Γράφει ο Μάριος Παχίδης
Η υπόθεση «Ματάλας κατά Ελλάδας» (αρ. προσφυγής 1864/18) η οποία αφορά το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης, εξετάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής ΕΔΔΑ), αναδεικνύοντας τη σημασία του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής ΕΣΔΑ), αλλά και τα όρια μεταξύ του προαναφερόμενου δικαιώματος και της δυσφήμησης (Στυλιανίδου, 2021). Ειδικότερα, κατά το προαναφερόμενο άρθρο ο καθένας δύναται να εκφράζει την άποψή του και να διαδίδει συγκεκριμένες πληροφορίες ή ιδέες, χωρίς να λογοκριθεί ή εν γένει να περιοριστεί από τις δημόσιες αρχές και μάλιστα, ασχέτως συνόρων. Προφανώς, υφίστανται κάποιοι περιορισμοί όσον αφορά τη σχετική ελευθερία, που καθίστανται αναγκαίοι σε μια δημοκρατική κοινωνία, όπως για παράδειγμα στις περιπτώσεις κατά τις οποίες πλήττεται το δημόσιο συμφέρον, η προστασία και φήμη άλλων πολιτών ή πρόκειται για εμπιστευτικές πληροφορίες (Council of Europe, 1950, 2012). Ασφαλώς, η επιχειρηματολογία ενός φυσικού ή νομικού προσώπου υπέρ του περιορισμού της ελευθερίας της έκφρασης πρέπει να είναι τεκμηριωμένη και συγχρόνως, απαιτείται να εξετάζεται κατά πόσο τα μέτρα που λαμβάνονται σε αυτή την κατεύθυνση, είναι δίκαια και σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας (Council of Europe, 2012).
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να γίνει αναφορά και στα σχετικά με την εδώ εξεταζόμενη υπόθεση άρθρα του ποινικού κώδικα (εφεξής ΠΚ), όπως αυτά ίσχυαν κατά τη στιγμή εκδίκασης της υπόθεσης. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 361 ΠΚ αναφέρεται στο αδίκημα της εξύβρισης που συνιστά μία εκ των περιπτώσεων προσβολής της τιμής κάποιου προσώπου (Υπουργείο Δικαιοσύνης, 2019) ενώ το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμισης κατά το άρθρο 362 ΠΚ, στοιχειοθετείται όταν οιοσδήποτε ισχυρίζεται ή διαδίδει για έτερο πρόσωπο ενώπιον τρίτου γεγονός το οποίο δύναται να βλάψει την τιμή ή την υπόληψή του. Ακόμη, βάσει του άρθρου 363 ΠΚ στοιχειοθετείται το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης εάν στην περίπτωση του προηγούμενου άρθρου το γεγονός το οποίο διαδίδει ή ισχυρίζεται ο δράσης, είναι ψευδές και (αυτός) έχει πλήρη γνώση της συγκεκριμένης κατάστασης (Υπουργείο Δικαιοσύνης, 2019). Εν συνεχεία, το άρθρο 367 ΠΚ εστιάζει σε τρόπους έκφρασης που πλήττουν κάποιο φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή οργανισμό, επισημαίνοντας, μεταξύ άλλων, ότι δεν αποτελούν άδικη πράξη οι δυσμενείς εκφράσεις σε έγγραφα δημοσίων αρχών που σχετίζονται με τον κύκλο εργασιών τους καθώς και οι ενέργειες που γίνονται προς εκτέλεση των νόμιμων καθηκόντων, την άσκηση νόμιμης εξουσίας, τη διαφύλαξη δικαιώματος ή από έτερο δικαιολογημένο ενδιαφέρον. Εντούτοις, η προαναφερόμενη διάταξη δεν εφαρμόζεται σε περίπτωση που οι σχετικές κρίσεις και εκδηλώσεις υποκρύπτουν οποιοαδήποτε πρόθεση εξύβρισης ή συνιστούν τα στοιχεία της αντικειμενικής υπόστασης του αδικήματος της συκοφαντικής δυσφήμισης (Υπουργείο Δικαιοσύνης, 2019).
