Γράφει ο Μάριος Παχίδης
Η Ρωσία έχει καταφέρει τα τελευταία χρόνια να διεισδύσει στην Αφρική μέσω της σκληρής στρατιωτικής, ενεργειακής, οικονομικής και ήπιας χρήσης της ισχύος της. Ιδίως στην Βόρεια Αφρική και το Σαχέλ, η επιρροή της γίνεται αισθητή, είτε μέσω της διπλωματίας, είτε μέσω υβριδικών επιχειρήσεων, και κυρίως μέσω της διείσδυσης της ρωσικής παραστρατιωτικής ομάδας Βάγκνερ, στην Αφρική. Οι διμερείς σχέσεις Ρωσίας-Αλγερίας ανήκουν στην πρώτη περίπτωση, αποτελώντας μία ενδιαφέρουσα περίπτωση της ρωσικής στρατηγικής προσέγγισης της Αφρικής.
Ιστορικό Πλαίσιο διμερών Σχέσεων Ρωσίας- Αλγερίας
Η Ρωσία, ως Σοβιετική Ένωση, ήδη από την εποχή του Ψυχρού πολέμου υποστήριζε την αποικιοκρατούμενη Αλγερία, όταν η τελευταία πολέμησε για την ανεξαρτησία της έναντι των Γάλλων την περίοδο 1954-1962 (Middle East Council on Global Affairs, 2024). Ήδη από την δεκαετία του 1970 ο μεγαλύτερος αριθμός του εξοπλισμού του αλγερινού στρατού προερχόταν από την Σοβιετική Ένωση (Mohammedi, 2023). Κατά την θητεία του Προέδρου Μπουμεντιέν, υπεγράφη η πρώτη στρατιωτική συμφωνία μεταξύ των δύο. Η Αλγερία, ωστόσο, κατά τον Ψυχρό Πόλεμο τάχθηκε με τα Αδέσμευτα Κράτη. Το Αλγέρι παράλληλα διατηρούσε, ως προς τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς, καλές σχέσεις με την χώρα της οποίας προηγουμένως ήταν αποικία, της Γαλλίας. Βέβαια, ως προς την οργάνωση του οικονομικού και πολιτικού μοντέλου του νέου κράτους, η Αλγερία προτιμούσε το μοντέλο της Σοβιετικής Ένωσης (Bouhou, 2008).
Οι σχέσεις Ρωσίας- Αλγερίας ενισχύθηκαν από το 1990 και μετά, όταν και οι δύο χώρες αντιμετώπιζαν εσωτερικές διαμάχες και κρίσεις. Οι Αλγερινοί είχαν να αντιμετωπίσουν την ασταθή σύγκρουση μεταξύ των ισλαμιστικών ομάδων και των κυβερνήσεων τους, καθώς και την δεκαετία της οικονομικής τους απομόνωσης. Παράλληλα, κατά την θητεία του Προέδρου Μπόρις Γιέλτσιν στην μετασοβιετική Ρωσία ξεκίνησαν οι ενεργειακές σχέσεις του νεοσύστατου κράτους της Ρωσίας και της Αλγερίας, μέσω των σχέσεων του αλγερινού εθνικού ομίλου ενεργειακής διαχείρισης Sonatrach και της κρατικής εταιρείας Gazprom. Οι Ρώσοι βίωναν την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και τις εσωτερικές τους διαμάχες αλλά και οικονομικά προβλήματα, αφού δεν ήταν πλέον μία μεγάλη δύναμη (Mohammedi, 2023; Institute for International Political Studies, 2024).
Τα συμφέροντα των δύο κρατών από την μεταξύ τους σχέση και η κινεζική επιρροή
Η Ρωσία επωφελείται σημαντικά από την σχέση της με την Αλγερία, λόγω της περιφερειακής θέσης του κράτους, αλλά και της οικονομικής και ενεργειακής της σημασίας. Η εξαγωγική δραστηριότητα της Αλγερίας ως προς τα ορυκτά είναι ιδιαίτερα σημαντική στην Βόρεια Αφρική. Τα οικονομικά και εμπορικά προβλήματα της Αιγύπτου, η ροπή του Μαρόκου προς την Δύση και τα συγκριτικά μειονεκτήματα ως προς τα οικονομικά της ενέργειας σε σχέση με την Αλγερία, τα εσωτερικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η Νιγηρία, καθώς και η συνεχόμενη κρίση στην Λιβύη, καθιστούν την Αλγερία και την Νότια Αφρική ως τους πιο ελκυστικούς στρατηγικούς εταίρους τόσο για την Δύση όσο και για την ίδια την Ρωσία (International Institute of Strategic Studies, 2023; Institute for Political Studies, 2024; Althani, 2024; European Commission, 2024; Humanitarian Action, 2024). Η Αλγερία επωφελείται από την σχέση με την Ρωσία ως προς το εμπόριο, ιδίως όσον αφορά τους εξοπλισμούς, όπου η Αλγερία έχει σημαντικό χρέος απέναντι στην Ρωσία, αλλά παράλληλα πρόκειται και για μια μείζονα εταιρική σχέση μεταξύ δύο κρατών- εξαγωγών. Μόνο για την περίοδο 2018-2022 παρατηρούμε ότι το εμπόριο επί των εξοπλισμών της Αλγερίας καλύπτεται στο μεγαλύτερο ποσοστό του από ρωσικές εισαγωγές. Η Ρωσία, βέβαια, εξάγει κατά πολύ περισσότερο εξοπλισμούς, ενεργειακά και εμπορικά προϊόντα στην Αλγερία από ότι η τελευταία στην Ρωσία (Observatory of Economic Complexity, 2021; Bouckaert and Dupont, 2022).
Οι δύο χώρες έχουν συνάψει στον τομέα της ενέργειας μνημόνιο συνεργασίας, συγκεκριμένα μέσω της εταιρείας Gazprom και του αλγερινού ομίλου διαχείρισης της ενέργειας Sonatrach, το 2006. Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών είναι δυσανάλογες. Η Ρωσία εξάγει κατά πολύ περισσότερο στην Αλγερία από ότι η τελευταία στην Ρωσία (Observatory of Economic Complexity, 2021; Bouckaert and Dupont, 2022). Επιπλέον, η Αλγερία έχει προχωρήσει σε διάλογο με την Ρωσία έχουν έρθει για την δημιουργία ενός οργανισμού που θα ρυθμίζει την αγορά του φυσικού αερίου. Επειδή ακριβώς αυτή η πρωτοβουλία θα είχε μεγάλη αξία για την ρωσική ισχύ και επιρροή, η Ρωσία είχε προσεγγίσει τόσο κράτη της Αφρικής αλλά πολύ περισσότερο κράτη του άτυπου φόρουμ των κρατών που εξάγουν φυσικό αέριο ή Gas Exporting Forum (Darbouche, 2007; Bahgat, 2011). Από το 2017, οι κρατικές ενεργειακές εταιρείες της Ρωσίας, η Gazprom και η Transneft, συνεργάζονται με τον αλγερινό κρατικό όμιλο Sonatrach, σε πολλαπλά έργα κατασκευής αγωγών.
Στο πεδίο της ενέργειας, η Αλγερία προσεγγίζει διάφορους στρατηγικούς παίκτες ώστε να διαφοροποιήσει τις στρατηγικές συνεργασίες της και να προσκομίσει οικονομικά και πολιτικά οφέλη. Συνεργάζεται τόσο με την Ρωσία όσο και με χώρες της Ε.Ε., όπως η Ισπανία. Η Αλγερία αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Γειτονίας, έχοντας εκκινήσει διάλογο στο πεδίο της ενέργειας (Μούσης, 2018; European Commission, 2024). Ωστόσο, η Αλγερία έχει διακόψει στο παρελθόν την ενεργειακή τροφοδότηση της Ισπανίας όταν εκείνη ενίσχυσε τις ενεργειακές σχέσεις με το Μαρόκο, αναδεικνύοντας ότι οι ενεργειακές εξαγωγές στην Ε.Ε. συνιστούν σημαντικός μοχλός πίεσης για την προώθηση των συμφερόντων του αφρικανικού κράτους έναντι της Ε.Ε. (Al Jazeera, 2022; Reuters, 2023; Zaimeke and Brown, 2024). Οι εξαγωγές της Αλγερίας στην Ισπανία οι εξαγωγές πετρελαϊκών προϊόντων και φυσικού αερίου μόνο ανήλθαν στα 6,6 δις., ενώ με την Ιταλία οι πετρελαϊκές εξαγωγές και οι εξαγωγές φυσικού αερίου έφτασαν τις 16,2 δις το 2022 (Observatory of Economic Complexity, 2022A; Observatory of Economic Complexity, 2022B; Statista, 2023). Στην περίπτωση της Ισπανίας δύο διηπειρωτικοί αγωγοί της Αλγερίας μεταφέρουν φυσικό αέριο στην συγκεκριμένη ευρωπαϊκή χώρα: ο Medgaz και ο Μάγκρεμπ- Ευρώπη. Στην περίπτωση της Ιταλίας ο μόνος κρίσιμος αγωγός που συντελεί στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου είναι ο Transmed, που διαπερνάει από την Ιταλία και καταλήγει στην Σλοβενία.
