Γράφει η Ελπίδα Βλαϊκίδη
Ο Julian Assange γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου του 1971 στο Townsville της Αυστραλίας. Είχε μία ασυνήθιστη παιδική ηλικία, καθώς η οικογένεια του μετακόμιζε συνεχώς από πόλη σε πόλη. Ως έφηβος επέδειξε ιδιαίτερες ικανότητες στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και μάλιστα ανήκε σε μία αυστραλιανή ομάδα χάκερ. Το 1991 ήρθε αντιμέτωπος με τριάντα μία κατηγορίες εγκλημάτων στον κυβερνοχώρο από τις αυστραλιανές αρχές και παραδέχτηκε την ενοχή του, ωστόσο έλαβε μόνο ένα μικρό πρόστιμο ως τιμωρία λόγω τoυ νεαρού της ηλικίας του.
To 2006, o Assange ίδρυσε το WikiLeaks, μία ιστοσελίδα σκοπός της οποίας είναι να συλλέγει και να κοινοποιεί απόρρητες πληροφορίες σε διεθνές επίπεδο. Ο Julian εμπνεύστηκε τη δημιουργία του WikiLeaks από την αποκάλυψη απόρρητων εγγράφων του Πενταγώνου («Pentagon Papers»), σχετικών με σχεδιασμούς για τον πόλεμο του Βιετνάμ, που έγινε από τον Daniel Erlsberg το 1971. Το WikiLeaks πολύ σύντομα μετατράπηκε σε μια ιστοσελίδα ασφαλή για τους πληροφοριοδότες (whistle-blowers), ένα χώρο κατάλληλο για την διαρροή απόρρητων εγγράφων στο ευρύ κοινό.
Η δημοσίευση της πρώτης διαρροής δεν άργησε να πραγματοποιηθεί. To WikiLeaks κατάφερε να αποσπάσει εκατομμύρια έγγραφα, ανάμεσα στα οποία ήταν και ένα μήνυμα από έναν ηγέτη επαναστατών της Σομαλίας που ενθάρρυνε τη στράτευση ενόπλων δυνάμεων για τη δολοφονία κυβερνητικών αξιωματούχων. Τα συγκεκριμένα έγγραφα δημοσιεύθηκαν τον Δεκέμβρη του 2006. Η αυθεντικότητά τους δεν πιστοποιήθηκε ποτέ, αλλά η αντίδραση του κόσμου στο περιεχόμενο της δημοσίευσης ήταν εντυπωσιακή. Οι διαρροές όμως δεν σταμάτησαν εκεί, καθώς τον Νοέμβριο του 2007 το WikiLeaks δημοσίευσε σειρά πληροφοριών σχετικά με το κέντρο κράτησης των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων στον Κόλπο του Γκουαντάναμο, στην Κούβα και τις μεθόδους λειτουργίας του. Πιο συγκεκριμένα, ήρθαν στην επιφάνεια για πρώτη φορά εκατοντάδες σελίδες εγγράφων που περιλαμβάνουν ανατριχιαστικές λεπτομέρειες για τις μορφές βασανιστηρίων που επιβάλλονταν από τις αμερικανικές αρχές στους κρατούμενους του στρατοπέδου. Τα έγγραφα που ήρθαν στη δημοσιότητα επιβεβαίωσαν την ψυχολογική χειραγώγηση των φυλακισμένων και αποκάλυψαν πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας του στρατοπέδου (διάταξη του καταυλισμού, επεξεργασία και κωδικοποίηση των κρατουμένων, τρόποι εκφοβισμού τους κτλ). Με άλλα λόγια, το WikiLeaks είχε κάνει την αρχή για μία νέα εποχή αμφισβήτησης και διαφάνειας στο διαδίκτυο προασπίζοντας τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Την επόμενη χρονιά, το 2008, το WikiLeaks έφερε στη δημοσιότητα απόρρητα έγγραφα, που αποτελούσαν μέγιστης ιστορικής και πολιτικής σημασίας, από το κινεζικό σωματείο της Σαηεντολογίας. Η Εκκλησία της Σαηεντολογίας απείλησε τον ιστότοπο με αγωγή για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων, όμως το WikiLeaks αρνήθηκε να συμμορφωθεί με τις απειλές και ως απάντηση δημοσίευσε χιλιάδες ακόμη έγγραφα της Σαηεντολογίας. Επιπλέον, η ιστοσελίδα τροφοδότησε τη λαϊκή οργή τον Ιούλιο του 2009 με τη δημοσιοποίηση των δανείων της Kaupthing, αποκαλύπτοντας το σκάνδαλο για την πτώχευση των ισλανδικών τραπεζών.