Ακολούθως, είναι αναγκαίο να υπογραμμιστεί ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης (εφεξής ΣΕ) αποτελεί τον οργανισμό που είναι αρμόδιος για ζητήματα παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός των 46 κρατών-μελών του. Να μην παραλειφθεί ότι όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, έχουν υπογράψει την ΕΣΔΑ και θεωρούνται υψηλά συμβαλλόμενα μέρη ενώ σε περίπτωση παραβίασης, λογοδοτούν στο δικαιοδοτικό όργανο του ΣΕ, το ΕΔΔΑ (Σαχπεκίδου, 2010). Όσον αφορά τη δυσφήμιση δε, το ΣΕ στη απόφασή υπ’ αριθ. 1577 το 2007 είχε αναφερθεί στην αποποινικοποίηση αυτής (Parliamentary Assembly of the Council of Europe, 2007). Η Συνέλευση παροτρύνει τα κράτη να εφαρμόζουν την εγχώρια νομοθεσία με την μεγαλύτερη δυνατή αυτοσυγκράτηση, ενώ θα πρέπει να δίνεται η ευκαιρία στον κατηγορούμενο στην περίπτωση του συγκεκριμένου αδικήματος, να αποδείξει ότι οι δηλώσεις του είναι αληθείς αλλά και να υπερασπιστεί τον εαυτό του (Parliamentary Assembly of the Council of Europe, 2007, Parliamentary Assembly of the Council of Europe, 2015, Mcgonagle, 2016, Directorate General of Human Rights and Legal Affairs, 2016). Συγχρόνως, τυχόν αποζημίωση την οποία υποχρεούται να καταβάλλει ο υπαίτιος για δυσφημιστικές πράξεις, δεν θα πρέπει να είναι δυσανάλογη σε σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό της επίμαχης διάταξης (European Court of Human Rights, 2021).
Στην εδώ εξεταζόμενη υπόθεση, ο προσφεύγων κ. Θεόδωρος Ματάλας ήταν διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας «ΑΓΡΟΓΗ ΑΕ» και ζήτησε από τη δικηγόρο της εταιρείας κ. Λ.Π., να του παραδώσει όλα τα έγγραφα που αφορούσαν εκκρεμείς νομικές υποθέσεις (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 1-5). Η τελευταία τον ενημέρωσε αρχικά προφορικά και στη συνέχεια εγγράφως, αλλά ο κ. Ματάλας αμφισβήτησε την ακρίβεια της προαναφερόμενης ενημέρωσης και με γραπτή καταγγελία της σύμβασης εργασίας της, την οποία απέστειλε στην ίδια, την απομάκρυνε από τη θέση της νομικής συμβούλου. Στο σχετικό έγγραφο, ο διευθύνων σύμβουλος χαρακτήριζε την συμπεριφορά της δικηγόρου ως «αντιδεοντολογική και αντιεπαγγελματική», καθώς οι πληροφορίες που του είχε παράσχει ήταν ελλιπείς και λανθασμένες (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 6-7, 9). Η κ. Λ. Π. από την πλευρά της, κατέθεσε μήνυση για συκοφαντική δυσφήμιση (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 10).
Ο κ. Ματάλας, ενώπιον του Μονομελούς Πλημμελοδικείου Αθηνών, επεσήμανε ότι δεν επιδίωκε να προσβάλλει την υπόληψη της κ. Λ.Π. αλλά να προστατεύσει τα συμφέροντα της εταιρείας (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 11). Ωστόσο, το δικαστήριο τον έκρινε ένοχο για το αδίκημα για το οποίο κατηγορούνταν, επιβάλλοντας ποινή φυλάκισης 10 ετών την οποία ανέστειλε. Στις 7 Οκτωβρίου 2015, συζητήθηκε η έφεση του αιτούντος όπου ο τελευταίος δήλωσε ότι μόνο κατόπιν της αποστολής πολυάριθμων εξώδικων προσκλήσεων η δικηγόρος του απάντησε επίσης με εξώδικη γνωστοποίηση ότι θα ερχόταν στην εταιρεία την ίδια ημέρα για να του παραδώσει όλους τους φακέλους των υποθέσεων που χειριζόταν (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 12). Επίσης, ο κ. Ματάλας επικαλέστηκε το άρθρο 367 ΠΚ, τονίζοντας ότι οι δηλώσεις στις οποίες προέβη ήταν συνέπεια της προσπάθειάς του να υπηρετήσει τα συμφέροντα της εταιρείας ως διευθύνων σύμβουλός της. Παρόλα αυτά, το δικαστήριο θεώρησε ότι ο τρόπος έκφρασής του δεν δικαιολογούνταν και δεν ήταν αναγκαίος για την προάσπιση των εταιρικών συμφερόντων (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 12-13). Επιπλέον, το Εφετείο έκρινε ότι τα επίμαχα έγγραφα περιείχαν αναληθείς δηλώσεις αναφορικά με την έλλειψη ενημέρωσης του κ. Ματάλα για τα εταιρικά ζητήματα, εφόσον είχε προηγηθεί προφορική ενημέρωσή του εκ μέρους της κ. Λ.Π. Παράλληλα, όταν οι φάκελοι των ήδη εκκρεμών υποθέσεων παραδόθηκαν από την κ. Λ.Π., στο πρωτόκολλο παραλαβής και παράδοσης που συντάχθηκε μεταξύ αυτής και της αρμοδίας υπαλλήλου της εταιρείας, δεν καταγράφηκε οιαδήποτε επιφύλαξη, αλλά αντιθέτως το εν λόγω έγγραφο υπεγράφη ανεπιφυλάκτως (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 13). Κατά συνέπεια, οι ισχυρισμοί του διευθύνοντος συμβούλου θεωρήθηκαν ψευδείς και ο ίδιος κρίθηκε ένοχος για το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης ενώ του επεβλήθη ποινή φυλάκισης 8 μηνών η οποία ανεστάλη (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 13).
