Γράφει ο Ιωάννης Σαμψών
Ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump θέλησε από την πρώτη στιγμή της δεύτερης θητείας του να θέσει σε ισχύ τις υποσχέσεις του για ριζικές αλλαγές στη μεταναστευτική πολιτική της χώρας, ουσιαστικά σε μία συνέχεια των όσων επιμελήθηκε την περίοδο 2017-2020. Αμέσως μετά την ορκωμοσία του στις 20 Ιανουαρίου, προχώρησε στην επαναλειτουργία των προγραμμάτων και των πολιτικών, οι οποίες μπήκαν στον «πάγο» κατά την προεδρία του Joe Biden και είχαν πλήρη έκταση κατά την πρώτη του θητεία (Rosenberg & Treviso, 2025).
Για να κατανοήσει κανείς αυτή τη διάθεση του Donald Trump, πρέπει να έχει μία καλή επίγνωση της ρητορικής του ίδιου πάνω στο μεταναστευτικό ζήτημα των ΗΠΑ, ήδη από το 2016 και την προεκλογική περίοδο εκείνης της εποχής, αλλά και τη διάθεσή του να κάνει πράξη τα όσα δήλωνε, προχωρώντας σε πολλές αλλαγές και πρωτοβουλίες, οι οποίες είχαν συγκεκριμένο πρόσημο και κατεύθυνση και άλλαξαν κατά πολύ το status quo της παρουσίας νόμιμων ή παράνομων μεταναστών, από τη Λατινική Αμερική, την Κεντρική Αμερική, αλλά και Μουσουλμάνων. Αναλυτικότερα, ο τότε υποψήφιος με το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων ανέφερε, σε μία δήλωση που έχει παραμείνει χαραγμένη, ότι «όταν το Μεξικό στέλνει τους ανθρώπους του, δεν στέλνει τους καλύτερούς του. Στέλνει ανθρώπους, οι οποίοι έχουν πολλά προβλήματα και φέρνουν αυτά τα προβλήματα μαζί τους. Φέρνουν ναρκωτικά, φέρνουν εγκλήματα, είναι βιαστές. Και μερικοί, υποθέτω, είναι καλοί άνθρωποι» (Nacos, Shapiro & Bloch-Elkon, 2020: 8).
Το παραπάνω απόσπασμα τονίζει πλήρως τη σύζευξη ρητορικής και πολιτικής, ένα σύστημα, στο οποίο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ χρησιμοποίησε το πρώτο σκέλος ως βασικό εργαλείο για την προώθηση και τη θεμελίωση του δεύτερου. Βασικά στοιχεία περιλάμβαναν την άμεση σύνδεση των μεταναστών από τα νότια σύνορα της χώρας και των μεταναστευτικών κυμάτων με την εγκληματικότητα, κάνοντας διάσημους τους όρους «bad hombres» και «invasion», ώστε να εμπλουτίσει με αρνητική χροιά τις διελεύσεις, ακόμα και αν γινόταν λόγος για οικογένειες και παιδιά (Canizalez & Vallejo, 2021: 151). Η γλώσσα που χρησιμοποίησε τον έθεσε ως προστάτη της υπό απειλή λευκής πλειοψηφίας στην Αμερική, «βομβαρδίζοντας» το κοινό με τις υποσχέσεις του «Make America Great Again», χτίζοντας ένα «μεγάλο, όμορφο τείχος» κατά μήκος των συνόρων ΗΠΑ-Μεξικού. Πέραν του τείχους, οι βασικοί άξονες αφορούσαν τη κατάργηση την παροχή ιθαγένειας σε παιδιά μεταναστών μέσω του κριτηρίου της γέννησης αυτών στις ΗΠΑ, της απαγόρευσης των Μουσουλμάνων και τον τερματισμό του προγράμματος DACA (Deferred Action for Childhood Arrivals) (Baxter, 2021: 21). Το πρόγραμμα DACA ξεκίνησε υπό την προεδρία του Μπαράκ Ομπάμα το 2012 και επηρέασε περίπου 800.000 άτομα, τα οποία εισήλθαν στις ΗΠΑ ως παιδιά, παρέχοντάς τους προσωρινή προστασία από την απέλαση και άδεια εργασίας (Gleeson, 2018: 88-90).
