Loading...
Latest news
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Επικαιρότητα

Η εκλογική ήττα του Μακρόν και το πολιτικό σκηνικό της Γαλλίας σήμερα

Γράφει η Σοφία Τζώτζα

Τον Ιούνιο του έτους 2024, η διεθνής και ευρωπαϊκή κοινότητα παρακολούθησε με έκπληξη και περιέργεια την πρόωρη προκήρυξη κοινοβουλευτικών εκλογών στη Γαλλία από τον Πρόεδρο, Εμανουέλ Μακρόν. Μετά τις ευρωεκλογές και τη συντριπτική ήττα του κεντρώου συνασπισμού του απέναντι στο ακροδεξιό μπλόκο της Μαρίν Λε Πεν, ο Μακρόν  «αποφάσισε να δώσει πίσω (στο εκλογικό σώμα) το κοινοβουλευτικό μέλλον μέσω της ψήφου» (Robin, 2024). Έτσι, η χώρα απροσδόκητα -σε μια περίοδο προετοιμασίας και ευρύτερης αναταραχής για τους Ολυμπιακούς Αγώνες- μπήκε σε διαδικασία “snap elections”, όπως ονομάζονται οι εκλογές με σύντομη διάρκεια προεκλογικής εκστρατείας. Από εκεί και πέρα, οι εξελίξεις στο πολιτικό σκηνικό της Γαλλίας υπήρξαν ραγδαίες, τα εκλογικά αποτελέσματα απρόσμενα και η πολιτική αναταραχή και κρίση διάχυτη. Μια κρίση που έμελλε να επεκταθεί και μετά το πέρας των εκλογών. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος του Εμανουέλ Μακρόν υπήρξε αναμφισβήτητα καθοριστικός.

Ο Εμανουέλ Μακρόν εκλεγμένος πρόεδρος της Γαλλίας από το 2017 έχει αναμφίβολα υπάρξει σημαντική φιγούρα τόσο στη γαλλική, όσο και στην ευρωπαϊκή πολιτική. Ως ο νεότερος πρόεδρος στη γαλλική ιστορία, ανέλαβε αποφασιστικά τον ρόλο του επιχειρώντας αφενός, στο εσωτερικό να εκπροσωπήσει ένα δυναμικό κέντρο και να αποδυναμώσει το δίπολο των δύο άκρων και αφετέρου, στο εξωτερικό να προωθήσει περαιτέρω την ευρωπαϊκή ενοποίηση αναλαμβάνοντας τη χάραξη πολιτικής και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. 

Το 2022 και παρά τα προβλήματα και τις κρίσεις, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό, κατάφερε να επανεκλεγεί στη θέση του προέδρου για άλλη μια πενταετία. Έχασε, ωστόσο, την απόλυτη κοινοβουλευτική πλειοψηφία στις κοινοβουλευτικές εκλογές του ίδιου έτους, γεγονός που δημιούργησε προκλήσεις και δυσκολίες στο παρεπόμενο εκτελεστικό έργο της κυβέρνησης του (Herman and Lorimer, 2023).

Δύο χρόνια αργότερα, την 9η Ιουνίου του 2024, διενεργήθηκαν οι ευρωεκλογές. Πρόκειται για εκλογές που συχνά αντιμετωπίζονται από τους πολίτες, αλλά και τους πολιτικούς ως «δεύτερης κατηγορίας» με -στατιστικά- χαμηλότερη προσέλευση και μικρότερη επίδραση στο εσωτερικό πολλών ευρωπαϊκών χωρών, συγκριτικά με τις εθνικές εκλογές. Ωστόσο, ο Μακρόν μόλις μία ώρα περίπου μετά την ανακοίνωση των κατά προσέγγιση αποτελεσμάτων των Ευρωεκλογών και της προφανής ήττας του, προέβη στην κήρυξη πρόωρων κοινοβουλευτικών εκλογών με τον πρώτο γύρο να λαμβάνει χώρα μέσα σε μόλις 20 μέρες, στις 30 Ιουνίου και τον δεύτερο γύρο την 7 Ιουλίου (Tidey, 2024). Πρόκειται για μια απόφαση που προκάλεσε αίσθηση διεθνώς, ιδιαίτερα σε μια κρίσιμη για την Γαλλία περίοδο, κατά την οποία το Παρίσι ετοιμαζόταν να υποδεχθεί τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

