Γράφει η Όλγα Τσουκαλά
Με φόντο την ελληνογαλλική συμφωνία παράδοσης των 24, τελικώς, μαχητικών αεροσκαφών Rafale γενιάς 4.5 της Dassault Aviation, θα γίνει μια απόπειρα επί του παρόντος άρθρου να διασαφηνιστεί ο λόγος και η σημασία για την Ελλάδα της προκείμενης εξοπλιστικής της κούρσας. Τα μαχητικά αεροσκάφη θα στεγαστούν στην 114 Πτέρυγα Μάχης της αεροπορικής βάσης της Τανάγρας στην 332 Μοίρα (HAF, 2021).
Προτού εκτεθούν τα προτερήματα του συγκεκριμένου μοντέλου μαχητικού αεροσκάφους κρούσεως, είναι απαραίτητο για την κατανόηση της παρούσης συμφωνίας να γίνει σαφές το διπλωματικό και αμυντικό πλαίσιο. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην συμφωνία κατέχει, χωρίς ιδιαίτερη πρωτοτυπία, η Τουρκία. Η διαρκής προκλητική και παραβατική συμπεριφορά της γείτονος αποτέλεσε αναμφισβήτητο παράγοντα στην εξοπλιστική κούρσα της Ελλάδος με προμηθευτή τη σύμμαχο Γαλλία για τα 24 νέα Rafale γενιάς 4.5 με τα ελληνικά χρώματα της πολεμικής αεροπορίας.
Παρατηρώντας με μία σύντομη ματιά τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο, εύλογα θα σκεφθεί κανείς ότι η παραβατική συμπεριφορά στην θαλάσσια περιοχή, τόσο στα θαλάσσια σύνορα όσο και στις διεκδικήσεις των ενεργειακών κοιτασμάτων, της γείτονος Τουρκίας χρήζει άμεσης απάντησης από πλευράς της ελληνικής διπλωματίας και της αμυντικής της πολιτικής. Οι φωνές από την γείτονα χώρα ακούστηκαν ιδιαιτέρως ενοχλημένες, ίσως διότι δεν είχαν κατά νου ότι η δράση τους θα είχε μία ισχυρή αντίδραση, με την τουρκική πλευρά δια στόματος του Τούρκου Υπουργού Αμύνης, Hulusi Akar, να ασκεί υποτιμητική κριτική στην κίνηση της Ελλάδος λέγοντας ότι «Μαχητικά από «δεύτερο χέρι» δεν θα αλλάξουν την ισορροπία ισχύος στην περιοχή» (Daily Sabbah, 2021). Εξίσου δηκτική παρουσιάζεται και η είδηση στην φιλοκυβερνητική εφημερίδα Yeni Safak με τίτλο «Ο φόβος για την Τουρκία, αύξησε τον αριθμό μαχητικών Rafale σε 24». (SKAI, 2021).
Η αρχική συμφωνία μεταξύ Ελλάδος και Γαλλίας, η οποία υπεγράφη την 25.1.2021, αφορούσε στην παράδοση 12 μαχητικών Rafale F3-O4T αναβαθμισμένων, πριν την παράδοση τους, στο μοντέλο F3-R, τα οποία ήδη είναι σε λειτουργία και χρήση από τη γαλλική πολεμική αεροπορία, και 6 νέων Rafale F3-R γενιάς 4.5 (Defense News, 2021). Πρόκειται για 14 μονοθέσια Rafale EG και 4 διθέσια Rafale DG. Κατά τη διάρκεια των εργασιών της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, δια στόματος του Έλληνα Πρωθυπουργού, ανακοινώθηκε η προσθήκη ακόμη 6 νέων Rafale F3-R καταλήγοντας σε μία συμφωνία για 24, στο σύνολό τους, μαχητικών αεροσκαφών της γαλλικής αμυντικής βιομηχανίας αεροπορίας, της Dassault Aviation (CNN, 2021).
Η λογική πίσω από την προσθήκη ακόμη 6 νέων Rafale είναι η ίση αντικατάσταση των ήδη 24 Mirage 2000-5, τα οποία βρίσκονται ήδη στην Πρώτη Μοίρα (332 ΠΑ). Το κόστος αυτής της εξοπλιστικής κούρσας ανέρχεται στο ποσό των 2,5 δις Ευρώ (3 δις δολάρια ΗΠΑ) για το πρώτο σκέλος της συμφωνίας, ήτοι τα 18 μαχητικά. Με μία σχετική εκτίμηση το ποσό της προμήθειας των 24 μαχητικών θα ανέρχεται στα 3,3 δις Ευρώ. Η παρούσα συμφωνία εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο του προϋπολογισμού για τον εξοπλισμό και την αναβάθμιση της άμυνας της Ελλάδος ύψους 11,5 δις Ευρώ (14 δις δολάρια ΗΠΑ).
