Γράφει η Νικολέτα-Τρυφωνίνα Σαράντου
Η μακροχρόνια ειρήνη που είχε κατορθώσει να διατηρήσει η ΕΕ στα εδάφη της από τη στιγμή της σύστασής της έμελλε να διακοπεί βίαια μετά το ξέσπασμα του Ρώσο- Ουκρανικού πολέμου. Μπορεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να κατάφερε να αντέξει τις ολέθριες συνέπειες της πανδημίας, ωστόσο ο πόλεμος φαίνεται να έφερε στην επιφάνεια χρόνια ζητήματα ύψιστης σημασίας, τα οποία δεν είχαν διευθετηθεί, αλλά και αντιπαραθέσεις μεταξύ κρατών-μελών Ευρωπαϊκής Ένωσης με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα εκείνο της Ουγγαρίας.
Όπως η πλειονότητα των ευρωπαϊκών χώρων έτσι και η Ουγγαρία συμμετείχε στο Α΄ και Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και επωμίστηκε τις καταστροφικές συνέπειες τους. Στις 4 Απριλίου 1945 απελευθερώθηκε και με τη Συνθήκη των Παρισίων (10 Φεβρουαρίου 1947) στα εδάφη της Ουγγαρίας συμπεριελήφθησαν και αυτά της Σλοβακίας. Η δημοκρατία στη χώρα αποκαταστάθηκε την 1 Φεβρουαρίου 1946, η κατάσταση όμως αυτή δε διήρκησε πολύ, καθώς στις εκλογές του 1947 κέρδισε το κομμουνιστικό κόμμα τοποθετώντας με αυτό τον τρόπο την Ουγγαρία με το μέρος της Σοβιετικής Ένωσης. Ακολουθεί μια αιματηρή περίοδος για την Ουγγαρία με επαναστάσεις κατά του σταλινικού καθεστώτος και συχνές παρεμβάσεις του ρωσικού στρατού. Η κατάσταση αυτή θα διαρκέσει μέχρι το 1989 με την πτώση του τείχους του Βερολίνου, η οποία πυροδότησε μια σειρά αλλαγών. Τον Οκτώβριο του 1990 προκειμένου η Εθνοσυνέλευση της χώρας να δείξει την απεμπλοκή από τη σοβιετική σφαίρα επιρροής αλλάζει το όνομα της χώρας από Σοσιαλιστική Δημοκρατία σε Δημοκρατία της Ουγγαρίας. Το 1991 με την ολοκληρωτική διάλυση της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) δίνεται η ευκαιρία στην Ουγγαρία να στραφεί στη Δύση.
Η ένταξη της Ουγγαρίας στην ΕΕ χρειάστηκε αρκετό χρόνο. Η Ουγγαρία κατατάσσεται στο γύρω διεύρυνσης της ΕΕ των 10+2 χωρών. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης πολλές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης ανάμεσα σε αυτές και η Ουγγαρία επιθυμούσαν να ενταθούν στην ΕΕ. Τα κίνητρα ένταξης της επεκτείνονταν σε διαφορετικούς τομείς. Σε πολιτικό επίπεδο, το κίνητρο ήταν η συμμέτοχη στη νέα ευρωπαϊκή, δυτική σφαίρα . Η πολιτική αυτή ,ωστόσο, περιείχε και οικονομική διάσταση, καθώς η ευρωπαϊκή αγορά προσέφερε εύφορο έδαφος για την ανάπτυξη εμπορικών δραστηριοτήτων, ενώ παράλληλα βοηθούσε την υιοθέτηση πολιτικών οικονομικής απελευθέρωσης και ανάπτυξης. Ωστόσο, το βασικότερο μέλημα της Ουγγαρίας ήταν να παραμείνει ασφαλής απέναντι στον κομμουνιστικό κίνδυνο και αυτό θεωρούσε ότι μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από τη συμμετοχή της στην ΕΕ και κατ επέκτασιν στον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Σύμφωνου (ΝΑΤΟ), στον οποίο έγινε μέλος το 1999. Έτσι υπέβαλε αίτηση ένταξης το Μάρτιο του 1994.
