Γράφει ο Κυριάκος Κιουράνας
Το debt brake (φρένο στο χρέος ή Schuldenbremse στα γερμανικά) εισήχθη στο γερμανικό Σύνταγμα (Grundgesetz) το 2009, από την πρώτη κυβέρνηση της Άνγκελα Μέρκελ και του κυβερνητικού συνασπισμού μεταξύ της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) και του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος (SPD), εν μέσω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Βασική φιλοσοφία της ιδέας αυτής, ήταν η θωράκιση της Γερμανίας ενάντια στο ανεξέλεγκτο δημόσιο χρέος, επιβάλλοντας ως όριο τα 0,35% του ΑΕΠ στα διαρθρωτικά ελλείματα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, επιτρέποντας μεγαλύτερη απόκλιση μόνο σε εξαιρετικές συνθήκες (π.χ. φυσικές καταστροφές ή οικονομικές κρίσεις, όπως συνέβη εν μέσω της πανδημίας). Ο στόχος ήταν, να αποφεύγονται σημαντικές αυξήσεις του χρέους, προστατεύοντας έτσι, τη σταθερότητα και την εμπιστοσύνη των αγορών (Deutsche Welle, 2025).
Μετά και την νίκη του CDU και του Φρίντριχ Μερτς στις πρόσφατες γερμανικές εκλογές, ξεκίνησαν άμεσα οι διαπραγματεύσεις με το SPD, ούτως ώστε να τροποποιήσουν προσωρινά το debt brake. O λόγος ήταν τα τεκταινόμενα στην γεωπολιτική σκηνή, όπου θα απαιτούνταν πια από την Γερμανία να αυξήσει την στρατιωτική της δύναμη, αλλά και να χρηματοδοτήσει σε ένα μεγαλύτερο βαθμό την Ουκρανία. Πέραν αυτών, η οικονομική στασιμότητα και η έλλειψη σημαντικής ανάπτυξης, ώθησαν την επερχόμενη κυβέρνηση να επενδύσει περισσότερο στην οικονομία της, για να μπορέσει να ανακάμψει. Αυτό οδήγησε στην απόφαση να τροποποιήσουν το debt brake, για να έχουν μεγαλύτερη οικονομική ελαστικότητα τα επόμενα χρόνια. Για να το κάνουν αυτό, χρειάζονταν την υποστήριξη των 2/3 της βουλής και επειδή στην νέα βουλή θα έπρεπε να διαπραγματευτούν είτε με το κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) είτε με το κόμμα της Αριστεράς, για μια τέτοια πλειοψηφία, αποφάσισαν να το τροποποιήσουν με την παλαιά βουλή, οπού θα χρειάζονταν να διαπραγματευτούν μόνο με το κόμμα των Πράσινων. Αρχικά, επήλθαν σε μια συμφωνία μόνο το CDU με το SPD, ελπίζοντας ότι οι Πράσινοι θα την ψηφίσουν ούτως ή άλλως, λόγω των διαχρονικών θέσεων τους σχετικά με την μεταρρύθμιση του debt brake. Η συμφωνία αυτή περιλάμβανε την εξαίρεση από το χρέος οποιασδήποτε δαπάνης μεγαλύτερης του 1% του ΑΕΠ για την άμυνα, το στρατό και την χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Επίσης, περιλάμβανε 500 δισεκατομμύρια στην επόμενη 10ετία, που θα εξαιρούνταν από το χρέος και θα πήγαιναν σε βελτιώσεις σχετικά με τις υποδομές τις χώρας, σε τομείς όπως η υγεία, τα ΜΜΜ, η ψηφιοποίηση της χώρας και η παιδεία (AP News, 2025). Οι Πράσινοι, όμως, αρνήθηκαν να υποστηρίξουν μια συμφωνία στην οποία αφέθηκαν εκτός διαπραγματεύσεων, κάτι που ανάγκασε το CDU και το SPD να ξεκινήσουν συζητήσεις με τους Πράσινους, για να βρουν την χρυσή τομή και να κερδίσουν την ψήφο τους. Μετά τις διαπραγματεύσεις με τους Πράσινους, αποφάσισαν να κάνουν κάποιες τροποποιήσεις στην αρχική συμφωνία, για να τους πείσουν να συμφωνήσουν (Euractiv, 2025) και να ανακατανέμουν 100 δισεκατομμύρια από τα 500, στο Ταμείο Κλίματος και Μετασχηματισμού, το οποίο είναι υπεύθυνό για κλιματικά έργα, με σκοπό την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Γερμανίας (Deutsche Welle, 2025). Η μεταρρύθμιση πέρασε εν τέλει από το Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο (Bundestag) με την στήριξη των τριών αυτών κομμάτων (Reuters, 2025) και στη συνέχεια πέρασε και από το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο (Bundesrat), παρακάμπτοντας και εκεί τις όποιες ανησυχίες υπήρξαν (Euronews, 2025).