Τα προαναφερθέντα είναι ορισμένα μόνο αποσπάσματα από τις δηλώσεις του Donald Trump, οι οποίες πέρασαν άμεσα και στη θεσμοθέτηση πολλαπλών εκτελεστικών διαταγμάτων. Λίγες μόλις ημέρες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ υπέγραψε την Εκτελεστική Εντολή (E.O) 13767, με επίσημο τίτλο «Border Security and Immigration Enforcement Improvements» που εμπεριείχε την κατασκευή τείχους στα νότια σύνορα της χώρας. Αν και οι κατασκευαστικές εργασίες δεν ξεκίνησαν αμέσως, με το ζήτημα να «παγώνει» για έναν περίπου χρόνο, η συγκεκριμένη εντολή έδειξε την κατεύθυνση της ατζέντας της Διοίκησης του Trump και το πνεύμα αυτής ενόψει των επόμενων ετών. Ο Trump προκάλεσε μερική αναστολή λειτουργίας της κυβέρνησης, επιμένοντας ότι θα ασκούσε βέτο σε οποιοδήποτε νομοσχέδιο χρηματοδότησης δεν περιελάμβανε 5,7 δισεκατομμύρια δολάρια για την κατασκευή τείχους στα σύνορα. Μετά από δύο μήνες αδιεξόδου, το Κογκρέσο ενέκρινε μόλις 1,375 δισεκατομμύρια για 55 μίλια «φράχτη» στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού. Δυσαρεστημένος, ο Trump κήρυξε εθνική έκτακτη ανάγκη, ανακατευθύνοντας στρατιωτικά κονδύλια για την κατασκευή του τείχους. Μολονότι τα ομοσπονδιακά δικαστήρια μπλόκαραν αυτή τη χρηματοδότηση, το Ανώτατο Δικαστήριο επέτρεψε προσωρινά τη χρήση της. Το 2020, η κατάσταση έκτακτης ανάγκης παρατάθηκε για έναν ακόμη χρόνο (Goodwin & Chemerinsky, 2021: 351-352). Το ζήτημα της χρηματοδότησης του τείχους μετέφερε τη συζήτηση από το πολιτικό μέρος στο οικονομικό, καθώς ο ίδιος ο Πρόεδρος των ΗΠΑ ανέφερε ότι το Μεξικό θα πληρώσει για την κατασκευή είτε άμεσα, είτε έμμεσα με την αύξηση των τελών βίζας ή την επιβολή φόρου στις χρηματοοικονομικές συναλλαγές, ακόμα και με την πρόταση επιβολής φόρου προστιθέμενης αξίας στις εισαγωγές που θα ανέβαζε τις τιμές των προϊόντων από το εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένου και του Μεξικού (Sheller, 2017: 3).
Έτερο βασικό σημείο της μεταναστευτικής πολιτικής του Donald Trump, η οποία είχε ως στόχο τη δημιουργία «ασφυξίας» σε όποιους θέλησαν να περάσουν τα σύνορα των ΗΠΑ, αφορούσε τον περιορισμό στο άσυλο, με τους αιτούντες αυτού να αναγκάζονται να παραμείνουν για μήνες στο Μεξικό κατά την περίοδο εξέτασης της περίπτωσής τους. Tα Migrant Protection Protocols (MPP), γνωστά και ως Remain in Mexico, ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2019, προωθήθηκαν από το Υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ (Department of Homeland Security – DHS) και επεκτάθηκαν γρήγορα ακόμα και σε όσα άτομα κατόρθωσαν να περάσουν, αλλά κρατήθηκαν από τις αστυνομικές υπηρεσίες και αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στα σύνορα. Τα MPPs δεν παρείχαν δικλείδες ασφαλείας για την παραμονή ενός τόσο μεγάλου αριθμού ανθρώπων στις περιοχές που γειτνιάζουν με τα σύνορα των δύο χωρών, με αποτέλεσμα οι αιτούντες να είναι αναγκασμένοι, αν και ευάλωτοι να παραμείνουν σε περιοχές με έντονη εγκληματικότητα (Eremin, 2021: 111). Από την αρχή του προγράμματος, παρατηρήθηκε δεκαπλάσια αύξηση των αιτούντων άσυλο στην περιοχή, από τις σχεδόν 5.000 περιπτώσεις, στις 52.000. Αυτό το γεγονός, σε συνδυασμό και με τη χρονοβόρα γραφειοκρατική διαδικασία από την πλευρά των υπηρεσιών στις ΗΠΑ, η οποία και οδήγησε σε μεγαλύτερους κινδύνους, έκρουσε σχετικά γρήγορα τον «κώδωνα» του κινδύνου αναφορικά με τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την πλευρά της Ουάσινγκτον (Eremin, 2021: 111).
Τα παραπάνω σημεία αποτελούν τη μία πτυχή της ψυχολογικής πίεσης που άσκησαν οι πολιτικές του Donald Trump σε απροστάτευτες κοινωνικές ομάδες, οι οποίες συμπεριλαμβάνουν γυναίκες και παιδιά, ειδικότερα μέσω της οπτικής της οικογένειας, κάτι που συχνά εκλείπει, ηθελημένα ή άθελα, στη θέαση των μεταναστών (Stevenson, 2018: 158-159). Η άλλη πτυχή μεταφράζεται στην πολιτική «Zero Tolerance», η οποία σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε από τον «αρχιτέκτονα» της μεταναστευτικής πολιτικής των ΗΠΑ τα έτη 2017-2020, τον Stephen Miller, ακολουθώντας τις προτάσεις οργανισμών όπως η «Ομοσπονδία για τη Μεταρρύθμιση της Αμερικανικής Μετανάστευσης» και το «Κέντρο Μεταναστευτικών Σπουδών» (Canizalez & Vallejo, 2021: 154). Ο Miller πρότεινε μία διαδικασία, όπου τα παιδιά θα διαχωρίζονταν από τους γονείς τους κατά τη διάρκεια των διαδικασιών ελέγχου. Η διεθνής κατακραυγή αφορούσε την παράλληλη λειτουργία ενός συστήματος πρόνοιας από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, το οποίο δεν περιελάμβανε τους ίδιους κανόνες που ίσχυαν στον FFPSA (Family First Prevention Services Act) που ο Donald Trump είχε υπογράψει ήδη από τον Φεβρουάριο του 2017 (Schmidt, 2019: 91).
Αν και ο FFPSA δημιουργήθηκε για να δράσει κάτω από τρεις άξονες: προτεραιότητα στην παραμονή των παιδιών με τις οικογένειές τους, μείωση της χρηματοδότησης για την ιδρυματική φροντίδα παιδιών, με την κατανόηση ότι τα παιδιά λειτουργούν καλύτερα σε λιγότερο περιοριστικά περιβάλλοντα, αλλά και χρήση στρατηγικών για την αντιμετώπιση του τραύματος των παιδιών, η πράξη έδειξε ότι τα παραπάνω δεν ισχύουν για παιδιά που είτε είναι μετανάστες, είτε αναζητούν άσυλο (Schmidt, 2019: 91).
Η συγκέντρωση ακόμα και 1.500 παιδιών σε ξενώνες αναδεικνύει την ελλιπή πρόνοια και διαχείριση τραύματος σε μία από τις πιο ευαίσθητες ομάδες. Σε γενικότερο επίπεδο, μελέτες έδειξαν, ότι οι μεταναστευτικές πολιτικές της κυβέρνησης Trump είχαν αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών, προκαλώντας φόβο, άγχος και συμπεριφορικές διαταραχές. Παιδίατροι ανέφεραν, ότι τα παιδιά αντιμετωπίζουν διαταραχές ύπνου, κρίσεις πανικού και κατάθλιψη, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις αυξήθηκαν οι διαγνώσεις ΔΕΠΥ λόγω του στρες. Αξίζει να σημειωθεί, ότι οι έγκυες μετανάστριες που βιώνουν έντονο φόβο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να γεννήσουν μωρά με χαμηλό βάρος, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την υγεία και τις μελλοντικές ευκαιρίες των παιδιών (Trisi & Herrera, 2018: 4).
