμο σε    covid-19-mortgage-meltdown.pdf (cmu.edu)

Kaushik, M., Mathur, B. and Wotton, K. (2014) ‘Data Analysis of Students Marks with Descriptive Statistics’, International Journal on Recent and Innovation in Computing and Communication, 2(5). Διαθέσιμο σε     (PDF) Data Analysis of Students Marks with Descriptive Statistics (researchgate.net)

Ruiz Estrada, M. A. (2020) ‘COVID-19: Economic Recession or Depression?’, SSRN Electronic Journal. Διαθέσιμο σε (PDF) COVID-19: Economic Recession or Depression (researchgate.net)

Newson, R. (2006) ‘Confidence intervals for rank statistics: Somers’ D and extensions’, Stata Journal Διαθέσιμο σε [PDF] Confidence Intervals for Rank Statistics: Somers’ D and Extensions | Semantic Scholar

Kamber, G., Theodoridis, K. and Thoenissen, C. (2017) ‘News-driven business cycles in small open economies’, Journal of International Economics, 105., Διαθέσιμο σε (PDF) News-driven business cycles in small open economies (researchgate.net)Πηγή Εικόνας : Stock Market Anomalies Every Investor Should Know – Risk Magazine