Εν συνεχεία, ο προσφεύγων, στην αίτηση αναιρέσεως που άσκησε ενώπιον του Αρείου Πάγου, επικαλέστηκε μεταξύ άλλων, την εσφαλμένη εφαρμογή και ερμηνεία των άρθρων 362 και 367 ΠΚ που είχε ως αποτέλεσμα την απόρριψη των σχετικών επιχειρημάτων του. Συγκεκριμένα, ανέφερε ότι το δευτεροβάθμιο δικαστήριο δεχόμενο πως οι ισχυρισμοί του στην εξώδικη δήλωση κατά της κ. Λ.Π. ήταν ψευδείς, έσφαλε τα μέγιστα διότι στην πραγματικότητα η μία και μόνη αλήθεια ήταν ότι καίτοι προηγήθηκαν πολυάριθμες εξώδικες προσκλήσεις, η εγκαλούσα αρνήθηκε να τον ενημερώσει αναφορικά με τις εκκρεμείς υποθέσεις της εταιρείας, όπως αιτήθηκε ο ίδιος (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 14). Επίσης, παρά το γεγονός ότι ο προσφεύγων προσκόμισε τις απαιτούμενες αποδείξεις, το δικαστήριο χαρακτήρισε ως ψευδείς τις δηλώσεις του χωρίς να αιτιολογήσει την απόφασή του ειδικώς και εμπεριστατωμένως, όπως απαιτείται εκ του νόμου. Συγχρόνως, δεν αναγνωρίστηκε στο πρόσωπό του η ελαφρυντική περίσταση του προτέρου εντίμου βίου, ως όφειλε να πράξει το δικάσαν δικαστήριο (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 14). Στις 25 Μαΐου 2017 δε, ο Άρειος Πάγος έκανε εν μέρει δεκτή την αναίρεση του κ. Ματάλα, αναιρώντας την απόφαση του δευτεροβαθμίου δικαστηρίου ως προς τη διάταξή της βάσει της οποίας απερρίφθη ο αυτοτελής ισχυρισμός του κατηγορουμένου περί της συνδρομής στο πρόσωπό του της προαναφερόμενης ελαφρυντικής περίστασης (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 15). Ακολούθως, η υπόθεση παραπέμφθηκε στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Αθηνών, προκειμένου να κριθεί εκ νέου το εν λόγω ζήτημα. Η συζήτηση της υπόθεσης δε, πραγματοποιήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2017 και αφού αναγνωρίστηκε στον προσφεύγοντα η ελαφρυντική περίσταση του προτέρου εντίμου βίου, ο τελευταίος καταδικάστηκε σε ποινή φυλάκισης 5 μηνών η οποία ανεστάλη (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 16).