Πέραν της μεταρρύθμισης του debt brake, η νέα κυβέρνηση έχει συμφωνήσει και σε κάποιες άλλες οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές. Μια από αυτές, είναι η αύξηση του κατώτατου μισθού, από 12,82€ την ώρα στα 15€ την ώρα, μέχρι το 2026 (Evrimagaci, 2025). Σκοπός αυτού του εγχειρήματος, είναι να ενισχύσει οικονομικά τα κατώτερα στρώματα και να μειώσει κι άλλο τις οικονομικές ανισότητες. Επίσης, μεταξύ άλλων, με αυτή την αύξηση, ελπίζουν να ικανοποιήσουν την πρόσφατη Ευρωπαϊκή οδηγία, που συνιστά ο κατώτατος μισθός να είναι τουλάχιστον το 60% του μεικτού μέσου μισθού. Μια άλλη οικονομική μεταρρύθμιση που έχει συμφωνηθεί, είναι αύξηση του επιδόματος μετακινήσεων, για να δώσει μια ακόμα μεγαλύτερη οικονομική ανάσα στους υπαλλήλους που το λαμβάνουν. Επιπλέον, συμφώνησαν στην φοροαπαλλαγή των υπερωριών (υπερωρία θεωρείτε πάνω από 40 ώρες την βδομάδα) και στην φοροαπαλλαγή έως και 2000€ σε συνταξιούχους που αποφασίζουν να συνεχίσουν να δουλεύουν. Επιπρόσθετα, μια ακόμα μείωση φόρου που έχει συμφωνηθεί, είναι η μόνιμη μείωση του ΦΠΑ στο φαγητό στα εστιατόρια στο 7%, ούτως ώστε να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις στο περιθώριο κέρδους τους και να κάνουν φθηνότερο στον μέσο άνθρωπο το φαγητό στα εστιατόρια (Oppenhoff, 2025).
Από την άλλη, η επερχόμενη κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, με επίκεντρο το μεταναστευτικό. Βασικός στόχος της, είναι η μείωση των προσφυγικών ροών και η ενίσχυση της στοχευμένης μετανάστευσης. Για να το καταφέρει αυτό, σκοπεύει να ενισχύσει σημαντικά την αστυνομική δύναμη και τις αρμοδιότητες της στα σύνορα, αλλά και την επιτάχυνση των απελάσεων προσφύγων που δεν πληρούν τα κριτήρια ασύλου. Οι απελάσεις αυτές θα ισχύσουν ακόμη και για χώρες όπως το Αφγανιστάν και η Συρία, κάτι που απέφευγε σε γενικές γραμμές η προηγούμενη κυβέρνηση, καθώς θεωρούσε τις συγκεκριμένες χώρες υπερβολικά επικίνδυνες για την απέλαση οποιουδήποτε (Fragomen, 2025). Μεταξύ άλλων, για να μειώσει την οικονομική εκμετάλλευση του συστήματος από ορισμένους πρόσφυγες, συμφώνησαν να εισάγουν μια κάρτα πληρωμής, ούτως ώστε να διασφαλιστεί ότι τα κρατικά επιδόματα χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για την κάλυψη βασικών αναγκών εντός της Γερμανίας και να αποφευχθεί η αποστολή χρημάτων στο εξωτερικό ή η αγορά μη απαραίτητων αγαθών. Από την άλλη, για την για την αύξηση της στοχευμένης μετανάστευσης, επρόκειτο να πάρει μέτρα για περαιτέρω ψηφιοποιήσεις των διαδικασιών μετανάστευσης και την μείωση της γραφειοκρατίας, για να κάνει την Γερμανία πιο ελκυστική σε υψηλά καταρτισμένους μετανάστες. Παράλληλα, για την καλύτερη ένταξη των ήδη υπαρχόντων μεταναστών στην Γερμανία, συμφώνησαν στην επέκταση των παιδικών σταθμών γλωσσομάθειας (Migrando, 2025).