Τα παραπάνω καταδεικνύουν το εύρος των βασικών αξόνων της μεταναστευτικής πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ, καθώς διαφαίνεται η διάθεση περιορισμού της εισόδου και το πλήγμα που μπορούσαν να επιφέρουν οι ΗΠΑ σε όσους προσπάθησαν να εισέλθουν στη χώρα, όποιο και αν ήταν το καθεστώς τους. Η ρητορική πέρασε άμεσα στην πράξη, με το πλέγμα να είναι ακόμα ιδιαίτερα σύνθετο.
Βιβλιογραφία
Βιβλία
Armenta, A. (2017). Protect, Serve, and Deport. University of California Press
Browning, R.X. (ed.) (2020). President Trump’s First Term. Purdue University Press
Επιστημονικά Άρθρα
Baxter, A.M & Nowrasteh, A. (2021). A Brief History of U.S. Immigration Policy from the Colonial Period to the Present. Cato Institute. 919, 1-31
Bell, C., Dustmannn, C. & Preston, I. (2020). The Labor Market Integration of Refugee Migrants in High-Income Countries. The Journal of Economic Perspectives. 34(1), 94-121
Cameron, M. (2017). Strangers in a Cruel Land: The wretched state of immigration enforcement. The Baffler. 34, 118-124
Campos, C.O. & Prevost, G. (2019). The Trump Administration in Latin America: Continuity and Change. International Journal of Cuban Studies. 11(1), 13-23
Canizalez, S.L. & Vallejo, J.A. (2021). Latinos & Racism in the Trump Era. Daedalus. 150(2), 150-164
Eremin, A.A. (2021). U.S. Migration Policy Radicalization (2017 – 2019): Case of Mexico and Central America, Vestnik RUDN. 21(1), 108-118
Gleeson S. & Sampat P. (2018). Immigrant Resistance in the Age of Trump. New Labor Forum. 27(1), 86-95
Goodwin, M. & Chemerinsky, E. (2021). The Trump Administration: Immigration, Racism, and Covid-19. University of Pennsylvania Law Review. 169(2), 313-382
Immigration and Migration. (2021). The American Journal of International Law. 115(2), 340-347
International Crisis Group. (2018). Migration Dynamics and the Trump Presidency, at Mexico’s Southern Border: Security, Violence and Migration in the Trump Era. ICC. 11-17
Martin, P.L. (2017). Election of Donald Trump and Migration. Migration Letters. 14(1), 162-171
Nacos, B.L., Shapiro, R.Y. & Bloch-Elkon, Y. (2020). Donald Trump: Aggressive Rhetoric and Political Violence. Perspectives on Terrorism. 14(5), 2-25
Romero, M. (2018). Trump’s Immigration Attacks, In Brief. Contexts. 17(1), 34-41
Schacher, Y. (2020). Family Separation and Lives in Limbo. The Annals of the American Academy of Political and Social Science. 690, 192-199
Schmidt, S. (2019). Trauma Inflicting, Not Trauma Informed. Social Work. 64(1), 91-93
Sheller S. (2017). Nobody builds walls better than me —: US Policy towards Latin America under Donald Trump. Federal Academy for Security Policy. 1-5
Stevenson, K.K. (2018). “Felons, Not Families”: U.S. Immigration Policies and the Construction of an American Underclass. Pacific Coast Philology. 53(2), 155-174
Trisi, D. & Herrera, G. (2018). Administration Actions Against Immigrant Families Harming Children Through Increased Fear, Loss of Needed Assistance. Center on Budget and Policy Priorities. 1-11
Διαδικτυακά Άρθρα & Πηγές
Rosenberg, M. & Trevizo, P. (2025). Four Years in a Day. Διαθέσιμο σε: https://www.propublica.org/article/donald-trump-immigration-executive-orders
Πηγή Εικόνας
Collins, M., Collins, E. & Berry, D.B. (2019). Government shutdown: What’s in the deal on border security and federal funding? Διαθέσιμο σε: https://eu.usatoday.com/story/news/politics/2019/02/12/government-shutdown-whats-tentative-border-security-deal/2846265002/