Η ανωτέρω ανακοίνωση ήταν κομβικής σημασίας διότι μόλις την προηγούμενη της συνόδου κορυφής των Μεσογειακών χωρών της Ε.Ε. «EUMED9» (17.9.2021), την 16.9.2021 και ώρα 19.34, η Τουρκία προέβη στην έκδοση ακόμη μίας παράνομης NAVTEX για έρευνες στα βορειοανατολικά της Κρήτης από τον σταθμό της Αττάλειας (SHODB, 2021). Επιβεβαιώνοντας την τακτική των πραττομένων της, η Τουρκία επί τη βάσει του παράνομου Τουρκολιβυκού μνημονίου εξέδωσε τη NAVTEX ως απάντηση στην έρευνα του Nautical Geo από ελληνικής πλευράς. Η δικαιολογία της, η οποία πλέον είναι τίνα τρόπω προβλέψιμη, είναι ότι η περιοχή των ερευνών ανήκει στην δική της υφαλοκρηπίδα. Τούτο εξηγεί και την μάλλον πανικόβλητη προσπάθεια της να προσεγγίσει μουσουλμανικούς λαούς, όπως η Αίγυπτος, ώστε να προβάλλει το γνωστό δέλεαρ για τη σύναψη διμερούς συμφωνίας, ήτοι την κατάσταση της Λιβύης και την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών με πλούσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων και φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
Με το σκεπτικό αυτό, η Τουρκία επιδιώκει την επαναπροσέγγιση με την Αίγυπτο ούτως ώστε να μην βρεθούν ενώπιον του «λυπηρού γεγονότος να είναι αλληλέγγυοι (σ.σ. η Αίγυπτος) με την Ελλάδα», όπως expressis verbis ανέφερε ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν (Daily Sabah, 2021). Αξίζει να υπογραμμισθεί ότι, από τη στιγμή της ανάληψης της Προεδρίας της Αιγύπτου από τον Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, οι σχέσεις Τουρκίας-Αιγύπτου, όπως αυτές οικοδομήθηκαν υπό την ηγεσία του Μόρσι, έπεσαν από το ζενίθ στο ναδίρ. Αφενός μεν η υποστήριξη του Σίσι από τα Η.Α.Ε και τη Σαουδική Αραβία αφετέρου δε η υποστήριξη της Τουρκίας στους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τον Μόρσι αποτέλεσαν την συνταγή της αποτυχίας στην συνέχιση των διπλωματικών σχέσεων των δύο κρατών (Cagaptay, 2021).
Παράλληλα, επισημαίνεται ότι, μόλις τον Μάρτιο τ.ε., η Ντόχα υπέγραψε συμφωνία με την Άγκυρα σύμφωνα με την οποία οι ένοπλες δυνάμεις της πολεμικής αεροπορίας του Κατάρ μπορούν να χρησιμοποιούν τον τουρκικό εναέριο χώρο και τους αερολιμένες για εκπαίδευση. Η συμφωνία έχει διάρκεια 5 ετών με δυνατότητα παράτασης ενός έτους σύμφωνα με το επίσημο έγγραφο της συμφωνίας. Τοιουτοτρόπως, η Άγκυρα επιχείρησε να ενισχύσει την προσπάθειά της αναφορικά με την σφυρηλάτηση των σχέσεών με τη Ντόχα (Ragip Soylu, 2021).
Εφόσον τέθηκε το πλαίσιο σχετικά με την εξοπλιστική κούρσα της Αθήνας, κρίνεται απαραίτητο να περιγράφουν ευσύνοπτα τα κυριότερα χαρακτηριστικά, τα οποία καθιστούν τα γαλλικά Rafale, ελκυστικά για την άμυνα της Ελλάδος. Αρχικά, χάρη στο σύστημα πολλαπλών ικανοτήτων «Omnirole», το αεροσκάφος είναι ιδανικό για την αεράμυνα και την κυριαρχία στον αέρα. Μεταξύ άλλων είναι το καταλληλότερο για: την αναγνώριση στόχου, την από αέρος τροφοδότηση καυσίμων «σώμα με σώμα», την κλειστού τύπου αεροπορική στήριξη, την εναέρια αποτροπή, την στόχευση ακριβείας στο έδαφος από αέρος, την πυρηνική αποτροπή καθώς και την αντιπλοϊκή επίθεση.
