Πηγή σχολιασμού: Pecunia et Bellum, blog του Διεθνολόγου Αλέξανδρου Σαηνίδη.
“Κατά την περίοδο της κρίσης των πυραύλων της Κούβας, η μία και μοναδική περίπτωση όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν αντιμέτωπες με ένα ρεαλιστικό σενάριο πυρηνικού πολέμου, φοβόμουν για τον εαυτό μου, την οικογένειά μου και τη χώρα μου. Παρ’όλα αυτά παρατηρήθηκε πτώση του χρηματιστηρίου κατά 3%. Επτά μήνες αργότερα, όταν ο πρόεδρος Κέννεντυ ανάγκασε την βιομηχανία χάλυβα να μειώσει τις τιμές, δεν φοβόμουν τίποτα αλλά η αγορά σημείωσε μία από τις μεγαλύτερες πτώσεις στην ιστορία, της τάξεως του 7%.”
Peter Lynch, One up on Wall Street
Προς το τέλος του κλασικού αυτού εγχειριδίου, το οποίο αποτελεί μία γενική εισαγωγή στο αμερικανικό χρηματιστήριο, ο έμπειρος επενδυτής και διαχειριστής αμοιβαίων κεφαλαίων (Magellan Fund) Peter Lynch, εκφράζει έναν προβληματισμό του: όταν συμβαίνει ένα συνταρακτικό γεγονός, όπως η προοπτική ενός πυρηνικού πλήγματος, θα πρέπει να αναμένουμε αντίστοιχου βεληνεκούς πτώση χρηματιστηρίου;
Η πραγματοποίηση μίας επίθεσης σε ένα αστικό κέντρο όπως το Los Angeles θα είχε αναμφίβολα οδυνηρές επιπτώσεις στις ζωές και στην πραγματική οικονομία. Η διακοπή της ρουτίνας όπως την γνωρίζουν οι κάτοικοι των ΗΠΑ, τα κενά στις αλυσίδες εφοδιασμού και η αβεβαιότητα για το μέλλον ευθύς αμέσως θα είχαν επιπτώσεις και στις τιμές των μετοχών. Παρότι αυτό το σενάριο ευτυχώς δεν υλοποιήθηκε, η τοποθέτηση των Σοβιετικών πυραύλων στην Κούβα διαμόρφωσε φόβους και επηρέασε την αντίληψη απειλής, το ηθικό και την ψυχολογία. Η ψυχολογία του επενδυτή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο χρηματιστήριο και μελετάται από τον κλάδο της συμπεριφορικής χρηματοοικονομικής (behavioural finance).
Ως αποτέλεσμα, παράγοντες οι οποίοι διαμορφώνουν τις τιμές του χρηματιστηρίου δεν είναι μονάχα τα πραγματικά γεγονότα αλλά και οι φόβοι συνδυαστικά με τις προσδοκίες. Μία ερμηνεία που θα μπορούσε να δωθεί στη συγκριτικά μικρότερη πτώση στο χρηματιστήριο είναι η λογική της ολοκληρωτικής καταστροφής. Ένας διεθνολόγος αναλυτής, ένας ιστορικός παρατηρητής εξ αποστάσεως με ευκολία ξεκινάει με την υπόθεση ότι δεν είναι απαραίτητο να καταρρεύσει ολόκληρο το κράτος, αλλά λόγου χάρη μόνο μία μεγάλη αμερικανική πόλη, όπως η Νέα Υόρκη. Ο μέσος αμερικανός πολίτης, ωστόσο, κατά την ακμή του Ψυχρού Πολέμου, ήταν εύλογο να πιστέψει στην πλήρη εξαφάνιση των ΗΠΑ σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου. Σε αυτό το πλαίσιο, μία προσωπική εξήγηση της περιορισμένης πτώσης 3% στο αμερικανικό χρηματιστήριο βασίζεται στη λογική πως σε ένα σενάριο απόλυτης καταστροφής η μορφή της περιουσίας (μετρητά, καταθέσεις, χρυσός ή μετοχές/ομόλογα) πολύ απλά δεν θα ήταν προτεραιότητα.
Αντιθέτως, η βιομηχανία χάλυβα, κομβική για την μεταποίηση, σαφώς αποτελεί τομέα, και μάλιστα στρατηγικό τομέα, ο οποίος δύναται να επηρεάσει σημαντικά το κόστος παραγωγής και την δημιοργία εσόδων. Ένας μικρός αριθμός ιδιωτών με μεγάλες περιουσίες και ασύμμετρα καλύτερη πληροφόρηση, με γνώμονα τη βαριά βιομηχανία, μπορούν πράγματι να ταρακουνίσουν το χρηματιστήριο.
Σε τελική ανάλυση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πτώση των μόλις 3% στην περίπτωση της Κρίσης της Κούβας, ως μεμονωμένο περιστατικό, δεν αποτελεί κάτι το παράλογο, εφόσον πράγματι συνέβη πτώση αντικειμενικά αισθητή. Όπως αναλύθηκε, ωστόσο, οι παράγοντες διαμόρφωσης των τιμών του χρηματιστηρίου είναι ποίκιλοι και ενδέχεται να έχουν διαφορετική επίδραση σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες.