Loading...
Πρόσφατες αναλύσεις
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Επικαιρότητα

Τα στρατηγικά λάθη των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ

Γράφει ο Αλέξανδρος Φυσέκης

  Η σύγχρονη ιστορία έχει δείξει ότι η εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ είναι ίσως το σημαντικότερο στρατηγικό τους λάθος στην σύγχρονη τους ιστορία. Η εμπλοκή τους είχε ως κύριο σκοπό την αποσόβηση της επέκτασης του κομμουνισμού στην Ανατολική Ασία. Οι ΗΠΑ θεωρούσαν ότι η κατάληψη του Βιετνάμ από τους κομμουνιστές θα ήταν η αρχή για την ολική κυριαρχία τους στην Ανατολική Ασία, γιατί στην συνέχεια θα ακολουθούσαν και άλλες περιοχές. Ο Lyndon Johnson ήταν αυτός που αποφάσισε να εμπλέξει τις ΗΠΑ στο μέτωπο αυτό, ενώ διαισθανόταν τις παγίδες που έκρυβε. Αυτές τις παγίδες αντιλήφθηκε και ο Winston Churchill και επέλεξε να μην ασχοληθεί η Μεγάλη Βρετανία με το Βιετνάμ σε καμία χρονική στιγμή.  Ο Johnson κληροδότησε το πρόβλημα του Βιετνάμ από τον προκάτοχό του: John F. Kennedy. Μέχρι την στιγμή της δολοφονίας του τον Νοέμβριο του 1963, ο Kennedy είχε αυξήσει τους 900 Αμερικανούς στρατιωτικούς που βρίσκονταν στο Βιετνάμ επί των ημερών του προηγούμενου προέδρου, Dwight Eisenhower, σε σχεδόν 16.000.

  Ο Johnson ανέλαβε την προεδρία των ΗΠΑ μετά την πραξικοπηματική ανατροπή και δολοφονία του προέδρου Νγκο Ντιν Ντιέμ του Νοτίου Βιετνάμ. Θεωρούσε λανθασμένη την συγκατάβαση του Kennedy στο πραξικόπημα, αλλά ήταν αποφασισμένος να συνεχίσει την πολιτική του προκατόχου του. Το κυριότερο μέλημά του κατά το 1964 ήταν να αποφύγει είτε την ταπεινωτική υποχώρηση είτε την εμπλοκή μέχρι τις εκλογές, καθώς φοβόταν τις εκλογικές αλλά και τις  μακροπρόθεσμες συνέπειες. Όμως τα δεδομένα άλλαξαν, όταν δυνάμεις του Βορείου Βιετνάμ επιτέθηκαν στο πλοίο αμερικανικής κατασκοπείας USS Maddox. Με απόφαση του Κογκρέσου, ο πρόεδρος εξουσιοδοτήθηκε να αποκρούσει μελλοντικές επιθέσεις. Έμεινε γνωστή ως ψήφισμα του κόλπου Τόνκιν. Η τελευταία ευκαιρία του προέδρου να απεμπλακεί από τον πόλεμο ήταν αμέσως μετά τον εκλογικό του θρίαμβο. Το πολιτικό κόστος θα ήταν αδιαμφισβήτητο, αλλά όχι ανεπανόρθωτο, αν ληφθούν υπόψη οι νομοθετικές του επιτυχίες στα πλαίσια της Great Society.

  Στην πραγματικότητα ο Johnson ουδέποτε σκέφτηκε σοβαρά την απεμπλοκή  των ΗΠΑ. Η αποχώρηση των ΗΠΑ έναντι των κομμουνιστών θα κλόνιζε της αξιοπιστία τους. Κατά το έτος 1965 ο Johnson έλαβε πρωτοβουλίες που οδήγησαν στην ολική στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ. Αρχικά διέταξε αεροπορικούς βομβαρδισμούς στο Βόρειο Βιετνάμ. Η επιχείρηση αυτή, γνωστή και ως Rolling Thunder ήταν η πιο σημαντική στρατηγική κίνηση των ΗΠΑ μέχρι εκείνη την χρονική στιγμή. Toν Ιούλιο του ίδιου έτους ο στρατός του Νοτίου Βιετνάμ έφτασε στα πρόθυρα κατάρρευσης. Τότε ο Johnson αποφάσισε να λάβει άλλη μία δύσκολη απόφαση και να στείλει και άλλες χερσαίες δυνάμεις στην περιοχή. Κατά τα δύο επόμενα έτη 1966-1967 η πλευρά του Βορείου Βιετνάμ συνέχισε τον ανταρτοπόλεμο μέχρι τις 31 Ιανουαρίου του 1968 κατά την βιετναμέζικη πρωτοχρονιά Τετ, όταν εξαπέλυσε την μεγαλύτερη επίθεση στην πορεία του πολέμου. Από στρατιωτικής πλευράς η επίθεση Τετ ήταν αποτυχημένη. Είχε όμως ανέλπιστη επιτυχία στο εσωτερικό των ΗΠΑ, γιατί μετά από τόσους βομβαρδισμούς και επιθέσεις, ο εχθρός όχι μόνο δεν ήταν αποδυναμωμένος, αλλά ήταν σε θέση να εξαπολύσει την μεγαλύτερη επίθεσή του.