Ακολούθως, η επιχειρησιακή ικανότητα του Rafale F3-R το καθιστά ιδανικό να φέρει όπλα και εξοπλισμό τόσο του παρόντος όσο και του μέλλοντος. Ενδεικτικά αναφέρονται τα εξής:
- Οι πύραυλοι παρακολούθησης, μάχης και αυτοάμυνας «αέρος-αέρος», MICA «Beyond Visual Range» (BVR), με δικό τους IR (αναζήτηση θερμότητας) και EM (ενεργή παροχή ραντάρ). Οι πύραυλοι MICA μπορεί να χρησιμοποιηθούν τόσο εντός οπτικής εμβέλειας (WVR) όσο και πέρα από το οπτικό εύρος (BVR)
- Ο πύραυλος «αέρος-αέρος» μεγάλης εμβέλειας METEOR, ο οποίος ως μέρος του ευρύτερου εξοπλισμού του Rafale αποδεικνύει την υπεροχή στις επιχειρήσεις «αέρος-αέρος»
- Η σπονδυλωτή, ενισχυμένη με ρουκέτα, σειρά όπλων «αέρος-εδάφους» HAMMER, εξοπλισμένη με κιτ καθοδήγησης INS/GPS ή INS/GPS/IIR (απεικόνιση υπέρυθρης ακτινοβολίας), ή με την επερχόμενη καθοδήγηση INS/GPS/laser
- Ο πύραυλος πλεύσης μεγάλης εμβέλειας SCALP,
- Ο αντιπλοϊκός πύραυλος αέρος-επιφάνειας AM39 EXOCET,
- Βόμβες καθοδηγούμενες από λέιζερ με διαφορετικές κεφαλές από 500 λίβρες έως 2.000 λίβρες
- Κλασικές βόμβες χωρίς καθοδήγηση
- Το NEXTER 30M791 30 mm εσωτερικό πυροβόλο με 2.500 βολές/λεπτό, διαθέσιμο τόσο σε μονοθέσια όσο και σε διθέσια αεροσκάφη.
Συνακόλουθα, το Rafale F3-R με καθαρή μάζα 10 τόνων, δύναται να μεταφέρει κεφαλές ίδιου βάρους. Ικανό για επιχειρήσεις συμβατικών και ασύμμετρων απειλών και με δυναμική αποτελεσματικότητα τόσο στην αεράμυνα όσο και στην στόχευση εδάφους, το Rafale αποτελεί ένα σύγχρονο μαχητή του αέρα, βγάζοντας ασπροπρόσωπη την γαλλική Dassault. Ασφαλώς, είναι ιδιαιτέρως σημαντική η οικονομική πτυχή του αεροσκάφους. Παρά το κόστος αγοράς του, το Rafale καταναλώνει λιγότερα και επιτυγχάνει περισσότερα.
Αρωγός στο αποτέλεσμα αυτό στάθηκε η 20 ετης εμπειρία της κατασκευάστριας εταιρίας με το αεροσκάφος Mirage 2000. Αναπτύσσοντας το «Σύστημα Μεταφοράς Οπλισμού και Πλοήγησης», ο έλεγχος από το ανθρώπινο δυναμικό απλοποιείται δίχως να απαιτούνται πολλαπλοί έλεγχοι στο έδαφος, ενώ πλέον καθίσταται εφικτό να διορθώνονται ζητήματα στον αέρα από ηλεκτρονικό σύστημα ελέγχου στο έδαφος. Η τεχνολογία του Rafale εστιάζει στην αποτελεσματικότερη επιχειρησιακή ικανότητα με παράλληλη ελαχιστοποίηση της επίγειας ανθρώπινης υποστήριξης. Αξιοπιστία, Προσβασιμότητα και Συντήρηση, τρείς πυλώνες οι οποίοι αποτελούν το τρίπτυχο της επιτυχίας για το μαχητικό αεροσκάφος υπεροχής και κρούσεως.
