Γράφει η Ίρις Γεωργίου
Από τους πρώτους μήνες του 2023, η ισραηλινή εκστρατεία στη Λωρίδα της Γάζας έχει εξελιχθεί σε μία από τις πιο σοβαρές ανθρωπιστικές κρίσεις του 21ου αιώνα. Η παρούσα ανάλυση επικεντρώνεται στους μηχανισμούς με τους οποίους η διεθνής κοινότητα έχει ουσιαστικά νομιμοποιήσει αυτήν τη γενοκτονία, καθώς η σύγκρουση συνεχίζεται χωρίς καμία αποφασιστική παρέμβαση από κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς. Τρεις βασικοί μηχανισμοί συμβάλλουν σε αυτή τη νομιμοποίηση: η πολιτική ανοχή μέσω θεσμικής αδράνειας, η ρητορική περί «αυτοάμυνας» του Ισραήλ και η παροχή όπλων και στρατιωτικής τεχνογνωσίας — μηχανισμοί που δεν επιτρέπουν απλώς, αλλά ενισχύουν την εγκληματική αυτή εκστρατεία, η οποία καταπατά θεμελιώδεις κανόνες του Διεθνούς Δικαίου.
Πιο συγκεκριμένα, στις 7 Οκτωβρίου του 2023 το Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης της Χαμάς εξαπέλυσε επίθεση εναντίον του Ισραήλ. Ο αριθμός των ατόμων που έχασαν τη ζωή τους ανερχόταν στους 1.218, ενώ 250 περίπου άνθρωποι κρατήθηκαν όμηροι στη Λωρίδα της Γάζας. Σύμφωνα με τον ηγέτη της στρατιωτικής πτέρυγας της Χαμάς, Μοχάμεντ Ντέιφ, η επίθεση ήταν μια απάντηση σε μια σειρά επιθετικών ενεργειών του Ισραήλ, όπως ο 16ετής αποκλεισμός της Γάζας, οι ισραηλινές επιδρομές στο εσωτερικό της Δυτικής Όχθης τον περασμένο χρόνο, οι ισραηλινές εισβολές στο τέμενος αλ Άκσα και οι αυξανόμενες επιθέσεις των ισραηλινών εποίκων (ΒΒC, 2023).
Ως απάντηση, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Νετανιάχου ξεκίνησε μία καταστροφική εκστρατεία βομβαρδισμών και χερσαίων επιχειρήσεων στη Γάζα, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Με την αφορμή διατήρησης «ελέγχου ασφαλείας» στη λωρίδα της Γάζας, το Ισραήλ έχει διαπράξει βομβαρδισμούς σε σχολεία, νοσοκομεία και σημεία διανομής βοήθειας σκοτώνοντας τουλάχιστον 57.000 ανθρώπους, σύμφωνα με δεδομένα του Υπουργείου Υγείας της Χαμάς (Reuters, 2025). Η πλειονότητα των εν λόγω θυμάτων ανήκουν σε άμαχο πληθυσμό. Ως εκ τούτου, οι πράξεις αυτές μπορούν τεκμηριωμένα να χαρακτηριστούν ως γενοκτονία, παρά τις αντίθετες φωνές που αποδίδουν τη χρήση του όρου σε ελλιπή κατανόηση ή παρερμηνεία του νομικού του περιεχομένου. Η «γενοκτονία» είναι τεχνικός όρος για να περιγράψει, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, «πράξεις που διαπράττονται με πρόθεση να καταστρέψουν, εν όλω ή εν μέρει, μια εθνική, φυλετική ή θρησκευτική ομάδα» (UNGC, 1948). Διακεκριμένοι μελετητές του Ολοκαυτώματος, όπως οι καθηγητές του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ Ντάνιελ Μπλάτμαν και Αμος Γκόλντμπεργκ, επισημαίνουν ότι «η Γάζα, ως ανθρώπινη, εθνική-συλλογική οντότητα, δεν υπάρχει πλέον. Αυτή είναι η εικόνα μίας γενοκτονίας. Πρόκειται για έγκλημα της ίδιας οικογένειας – έγκλημα γενοκτονίας» (Haaretz, 2025).