Αν οι μεταρρυθμίσεις που σχεδιάζονται, όπως η χαλάρωση του debt brake και οι συνοδευτικές κοινωνικοοικονομικές πολιτικές, δεν καταφέρουν να αποδώσουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα και να οδηγήσουν σε ουσιαστικό οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό, τότε ενδέχεται να ενισχυθεί πολιτικά το AfD , το οποίο αποτελεί τη βασική αντιπολιτευτική δύναμη. Σε αυτή την περίπτωση, το AfD θα μπορούσε να αξιοποιήσει την απογοήτευση των πολιτών και την αβεβαιότητα για τις μελλοντικές εξελίξεις, διεκδικώντας μεγαλύτερο ρόλο στις εκλογές του 2029. Αν οι Πράσινοι και το κόμμα της Αριστεράς συνεχίσουν να μην καλύπτουν επαρκώς το πολιτικό κενό της αντιπολίτευσης, τότε το AfD ίσως αναδειχθεί ως η μοναδική εναλλακτική πρόταση απέναντι στον κυβερνητικό συνασπισμό CDU-SPD. Η δυναμική αυτή αναδεικνύει τον κίνδυνο για τη σταθερότητα της γερμανικής πολιτικής σκηνής, εάν το νέο κυβερνητικό μοντέλο δεν καταφέρει να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των πολιτών, τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Βιβλιογραφία
AP News. (2025). German lawmakers debate loosening debt limits to spend more on defense as Europe’s worries grow. Διαθέσιμο σε: https://apnews.com/article/germany-government-merz-debt-defense-greens-cc80b7650576db9b1d1ecd920fc69ff7
Alipour, N. (2025). German parties strike deal to pass historic debt-funded investment package. Euractiv. Διαθέσιμο σε: https://www.euractiv.com/section/politics/news/german-parties-strike-deal-to-on-historic-debt-funded-investment-package/
Donath, P. (2025). Migration: CDU, CSU & SPD agree on these points. Migrando. Διαθέσιμο σε: https://migrando.de/en/news/general/migration-auf-diese-punkte-einigen-sich-cdu-csu-spd/
Evrimagaci. (2025). Germany Moves Towards 15 Euro Minimum Wage By 2026. Διαθέσιμο σε: https://evrimagaci.org/tpg/germany-moves-towards-15-euro-minimum-wage-by-2026-260095
Hubenko, D. (2025). Germany: Parties agree on historic debt deal. Deutsche Welle. Διαθέσιμο σε: https://www.dw.com/en/germany-parties-agree-on-historic-debt-deal/a-71922888
Kinkartz, S. (2025). What is Germany’s debt brake? Deutsche Welle. Διαθέσιμο σε: https://www.dw.com/en/what-is-germanys-debt-brake/a-67587332
Marsh, S. and Williams, M. (2025). German parliament approves Merz’s historic spending surge. Reuters. Διαθέσιμο σε: https://www.reuters.com/world/europe/german-parliament-vote-historic-spending-surge-2025-03-18/
Oppenhoff. (2025). What changes will the new legislative period bring to tax law? Διαθέσιμο σε: https://www.oppenhoff.eu/en/news/detail/what-changes-will-the-new-legislative-period-bring-to-tax-law/
Paternoster, T. (2025). Germany’s upper house clears historic defence spending bill. Εuronews. Διαθέσιμο σε: https://www.euronews.com/2025/03/21/germanys-upper-house-clears-historic-defence-spending-bill
Tollenaere, M. (2025). German Elections 2025: CDU and SPD Enter Coalition Talks After Close Results. Fragomen. Διαθέσιμο σε: https://www.fragomen.com/insights/german-elections-2025-cdu-and-spd-enter-coalition-talks-after-close-results.html
Πηγή Εικόνας
Deutschland. (2025). CDU/CSU and SPD to begin coalition negotiations. Διαθέσιμο σε: https://www.deutschland.de/en/news/cducsu-and-spd-to-begin-coalition-negotiations