Κατόπιν τούτων, ο κ. Ματάλας άσκησε προσφυγή ενώπιον του ΕΔΔΑ, ισχυριζόμενος ότι η καταδίκη του για το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης, συνιστούσε παραβίαση του άρθρου 10 ΕΣΔΑ μέσω του οποίου κατοχυρώνεται το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 20). Όσον αφορά το παραδεκτό της συγκεκριμένης προσφυγής, η κυβέρνηση υποστήριξε ότι ο προσφεύγων δεν εξάντλησε όλα τα εσωτερικά ένδικα μέσα, εφόσον δεν επικαλέστηκε τα απορρέοντα εκ του άρθρου 10 ΕΣΔΑ δικαιώματά του ενώπιον του Αρείου Πάγου, ούτε παραπονέθηκε ότι η επιβληθείσα ποινή ήταν δυσανάλογη (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 21). Ο κ. Ματάλας από την πλευρά του αμφισβήτησε το συγκεκριμένο επιχείρημα, επισημαίνοντας ότι είχε προβάλλει ενώπιον των εθνικών αρχών τα πραγματικά περιστατικά που αποτελούσαν παραβίαση του επίμαχου άρθρου της ΕΣΔΑ. Ταυτόχρονα, υπογράμμισε ότι «οι δηλώσεις του αποτελούσαν αξιολογικές κρίσεις και όχι δηλώσεις σχετικά με πραγματικά γεγονότα» (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 22). Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι δεν αναφέρθηκε ρητώς στο άρθρο 10 ΕΣΔΑ, το επικαλέστηκε κατ’ ουσίαν ενώπιον του Αρείου Πάγου ενώ βάσει του άρθρου 367 ΠΚ οι πράξεις του δεν θα έπρεπε να τιμωρηθούν, εφόσον είχαν πραγματοποιηθεί λόγω του δικαιολογημένου ενδιαφέροντός του (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 22).
Το ΕΔΔΑ πράγματι έκρινε ότι είναι απαραίτητο να έχουν εξαντληθεί τα εσωτερικά ένδικα μέσα προ της προσφυγής σε αυτό –και πάντως με σχετική ευκαμψία και όχι υπερβολική τυπολατρεία- και ότι η συμβολή του στην ερμηνεία του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα πρέπει να είναι επικουρική (European Court of Human Rights, 1996, European Court of Human Rights, 1999, European Court of Human Rights, 1999, European Court of Human Rights, 2014, European Court of Human Rights, 2015, European Court of Human Rights, 2021, παρ. 23-24). Δεν είναι αναγκαίο δε, να γίνει ρητή επίκληση εκ μέρους του προσφεύγοντος της παραβίασης διατάξεων της ΕΣΔΑ ενώπιον των εγχωρίων δικαστηρίων. Εντούτοις, σε μία τέτοια περίπτωση θα πρέπει να έχουν προταθεί τουλάχιστον συναφή επιχειρήματα ενώπιον των τελευταίων, προκειμένου να δοθεί η δυνατότητα θεραπείας της προβαλλόμενης παραβίασης προ της προσφυγής στο ΕΔΔΑ (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 25).
Εν προκειμένω, τo Δικαστήριο διαπίστωσε ότι ο κ. Ματάλας παραπονέθηκε, έστω σιωπηρά, ενώπιον του Ανωτάτου Ακυρωτικού για παραβίαση του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης, επικαλέστηκε τουλάχιστον κατ’ ουσίαν παραβίαση του άρθρου 10 ΕΣΔΑ και ο εν λόγω ισχυρισμός εξετάστηκε από το συγκεκριμένο δικαστήριο. Συνεπώς, δόθηκε στις αρμόδιες εθνικές αρχές η δυνατότητα θεραπείας της φερόμενης παραβίασης και επομένως, η ένσταση περί μη εξάντλησης των εσωτερικών ενδίκων μέσων, θα έπρεπε να απορριφθεί, όπως και συνέβη (European Court of Human Rights, 2000; European Court of Human Rights, 2011; European Court of Human Rights, 2021, παρ. 27). Η προσφυγή δε, κρίθηκε παραδεκτή και βάσιμη (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 29) ενώ το ΕΔΔΑ απεφάνθη ότι οι δηλώσεις του προσφεύγοντος έγιναν στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ του ιδίου υπό την ιδιότητά του ως διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας και της κ. Λ.Π. η οποία υπήρξε νομική σύμβουλος της τελευταίας. Κατόπιν της αποστολής πολυάριθμων εξωδίκων εκ μέρους του κ. Ματάλα προς την Λ.Π., αυτή απάντησε με εξώδικη γνωστοποίηση βάσει της οποίας, θα προσερχόταν αυθημερόν στα γραφεία της εταιρείας προκειμένου να παραδώσει τους φακέλους των εκκρεμών νομικών υποθέσεων της εταιρείας (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 56). Εντούτοις, η επίδοση του εν λόγω εγγράφου πραγματοποιήθηκε τουλάχιστον 1,5 μήνα κατόπιν της αναλήψεως των καθηκόντων του κ. Ματάλα στις 5 Νοεμβρίου 2007 και επομένως, υφίστατο ήδη ένταση μεταξύ αυτού και της κ. Λ.Π. εξαιτίας και των ανταλλαχθέντων εξωδίκων (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 56). Βάσει των προαναφερομένων, το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι δεν προέκυψε εις ουδεμία περίπτωση εκ του αιτιολογικού των αποφάσεων των εγχωρίων δικαστηρίων πως ελήφθη υπόψη η διαρκής διαμάχη μεταξύ των συγκεκριμένων προσώπων και συνεπώς, δεν αξιολογήθηκε το πλαίσιο εντός του οποίου έλαβαν χώρα οι δηλώσεις του προσφεύγοντος, καίτοι αυτός παρέθεσε πλήρες ιστορικό της επίμαχης διαφοράς του με τη Λ.Π. (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 57).
