Loading...
Latest news
Κρίσεις και Ζητήματα Ασφαλείας

JAROKUS: Το ΝΑΤΟ της Ασίας

Γράφει ο Πάρις Πάτσης

Η περιοχή του Ινδό-Ειρηνικού αποτελεί μία από τις πιο δυναμικές και συνεχώς εξελισσόμενες περιοχές παγκοσμίως. Συνίσταται από τον μισό πληθυσμό του πλανήτη και καταλαμβάνει το 60% του παγκόσμιου ΑΕΠ (Ethan Teekah, 2024). Η έκταση αυτή είναι καίριας σημασίας για το κλίμα, την επισιτιστική ασφάλεια -καθώς προσφέρει το 70% των αλιευμάτων ψαριών (Pallavi Rao, 2024)- αλλά και την οικονομική ανάπτυξη πληθώρας κρατών. Για τους προαναφερθέντες λόγους αποτελεί αναγκαίο στοιχείο για την μελλοντική ασφάλεια και ευημερία των ΗΠΑ. Τις τελευταίες δεκαετίες, με την επιθετική άνοδο της Κίνας τόσο οικονομικά όσο και στρατιωτικά αλλά και με τη ραγδαία ανάπτυξη του πυρηνικού οπλοστασίου της Βόρειας Κορέας, οι συμμαχίες μεταξύ κρατών για τη διατήρηση του status quo στη περιοχή κρίνονται απαραίτητες.

Αναλυτικότερα, οι σχέσεις μεταξύ της Νότιας Κορέας και της Ιαπωνίας μετά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο παρέμεναν τεταμένες λόγω της απόπειρας της Ιαπωνίας να καταστρέψει την Νότια Κορέα ως κράτος. Υπό τις προεδρίες του  Ιάπωνα πρωθυπουργού Fumio Kishida και του Νοτιοκορεάτη ομόλογού του Yoon Suk Yeol οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν αναθερμανθεί καθώς και οι δύο επιθυμούν να ξεπεράσουν τις διαχρονικές τριβές των κρατών τους για χάρη της περιφερειακής και κατά συνέπεια εθνικής τους ασφάλειας. Η σύνοδος κορυφής του Camp David (White House, 2023) στις 18 Αυγούστου του 2023 μεταξύ των ΗΠΑ , της Νότιας Κορέας και της Ιαπωνίας όπου και υπεγράφη η τριμερής συμφωνία JAROKUS δημιούργησε σταθερά θεμέλια για τη γεφύρωση των θεμάτων που αντιμετώπιζαν οι δύο Ασιατικές δυνάμεις, πράγμα το οποίο ένωσε τα τρία κράτη έτσι ώστε να διασφαλίσουν τα συμφέροντα τους στην ευρύτερη περιοχή του Ινδό-Ειρηνικού.

Όπως προαναφέρθηκε, η άνοδος της Κίνας αποτελεί πρωταρχική αιτία για την ανάπτυξη στενότερων συνεργασιών μεταξύ των αντιπάλων της. Η Κίνα αποσκοπούσε σε πρώτο στάδιο να γίνει η περιφερειακή ηγεμονική δύναμη της Ασίας και για να πετύχει τους στόχους της ανέπτυσσε σταθερά την στρατιωτική και οικονομική της δύναμη. Σύμφωνα με πόρισμα έρευνας από το Pew Research Center (Beshay, 2024) όλες οι γείτονες χώρες της Κίνας -Ιαπωνία, Ταιβάν, Νότια Κορέα- βλέπουν τη δύναμη του Πεκίνο ως μείζονα απειλή για την ασφάλειά τους.  Υπό τη προεδρεία του Xi Jinping και της αποφασιστικής και δυναμικής εξωτερικής πολιτικής του, οι εδαφικές διαμάχες της Κίνας και η αδιαφορία της για την εδαφική κυριαρχία των γειτονικών χωρών δημιουργούν μία διεθνή ανησυχία. Ακόμα, οι στενές σχέσεις της με τη Ρωσία σφίγγουν το κλοιό στην Ουάσιγκτον και αποτελούν σοβαρή απειλή για την ασφάλεια της διεθνούς σταθερότητας. Εάν οι ΗΠΑ δεν καταφέρουν να περιορίσουν τις δραστηριότητες και τις επιθετικές βλέψεις της Κίνας, πιθανολογείται ότι θα αναδυθεί μία «νέα τάξη πραγμάτων» με την Κίνα ως παγκόσμια ηγεμονική δύναμη.