Ωστόσο υπάρχει ένα ακόμα ακανθώδες πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Αλγερία στην περιφέρεια της: την ισχυρή παρουσία του τζιχαντισμού. Η ύπαρξη πολλαπλών τρομοκρατικών ομάδων, όπως Αλ Κάιντα στο Ισλαμικό Μαγκρέμπ (AQINM), συνιστούν εσωτερική και περιφερειακή απειλή. Η Αλγερία αναζήτησε ρωσική και ευρωπαϊκή στρατιωτική υποστήριξη και επιδίωξε συλλογική αντιτρομοκρατική πρωτοβουλία στην περιοχή ώστε να επιλυθεί το ζήτημα της τρομοκρατίας. Ο τωρινός πρόεδρος της Αλγερίας Τεμπούν, βλέποντας την διείσδυση της Βάγκνερ στο Μάλι, στράφηκε περισσότερο στις ευρωπαϊκές δυνάμεις, μιας και παρατηρήθηκε μία σημαντική αύξηση των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων στην περιφέρεια, με την Ζώνη του Σαχέλ να αναδύεται ως το επίκεντρο της εξωτερικής παρέμβασης και των τρομοκρατικών δραστηριοτήτων (Fruganti, 2023). H Αλγερία όμως έχει να αντιμετωπίσει τις ταραχές στο γειτονικό της περιβάλλον, συγκεκριμένα στην Λιβύη και στην Ζώνη του Σαχέλ, όπου η Ρωσία άμεσα συνδέεται με τις κρίσεις και τις συρράξεις αυτών (People’s Democratic Republic of Algeria Ministry of Foreign Affairs, 2024; People’s Democratic Republic of Algeria Ministry of Foreign Affairs, 2024; Khettache, 2024). Ιδίως στην περίπτωση του Σαχέλ και της τρομοκρατίας στην Αφρική, η Αλγερία επιδιώκει να συνεισφέρει στην ειρηνική επίλυση των περιφερειακών αυτών ζητημάτων και να αναδειχθεί ως μείζονα περιφερειακή δύναμη της Αφρικής.
Η Ρωσία και η Αλγερία ως προς κάποια κομβικά στρατηγικά ζητήματα και συμφέροντα δεν έχουν υποστηρίξει η μια την άλλη. Αυτό ισχύει κυρίως για την σύγκρουση Μαρόκου- Αλγερίας ως προς την διεκδίκηση της Δυτικής Σαχάρας και την κρίση της Ουκρανίας. Η Ρωσία έχει προσεγγίσει διπλωματικά την φυλή των Σαχραβί της Δυτικής Σαχάρας, που πολεμούν για την ανεξαρτησία της περιοχής, ωστόσο δεν έχει πάρει επίσημη θέση εντός των διεθνών οργανισμών και των φόρουμ (Rouseiller, 2018). Αντίθετα, επικαλείται ότι η βέλτιστη λύση θα ήταν μέσω των όσων έχουν προταθεί εντός του ΟΗΕ, δηλαδή την διαπραγμάτευση μεταξύ του μετώπου Polisario (που δρούν στην Δυτική Σαχάρας με σκοπό αυτή η περιοχή να αυτονομηθεί και υποστηρίζονται από την Αλγερία) και του Μαρόκου. ωστόσο δεν έχει διαδραματίσει μείζονα ρόλο στην επίλυση της σύγκρουσης (Wehrey, 2024). Η Αλγερία δεν έχει λάβει επίσημη στάση υπέρ της Ρωσίας για τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ αναγνωρίζει ως κράτος την Ουκρανία. Η Αλγερία προβαίνει σε αυτήν την επιλογή ώστε να μην παγιδευτεί σε μία συμμαχία που θα την οδηγούσε στην απομόνωση από την Ε.Ε. Άλλωστε, η εξάρτηση που έχει δημιουργηθεί από πλευράς Ε.Ε. ως προς το φυσικό αέριο ωφελεί σημαντικά την Αλγερία.
Η Κίνα, όπως και η Ρωσία προσεγγίζει την Αλγερία ως διπλωματικό εταίρο, επιβεβαιώνοντας ότι πρόκειται για μία διαφοροποίηση των στρατηγικών συνεργατών της αφρικανικής χώρας (Halaizia, 2020; Ramani, 2021). Η Κίνα και η Αλγερία συνεργάζονται και σε πολυμερές επίπεδο μέσω των Φόρουμ Συνεργασίας Κίνας-Αφρικής (FOCAC) και του Φόρουμ Συνεργασίας Κίνας-Αραβικών Κρατών (CASCF). Ο Xi Jinping, πρόεδρος της Κίνας έχει δηλώσει ότι οι δύο πλευρές θα συνεργαστούν ως προς την εκμετάλλευση των πετροχημικών και της ανανεώσιμης ενέργειας (Reuters, 2023; Ribehi, 2023). Η Κίνα, επιπλέον ρητορικά που επιδιώκει την εξάλειψη των τρομοκρατικών ισλαμικών στοιχείων στην Αφρική (Reuters, 2023; Jackson, 2024). Η Ρωσία και η Κίνα υποστήριζαν την ένταξη της Αλγερίας στους BRICS. Η στρατηγική κίνηση αυτή θα τοποθετούσε την αφρικανική χώρα σε ένα συγκεκριμένο μπλοκ κρατών που θα ακολουθούσαν ένα εναλλακτικό μοντέλο σε σχέση με την Δύση και την Ε.Ε. Ωστόσο, το αφρικανικό κράτος αποφάσισε να αποσύρει την αίτηση ένταξης του στους BRICS, παρά την στενή του συνεργασία με την αναπτυξιακή τράπεζα του οργανισμού (Sinnequi, 2023; Voice of America, 2024; Middle East Monitor, 2024).
Συμπέρασμα
Η Αλγερία υιοθετεί μία πολύπλοκη εξωτερική πολιτική όσον αφορά την Ρωσία. Η ανάλυση των σχέσεων Ρωσίας- Αλγερίας άλλωστε γίνεται με πλαίσιο αναφοράς πάντα την περιφερειακή κατάσταση, καθώς και τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Κίνα. Πρόκειται για ένα κράτος που υιοθετεί την στρατηγική διαφοροποίησης συνεργατών της. Άλλωστε, δεν επιδιώκει να παγιδευτεί σε μία μοναδική συμμαχική σχέση που την περιορίζει (Κολλιόπουλος και Πλατιάς, 2021). Αντίθετα, στοχεύει να αναδειχθεί ως ένα κράτος με αυτόνομη και ισχυρή πολιτική παρουσία στο διεθνές γίγνεσθαι. Αυτονομείται πολύ περισσότερο σε σχέση με τον ιστορικό της στρατηγικό σύμμαχο, την Ρωσία. Παράλληλα, η Ρωσία βλέπει τις διπλωματικές, εμπορικές και οικονομικές σχέσεις στην Αλγερία ως έναν ακόμη τρόπο αύξησης της στρατηγικής της επιρροής στην Αφρική, χωρίς να αξιοποιήσει την στρατιωτική ή έμμεση ισχύ όπως στην περίπτωση του Σαχέλ. Πιθανώς, οι εξελίξεις ως προς την εξωτερική πολιτική της Κίνας και τις περιφερειακές συγκρούσεις στην Βόρεια Αφρική και το Σαχέλ να καθορίσουν σημαντικά στο εγγύτερο μέλλον τις πολύπλευρες σχέσεις Ρωσίας- Αλγερίας.
