Γράφει η Ελίνα Αναγνωστοπούλου
Η ιστορία του Brexit ξεκίνησε το 2016, έπειτα από την εκλογή της κυβέρνησης Κάμερον, με απόλυτη πλειοψηφία. Τότε ξεκίνησε η πρώτη διαπραγμάτευση που είχε ως στόχο τους ευνοϊκότερους όρους παραμονής της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό, ωστόσο, που πρέπει να αναφερθεί για να αξιολογηθεί στη γενικότερη εικόνα του Brexit είναι ότι η Μεγάλη Βρετανία περιλαμβάνει μεγάλα ανομοιογενή τμήματα πληθυσμού που νιώθουν ότι έχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ τους. Ως τέτοια εννοούνται η Ιρλανδία κι η Ουαλία, ενώ μεγάλη διαφορά απόψεων παρουσιάζει και το κομμάτι της Σκωτίας.
Αναφορικά στις απόψεις της Σκωτίας, είναι σημαντικό να υπενθυμιστεί το δημοψήφισμά της το 2014, για την ανεξαρτησία της από το Ηνωμένο Βασίλειο. Το βασικό ζήτημα τότε που είχε τεθεί ήταν για το πώς θα πορευόταν, σε περίπτωση ανεξαρτησίας της η Σκωτία, αναφορικά στη νομισματική και οικονομική της πολιτική. Βασικοί λόγοι που είχαν οδηγήσει στο δημοψήφισμα της ανεξαρτησίας της ήταν η υποαντιπροσώπευσή της στα όργανα του Ηνωμένου Βασιλείου, καθώς και η επιθυμία της για μια πιο μονομερή εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της περιοχής της.
Όπως είναι γνωστό στο Διεθνές Δίκαιο, μία ενέργεια τέτοιου βεληνεκούς, που αφορά την μεταβολή του καθεστώτος εδαφικής κυριαρχίας, πρέπει να γίνεται μόνο μέσω δημοψηφίσματος ή σε έσχατη περίπτωση στα πλαίσια Διεθνών Συμφωνιών. Τα εδάφη ενός κράτους δεν είναι ιδιωτική ιδιοκτησία, αλλά συστατικό στοιχείο των λαών και των εθνών.
Ωστόσο, εάν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, για πολλούς, η διεξαγωγή ενός τέτοιου δημοψηφίσματος ήταν καθαρά μία πολιτική τοποθέτηση και μία κίνηση άσκησης πιέσεων, στα πλαίσια μίας γενικότερης εσωτερικής διαπραγμάτευσης για τη δημιουργία ευνοϊκότερων συνθηκών εκπροσώπησής της Σκωτίας στα όργανα της Μεγάλης Βρετανίας, κάτι που επετεύχθη εν μέρει.
Πλέον, «αρτιμελής» η Μεγάλη Βρετανία είναι έτοιμη να προχωρήσει στην οριστική αποχώρησή της από την Ευρωπαϊκή Ένωση, με τον Μπόρις Τζόνσον να είναι έτοιμος να δεχθεί όλες τις συνέπειες, ή τουλάχιστον, να δηλώνει έτοιμος, αν και τα γεγονότα που πρόκειται να προκληθούν ως αποτελέσματα αυτής της επιμονής, δεν μπορούν να προβλεφθούν απολύτως.
Όλες οι μελέτες που έχουν γίνει για τα πιθανά σενάρια συνθηκών, έπειτα από μία άτακτη βρετανική αποχώρηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εξαιρετικά απαισιόδοξες. Η Μεγάλη Βρετανία, ωστόσο, και πιο συγκεκριμένα, η πολιτική της εκπροσώπηση, φαίνεται να αγνοεί ή να θέλει να παραβλέψει όλα αυτά τα δεδομένα, προκειμένου να πετύχει αυτό που εδώ και τόσα χρόνια είναι συνέχεια προ των πυλών.
Το Brexit και η πολιτική επιλογή της ηγεσίας να απομακρυνθεί από αυτό που ονομάζεται ευρωπαϊκό ιδεώδες, ίσως να είναι η μία από τις όψεις της συντήρησης που όλο και περισσότερο εμφανίζεται στα κράτη της Ευρώπης.
Μετά την εμφάνιση και την ανάπτυξη όλων των αριστερών, διεθνιστικών, ριζοσπαστικών κινημάτων που έλαβαν διαδοχικά την εξουσία σε πολλά από τα ευρωπαϊκά κράτη, ήρθε η σειρά των δεξιών και συντηρητικών, φιλελευθέρων να αναλάβουν τα ηνία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να βγει στην επιφάνεια ένα πρόβλημα που διαφαινόταν από την αρχή, αυτό της πολυπολιτισμικής υφής του μωσαϊκού που αναπτύσσεται στην Ευρώπη. Η Μεγάλη Βρετανία όλα αυτά τα χρόνια έχει αφομοιώσει διαφορετικούς πληθυσμούς και έχει επιδείξει μεγάλη κατανόηση και σεβασμό στη διαφορετικότητα που, ενδεχομένως από ένα σημείο κι έπειτα, να της έχει επιβληθεί.