Βασικός λόγος της απόφασης αυτής ήταν φυσικά η συντριπτική ήττα του συνασπισμού του Μακρόν στις ευρωεκλογές συγκεντρώνοντας μόλις το 15,2% των ψήφων, λιγότερο από το μισό του 31,5% που συγκέντρωσε το ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λε Πεν, ο Εθνικός Συναγερμός (RN) (Le Monde, 2024). Το αποτέλεσμα αυτό ήρθε να κλειδώσει μια μακρά περίοδο δυσαρέσκειας και απογοήτευσης του γαλλικού λαού όσον αφορά στη διακυβέρνηση και την ευρύτερη πορεία της χώρας, με τους ψηφοφόρους να επιλέγουν να στείλουν ένα ηχηρό αίτημα για αλλαγή μέσω των Ευρωεκλογών. 

Ο Γάλλος Πρόεδρος με την απόφαση για άμεση διενέργεια κοινοβουλευτικών εκλογών φαίνεται ότι αποπειράθηκε να επιδείξει τη διάθεση του να αφουγκραστεί τα παράπονα και τις επιθυμίες των ψηφοφόρων. Ταυτόχρονα, όμως, με αυτήν του την απόφαση ίσως επιδίωξε και να προλάβει τις εξελίξεις, να εμποδίσει τη ροή των πραγμάτων και να αποσυμπιέσει τη συγκεντρωμένη απογοήτευση των πολιτών. Στράφηκε, λοιπόν, στη βάση του και στο εκλογικό σώμα ευρύτερα για την επίλυση του αδιεξόδου ποντάροντας στα δημοκρατικά αντανακλαστικά τους. 

Συγκεκριμένα, ο Μακρόν θεώρησε ότι ο γαλλικός λαός θα θελήσει να υψώσει δημοκρατικό μπλόκο μπροστά στην πιθανότητα επικράτησης μιας ακροδεξιάς πλειοψηφίας μέσα στο Γαλλικό Κοινοβούλιο και κατ’ επέκταση και στην κυβέρνηση. Έκρινε, δηλαδή, ότι ο κόσμος  θα συσπειρωθεί στην ασφαλή δημοκρατική επιλογή που ο ίδιος προσφέρει, παρά την όποια δυσαρέσκεια με προηγούμενες πολιτικές του (Segaunes, 2024).

Την ομολογουμένως τολμηρή, αλλά συγχρόνως στοιχειοθετημένη και ρεαλιστική στρατηγική του Γάλλου Προέδρου ήρθε να διαταράξει η άμεση συγκρότηση ενός ενιαίου αριστερού μετώπου. Οι δυνάμεις της Γαλλικής Αριστεράς, απέναντι στην απειλή της Ακροδεξιάς, κατάφεραν να βάλουν στην άκρη τις διαφορές τους και να συμφωνήσουν σε κάποιους βασικούς πυλώνες ενός πολιτικού προγράμματος (Gozzi, 2024). Το Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NFP), όπως ονομάστηκε ο αριστερόφρων – προοδευτικός αυτός συνασπισμός, κόντρα στις περισσότερες προβλέψεις, κατάφερε να συσπειρώσει τη λαϊκή υποστήριξη και να βγει νικητήριο και ευνοημένο από τις εκλογές σε έναν μεγάλο βαθμό. Πέτυχε, δηλαδή, αυτό που ήλπιζε να καταφέρει ο συνασπισμός του Μακρόν, τη συσπείρωση και την οικοδόμηση ενός δημοκρατικού μπλόκου απέναντι στην ακροδεξιά της Λε Πεν. 