Η διεθνής κοινότητα έχει δώσει το «πράσινο φως» στη γενοκτονία, πρωτίστως μέσα από μια στάση πολιτικής ανοχής που εκφράζεται μέσω της θεσμικής αδράνειας. Η αποτυχία ενεργοποίησης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για παράδειγμα, οδηγεί στη μη καταδίκη και άρα στην ανοχή. Το εν λόγω Συμβούλιο συνιστά το πιο βασικό συμβούλιο με πρωταρχικό του μέλημα τη διαφύλαξη της ειρήνης και της ασφάλειας. Ωστόσο, το ΣΑ παραχωρεί δικαίωμα άσκησης βέτο στα πέντε μόνιμα μέλη, γνωστά και ως « big 5» , τις Η.Π.Α., τη Γαλλία, τη Ρωσία, την Κίνα και το Ηνωμένο Βασίλειο. Για να περαστεί ένα ουσιαστικό ψήφισμα, απαιτούνται 9 θετικές ψήφοι συνολικά και η σύμπραξη όλων των πέντε μόνιμων μελών. Αν ένα από αυτά ψηφίσει «όχι», το ψήφισμα απορρίπτεται άμεσα. Στην περίπτωση της Παλαιστίνης, οι ΗΠΑ καταψήφισαν το ψήφισμα του ΣΑ το οποίο ζητούσε την άμεση, άνευ όρων και μόνιμη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, την άμεση, αξιοπρεπή και άνευ όρων απελευθέρωση όλων των ομήρων που κρατούνται από τη Χαμάς και άλλες ομάδες, και την άμεση και χωρίς περιορισμούς άρση όλων των εμποδίων στην είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας (BBC, 2025). Στο σημείο αυτό να υπογραμμιστεί πως οι ΗΠΑ έχουν χρησιμοποιήσει αυτό το δικαίωμα άσκησης βέτο 45 φορές από το 1972 για να στηρίξουν το κράτος του Ισραήλ και τις δράσεις του στην κατεχόμενη περιοχή της Γάζας (O’ Dell, 2023). Ως συμπέρασμα, η μη καταδίκη, η αποτυχία ενεργοποίησης του Συμβουλίου Ασφαλείας, ή η χρήση βέτο από ισχυρά κράτη, συνιστούν συλλογική αποτυχία του διεθνούς συστήματος. Αυτές οι ενέργειες δεν «νομιμοποιούν» την πράξη της γενοκτονίας νομικά, αλλά της προσδίδουν πραγματική ισχύ και ασυλία, καταρρακώνοντας την έννοια του διεθνούς δικαίου (Βλ. UNGC 1948, Άρθρα I–VIII United Nations Charter, Chapters VI–VII).
Πέραν όμως της αδράνειας των θεσμικών οργάνων, ένας κρίσιμος μηχανισμός νομιμοποίησης της γενοκτονίας στη Γάζα είναι η ρητορική των κρατών περί «αυτοάμυνας» του Ισραήλ. Όταν άλλα κράτη υιοθετούν αυτές τις ρητορικές, τότε η πράξη της γενοκτονίας αποπολιτικοποιείται και η ευθύνη μετατοπίζεται στα θύματα. ((Βλ.United Nations Charter, Art. 51). Κατά το διεθνές δίκαιο, το δικαίωμα της αυτοάμυνας ασκείται μέσα στα όρια της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας. Το Ισραήλ έχει υπερβεί τα παραπάνω όρια (Ντόναλτ Ρόθγουελ, 2025). Όσο αυτή η ρητορική συντηρείται, το Ισραήλ συνεχίζει να δολοφονεί και να τραυματίζει αμάχους, να βομβαρδίζει υποδομές και κατοικίες και να εκτοπίζει τους Παλαιστίνιους από τη Γάζα, καταπατώντας το διεθνές δίκαιο. Να σημειωθεί ότι τους τελευταίους μήνες, οι ισραηλινές αρχές εμποδίζουν την εισροή τροφίμων στη Γάζα, χρησιμοποιώντας τη λιμοκτονία ως μέσο εξόντωσης του πληθυσμού ( Σωτηρόπουλος, 2025).