Από την άλλη, για την ΕΕ το εγχείρημα ένταξης των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης υπήρξε δύσκολο και παράτολμο. Με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης η ΕΕ έσπευσε να βοηθήσει τις χώρες αυτές με σκοπό την ανάπτυξη σχέσεων μεταξύ ΕΕ και χωρών Κεντρικής-Ανατολικής Ευρώπης. Ωστόσο, η προοπτική ένταξης των χωρών αυτών στην ένωση δεν θεωρούταν επιτεύξιμος στόχος. Ο φόβος μιας πιθανής ένταξης από τις χώρες αυτές θα αποτελούσε εμπόδιο για τη λειτουργία ή την ανάπτυξη της ένωσης. Η παραπάνω σκέψη οδήγησε την ΕΕ το Ιουνίου του 1993 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης, στο οποίο αποφασίστηκε ότι μια χώρα θα μπορούσε να γίνει μέλος της ένωσης μόνο αν πληρούσε τις οικονομικές και πολιτικές προϋποθέσεις, γνώστες και ως «Κριτήρια της Κοπεγχάγης». Τα κριτήρια αυτά δημιουργήθηκαν με σκοπό την αποφυγή χάσματος μεταξύ των νέων και των ήδη υπαρχουσών κρατών-μελών , έτσι ώστε τα νέα κράτη-μέλη να είναι σε θέση να ασπαστούν τους νόμους και τις πολιτικές της Ένωσης. Μετά την κατάθεση των αιτήσεων ένταξης των χωρών της Κεντρικής-Ανατολικής Ευρώπης το Δεκέμβριο του 1995 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Μαδρίτης ζήτησε από την Επιτροπή και εξετάσει τις συνέπειες της διεύρυνσης και να συντάξει γνωμοδότηση για κάθε μια από της υποψήφιες χώρες. Έτσι τον Ιούλιο του 1997 εκδόθηκε από την Επιτροπή η Ατζέντα 2000 με τίτλο: «Ατζεντα2000: Για μια ισχυρότερη και διευρυμένη Ένωση». Μία σειρά γεγονότων και συγκυριών οδήγησαν σε αναθεωρήσεις και καθυστέρηση της ένταξης. Τελικά, οι Συνθήκες Προσχώρησης υπογράφτηκαν τον Απρίλιο του 2003. Στη Ουγγαρία διεξάγεται δημοψήφισμα και ο ουγγρικός λαός αποφασίζει υπέρ της ένταξης στην ΕΕ με ποσοστό 84% και 16% κατά. Έτσι, η Ουγγαρία θεωρείται και επίσημα κράτος-μέλος της ΕΕ από την 1η Μάιου 2004.
Στα χρόνια που ακολούθησαν οι σχέσεις μεταξύ ΕΕ και Ουγγαρίας δεν έχουν να επιδείξουν κάτι αξιοσημείωτο. Η Ουγγαρία συμμετείχε σε όλες τις δράσεις και τις αποφάσεις της ΕΕ, χωρίς αντιδράσεις όπως και τα περισσότερα κράτη-μέλη της. Ωστόσο, από το 2010 στην Ουγγαρία εκλέγεται το εθνικιστικό κόμμα Fidesz υπό τον Viktor Orbán και οι σχέσεις μεταξύ της χώρας και της ένωσης δοκιμάζονται συνεχώς. Το Σεπτέμβριο του 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε τη διαδικασία βάσει του άρθρου 7 για την προβληματική κατάσταση που επικρατεί στην Ουγγαρία σχετικά με τη σχέση του κράτους δικαίου και των ευρωπαϊκών αξιών. Παράλληλα το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα τον Μάρτιο του 2021 σήμανε την οριστική λήξη της συνεργασίας του με το κόμμα Fidesz. Ωστόσο, η κατάσταση αυτή δε φαίνεται να δυσαρέστησε πολύ τον Orbán, ο οποίος ήρθε σε επαφή με τον επικεφαλής της Λέγκας, Matteo Salvini και το Πολωνού πρωθυπουργό, Mateusz Morawiecki για την ίδρυση μιας συμμαχίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην οποία θα συμμετέχει η Λέγκα, το κυβερνών κόμμα Fidesz του Orbán και το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) της Πολωνίας. Οι ταραγμένες σχέσεις όμως, μεταξύ ΕΕ και Ουγγαρίας έμελλαν να κλονιστούν ακόμα περισσότερο με το ξέσπασμα του Ρωσοουκρανικου πολέμου. Η Ουγγαρία δε φαίνεται να καταδικάζει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη διατηρεί μια πιο ουδέτερη στάση και πιο φιλικά προσκείμενη προς τη Ρωσία. Όσο αναφορά τις κυρώσεις απέναντι στη Ρωσία τίθεται κατά απέναντι σε οποιαδήποτε κύρωση σχετικά με το εμπάργκο στην ενέργεια.