Βιβλιογραφία
Ακαδημαϊκά Άρθρα
Althani, J. (2024). Authoritarian transformations in the Maghreb: thecase of the securitisation of Algerian Moroccan Relations. THE JOURNAL OF NORTH AFRICAN STUDIES, 29, 773–786. Διαθέσιμο σε : https://doi.org/10.1080/13629387.2024.2367933
Διαδικτυακές Πηγές και άρθρα
Al Jazeera. (2022, June 8). Algeria suspends cooperation with Spain over Western Sahara. Διαθέσιμο σε: https://www.aljazeera.com/news/2022/6/8/algeria-suspends-spain-co-operation-over-w-sahara-dispute
Bouhou, K. (2008, September 17). Algeria – Russia: Military and Energy Cooperation. Institut Francais De Relation Internationales. Διαθέσιμο σε: https://www.ifri.org/en/editorials/algeria-russia-military-and-energy-cooperation
Darbouche, H. (2007). Russian-Algerian cooperation and the ‘gas OPEC’: What’s in the pipeline? In Centre for European Policy Studies (Νο 123). CEPS Policy Brief. Διαθέσιμο σε: https://www.files.ethz.ch/isn/32622/pb123.pdf
Fruganti, L. (2023, June 14). Jihadism in North Africa: A ‘Resilient’ Threat in Times of Global Crises. Institute for Political Studies. Διαθέσιμο σε: https://www.ispionline.it/en/publication/jihadism-in-north-africa-a-resilient-threat-in-times-of-global-crises-132039
Hamaizia, A. (2020, December 4). Rebalancing Algeria’s Economic Relations with China. Chantham House. Διαθέσιμο σε: https://www.chathamhouse.org/2020/12/rebalancing-algerias-economic-relations-china
Hill, T. M. (2022, April 14). Ukraine War Puts New Focus on Conflict in Western Sahara. United States Institute for Peace. Διαθέσιμο σε: https://www.usip.org/publications/2022/04/ukraine-war-puts-new-focus-conflict-western-sahara
Humanitarian Action (2024). Profile of Nigeria. Διαθέσιμο σε: https://humanitarianaction.info/plan/1190/article/nigeria-1
International Institute of Strategic Studies. Egypt’s economic crisis and uneasy position in the Middle East. (2023, December 10). Διαθέσιμο σε: https://www.iiss.org/publications/strategic-comments/2023/egypts-economic-crisis-and-uneasy-position-in-the-middle-east/
Institute for Political Studies. (2024, May 16). Libya’s Stable Instability. Διαθέσιμο σε: https://www.ispionline.it/en/publication/libyas-stable-instability-173851
Institute for International Political Studies (2024, September 4). Algeria’s Balancing Act between Historical Partnership with Russia and Independence. Διαθέσιμο σε:. https://www.ispionline.it/en/publication/algerias-balancing-act-between-historical-partnership-with-russia-and-independence-182969
Jackson, S. (2024, February 5). China in the Maghreb: Threading the Needle of Algeria and Morocco. Wilson Center. Διαθέσιμο σε: https://www.wilsoncenter.org/article/china-maghreb-threading-needle-algeria-and-morocco
Kasraoui, S. (2023, December 31). Lavrov: Russia Supports Lasting Solution to End Western Sahara Dispute. Morocco World News. Διαθέσιμο σε: https://www.moroccoworldnews.com/2023/12/359682/lavrov-russia-supports-lasting-solution-to-end-western-sahara-dispute
Khettache, A. (2024, October 3). Mercenary Politics: Algeria’s Response to Wagner in Mali. Royal United Services Institute. Διαθέσιμο σε: https://www.rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/mercenary-politics-algerias-response-wagner-mali
Mohammedi, A. (2023, October 23). MOSCOW AND ALGIERS – A LIMITED FRIENDSHIP. Geopolitical Futures. Διαθέσιμο σε: https://geopoliticalfutures.com/moscow-and-algiers-a-limited-friendship/
Reuters. (2023, July 18). China to deepen security, defence cooperation with Algeria. Διαθέσιμο σε: https://www.reuters.com/world/china/xi-says-china-will-deepen-cooperation-with-algeria-several-key-sectors-2023-07-18/