Η δεύτερη απειλή που ωθεί τα ασιατικά κράτη στη δημιουργία συμφώνων είναι η ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος της Βόρειας Κορέας. Το 2003, η Βόρεια Κορέα αποσύρθηκε από τη Συνθήκη μη διάδοσης πυρηνικών όπλων και παρόλο που από το 2006 το Συμβούλιο Ασφαλείας εκδίδει αποφάσεις για να περιορίσει τη Βόρεια Κορέα, (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, n.d.) εκείνη αρνείται να τις τηρήσει. Σήμερα υπολογίζεται ότι κατέχει 50 πυρηνικές κεφαλές και σχάσιμα υλικά για να φτάσει περίπου τις 90 (Arms Control Association, n.d.). Τα τελευταία χρόνια, η κυβέρνηση του Kim Jong Un, έχει αυξήσει τις δοκιμές  βαλλιστικών πυραύλων και έχει αρχίσει να αναπτύσσει προγράμματα για χημικά και βιολογικά όπλα. Τα βλήματα των πιο πρόσφατων δοκιμών βαλλιστικών πυραύλων της Πιονγιάνγκ αναφέρθηκε ότι προσγειώθηκαν σε ύδατα μεταξύ της Κορεάτικης Χερσονήσου και της Ιαπωνίας∙ αυτό πυροδότησε έντονες αντιδράσεις από τη κυβέρνηση της Νότιας Κορέας, καταδικάζοντας τις πράξεις της Πιονγιάνγκ οι οποίες απειλούν την σταθερότητα και την ειρήνη στην ευρύτερη περιοχή της Θάλασσας της Ανατολικής Κίνας.

Αυτά τα δύο αναδυόμενα προβλήματα αποτελούν όχι μόνο απειλή στην ασφάλεια της περιοχής αλλά και στους διεθνείς δρώντες που έχουν συμφέροντα στη περιοχή όπως οι ΗΠΑ. Γι’ αυτό το λόγο έχουν αρχίσει να δημιουργούνται πολλές συνεργασίες όπως είναι η QUAD , η AUKUS και η JAROKUS. H JAROKUS αποτελεί την πιο πρόσφατη αμυντική συμφωνία μεταξύ της Ιαπωνίας, της Νότιας Κορέας και των ΗΠΑ. Σε σύνοδο κορυφής του 2023 συμφωνήθηκαν συμμαχικές πρωτοβουλίες που αφορούν οικονομικές, τεχνολογικές και στρατιωτικές πτυχές οι οποίες έχουν ως κύριο στόχο τους την διατήρηση του status quo της Ανατολικής Ασίας (White House, 2023). Έχουν κριθεί απαραίτητες οι στρατιωτικές ασκήσεις αλλά και η ανταλλαγή πληροφοριών σε μεγαλύτερο επίπεδο μεταξύ των τριών χωρών έτσι ώστε να αυξηθεί η εμπιστοσύνη ανάμεσα τους και να γεφυρωθούν οι διαφορές που υπάρχουν στις πολιτικές τους. Επιπλέον παρόλο που η τριμερής συμμαχία έχει ήδη κάνει ουσιαστική πρόοδο, πρέπει τώρα να επικεντρωθεί και σε άλλες πολυτομεακές επιχειρήσεις για να διατηρήσει την υπεροχή της έναντι της Κίνας και να αναπτυχθεί μελλοντικά η συνεργασία των συμμετεχουσών  χωρών.

Ειδικότερα αν και η JAROKUS έχει ήδη  κάνει σημαντικά βήματα στην ανάσχεση της ανόδου της Κίνας και της Βόρειας Κορέας, υπάρχει χώρος εξέλιξης σε τομείς όπως είναι η θαλάσσια συνεργασία για να αντιταχθεί στο ναυτικό δυναμικό της Κίνας. Ακόμη είναι αναγκαία η από κοινού ανάπτυξη στρατιωτικών καινοτομιών και η ανταλλαγή πληροφοριών και αναγνωριστικών μέσων μεταξύ των χωρών ώστε να αποκτήσουν στρατηγική υπεροχή. Παράλληλα κρίνεται απαραίτητη η συνεργασία με άλλες συμμαχίες όπως για παράδειγμα η AUKUS για να ενισχυθούν οι τεχνολογικές υποδομές και να αναπτυχθούν ανώτερες στρατιωτικές στρατηγικές αξιοποιώντας την τεχνητή νοημοσύνη και την κβαντική υπολογιστική.