Αποκορύφωμα της μέχρι τότε ιστορίας του WikiLeaks και του ιδρυτή του αποτέλεσε η διαρροή εγγράφων του 2010. Εκείνη τη χρονιά το WikiLeaks δημοσίευσε μια σειρά εγγράφων, περίπου ένα εκατομμύριο στον αριθμό, σχετικά με τους αμερικανικούς πολέμους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Τα «Warlogs», όπως ονομάστηκαν τα αρχεία, αποκάλυπταν τις κτηνωδίες των πολέμων που είχε αποκρύψει η αμερικανική κυβέρνηση από τον λαό, όπως τον πολύ υψηλότερο αριθμό αθώων θυμάτων και την έμμεση συνεργασία των ΗΠΑ με τους Ταλιμπάν. Ο Μπάρακ Ομπάμα χαρακτήρισε τις διαρροές ως απειλή για την εθνική αμερικανική ασφάλεια. Στο φως της δημοσιότητας ήρθαν επίσης δύο βίντεο, το ένα γυρισμένο το 2007, από την κάμερα πυροβόλων όπλων ενός ελικοπτέρου επίθεσης των ΗΠΑ, που απεικόνιζε τη δολοφονία δώδεκα ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων δύο υπαλλήλων του Reuters. Το δεύτερο βίντεο εμπεριέχει εικόνες από αμερικανική επιδρομή σε επαρχία του Αφγανιστάν με τη χρήση λευκού φωσφόρου, επίθεση στην οποία έχασαν τη ζωή τους πάνω από 100 γυναικόπαιδα. Ακόμη, τον Νοέμβριο του 2010 το WikiLeaks δημοσίευσε περίπου 250.000 απόρρητες διπλωματικές διασυνδέσεις μεταξύ της κυβέρνησης των ΗΠΑ και των πρεσβειών τους σε όλο τον κόσμο. Αυτά τα έγγραφα χρονολογούνται κατά κύριο λόγο από το 2007 έως το 2010, αλλά σε αυτά συμπεριλαμβάνονται και κάποια του έτους 1966. Μεταξύ των αποκαλύψεων ήταν η συστηματική κατασκοπεία των διπλωματών και οι προσπάθειες των ΗΠΑ να απομονώσουν πολιτικά και οικονομικά το Ιράν, κυρίως λόγω του φόβου ανάπτυξης πυρηνικών όπλων στη χώρα.
Η μεγαλύτερη διαρροή απόρρητων εγγράφων στην παγκόσμια ιστορία ήταν γεγονός. Η αντίδραση των κυβερνήσεων από όλο τον κόσμο ήταν έντονη και πολλοί καταδίκασαν τη δημοσίευση των εγγράφων. Οι ΗΠΑ πίεσαν για τη δίωξη του Assange και όσων δημοσιογράφων είχαν συνεργαστεί με το WikiLeaks. Κάποιοι Αμερικανοί πολιτικοί μάλιστα χαρακτήριζαν τον Assange ως τρομοκράτη και ο ίδιος, από πολλές απόψεις, βρέθηκε στο στόχαστρο της «εξουσίας». Για τη διαρροή των προαναφερθέντων εγγράφων συνελήφθη ο Bradley Manning (αργότερα Chelsea Manning), ένας Αμερικανός στρατιώτης της υπηρεσίας πληροφοριών του αμερικανικού στρατού στη Βαγδάτη, ο οποίος έστειλε στο WikiLeaks το απόρρητο υλικό.