Ο τρίτος μηχανισμός νομιμοποίησης και στήριξης των εχθροπραξιών του Ισραήλ, σχετίζεται με την παροχή όπλων και στρατιωτικής τεχνογνωσίας. Πρώτος προμηθευτής του Ισραήλ δεν είναι άλλος από τις HΠΑ. Πιο συγκεκριμένα, το 2016, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ υπέγραψαν ένα 10ετές Μνημόνιο Κατανόησης (Memorandum of Understanding), που θα κάλυπτε την περίοδο 2018–2028, και προέβλεπε $38 δισεκατομμύρια σε στρατιωτική βοήθεια (Reuters, 2024). Σύμφωνα με δελτίο τύπου του Διεθνούς Ινστιτούτου Ειρήνης της Στοκχόλμης (SIPRI), το Ισραήλ έλαβε το 69% της στρατιωτικής του βοήθειας από τις ΗΠΑ κατά την περίοδο 2019–2023. Επιπλέον, το Ισραήλ είναι ο πρώτος διεθνής χρήστης του αμερικανικού μαχητικού F‑35 Joint Strike Fighter, το οποίο θεωρείται το πιο τεχνολογικά προηγμένο μαχητικό αεροσκάφος που έχει κατασκευαστεί ποτέ (Mark Heinrich, 2024).
Σύμφωνα με το SIPRI, η Γερμανία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων στο Ισραήλ, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες (Hussain, 2024). Το 2023, η γερμανική κυβέρνηση ενέκρινε εξαγωγές όπλων συνολικής αξίας 326,5 εκατ. ευρώ προς το Ισραήλ. Από το ποσό αυτό, τα 306,3 εκατ. ευρώ αφορούσαν αμυντικό εξοπλισμό και περίπου 20 εκατ. ευρώ πολεμικά όπλα. Η γερμανική στρατιωτική βοήθεια προς το Ισραήλ έχει επανειλημμένα βρεθεί στο στόχαστρο κριτικής στο παρελθόν. Τον Απρίλιο του 2023 ωστόσο η οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων European Center for Constitutional and Human Rights (ECCHR) κατέθεσε κατεπείγουσα αίτηση στο Διοικητικό Δικαστήριο του Βερολίνου με στόχο την παύση των γερμανικών παραδόσεων όπλων στο Ισραήλ. Το ECCHR κατέθεσε αγωγή εκ μέρους πέντε Παλαιστινίων που ζουν στη Λωρίδα της Γάζας, των οποίων οι συγγενείς είχαν σκοτωθεί από ισραηλινές επιθέσεις με βόμβες. Το δικαστήριο απέρριψε τις αιτήσεις στα μέσα Ιουνίου με την αιτιολογία ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δρούσε σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και τις διεθνείς υποχρεώσεις όταν ενέκρινε τις εξαγωγές (Deutsche Welle, 2023).
Πέραν των ΗΠΑ και της Γερμανίας όμως, υπάρχουν και άλλες χώρες που παρέχουν έμμεση στήριξη στο Ισραήλ. Η Βρετανία για παράδειγμα, εδώ και πολλά χρόνια χορηγεί άδειες σε εταιρείες για πωλήσεις, συχνά εξαρτημάτων που ενσωματώνονται στην αμερικανική αλυσίδα εφοδιασμού, όπως για τα μαχητικά F‑35.Τον Σεπτέμβριο του 2024, η Βρετανία ανέστειλε περίπου 30 από τις 350 άδειες εξαγωγής που αφορούσαν στρατιωτικά εξαρτήματα, όπως μηχανισμούς αεροσκαφών και μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones). Παρόλα αυτά, συνεχίστηκε η εξαγωγή ενός μικρότερου αριθμού εξοπλισμού, ενώ τα εξαρτήματα για τα μαχητικά F‑35 εξαιρέθηκαν από αυτές τις αναστολές. Συνολικά, παρά τις επίσημες δηλώσεις κυβερνήσεων που εξέφρασαν ανησυχίες για την ανθρωπιστική κρίση, το Ισραήλ συνέχισε να λαμβάνει ευρεία στρατιωτική υποστήριξη από τους βασικούς προμηθευτές του τον τελευταίο χρόνο.
