Βόρεια Αφρική: Η λύση για την ευρωπαϊκή απεξάρτηση από την ρωσική ενέργεια;

Γράφει η Σιμώνη Τζουγανάτου

Η σημερινή γεωπολιτική και οικονομική αναταραχή στην Ευρώπη δημιουργεί νέες πραγματικότητες για την ενεργειακή ασφάλεια και την περιφερειακή συνεργασία. H περιορισμένη ικανότητα εγχώριας παραγωγής ενέργειας της Ευρώπης την έχει οδηγήσει σε εξάρτηση, σε μεγάλο βαθμό, από ξένους προμηθευτές ώστε να καλύψει την συνεχώς αυξανόμενη ζήτησή της σε ορυκτά καύσιμα. Η Ρωσία αποτελούσε ιστορικά τον μεγαλύτερο εξαγωγέα φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, με τα αντίστοιχα αποθέματα της χώρας να είναι τα μεγαλύτερα παγκοσμίως. Για παράδειγμα το 2020, η ΕΕ εισήγαγε το 43% του φυσικού της αερίου από τη Ρωσία, αλλά και το 29% του αργού πετρελαίου και το 54% των στερεών ορυκτών καυσίμων από την ίδια.

Ωστόσο, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία επέφερε, πέρα από την ανθρωπιστική κρίση, και την οικονομική αστάθεια, καθώς και τις ριζικές αλλαγές στο παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο με την αποσταθεροποίηση των παγκόσμιων και ευρωπαϊκών ενεργειακών αγορών. Φυσικά, δεν είναι η πρώτη φορά που η Ρωσία χρησιμοποιεί την κυριαρχία της στον ενεργειακό τομέα ως γεωπολιτικό όπλο, περιορίζοντας την ροή φυσικού αερίου μέσω αγωγών που διέρχονται από την Ουκρανία με κατεύθυνση τις ευρωπαϊκές αγορές. Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρώπη δεν θα μπορούσε πλέον να στηρίζεται σε έναν αναξιόπιστο πάροχο ενέργειας. Η ανάγκη απεξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο έγινε περισσότερο από ποτέ επιτακτική. Πλέον, στόχος της ΕΕ αποτελεί η ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειάς της μέσω της διαφοροποίησης των προμηθευτών ενέργειας, καθώς και των διαδρομών διέλευσής τους.

Έτσι, η ραγδαία άνοδος των τιμών στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο ως απόρροια του ρωσο-ουκρανικού πολέμου, θα μπορούσε να προσφέρει μία οικονομική ευκαιρία σε άλλους δρώντες με δυνατότητες ενεργειακών προμηθευτών. Σημειώνεται ότι τα κράτη-μέλη εξαρτώνται σε διαφορετικό βαθμό από τους Ρωσικούς υδρογονάνθρακες, με την μεγαλύτερη εξάρτηση να παρατηρείται από τα κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, και την χαμηλότερη από την Νότια Ευρώπη, η οποία διαθέτει αγωγούς με την Βόρεια Αφρική. Πιο συγκεκριμένα τα κράτη της Βόρειας Αφρικής αναδύονται ως εναλλακτική λύση για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, όχι μόνο διότι διαθέτουν αγωγούς συνδεδεμένους με το Ευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου, αλλά και λόγω των δυνατότητων εξαγωγής πράσινης ενέργειας, όπως η ηλιακή ενέργεια και το πράσινο υδρογόνο.

ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΟΡΕΙΑ ΑΦΡΙΚΗ

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ

Η μείωση των εισαγωγών φυσικού αερίου από την Ρωσία με κατεύθυνση τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας αποτελεί ένα ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα. Ωστόσο, η ΕΕ έχει ήδη κάνει κάποια βήματα προς την αύξηση των εισαγωγών του συγκεκριμένου ορυκτού καυσίμου από τα γειτονικά κράτη της Βορείου Αφρικής.