Επίσης, η κυβέρνηση από την πλευρά της υποστήριξε ότι η ελευθερία έκφρασης υπόκειται σε περιορισμούς όταν πρόκειται για διάδοση ψευδών πληροφοριών που μπορούν να βλάψουν την τιμή ή την υπόληψη ενός προσώπου. Τα ελληνικά δικαστήρια δε, δέχθηκαν ότι ο προσφεύγων γνώριζε τον ψευδή χαρακτήρα των γεγονότων που διέδωσε για την κ. Λ.Π., τα οποία μάλιστα περιήλθαν εις γνώση αορίστου αριθμού προσώπων, βλάπτοντας την τιμή της εγκαλούσας (European Court of Human Rights, παρ. 30-32). Το ΕΔΔΑ όμως, εκτίμησε ότι η καταδίκη του προσφεύγοντος συνιστούσε «επέμβαση δημόσιας αρχής» στο δικαίωμά του στην ελευθερία της έκφρασης και ότι τα προαναφερόμενα επιχειρήματα της κυβέρνησης έπρεπε να εξεταστούν βάσει των προβλεπόμενων στο άρθρο 10 παρ. 2 ΕΣΔΑ περιορισμών του εν λόγω δικαιώματος (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 35).
Επιπροσθέτως, το Δικαστήριο εκτίμησε ότι οι ισχυρισμοί του προσφεύγοντος αναφορικά με την επαγγελματική συμπεριφορά της Λ.Π. ήταν όντως πολύ σοβαροί, αλλά η γλώσσα που χρησιμοποιήθηκε «δεν ήταν υπερβολική, εριστική και απρεπής» (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 54). Η εξώδικη δήλωση δε, απεστάλη ιδιωτικά και ουδέποτε δημοσιεύτηκε ενώ οι προαναφερόμενοι ισχυρισμοί δεν διαδόθηκαν με οιοδήποτε έτερο τρόπο σε τρίτους (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 55). Αντιθέτως, η καταγγελία περί συκοφαντικής δυσφήμησης ήταν συνέπεια της αλληλογραφίας μεταξύ των 2 προσώπων και όχι εξαιτίας δημοσιευθέντος υλικού στα μέσα ενημέρωσης και επομένως, τυχόν αρνητικές συνέπειες για την υπόληψη της κ. Λ.Π. υπήρξαν εξαιρετικά περιορισμένες (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 55). Κρίθηκε δε, ότι τα εγχώρια δικαστήρια «δεν αξιολόγησαν ορθώς την περιορισμένη επίπτωση» που εδύνατο να έχει το επιδοθέν έγγραφο στην υπόληψη της κ. Λ.Π (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 58). Τέλος, σε σχέση με την αναλογικότητα της επέμβασης στο δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης, είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη τόσο ο χαρακτήρας όσο και η σοβαρότητα των επιβληθέντων κυρώσεων. Το Δικαστήριο επεσήμανε ότι καίτοι η επιβολή κυρώσεων ποινικής φύσεως σε υποθέσεις όπως η παρούσα δεν είναι αυτή καθαυτή δυσανάλογη, το παρόν δεν ισχύει εάν υφίστανται έτερα μέσα παρέμβασης και αντίκρουσης και ιδίως αστικά ένδικα μέσα που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στην ίδια κατεύθυνση (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 59). Οι βαρύτατες κυρώσεις δε, δύνανται να θεωρηθούν αναγκαίες αποκλειστικά σε εξαιρετικές περιπτώσεις και πάντως όχι στην εδώ εξεταζομένη (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 59-60).