Τους τελευταίους μήνες, η λωρίδα της Γάζας έχει μετατραπεί σ’ ένα σφαγείο άμαχου πληθυσμού με τη διεθνή κοινότητα να παρακολουθεί τα όσα γίνονται σε ζωντανή μετάδοση. Στη δοθείσα ανάλυση παρατέθηκαν κάποιοι από τους κυριότερους μηχανισμούς νομιμοποίησης της γενοκτονίας: ο μηχανισμός της πολιτικής ανοχής, της ρητορικής περί «αυτοάμυνας» ως αιτία του πολέμου και τέλος της στρατιωτικής στήριξης που παρέχεται στο Ισραήλ, δίνοντας το πράσινο φως στις εχθροπραξίες. Όταν μία γενοκτονία δεν καταδικάζεται, δεν ανακόπτεται και δεν τιμωρείται, η διεθνής κοινότητα στέλνει το μήνυμα ότι τέτοιες πράξεις είναι επιτρεπτές υπό προϋποθέσεις. Αυτή η “ντε φάκτο” νομιμοποίηση δεν ακυρώνει το έγκλημα, αλλά το εκχωρεί στη λήθη (UN Secretary-General’s Guidance Note on the Responsibility to Protect, 2012).
Βιβλιογραφία
Πρωτογενείς Πηγές:
United Nations Charter. (1945). Διαθέσιμο σε : https://www.un.org/en/about-us/un-charter.
United Nations Secretary-General. (2012). Guidance note of the Secretary-General: The responsibility to protect. Διαθέσιμο σε: https://digitallibrary.un.org/record/715898?v=pdf .
Αρθρογραφία:
BBC. (2024). Israel-Gaza war: Death and Israel’s search for ‘total victory’. BBC. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-middle-east-68255843
Deutsche Welle. (2023). Η αμφιλεγόμενη στρατιωτική στήριξη του Ισραήλ. Deutsche Welle. Διαθέσιμο σε: https://www.dw.com/el/h-%CE%B1%CE%BC%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%B5%CE%B3%CF%8C%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B7-%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%81%CE%B9%CE%BE%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B9%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%AE%CE%BB/a-69736485
Γιατροί Χωρίς Σύνορα. (2024). Πόλεμος στη Γάζα – Ένας χρόνος μετά. Γιατροί Χωρίς Σύνορα. Διαθέσιμο σε: https://socialpolicy.gr/2024/10/%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B3%CE%AC%CE%B6%CE%B1-%CE%AD%CE%BD%CE%B1%CF%82-%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%AC.html .
Le Monde. (2024). Germany accused of facilitating Gaza genocide. Le Monde. Διαθέσιμο σε: https://www.lemonde.fr/en/international/article/2024/04/08/germany-accused-of-facilitating-gaza-genocide_6667746_4.html?utm_source=chatgpt.com
LiFO Newsroom. (2023). Γάζα: Εθνοκάθαρση ή γενοκτονία; Ο κορυφαίος ιστορικός του Ολοκαυτώματος κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. LiFO. Διαθέσιμο σε: https://www.lifo.gr/now/world/gaza-ethnokatharsi-i-genoktonia-o-koryfaios-istorikos-toy-olokaytomatos-kroyei-ton-kodona .
O’Dell, H. (2023). How the US has used its power in the UN to support Israel for decades. Chicago Council on Global Affairs. Διαθέσιμο σε: https://globalaffairs.org/commentary-and-analysis/blogs/how-us-has-used-its-power-un-support-israel-decades
Reuters. (2024). Who are Israel’s main weapons suppliers and who has halted exports? Reuters. Διαθέσιμο σε: https://www.reuters.com/world/who-are-israels-main-weapons-suppliers-who-has-halted-exports-2024-05-09/ .
Reuters. (2025). Gaza ceasefire can be reached but may take more time, Israeli officials say. Reuters. Διαθέσιμο εδώ: https://www.reuters.com/world/middle-east/gaza-ceasefire-can-be-reached-may-take-more-time-israeli-officials-say-2025-07-08/?utm_source=chatgpt.com
Πηγή φωτογραφίας:
NewsBreak. (2024). Λωρίδα της Γάζας: Δεκάδες νεκροί σε ισραηλινά πλήγματα. NewsBreak. Διαθέσιμο σε: https://www.newsbreak.gr/kosmos/813729/lorida-tis-gazas-dekades-nekroi-se-israilina-pligmata/.