Ειδικότερα, τα αποτελέσματα των εκλογών έφεραν τον αριστερό συνασπισμό στην πρώτη θέση με 182 έδρες, αφήνοντας στη δεύτερη θέση τον κεντρώο συνασπισμό του Μακρόν με 168, ενώ στη 3η θέση έπεσε ο ακροδεξιός Εθνικός Συναγερμός με 143 έδρες (Le Monde, 2024). Σύμφωνα με μια πληθώρα αναλυτών, πρόκειται για απροσδόκητα και εντυπωσιακά για την αριστερά αποτελέσματα (Fieschi, 2024). Ωστόσο, το γεγονός ότι κανένας συνασπισμός δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών, τουλάχιστον δηλαδή 289 από τις 577 έδρες, μπορεί να οδηγήσει σε αδιέξοδο όσον αφορά τον σχηματισμό κυβέρνησης.

Πράγματι, αρχές Σεπτεμβρίου – δύο μήνες μετά τις εκλογές και την παύση της πολιτικής “ανακωχής” που απαιτούσε η ομαλή διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι- ο Μακρόν δεν είχε διορίσει ακόμα πρωθυπουργό. Βέβαια, είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει κάποιος κανόνας ή νόμος που να δεσμεύει τον Γάλλο Πρόεδρο ως προς το χρονοδιάγραμμα της ανάθεσης του πρωθυπουργικού γραφείου. Ωστόσο, ο κλοιός στενεύει για πρακτικούς κυρίως λόγους. Ειδικότερα, μέσα στον Οκτώβριο θα πρέπει να λάβει χώρα η ψήφιση του εθνικού προϋπολογισμού, καθώς και άλλες κυβερνητικές και κοινοβουλευτικές υποχρεώσεις που απαιτούν τον σχηματισμό κυβέρνησης και την ύπαρξη πρωθυπουργού (Khatsenkona, 2024).

Ο Μακρόν ξεκίνησε επίσημα τις συζητήσεις για τον διορισμό πρωθυπουργού με τα τρία κυρίαρχα μπλόκα και όχι μόνο, από τα τέλη του Αυγούστου (Kazakevich and Khatsenkova, 2024). Ωστόσο, από τους τρεις αυτούς διακριτούς, αλλά σχεδόν ισάξιους κοινοβουλευτικούς συνασπισμούς, κανένας δεν φαινόταν πρόθυμος για την εδραίωση συνεργασίας. Πρόκειται για γεγονός ασύμβατο με τις απαιτήσεις της πραγματικότητας, καθότι η κοινοβουλευτική πλειοψηφία που απαιτείται για τον σχηματισμό κυβέρνησης προϋποθέτει αριθμητικά τη συνεργασία τουλάχιστον δύο εκ των τριών μπλόκων. Ταυτόχρονα, η επιλογή πρωθυπουργού από τον Μακρόν θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να αντέξει σε περίπτωση πρότασης μομφής από το Κοινοβούλιο (Khatsenkova, 2024).

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Μακρόν απέκλεισε την υποψήφια που το αριστερό Νέο Λαϊκό Μέτωπο (NPF) προώθησε, προκαλώντας την οργή του Αριστερού Συνασπισμού. Ο Μακρόν βάσισε αυτήν του την απόφαση σε σημαντικό βαθμό στην κατηγορηματική άρνηση της ακροδεξιάς, αλλά ακόμα και κομμάτων της δεξιάς και του κέντρου να στηρίξουν μια κυβέρνηση με επικεφαλής μέλος του NFP (Khatsenkova, 2024). Ωστόσο, η εν λόγω απόφαση μπορεί να κρύβει και προσωπικά κίνητρα ή οφέλη με πιθανή την επιθυμία του Προέδρου για σχηματισμό μιας πιο κεντρώας, σταθερής και συνεκτικής κυβέρνησης στα μέτρα της φιλελεύθερης πολιτικής που εφάρμοζε μέχρι πρότινος. 