Αυτό που πρόκειται να συμβεί, εάν το Brexit γίνει πραγματικότητα, θα αποτελέσει ορόσημο στην οικονομική πολιτική των κρατών της Ευρώπης. Η Μεγάλη Βρετανία ουδέποτε έγινε μέρος της ενιαίας νομισματικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αυτό της έδωσε το πλεονέκτημα να μπορεί τώρα να διαπραγματεύεται για την ολική της αυτονομία και την ολική της αποχώρηση, ωστόσο, τα πράγματα δε θα μπορέσουν να είναι τόσο απλά και «αναίμακτα» όσο φαίνονται εκ πρώτης όψεως.
Όσο ισχυρός κι αν φαίνεται ο διαπραγματευτικός της άσος, που δεν είναι άλλος από το νόμισμά της και τη γεωπολιτική της θέση, δε μπορεί να είναι αρκετός για να αντιταχθεί σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό ιδεώδες και θα πρέπει να εναγκαλιστεί από άλλες υπερδυνάμεις, όπως αυτή των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας ή της Κίνας για να μπορέσει να δημιουργήσει εκ νέου μία σταθερή δυναμική.
Οι εταιρείες, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, ακόμα και οι χρηματιστηριακές αγορές θα ταραχθούν και μόνο στην ιδέα του Brexit. Σ’ ένα ανεπτυγμένο κράτος, με αυτήν την δυναμική, όλα αυτά μπορούν να αποβούν μοιραία. Εάν η Μεγάλη Βρετανία προβεί στο Brexit, όλα αυτά θα γίνουν παρελθόν ή τουλάχιστον θα πρέπει να περιμένει πολλά χρόνια για να μπορέσει να ανταγωνιστεί με την ίδια δυναμική όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, που ουσιαστικά είναι η μοναδική γειτονική της περιοχή.
Ο Μπόρις Τζόνσον έχει ένα δίλημμα στο οποίο πρέπει να δώσει πολύ σύντομα απάντηση: μπορεί να κάνει τη Μεγάλη Βρετανία μία χώρα αυτόνομη, δυνατή, χωρίς να είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή θα πρέπει να κάνει πίσω και να δεχθεί την «ταπεινωτική» πολιτική που θα της επιβληθεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς; Για ποιο λόγο, ωστόσο, ο Μπόρις Τζόνσον επιλέγει να «τραβάει» τόσο τα σχοινιά; Μεταξύ άλλων, η πολυπολιτισμικότητα ίσως να είναι μία εκ των βασικών αιτιών. Οι μεταναστευτικές ροές που εισάγονται στον ευρωπαϊκό χώρο διαμέσω και της Ελλάδας καταλήγουν στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. Για μερικές εξ αυτών ο τελικός προορισμός είναι η Μεγάλη Βρετανία και με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται αλλοίωση στα κοινωνικά χαρακτηριστικά του κράτους.
Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε μία πιο συντηρητική πολιτική που είναι και ευρωσκεπτικιστική και που έχει οδηγήσει πολλούς Βρετανούς να πιστεύουν ότι η έξοδος της χώρας τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η πανάκεια σε όλα τους τα ζητήματα. Το Brexit για το μέσο Βρετανό δε σημαίνει το ενδεχόμενο της οικονομικής αστάθειας, αλλά μίας κοινωνικοπολιτικής και πολιτισμικής απελευθέρωσης. Κι έτσι απλά ο συντηρητισμός και ο φιλελευθερισμός γίνονται ένα και δημιουργούν μια νέα προοπτική για τη Μεγάλη Βρετανία που ίσως να μην είναι η καλύτερη δυνατή για την ίδια, ωστόσο, θα οδηγήσει σε νέα μονοπάτια στα οποία οι κάτοικοι της Μεγάλης Βρετανίας θα είναι καταδικασμένοι να περπατήσουν.
Η μαχητικότητα και της πολιτικής ηγεσίας και του βρετανικού λαού είναι αυτή που θα καταδείξει το αποτέλεσμα, θα είναι αυτή που θα επιβεβαιώσει όλα τα δυσοίωνα σενάρια ή θα τα διαψεύσει, δημιουργώντας νέα σχολή μελέτης των διεθνών και οικονομικών σχέσεων που θα έχει ως αντικείμενο τη βρετανική επιτυχία επανατοποθέτησης και επαναπροσδιορισμού της στο Διεθνές Σύστημα.
Βιβλιογραφία και Πηγές:
BBC News, Boris Johnson: No-deal only alternative to Brexit plan, Conservative Party Conference, 2019
Beasley Ryan K., Kaarbo Juliet, Casting for a sovereign role: Socialising an aspirant state in the Scottish independence referendum, European Journal of International Relations, 2017
Berman R.A., Brexit, Imigration, and Populism, Telos, 2016
Corbett Steve, The Social Consequences of Brexit for the UK and Europe: Euroscepticism, Populism, Nationalism, and Societal Division, The International Journal of Social Quality, 2016
Modiano Marko, English in a post-Brexit European Union, World Englishes, 2017
Pettifor Ann, Brexit and its Consequences, Globalizations, Routledge, 2016
Rawnsley Andrew, Helm Toby, David Cameron on the prospect of Brexit: ‘Leave want to take the country backwards’, The Guardian, 2016
Ραυτόπουλος Ευάγγελος, ΔΙΑΔΡΟΜΗ, ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΔΙΚΑΙΟΥ «ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΣΜΟΣ» ‘Η ΔΙΕΘΝΕΣ ΚΟΙΝΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ;, Πολιτεία, 2014
Πηγή πολυμέσου: https://www.carricksigns.co.uk/shop-assets/images/blog/high/brexit-placards-protest-lnobrclqlp.jpeg