Ολοκληρώνοντας, η παρούσα αμυντική συμφωνία επιβεβαιώνει με έντονο τρόπο την διαρκή συμμαχία Ελλάδος- Γαλλίας στη Μεσόγειο, στην άμυνα και στη διπλωματία. Με το βλέμμα στραμμένο στον Ιανουάριο του έτους 2022, η Ελλάδα θα υποδέχεται τα πρώτα 6 -αναβαθμισμένα σε F3-R- από τα 24 Rafale, τα οποία θα είναι από τα ήδη χρησιμοποιημένα της γαλλικής αεροπορίας, ενώ τα ολοκαίνουρια θα φτάσουν στην χώρα μας την Άνοιξη του έτους 2022. Σε κάθε περίπτωση, η ανωτέρω συμφωνία θα οδηγήσει στην πραγμάτωση μέρους της «Pax Mediterranea», όπως χαρακτήρισε ο Γάλλος Πρόεδρος, Emmanuel Macron, την προηγούμενη σύνοδο «EUMED7», το έτος 2020, με αρωγό την εναέρια υπεροχή των 24 μαχητών αέρος Rafale, ενδεδυμένοι στα γαλανόλευκα._
Πηγές:
Soner Cagaptay, Η αυτοκρατορία του Ερντογάν: Τουρκία και Μέση Ανατολή (εισαγωγή-επιμέλεια: Κώστας Υφαντής), εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 2021
Secondhand jets can’t change power balance,’ Turkey tells Greece, Daily Sabbah, Ιούλιος 27, 2021 (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/secondhand-jets-cant-change-power-balance-turkey-tells-greece
Greece to buy 6 more Rafale fighter jets amid tensions with Turkey, Daily Sabbah, Σεπτέμβριος 12, 2021 (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.dailysabah.com/politics/eu-affairs/greece-to-buy-6-more-rafale-fighter-jets-amid-tensions-with-turkey
NAVTEX Index, TURNHOS N/W : 0821/21, Office Of Navigation, Hydrography and Oceanography, (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.shodb.gov.tr/shodb_esas/index.php/en/safety-of-navigation/navigational-warnings/all-stations/23-all-stations/antalya-navtex-station/9983-turnhos-n-w-0821-21
«Ενόχληση» Τουρκίας με ανακοίνωση Μητσοτάκη για αγορά μαχητικών Rafale: Τι γράφουν τα τουρκικά ΜΜΕ, SKAI, Σεπτέμβριος 13, 2021 (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.skai.gr/news/world/enoxlisi-tourkias-anakoinosi-mitsotaki-gia-agora-maxitikon-rafale-grafoun-tourkika-mme
Closer Turkey-Egypt ties beneficial for regional peace, Ankara says, Daily Sabbah (with AA), Μάιος 7, 2021 (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/closer-turkey-egypt-ties-beneficial-for-regional-peace-ankara-says
Επίσημη ιστοσελίδα της Dassault Aviation, (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.dassault-aviation.com/en/defense/rafale/
Christina Mackenzie, Greece and France ink $3 billion contract for Rafale fighter jets, Ιανουάριος 25, 2021 (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.defensenews.com/global/europe/2021/01/25/greece-and-france-ink-3-billion-contract-for-rafale-fighter-jets/
ΔΕΘ 2021- Μητσοτάκης: Πενταετής η αμυντική συνεργασία με ΗΠΑ – Έρχονται και άλλα Rafale από Γαλλία, Σεπτέμβριος 12, 2021 (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.cnn.gr/politiki/story/281185/deth-2021-mitsotakis-ti-eipe-gia-tin-amyntiki-synergasia-me-hpa-kai-gallia
Ragip Soylu, Qatar to train air force in Turkey under new deal, Middle East Eye, Ιούλιος 1, 2021 (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.middleeasteye.net/news/turkey-qatar-military-training-airforce-agreement?fbclid=IwAR2xi1wgCSfXaIH5YPB_P3r00ADCF9yzG_piGWe5P3_NQrlYq9OXTszM0nU
Rafale F3R, Επίσημη ιστοσελίδα της Πολεμικής Αεροπορίας (Ανακτήθηκε την 21.9.2021), διαθέσιμο σε: https://www.haf.gr/arsenal/rafale-f3r/
Πηγή φωτογραφίας: Προσωπικό αρχείο της αρθρογράφου, Rafale Solo Display Armée de l’air et de l’espace, στο Air Show στην 114 Πτέρυγα Μάχης, Αεροπορική Βάση της Τανάγρας (Σεπτέμβριος, 2021)