Εν συνεχεία, την 5η Σεπτεμβρίου και μετά από πολυάριθμες συνομιλίες και συναντήσεις, ο Μακρόν διόρισε ως πρωθυπουργό τον Michel Barnier, μέλος των Ρεπουμπλικάνων, ένα δεξιό κόμμα που κατέλαβε την τέταρτη θέση στις Κοινοβουλευτικές Εκλογές κερδίζοντας λιγότερες από 50 έδρες. Ο Μακρόν εξασφάλισε, λοιπόν, με αυτόν τον τρόπo τη συνεργασία του Συνασπισμού του με τους Ρεπουμπλικάνους. Ωστόσο, ακόμα κι έτσι δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία με αποτέλεσμα να απαιτείται και η στήριξη τουλάχιστον μέρους ενός από τα δύο μεγάλα μπλοκ, του NPF της αριστεράς ή του RN της ακροδεξιάς. Με δεδομένη την εδραιωμένη σε ένα βαθμό συνεργασία της κεντροδεξιάς, λογικά συνάγεται ότι η στήριξη για την πλειοψηφία των προτεινόμενων πολιτικών θα πρέπει να αναζητηθεί περισσότερο στο ακροδεξιό RN παρά στο NPF (Sawicki, 2024).

Με την πολιτική κρίση μάλλον να ενισχύεται παρά να εξασθενεί, το NPF κατηγόρησε τον Μακρόν για παράβλεψη των εκλογικών αποτελεσμάτων και για θεσμική επίθεση κατά της ίδιας της δημοκρατίας. Στο ίδιο πλαίσιο, στις 7 Σεπτεμβρίου και μόλις δύο μέρες μετά τον διορισμό του Barnier ως πρωθυπουργού, χιλιάδες πολίτες προχώρησαν σε ειρηνικές διαδηλώσεις σε όλη τη χώρα (Irish, 2024). Πολλοί διαδηλωτές, προερχόμενοι κυρίως από την Αριστερά, υποστήριξαν ότι τα αποτελέσματα των πρόσφατων εκλογών αγνοήθηκαν στον βωμό μιας αμφισβητούμενης πολιτικής συνοχής και σταθερότητας, με τη δημοκρατία να υφίσταται τελικά ένα ισχυρό πλήγμα.

Τέλος, ο πολυαναμενόμενος σχηματισμός της κυβέρνησης που ήρθε στα μέσα Σεπτεμβρίου, κάθε άλλο παρά καθησύχασε τα πνεύματα, με τους υπουργούς να προέρχονται κυρίως από τους Ρεπουμπλικάνους και τους κεντρώους του Μακρόν και μοναδικό εκπρόσωπο της Αριστεράς τον ανεξάρτητο πρώην Σοσιαλιστή, Didier Migaud (Mestre,  2024).

Κλείνοντας, η Γαλλία βρίσκεται σε μια κομβική περίοδο στην οποία δοκιμάζεται και θα δοκιμαστεί, τόσο η συνοχή και η αποτελεσματικότητα του πολιτικού της συστήματος, όσο και τα δημοκρατικά στοιχεία και αντανακλαστικά των θεσμών, των πολιτικών, καθώς και των πολιτών των ίδιων. Ο Μακρόν στο κρίσιμο αυτό διάστημα φαίνεται να αξιοποίησε κάθε ευκαιρία και περιθώριο που του παρείχε η εξουσία της θέσης του για την επίτευξη ενός σταθερού και συνεκτικού κυβερνητικού σχήματος. Πρόκειται για στόχο που με τα σημερινά -πρώιμα ομολογουμένως- δεδομένα δεν φαίνεται να έχει πετύχει. Ταυτόχρονα, οι επιλογές του, αν και πολιτικά στρατηγικές, παραμέρισαν σε σημαντικό βαθμό τα εκλογικά αποτελέσματα και τις επιθυμίες των ψηφοφόρων, δοκιμάζοντας και ισορροπώντας επικίνδυνα στα δημοκρατικά περιθώρια του γαλλικού πολιτικού συστήματος. Με το ξεκίνημα των εργασιών του Γαλλικού Κοινοβουλίου θα φανεί εάν η πολιτική κρίση και η δυσαρέσκεια θα επεκταθεί ή εάν θα υπάρξει εδραίωση μιας αποτελεσματικής εκτελεστικής εξουσίας.   