Rouseiller, J. (2018, June 5). A Role for Russia in the Western Sahara? Carnegie Endowment for International Peace. Διαθέσιμο σε: https://carnegieendowment.org/sada/2018/06/a-role-for-russia-in-the-western-sahara?lang=en
Statista Daily Data. (2023, March). Distribution of arms imports into Algeria between 2018 and 2022, by country of origin. Διαθέσιμο σε: https://www.statista.com/statistics/1244018/distribution-of-arms-imports-into-algeria-by-country-of-origin/
Statista Daily Data (2024, September 5). Volume of crude oil exported from Algeria from 1990 to 2023. Διαθέσιμο σε: https://www.statista.com/statistics/1180261/volume-of-crude-oil-exports-from-algeria/
Siddiqui (2023, August 17). Why does Algeria want to join BRICS? (2023, August 17). New Arab. https://www.newarab.com/analysis/why-does-algeria-want-join-brics
Voice of America. (2024, September 1). Algeria joins BRICS New Development Bank. https://www.voanews.com/a/algeria-joins-brics-new-development-bank/7767238.html
Wehrey, F. (2024, October 3). A Mixed Balance Sheet: Russia’s Uneven Influence in the Maghreb. Carnegie Endowment for International Peace. Διαθέσιμο σε: https://carnegieendowment.org/research/2024/10/russias-uneven-influence-maghreb?lang=en
Zaimeke, S., & Brown, C. (2024, September). Economy of Algeria. Encyclopedia Britannica. Διαθέσιμο σε: https://www.britannica.com/place/Algeria/Economy
Πρωτογενής Βιβλιογραφία
European Commission (2024). EU trade relations with Algeria. Facts, figures and latest developments. https://policy.trade.ec.europa.eu/eu-trade-relationships-country-and-region/countries-and-regions/algeria_en
European Commission. (2024). Nigeria. https://international-partnerships.ec.europa.eu/countries/nigeria_en
Observatory of Economic Complexity (2022). Algeria (DZA) and Spain (ESP) Trade. https://oec.world/en/profile/bilateral-country/dza/partner/esp
Observatory of Economic Complexity (2022). Algeria (DZA) and Italy (ITA) Trade. https://oec.world/en/profile/bilateral-country/dza/partner/ita
People’s Ministry of Foreign Affairs of Algeria. (2024, September 24). Minister Attaf summons the Malian ambassador in Algeria. https://www.mfa.gov.dz/press-and-information/news-and-press-releases/minister-attaf-summons-the-malian-ambassador-in-algeria-1
People’s Democratic Republic of Algeria Ministry of Foreign Affairs and National Community Abroad. (2024, July 7). Statement of the Ministry of Foreign Affairs – Mali. https://www.mfa.gov.dz/announcements/statement-of-the-ministry-of-foreign-affairs-mali
People’s Democratic Republic of Algeria Embassy in Moscow (2023). A Russian official renews his country’s support for the UN peace process in Western Sahara. https://embmoscow.mfa.gov.dz/news-and-press-releases/a-russian-official-renews-his-countrys-support-for-the-un-peace-process-in-western-sahara
Statista Daily Data (2024, September 5). Volume of crude oil exported from Algeria from 1990 to 2023. Διαθέσιμο σε: https://www.statista.com/statistics/1180261/volume-of-crude-oil-exports-from-algeria/
Βιβλία
Bahgat, G. (2011). Energy Security: An Interdisciplinary Approach (First Edition). John Wiley & Sons, Ltd.
Μούσης, Ν. (2018). Ευρωπαϊκή Ένωση: Δίκαιο, Οικονομία, Πολιτική (Δέκατη Έκτη Ενημερωμένη Έκδοση). Εκδόσεις Παπαζήση.
Πλατιάς, Α., & Κολιόπουλος, Κ. (2021). Η Τέχνη της Στρατηγικής: 50 Κανόνες για τον Πόλεμο, την Πολιτική, τις Επιχειρήσεις και την Καθημερινή Ζωή. Εκδόσεις Δίαυλος
Πηγή Εικόνας
Lara Jameson (2024). Map of Africa. Pexels. Διαθέσιμο σε: https://www.pexels.com/photo/algeria-seen-on-a-world-map-8828598/