Πιο συγκεκριμένα, στις 11 Απριλίου 2022, στην πρώτη προσπάθεια της Ιταλίας να αναζητήσει εναλλακτικούς παρόχους ενέργειας μετά το ξέσπασμα του Ρώσο-ουκρανικού πολέμου, ο Ιταλός Πρωθυπουργός Mario Draghi και ο Διευθύνων Σύμβουλος της ENI, Claudio Descalzi, υπέγραψαν συμφωνία με τον Πρόεδρο της Αλγερίας, Abdelmadjid Tebboune, για την αύξηση των εισαγωγών φυσικού αερίου από την Αλγερία κατά 40%, μέσω του αγωγού Trans-Mediterranean pipeline (TRANSMED). Επισημαίνεται ότι ο αγωγός TRANSMED έχει μήκος 2,475 χιλιομέτρων και μεταφέρει φυσικό αέριο από την Αλγερία στην Ιταλία, μέσω της Τυνησίας. Επιπρόσθετα, φυσικό αέριο φτάνει στην Ιταλία και από την Λιβύη, μέσω του αγωγού Green Stream, ωστόσο σε πολύ μικρότερες ποσότητες από τις αντίστοιχες ρωσικές και αλγερινές εισαγωγές προς την χώρα.

Η Αλγερία αποτελεί άλλωστε τον μεγαλύτερο εξαγωγέα φυσικού αερίου στην περιοχή και ήδη διαθέτει καλά ανεπτυγμένες υποδομές διασύνδεσης με την Ευρώπη. Επίσης, αποτελεί έναν από τους βασικότερους προμηθευτές της για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), οι εισαγωγές του οποίου αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω από τα ευρωπαϊκά κράτη.

Επιπλέον, η Αλγερία συνδέεται μέσω αγωγών και με την Ισπανία. Πιο συγκεκριμένα, το 2011 εγκαινιάστηκε επίσημα ο αγωγός φυσικού αερίου Medgaz. Ο συγκεκριμένος υποθαλάσσιος αγωγός συνολικού μήκους 210 χιλιομέτρων συνδέει την Αλγερία με την Ισπανία, χωρίς να διασχίζει τρίτες χώρες, ενισχύοντας έτσι την ασφάλεια της παροχής ενέργειας στην νότια Ευρώπη. Πέρα από τον αγωγό Medgaz, η Αλγερία τροφοδοτούσε με φυσικό αέριο την Ισπανία μέσω του αγωγού Maghreb-Europe (GME), ο οποίος διέρχεται από το Μαρόκο. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος αγωγός βρίσκεται εκτός λειτουργίας από το 2021 μετά την διάρρηξη των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Αλγερίας και Μαρόκου.

Τέλος, τον Ιούνιο του 2022 πραγματοποιήθηκαν συνομιλίες για την αναβίωση του έργου Trans-Saharan gas pipeline για τη σύνδεση της Νιγηρίας με την Αλγερία και την τροφοδότηση φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, ενώ και ο αγωγός Galsi για την σύνδεση της Αλγερίας με την Ιταλία βρίσκεται υπό κατασκευή.

Εκτός της Αλγερίας, τον Ιούνιο του 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε στα κράτη-μέλη της συμφωνία για ενίσχυση των εισαγωγών φυσικού αερίου από την Ανατολική Μεσόγειο μέσω της Αιγύπτου και του Ισραήλ. Μάλιστα, το ίδιο διάστημα, κατά την επίσκεψη της στο Κάιρο, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, δήλωσε ότι η Αίγυπτος αποτελεί σημαντικό σύμμαχο στις προσπάθειες της ΕΕ να απομακρυνθεί από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα προς πιο αξιόπιστους προμηθευτές. Έτσι, στις 15 Ιουνίου 2022 υπογράφηκε σχετικό Μνημόνιο Συνεννόησης (MoU) μεταξύ της ΕΕ, της Αιγύπτου και του Ισραήλ, με στόχο την υποστήριξη της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης και την προσήλωση των συμβαλλόμενων μερών στη μείωση των εκπομπών αερίων του άνθρακα βάσει της Συμφωνίας του Παρισιού. Επισημαίνεται, ότι μέχρι στιγμής η Αίγυπτος μπορεί να εξάγει μόνο υγροποιημένο φυσικό αέριο, καθώς δεν είναι συνδεδεμένη με ένα ευρωπαϊκό δίκτυο αγωγών.

ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗ

Οι χώρες της Βορείου Αφρικής, απολαμβάνοντας τα γεωφυσικά πλεονεκτήματα της εκτεταμένης ηλιοφάνειας, κάνουν θελκτική την εισαγωγή καθαρής ενέργειας στα ευρωπαϊκά κράτη. Πιο συγκεκριμένα, πέρα από το φυσικό αέριο, η Αίγυπτος αποτελεί σημαντικό εταίρο της ΕΕ σε σχέση με την ηλεκτρική διασύνδεση. Μάλιστα, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Αίγυπτος βρίσκονται στην τελική φάση συμφωνίας για υποβρύχια διασύνδεση μέσω του αγωγού EuroAfrica Interconnector. Σύμφωνα με δηλώσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού, η Αίγυπτος θα αποτελέσει σημαντική πηγή ηλιακής ενέργειας για την Ευρώπη, καθώς η ηλεκτρική διασύνδεση θα ενισχύσει την διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών της ηπείρου.

Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα εξαγωγής ηλιακής ενέργειας από την έρημο Σαχάρα της Τυνησίας προς την Ευρώπη. Η Τυνησία, όπως και η Αλγερία σχεδιάζουν διασυνδέσεις που θα περνούν κάτω από το Στενό της Σικελίας και θα φτάνουν στην Ιταλία και την Ισπανία.  Αντίστοιχα, Ισπανία και Μαρόκο συνδέονται ήδη μέσω ηλεκτρικών γραμμών, ενώ το 2019 οι δύο χώρες υπέγραψαν Μνημόνιο Συνεννόησης για την κατασκευή ενός τρίτου αγωγού που θα μεταφέρει ηλιακή ενέργεια από την Αφρική προς στην Ευρώπη. Επομένως, τα ηλιακά σχέδια στην Βόρεια Αφρική θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό το ρωσικό φυσικό αέριο ως πηγής ενέργειας για την Ευρώπη.

ΠΡΑΣΙΝΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ

Τέλος, υπάρχουν σχέδια για εισαγωγές πράσινου υδρογόνου από την Βόρεια Αφρική. Οι χώρες της περιοχής διαθέτουν μεγάλες δυνατότητες λόγω του εδάφους και των φυσικών πόρων για την παραγωγή πράσινου υδρογόνου από ηλιακή και αιολική ενέργεια προς εξαγωγή. Εισαγωγές πράσινου υδρογόνου από την Βόρεια Αφρική μέσω αγωγών ή πλοίων θα μπορούσαν να στηρίξουν την ΕΕ στην προσπάθειά της για απανθρακοποίηση, εκπληρώνοντας τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού.

Επιπρόσθετα, ήδη από τον Ιούλιο του 2020, η ΕΕ υιοθέτησε μία νέα στρατηγική για την προώθηση του πράσινου υδρογόνου στα κράτη-μέλη της. Κάτι τέτοιο απαιτεί συνεργασίες μεταξύ των κρατών της Βορείου Αφρικής και της Ευρώπης, όπως αυτή μεταξύ Μαρόκου και Γερμανίας για το πράσινο υδρογόνο, η οποία επανήλθε μετά από μία περίοδο έντασης στις μεταξύ τους σχέσεις. Επιπλέον, προβλέπεται και η θέσπιση μίας Μεσογειακής Συμφωνίας για το πράσινο υδρογόνο μεταξύ ΕΕ και Αιγύπτου για την προώθηση επενδύσεων στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, καθώς και επέκταση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΓΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ

Η ιστορία πολιτικής αστάθειας και η δράση τρομοκρατικών οργανώσεων στα αφρικανικά κράτη αποτελεί βασικό παράγοντα ενίσχυσης του δισταγμού των επενδυτών και της παρεμπόδισης υλοποίησης μεγάλης κλίμακας σχεδίων με μακροπρόθεσμη επιτυχία. Για παράδειγμα, αν και η Λιβύη διαθέτει σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου τόσο η πολιτική διαίρεση της χώρας, όσο και οι ανεπαρκείς υποδομές της εμποδίζουν τις εξαγωγές ενέργειας στην Ευρώπη.

Επιπλέον, είναι φανερό ότι οι επενδύσεις στις υποδομές φυσικού αερίου, όπως σε αγωγούς και σε εγκαταστάσεις αποθήκευσης και επεξεργασίας είναι αναγκαίες. Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί, ότι η μεταφορά του πράσινου υδρογόνου με πλοία και αγωγούς είναι ακριβή και γι’ αυτό τον λόγο συνήθως το μέρος παραγωγής του ταυτίζεται με το μέρος κατανάλωσής του. Επομένως, λαμβάνοντας υπόψιν τα υψηλά κόστη παραγωγής και μεταφοράς του δεν είναι βέβαιη η παροχή του στις ευρωπαϊκές αγορές σε προνομιακές τιμές.

Τέλος, οι δυσάρεστες μνήμες από την δράση των Ευρωπαίων αποικιοκρατών παραμένουν χαραγμένες στους πολίτες των αφρικανικών χωρών, ενώ και η διείσδυση της Κίνας στην Αφρική με στόχο την ανάπτυξη της βιομηχανίας ηλιακής ενέργειας επιφέρουν περαιτέρω δυσκολίες στο εγχείρημα της τροφοδότησης ενέργειας από τις περιοχές της Βορείου Αφρικής προς την Ευρώπη.

ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΗΣ ΕΕ(;)

Παρά τις όποιες δυσκολίες και προκλήσεις τα κράτη της Βορείου Αφρικής μπορούν να εξυπηρετήσουν κάποιους βασικούς στόχους της ΕΕ. Πιο συγκεκριμένα, δώδεκα ημέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε στην παρουσίαση του σχεδίου REPowerEU, το οποίο προβλέπει την επιτάχυνση της μετάβασης σε καθαρή ενέργεια με ταυτόχρονη αύξηση της ενεργειακής ανεξαρτησίας από αναξιόπιστους προμηθευτές, όπως η Ρωσία. Πιο αναλυτικά, η ΕΕ αποφάσισε να μειώσει τις εισαγωγές φυσικού αερίου από την Ρωσία κατά 2/3 έως το τέλος του 2022, αλλά και να εξαλείψει πλήρως τις εισαγωγές τόσο πετρελαίου, όσο και φυσικού αερίου από την ίδια έως το 2030.

Επιπλέον στόχος της ΕΕ είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, καθώς και η αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ στο ενεργειακό της μείγμα, ώστε να αγγίζουν το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας, έως το ίδιο έτος. Ωστόσο, οι στόχοι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας δεν θα μπορούσαν να υλοποιηθούν μόνο από την Ευρώπη. Η τελευταία θα πρέπει να κάνει χρήση της επιρροής, των οικονομικών πόρων και της εξειδίκευσής της, ώστε να κινητοποιήσει γειτονικές χώρες και συνεργάτες ως προς αυτή την κατεύθυνση.

Είναι φανερό, ότι οι χώρες της Βορείου Αφρικής δύνανται να βοηθήσουν την ΕΕ να επιτύχει τους στόχους της ως προς την μείωση των εκπομπών του άνθρακα, καθώς και της απεξάρτησής της από την Ρωσία, αλλά και να συμβάλλουν στην ενδυνάμωση της θέσης της έναντι του σκληρού ανταγωνισμού από την Κίνα για απόκτηση πολιτικής και οικονομικής επιρροής στην περιοχή. Αν και στις μέρες μας η Βόρεια Αφρική καλύπτει περίπου το 13% του φυσικού αερίου και το 10% του πετρελαίου της Ευρώπης, τα κράτη της περιοχής έχουν την δυνατότητα να διαδραματίσουν πιο αποφασιστικό ρόλο για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών της ευρωπαϊκής ηπείρου, κυρίως μέσω των μεγάλων αποθεμάτων ηλιακής ενέργειας που διαθέτουν.

Εν κατακλείδι, εάν πραγματοποιηθούν οι κατάλληλες επενδύσεις σε υποδομές, η Βόρεια Αφρική θα μπορέσει να παίξει καθοριστικό ρόλο στην ενεργειακή διαφοροποίηση της Ευρώπης, συμβάλλοντας έτσι και στην ενεργειακή της απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα. Μία τέτοια εξέλιξη δεν θα ήταν μόνο προς όφελος της Ευρώπης, αλλά και των κρατών της Βόρειας Αφρικής, μέσω της προώθησης της ενεργειακής μετάβασης και της προσπάθειας καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας.      