Συμπερασματικά, οι ανερχόμενες επιθετικές υπερδυνάμεις της Ασίας ωθούν τα υπόλοιπα κράτη να συνεργαστούν και να δραστηριοποιηθούν για την ασφάλειά τους. Η διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών σε αυτές τις συμμαχίες αλλά και η πολύτιμη αρωγή τους στην περιοχή του Ινδό-Ειρηνικού σχηματίζει σταδιακά μία αμυντική συνεργασία, η οποία στα μάτια των αντιμάχων της θυμίζει το ΝΑΤΟ. Θα καταφέρει λοιπόν η Κίνα να ωθήσει τα ασιατικά κράτη στην ίδρυση ενός «ασιατικού ΝΑΤΟ» ή θα υποχωρήσουν οι ΗΠΑ και θα αναλάβει το Πεκίνο την περιφερειακή ηγεμονία;

Πηγές:

Κοππά Μ. (2017). Η Κοινή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας: Η ιστορία, οι θεσμοί, οι στρατηγικές. Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ

Arms control and Proliferation Profile: North Korea | Arms Control Association. (n.d.). Διαθέσιμο σε: https://www.armscontrol.org/factsheets/arms-control-and-proliferation-profile-north-korea

Atlantic Council experts (2024). What to expect from Japan-South Korea relations after Kishida. Atlantic Council. Διαθέσιμο σε: https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/what-to-expect-from-japan-south-korea-relations-after-kishida/#:~:text=Under%20Kishida%20and%20Yoon%2C%20Japan,rooted%20friction%20between%20their%20nations.

Coordinated Maritime presences (n.d.). EEAS. Διαθέσιμο σε: https://www.eeas.europa.eu/eeas/coordinated-maritime-presences_en

Ministry of Foreign Affairs of Japan (2022). Japan-North Korea Relations (Overview). Διαθέσιμο σε: https://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/n_korea/relation.html

Pallavi R. (2024). Mapped: Where the world’s Fish are caught, by Ocean. Διαθέσιμο σε: https://www.visualcapitalist.com/mapped-where-the-worlds-fish-are-caught-by-ocean/

Sarmah D. (2024). To What Extent is China A ‘Security Threat’? Διαθέσιμο σε: https://www.isdp.eu/wp-content/uploads/2024/06/Brief-Debasish-Jun-17-2024.pdf

Silver L., Huang C., & Clancy L. (2024). In East Asia, many people see China’s power and influence as a major threat. Pew Research Center. Διαθέσιμο σε: https://www.pewresearch.org/short-reads/2023/12/05/in-east-asia-many-people-see-chinas-power-and-influence-as-a-major-threat/

Teekah, E. (2024). Indo-Pacific | Geopolitics, Economics, History, Climate change, & Outlook. Encyclopedia Britannica. Διαθέσιμο σε:  https://www.britannica.com/place/Indo-Pacific

The White House (2023). The spirit of Camp David: Joint Statement of Japan, the Republic of Korea, and the United States. The White House. Διαθέσιμο σε: https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/08/18/the-spirit-of-camp-david-joint-statement-of-japan-the-republic-of-korea-and-the-united-states/

Tong-Hyung, K., & Yamaguchi, M. (2024). North Korea test-fired ballistic missiles in latest military display, neighbors say | AP News. AP News. Διαθέσιμο σε: https://apnews.com/article/north-korea-ballistic-missile-tensions-af75c31d24dc53b0ae0db7260458563b

Wooseon C. (2024). New Horizons in Korea-U.S.-Japan Trilateral Cooperation. Διαθέσιμο σε:  https://www.csis.org/analysis/new-horizons-korea-us-japan-trilateral-cooperation

Πηγή Φωτογραφίας: Manning, R. A. (2023). Biden’s Japan-South Korea-United States summit was aimed at North Korea more than China. Διαθέσιμο σε: https://foreignpolicy.com/2023/08/24/biden-trilateral-summit-japan-south-korea-pyongyang-nuclear-war/