  O Johnson, κατά τον πόλεμο του Βιετνάμ υπέπεσε σε δύο σοβαρά λάθη. Αρχικά δεν υπολόγισε τις αδυναμίες του Νοτιοβιετναμέζικου κράτους το οποίο οι ΗΠΑ υποστήριζαν κυρίως μετά τον θάνατο του Ντιέμ. Η αμερικανοποίηση του πολέμου το 1965 κατέστησε το Νότιο Βιετνάμ απλό εντολοδόχο των ΗΠΑ. Η μεγάλη στρατιωτική αμερικανική παρουσία δυσχέρανε και την οικονομία του κράτους, με αποτέλεσμα η κομμουνιστική πλευρά να εκμεταλλευτεί αυτές τις αδυναμίες και να τελειοποιήσει τον ανταρτοπόλεμο. Ένα δεύτερο σημαντικό σφάλμα που διέπραξε ο Johnson ήταν ότι ουδέποτε δεν κινητοποίησε την αμερικανική κοινωνία υπέρ του πολέμου. Έλαβε μια πρωτοβουλία μείζονος σημασίας χωρίς να έχει την συγκατάθεση της αμερικανικής κοινής γνώμης, διότι δεν ήθελε να πλήξει τις εσωτερικές νομοθετικές του επιτυχίες για έναν πόλεμο στην άλλη πλευρά του κόσμου.

  Ο διάδοχος του, Richard Nixon, ανέλαβε την προεδρία σε μια πολύ κομβική περίοδο. Οι ΗΠΑ ήταν βαθιά ριζωμένες στον βούρκο του Βιετνάμ και ο Nixon καλούνταν να αναζητήσει λύση, ώστε να αποφευχθεί η ολοκληρωτική καταστροφή. Η κυβέρνηση Nixon γνώριζε την κρισιμότητα της κατάστασης αλλά ήταν αποφασισμένη να μην απορροφηθεί σε τέτοιο βαθμό και να παραμελήσει άλλα κρίσιμα ζητήματα, όπως συνέβη επί Johnson. Ο Nixon δεν ήταν διατεθειμένος να δεχθεί ταπεινωτική ήττα στο Βιετνάμ, διότι θα κλονιζόταν το γόητρο των ΗΠΑ. Ήθελε να επιτύχει ειρήνη που δεν ισοδυναμεί με ταπεινωτική ήττα.

  Βασικός άξονας της πολιτικής του Nixon ήταν η βιετναμοποίηση, δηλαδή η σταδιακή απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων και η αντικατάστασή τους από τις αυξανόμενες δυνάμεις του Νοτίου Βιετνάμ. Μέσα σε μια τριετία (1969-1972) οι χερσαίες δυνάμεις των ΗΠΑ μειώθηκαν από 550.000 σε 20.000. Δόθηκε μεγάλη έμφαση στην εξουδετέρωση των επιθέσεων του αντιπάλου και όχι στην φθορά των δυνάμεων του, πολιτική που εφαρμόστηκε επί Johnson. Δεν δίστασε να βομβαρδίσει την ανατολική Καμπότζη για να δυσκολέψει τον ανεφοδιασμό του Βορείου Βιετνάμ.  Κατά την διάρκεια του πολέμου ο Nixon βρήκε την ευκαιρία να ανοιχτεί στην Κίνα και την Μόσχα και να καταστήσει τις ΗΠΑ κυρίαρχες σε μια τριγωνική διπλωματία. Τον Φεβρουάριο του 1972 έγινε ο πρώτος Πρόεδρος των ΗΠΑ που επισκέφτηκε το Πεκίνο και τον Μάιο ο πρώτος που επισκέφτηκε την Μόσχα παρά το γεγονός πως στις 30 Μαρτίου του 1972 πραγματοποιήθηκε η επίθεση του Πάσχα. Είχε την ίδια τύχη με την επίθεση του Τετ. Ως αντίποινο ο Nixon ναρκοθέτησε το λιμάνι της Χάιφογκ. Οι επιτυχίες αυτές απέσπασαν για λίγο την κοινή γνώμη από τον πόλεμο του Βιετνάμ.