Εν κατακλείδι, οι σχέσεις μεταξύ ΕΕ και Ουγγαρίας δείχνουν να έχουν δοκιμαστεί με την πάροδο του χρόνου. Σίγουρα βασικό μέλημα τόσο της Ουγγαρίας όσο και της Ένωσης είναι η διατήρηση της αρμονίας, της ακεραιότητας τους και του συμφέροντος τους. Η ΕΕ είναι ένας από τους σημαντικότερους οργανισμούς σε σημαντική επίδραση σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο, με σημαντική ιστορία και θεμελιώδεις αρχές πάνω στις οποίες στηρίχτηκε και δεν μπορεί να τις αμφισβητήσει ούτε να τις παρακάμψει. Από την άλλη, η Ουγγαρία ως πρώην κράτος της Σοβιετικής Ένωσης και ως κράτος της ΕΕ είναι σε θέση να γνωρίζει το συμφέρον της, τις αρχές που ασπάζεται και την εικόνα που θέλει να προβάλει σε ευρωπαϊκό και διεθνή επίπεδο. Από τη στιγμή, λοιπόν, που αποτελεί κράτος-μέλος της ΕΕ και έχει ασπαστεί τις αρχές, τους κανόνες της ένωσης, έχει υπογράψει και υιοθετήσει τις Συνθήκες της όλα αυτά τα χρόνια δε δικαιολογείται να θέτει σε κίνδυνο την ακεραιότητα της Ένωσης, να την υποσκάπτει και να αντιδρά στις αποφάσεις της. Επομένως, αν η Ουγγαρία θεωρεί ότι η ΕΕ δεν ανταποκρίνεται πλέον στις προσδοκίες της και στα συμφέροντα της θα ήταν πιο συνετό να αποχωρίσει, καθώς η τρέχουσα κατάσταση δεν αποδεικνύεται μόνο επιζήμια για την ίδια την χώρα, αλλά και για την ίδια την Ένωση.
Bibliography
- Nugent, N.(2012).ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ :ΙΣΤΟΡΙΑ, ΘΕΣΜΟΙ, ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ. Αθήνα :Σαββάλας
- Πλιακος, Α.(2018).Το Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Θεσμικό & Ουσιαστικό Δίκαιο. Αθήνα: ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
- Ουγγαρία. European Union. (n.d.), Διαθέσιμο σε: https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/country-profiles/hungary_el
- Team, Τ. ΒΗΜΑ. (2022, April 4). Τι σημαίνει η νίκη ορμπάν. Το Βήμα Online, Διαθέσιμο σε: https://www.tovima.gr/2022/04/04/world/ouggaria-i-epaneklogi-ormpan-fernei-ti-xora-se-troxia-sygkrousis-me-tin-ee/
- Ουγγαρία: δεν θα ασκήσουμε βέτο στις κυρώσεις της ΕΕ εναντίον της Ρωσίας. (2022, March 3), Διαθέσιμο σε: https://m.naftemporiki.gr/story/1838369/ouggaria-den-tha-askisoume-beto-stis-kuroseis-tis-ee-enantion-tis-rosias
- Στα άκρα οι σχέσεις ΕΕ-Ουγγαρίας: Ενεργοποιείται η διαδικασία της αιρεσιμότητας. newsbreak. (2022, April 27), Διαθέσιμο σε: https://www.newsbreak.gr/kosmos/324852/sta-akra-oi-scheseis-ee-oyggarias-energopoieitai-i-diadikasia-tis-airesimotitas/
- Σύντομος Ιστορία της Ουγγαρίας από τον Μεσαίωνα (900 μ. x.) ως την ένταξη της στο ΝΑΤΟ (1999).(2019, August 23). Διαθέσιμο σε: https://www.istorikathemata.com/2011/09/900-x-1999.html
- Newsroom. (2021, March 18). Οριστική ρήξη με το ΕΛΚ για το κόμμα του Όρμπαν. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Διαθέσιμο σε: https://www.kathimerini.gr/world/561299311/oristiki-rixi-me-to-elk-gia-to-komma-toy-ormpan/
- Newsroom. (2021, March 30). Νέα πολιτική συμμαχία στο ευρωκοινοβούλιο “χτίζουν” Όρμπαν και Σαλβίνι. CNN.gr, Διαθέσιμο σε: https://www.cnn.gr/kosmos/story/260201/nea-politiki-symmaxia-sto-eyrokoinovoylio-xtizoyn-ormpan-kai-salvini
- Newsroom. (2022, April 3). Εκλογές στην Ουγγαρία: Τέταρτη θητεία για τον Βίκτορ Όρμπαν. CNN.gr, Διαθέσιμο σε:https://www.cnn.gr/kosmos/story/307328/ekloges-stin-oyggaria-tetarti-thiteia-gia-ton-viktor-ormpan
- Κράτος δικαίου σε Ουγγαρία και Πολωνία: Απολογισμός των δράσεων της ΕΕ από το ΕΚ. Κράτος δικαίου σε Ουγγαρία και Πολωνία: Απολογισμός των δράσεων της ΕΕ από το ΕΚ | 04-04-2022 | Επικαιρότητα | Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. (2022, March 31). Διαθέσιμο σε: https://www.europarl.europa.eu/news/el/agenda/briefing/2022-04-04/6/kratos-dikaiou-se-ouggaria-kai-polonia-apologismos-ton-draseon-tis-ee-apo-to-ek
- Σύνδεσμος εικόνας:https://www.liberal.gr/world/ta-senaria-pou-exetazei-i-ee-gia-na-kampsei-tis-antirriseis-tou-ormpan/451989