Μετά τις διαρροές, ασκήθηκε δίωξη στον Assange στη Σουηδία και ο ίδιος κατηγορήθηκε για βιασμό δύο γυναικών, γεγονός το οποίο ο ίδιος χαρακτήρισε ως «εκστρατεία σπίλωσης» εναντίον του. Σε αυτές τις κατηγορίες στηρίχθηκε η απόφαση της έκδοσής του στη Σουηδία στην οποία άσκησε έφεση. Όταν, το 2012, το Βρετανικό Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την έφεση, ο Julian Assange ζήτησε πολιτικό άσυλο στην πρεσβεία του Ισημερινού, όπου παρέμεινε μέχρι τον Απρίλιο του 2019. Επιπρόσθετα, στο μεσοδιάστημα το WikiLeaks και ο Assange επανήλθαν στο πολιτικό προσκήνιο το 2016 όταν η ιστοσελίδα δημοσίευσε χιλιάδες e-mails και έγγραφα της εκστρατείας του Δημοκρατικού κόμματος των ΗΠΑ και της τότε υποψηφίου του, Hilary Clinton. Τα e-mails αποκάλυπταν στενούς δεσμούς μεταξύ της τελευταίας και των ανώτερων αξιωματούχων του κόμματος σε βάρος του συνυποψήφιου της για το χρίσμα των Δημοκρατικών, καθώς και τη συγκάλυψη εγκλημάτων, όπως της μαζικής πώλησης όπλων στη Σαουδική Αραβία. Η διαρροή συνδέθηκε με τη ρωσική κυβέρνηση και με πολιτικά κίνητρα, ο Assange, ωστόσο, αρνήθηκε την οποιαδήποτε συνεργασία με τη Ρωσία. Το 2019, η βρετανική αστυνομία εισέβαλε στην πρεσβεία και συνέλαβε τον Αυστραλό, ο οποίος προφυλακίστηκε στο Λονδίνο, ενώ παράλληλα, οι ΗΠΑ υπέβαλαν αίτημα για την έκδοσή του στην Ουάσιγκτον, όπου κατηγορείται για διαρροή διαβαθμισμένων κυβερνητικών δεδομένων και παραβίαση του νόμου περί κατασκοπείας του 1917. Στο μεταξύ, η Σουηδία είχε αποσύρει τις κατηγορίες εναντίον του Assange λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων. Η εξέταση για το αμερικανικό αίτημα έκδοσης του Assange αναμένεται να γίνει το Μάιο του 2020.
Ο Julian Assange και το έργο του WikiLeaks έχουν υμνηθεί ως σύμβολα της ελευθερίας, της έκφρασης και της αντίστασης ενάντια στην παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η σύλληψη του Assange και η αμφιλεγόμενη προσωπικότητά του έχουν προκαλέσει θύελλα σφοδρών αντιδράσεων παγκόσμια. Οι υποστηρικτές του WikiLeaks κατηγορούν τις αρχές για επιβολή βασανιστηρίων στον Assange. Στον αντίποδα, όσοι καταδικάζουν τις διαρροές τον χαρακτηρίζουν ως εγκληματία και υποστηρίζουν σθεναρά την επίσπευση της διαδικασίας έκδοσής του. Σε κάθε περίπτωση, το WikiLeaks αποτέλεσε μια πρωτοποριακή δίοδο για την διαφάνεια στο διαδίκτυο, έδωσε «φωνή» στον λαό μέσω της αποκάλυψης της αλήθειας και έθεσε το ζήτημα της λογοδοσίας των κυβερνήσεων ως προς την τήρηση της νομοθεσίας.
Πηγές :
- Julian Assange, Encyclopedia Britannica, Ιούνιος 29, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.britannica.com/biography/Julian-Assange#ref342590
- WikiLeaks, Encyclopedia Britannica, Φεβρουάριος 20, 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.britannica.com/topic/WikiLeaks
- Kirsten Lundberg, Friend or foe? WikiLeaks and the Guardian, University of Columbia, 2010. Διαθέσιμο σε: http://ccnmtl.columbia.edu/projects/caseconsortium/casestudies/70/casestudy/www/layout/case_id_70.html
- Guantanamo document confirms psychological torture, WikiLeaks, Νοέμβριος 17, 2007. Διαθέσιμο σε: https://wikileaks.org/wiki/Guantanamo_document_confirms_psychological_torture
- The Guantanamo files, WikiLeaks, 2007. Διαθέσιμο σε: https://wikileaks.org/gitmo/
- Alex Gibney, We Steal Secrets: The Story of WikiLeaks, Ιούλιος 11, 2013. Διαθέσιμο σε: https://archive.org/details/s4a-we.steal.secrets.the.story.of.wikileaks.2013.hdrip.xvid
- THE TOC TEAM, Ασάνζ: Τι σημαίνει η σύλληψη του ανθρώπου που άλλαξε τη δημοσιογραφία, THETOC, Απρίλιος 13, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.thetoc.gr/diethni/article/asanz-tisimainei-i-sullipsi-tou-anthrwpou-pou-allakse-ti-dimosiografia (πηγή εικόνας)