Συνεπώς, το ΕΔΔΑ επισήμανε ότι τα εθνικά δικαστήρια δεν έλαβαν υπόψη στον απαιτούμενο βαθμό τα γεγονότα που οδήγησαν τον διευθύνοντα σύμβουλο στη χρήση των επίμαχων χαρακτηρισμών. Επιπλέον, η επιβληθείσα ποινή, εφόσον δεν επρόκειτο για περίπτωση δημόσιας προσβολής ή ρητορικής μίσους από τον κατηγορούμενο, δεν κρίθηκε δικαιολογημένη (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 59-60). Επομένως, οι επικληθέντες εκ των ελληνικών δικαστηρίων λόγοι, που αποσκοπούσαν στη δικαιολόγηση μίας μη αναγκαίας σε δημοκρατική κοινωνία επέμβασης στο δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης του κ. Ματάλα, δεν θεωρήθηκαν «προσήκοντες και επαρκείς» και πράγματι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 ΕΣΔΑ (European Court of Human Rights, 2021: παρ. 61-62). Επιδικάστηκε δε, το ποσό των 9.000 ευρώ ως αποζημίωση λόγω ηθικής βλάβης μαζί με τυχόν φόρους με τους οποίους μπορούσε να επιβαρυνθεί ο προσφεύγων (European Court of Human Rights, 2021, παρ. 67-69).
Εν κατακλείδι, η υπόθεση «Ματάλας κατά Ελλάδας» αναδεικνύει τη διαφορετική ερμηνεία που δύναται να δοθεί στο δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Εν προκειμένω, μία διαφορά μεταξύ δύο φυσικών προσώπων, αποτέλεσε την αφορμή για να αξιολογηθεί η αναλογικότητα της επιβληθείσας ποινής για το αδίκημα της συκοφαντικής δυσφήμησης και κυρίως, ο βαθμός προστασίας του δικαιώματος του άρθρου 10 ΕΣΔΑ. Είναι σαφές, ότι η ελευθερία της έκφρασης συνιστά ένα εκ των πλέον θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών και τυχόν περιορισμοί αυτού, θα πρέπει να κρίνονται αναγκαίοι και να ελέγχονται επαρκώς από τις αρμόδιες αρχές.
\Πηγές
Βιβλιογραφία
Σαχπεκίδου Ρ. (2010). Το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Σάκκουλα.
Πρωτογενείς πηγές-Νομοθεσία
Υπουργείο Δικαιοσύνης της Ελλάδας. (2019). Ποινικός Κώδικας της Ελλάδας. Διαθέσιμο σε: https://www.ministryofjustice.gr/wp-content/uploads/2019/10/%CE%A0%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CE%9A%CF%8E%CE%B4%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CF%82.pdf
Council of Europe. (1950). European Convention on Human Rights. Article 10. Διαθέσιμο σε: https://www.echr.coe.int/documents/d/echr/convention_ENG
Council of Europe. (2012). Study on the alignment of laws and practices concerning defamation with the relevant case-law of the European Court of Human Rights on freedom of expression, particularly with regard to the principle of proportionality. Διαθέσιμο σε: https://rm.coe.int/study-on-the-alignment-of-laws-and-practices-concerning-alignment-of-l/16804915c5
Mcgonagle, T. (2016). Freedom of Expression and Defamation. Council of Europe. Διαθέσιμο σε: https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=09000016806ac95b
Parliamentary Assembly of the Council of Europe. (2007). Towards decriminalisation of defamation (Resolution 1577). Council of Europe. October 4. Διαθέσιμο σε: https://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=17588&lang=en
Parliamentary Assembly of the Council of Europe. (2015,). Protection of the safety of journalists and of media freedom in Europe (Resolution 2035). Council of Europe. January 29. Διαθέσιμο σε: https://assembly.coe.int/nw/xml/XRef/Xref-XML2HTML-en.asp?fileid=21544&lang=en
Αρθρογραφία
Στυλιανίδου, Χ. (2021). Υπόθεση Ματάλας κατά Ελλάδας- Καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΔΑ για παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ. October 8. Govwatch. Διαθέσιμο σε: https://govwatch.gr/finds/ypothesi-matalas-kata-elladas-katadiki-tis-elladas-apo-to-edda-gia-paraviasi-toy-arthroy-10-tis-esda/
Νομολογία
European Court of Human Rights. (2021). Case of Matalas v. Greece (Application no. 1864/18). 25 March. Διαθέσιμο σε: ttps://hudoc.echr.coe.int/eng#{“itemid”:[“001-208763”]}
Πηγή Εικόνας: Pixabay. (2015). Statue of Justice. February 9th. Διαθέσιμο σε: https://pixabay.com/el/photos/