Βιβλιογραφία/Πηγές

Fieschi C. (2024). France’s Political Crisis. Survival, 66(4), 115–126. Διαθέσιμο στο: https://doi.org/10.1080/00396338.2024.2380204

Gozzi L. (2024). Who are the left-wing alliance that won France’s election? BBC. Διαθέσιμο στο: https://www.bbc.com/news/articles/cpd910je22no

Herman L.E. & Lorimer M. (2023).The French elections of 2022: Macron’s half victory in a changing political landscape. UK In a Changing Europe. https://ukandeu.ac.uk/the-french-elections-of-2022-macrons-half-victory-in-a-changing-political-landscape/

Irish J. (2024). Thousands protest in France against Macron’s choice of prime minister. Reuters. Διαθέσιμο στο: https://www.reuters.com/world/europe/thousands-protest-france-after-macron-picks-barnier-prime-minister-2024-09-07/

Kazakevich A. & Khatsenkova, S. (2024). French President Macron holds talks with political leaders in bid to form new government. Euronews. Διαθέσιμο στο: https://www.euronews.com/my-europe/2024/08/23/french-president-macron-holds-talks-with-political-leaders-in-bid-to-form-new-government

Khatsenkova S. (2024). French President Macron struggles to relaunch talks for new government. Euronews. Διαθέσιμο στο: https://www.euronews.com/2024/08/27/french-president-macron-struggles-to-relaunch-talks-for-new-government

Khatsenkona S. (2024). France: Why is it taking Emmanuel Macron so long to appoint a prime minister? Euronews. Διαθέσιμο στο: https://www.euronews.com/my-europe/2024/09/05/france-why-is-it-taking-emmanuel-macron-so-long-to-appoint-a-prime-minister

Le monde (2024). French elections: Left wins most seats, ahead of Macron’s coalition and far right. Διαθέσιμο στο: https://www.lemonde.fr/en/france/article/2024/07/07/french-elections-left-projected-to-win-most-seats-ahead-of-macron-s-coalition-and-far-right_6676978_7.html

Mestre A. (2024). A social democrat at the head of France’s justice ministry. Le Monde. Διαθέσιμο στο: https://www.lemonde.fr/en/politics/article/2024/09/23/a-social-democrat-at-the-head-of-france-s-justice-ministry_6726996_5.html

Robin J. (2024). Snap elections in France: a political scientist lays out what’s at stake. The Conversation. Διαθέσιμο στο: https://theconversation.com/snap-elections-in-france-a-political-scientist-lays-out-whats-at-stake-232036

Sawicki F. (2024). Michel Barnier named French prime minister: ‘Emmanuel Macron just gave the National Rally the keys to the truck’. The Conversation. Διαθέσιμο στο: https://theconversation.com/michel-barnier-named-french-prime-minister-emmanuel-macron-just-gave-the-national-rally-the-keys-to-the-truck-238448

Segaunes N. (2024). How Macron is preparing for ‘cohabitation’ with the far right. Le Monde. Διαθέσιμο στο: https://www.lemonde.fr/en/politics/article/2024/07/02/how-macron-is-preparing-for-cohabitation-with-the-far-right_6676392_5.html

Tidey A. (2024). Why has French President Emmanuel Macron announced snap elections after EU Parliament poll defeat? Euronews. Διαθέσιμο στο: https://www.euronews.com/my-europe/2024/06/10/french-president-emmanuel-macron-announces-anticipated-elections-after-stinging-eu-electio

Πηγή εικόνας:

Schickler J. (2024). Resultados das eleições francesas mostram vencedores e vencidos em Paris. Euronews. Διαθέσιμο σε: https://pt.euronews.com/my-europe/2024/06/30/a-franca-aguarda-os-resultados-das-eleicoes-antecipadas-que-podem-ser-sismicos?fbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR3jGntbreCpH8sYx-KEiqCzGKN7NkGG5DwZ6VpOAJKyuIcHQjAUkwBXs6c_aem_KSrk70JlrfqvYrfZpW6i7w