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

• Ashurst, (2022), The Ukraine conflict: An energy reset?, Διαθέσιμο σε: https://www.ashurst.com/en/news-and-insights/insights/the-ukraine-conflict-an-energy-reset/
• Barnard M., (2022), EU plans to import hydrogen from North Africa, Corporate Europe Observatory, Διαθέσιμο σε: https://corporateeurope.org/en/2022/05/eu-plans-import-hydrogen-north-africa
• Bennis A., (2022), North Africa’s Energy Transition: A Key Asset in the War?, Italian Institute for International Political Studies, Διαθέσιμο σε: https://www.ispionline.it/en/pubblicazione/north-africas-energy-transition-key-asset-war-32916
• Bensimon C., (2022), Can African gas be an alternative to Europe’s Russian imports?, Le Monde, Διαθέσιμο σε: https://www.lemonde.fr/en/le-monde-africa/article/2022/06/15/african-gas-an-alternative-to-russian-imports-for-europeans_5986894_124.html
• El Tawil N., (2022), Glimpse into potential of electricity linkage between Egypt, Europe, egypt today, Διαθέσιμο σε: https://www.egypttoday.com/Article/3/114427/Glimpse-into-potential-of-electricity-linkage-between-Egypt-Europe
• European Commission, (2019), Electricity interconnections with neighboring countries, Διαθέσιμο σε: https://op.europa.eu/en/publication-detail/-/publication/785f224b-93cd-11e9-9369-01aa75ed71a1
• European Commission, (2021), A European Green Deal, Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal_en
• European Commission, (2022) EU and Egypt step up cooperation on climate, energy and the green transition, Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_22_3662
• European Commission, (2022), EU Egypt Israel Memorandum of Understanding, Διαθέσιμο σε: https://energy.ec.europa.eu/eu-egypt-israel-memorandum-understanding_en
• European Commission, (2022), REPowerEU, Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal/repowereu-affordable-secure-and-sustainable-energy-europe_en
• Eurostat, (2020), From where do we import energy?, Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/eurostat/cache/infographs/energy/bloc-2c.html
• Guarascio F., (2022), EU proposes natural gas import deal with Egypt and Israel – document, REUTERS, Διαθέσιμο σε: https://www.reuters.com/markets/commodities/eu-proposes-natural-gas-import-deal-with-egypt-israel-document-2022-06-09/
• Jennifer Holleis and Martina Schwikowski (2022), Europe looks to Africa to fill natural gas gap, DW, https://www.dw.com/en/europe-looks-to-africa-to-fill-natural-gas-gap/a-61017873
• Keating J., (2022), Mutually assured disruption: Energy as a weapon in the Ukraine crisis, GRID, Διαθέσιμο σε: https://www.grid.news/story/global/2022/02/11/mutually-assured-disruption-energy-as-a-weapon-in-the-ukraine-crisis/
• McWilliams B et al., (2022), Can Europe survive painlessly without Russian gas?, Bruegel, Διαθέσιμο σε: https://www.bruegel.org/2022/01/can-europe-survive-painlessly-without-russian-gas/ 
• Mealia K., (2022), Africa can help Europe build energy security post-Ukraine, the africa report, Διαθέσιμο σε: https://www.theafricareport.com/186374/africa-can-help-europe-build-energy-security-post-ukraine/
• Miniszewski M., (2022) Could the EU survive without Russian energy imports?, LSE, Διαθέσιμο σε: https://blogs.lse.ac.uk/politicsandpolicy/could-the-eu-survive-without-russian-energy-imports/
• Mishra A., (2022), Africa: A possible solution for Europe’s energy troubles, Observer Research Foundation, Διαθέσιμο σε: https://www.orfonline.org/expert-speak/africa-a-possible-solution-for-europes-energy-troubles/
• Mohseni-Cheraghlou A., (2022), Europe needs a new energy option that isn’t Russia. It should turn to North Africa, Atlantic Council, Διαθέσιμο σε: https://www.atlanticcouncil.org/blogs/menasource/europe-needs-a-new-energy-option-that-isnt-russia-it-should-turn-to-north-africa/
• Ndukwe I., (2022), Ukraine crisis: Can Africa replace Russian gas supplies to Europe?, BBC, Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-africa-61334470
• Olan’g S. et al., (2022), Can African Oil and Gas Benefit From Europe’s Energy Crisis?, Natural Resource Governance Institute, Διαθέσιμο σε: https://resourcegovernance.org/blog/can-african-oil-gas-benefit-europe-energy-crisis
• Peyton N., Algeria, Niger, Nigeria revive talks on Saharan gas pipeline, REUTERS, Διαθέσιμο σε: https://www.reuters.com/business/energy/algeria-niger-nigeria-revive-talks-saharan-gas-pipeline-2022-06-22/
• Prof. Dr. Ad van Wijk et al., (2019), A North Africa – Europe Hydrogen Manifesto, Dii Desert Energy Vision, https://profadvanwijk.com/a-north-africa-europe-hydrogen-manifesto/
• statista, (2022), Share of crude oil imported into the European Union (EU) from Africa in 2021, by country, Διαθέσιμο σε: https://www.statista.com/statistics/1299258/share-of-african-countries-in-crude-oil-imports-in-the-eu/
• Tsagas I., (2019), Spain’s third interconnection with Morocco could be Europe’s chance for African PV – or a boost for coal, pv magazine, Διαθέσιμο σε: https://www.pv-magazine.com/2019/02/20/spains-third-interconnection-with-morocco-could-be-europes-chance-for-african-pv-or-a-boost-for-coal/

Πηγή Εικόνας: https://www.theafricareport.com/186374/africa-can-help-europe-build-energy-security-post-ukraine/