  Η απεμπλοκή των ΗΠΑ από το Βιετνάμ επήλθε μετά τις εκλογές του Νοεμβρίου 1972. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους ο επανεκλεγείς Nixon διέταξε τους πιο εντατικούς βομβαρδισμούς, οι οποίοι σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα εξάντλησαν όλα τα αποθέματα των υποδομών του Βορείου Βιετνάμ, που ζήτησε διαπραγματεύσεις. Η ανακωχή του Ιανουαρίου 1973 δεν αποτέλεσε νίκη των ΗΠΑ, γιατί προέβλεπε οι υφιστάμενες δυνάμεις του Βόρειου Βιετνάμ που βρίσκονταν στο Νότιο να παραμείνουν εκεί. Ο Nixon θα μπορούσε να ζητήσει καλύτερους όρους αλλά υποχώρησε σεβόμενος την κούραση του στρατού και της κοινής γνώμης αλλά και την επερχόμενη αντίδραση του Κογκρέσου σε περίπτωση μη τερματισμού του πολέμου.

  Συνεπώς, από όλα τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η εμπλοκή των ΗΠΑ στον όλεθρο του Βιετνάμ αποτέλεσε ένα κρίσιμο στρατηγικό λάθος. Το μεγάλο ερώτημα που προέκυψε ήταν: Πως είναι δυνατόν η ισχυρότερη δύναμη του πλανήτη να χάσει από μία μη αναπτυγμένη χώρα του Τρίτου Κόσμου; Η αποτυχία των ΗΠΑ είναι η απόδειξη ότι οι υλικοί συντελεστές ισχύος δεν είναι πάντοτε ο πιο καθοριστικός παράγοντας για την έκβαση ενός πολέμου. Στην συγκεκριμένη περίπτωση αντισταθμίστηκαν από δύο άλλους παράγοντες. Πρώτον το Βόρειο Βιετνάμ πολεμούσε για την εθνική του ενοποίηση, η οποία είναι η σημαντικότερη αξία για την οποία πολεμά ένα κράτος. Αντίθετα οι ΗΠΑ πολεμούσαν για να εμποδίσουν την κομμουνιστική επέκταση σε μία τριτοκοσμική χώρα. Επομένως δεν διακυβευόταν κάποιο μείζον εθνικό συμφέρον. Δεύτερον, ενώ το Βόρειο Βιετνάμ κατόρθωσε κατά την διάρκεια του πολέμου να τελειοποιήσει την τεχνική του ανταρτοπόλεμου, οι ΗΠΑ δεν κατόρθωσαν να εντοπίσουν μια στρατηγική ικανή να πλήξει το κέντρο βάρους του αντιπάλου. Τα λάθη των ΗΠΑ ήταν πολλά και εξίσου σημαντικά με αποτέλεσμα και οι συνέπειες να είναι σφοδρές. Οι νεκροί ανήλθαν στους 58.000, το οικονομικό κόστος ήταν επίσης τεράστιο, διότι συνέβαλε στην κρίση της αμερικανικής εσωτερικής πολιτικής κατά την δεκαετία του 1960.

                            Βιβλιογραφία

  1. Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, Η Αμερικανική Πολιτική από τον Φράνκλιν Ρούζβελτ στον Ντόναλντ Τράμπ, Εκδόσεις Ποιότητα
  2. Lanning Michael Lee, Οι 100 μεγαλύτερες μάχες όλων των εποχών, Εκδόσεις Ενάλιος
  3. Fredrik Logevall, Τι πραγματικά συνέβη στο Βιετνάμ, Foreign Affairs,21/0/2/2013, Διαθέσιμο σε (24/07/2020): https://foreignaffairs.gr/articles/69188/fredrik-logevall/ti-pragmatika-synebi-sto-bietnam?page=show
  4. Έφη Πενταλιού, Ο πόλεμος του Βιετνάμ ταράζει την Δύση, Κόσμος 17/04/2017, Διαθέσιμο σε (24/07/2020): https://www.kathimerini.gr/905411/article/epikairothta/kosmos/o-polemos-toy-vietnam-tarazei-th-dysh
  5. Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, Το ψήφισμα του Κόλπου Τόνκιν, Κόσμος 11/09/2016, Διαθέσιμο σε (26/07/2020): https://www.kathimerini.gr/874360/article/epikairothta/kosmos/to-yhfisma-toy-kolpoy-tonkin
  6. Χαράλαμπος Παπασωτηρίου, Οι ΗΠΑ αποχωρούν από το Βιετνάμ, Κόσμος 15/0/7/2019, Διαθέσιμο σε (27/07/2020): https://www.kathimerini.gr/1033877/gallery/epikairothta/kosmos/oi-hpa-apoxwroyn-apo-to-vietnam
  7. Εύη Κιόρρι, Ο πόλεμος του Βιετνάμ σε αριθμούς, News 24/7. 30/04/2015, Διαθέσιμο σε (28/07/2020: https://www.news247.gr/afieromata/o-polemos-toy-vietnam-se-arithmoys.6341253.html