Γράφει η Δαρεία Μόκα
Ζώντας στον 21ο αιώνα αντιλαμβάνεται κανείς ότι ανάμεσα στις ποικίλες προκλήσεις και απειλές που έχει να αντιμετωπίσει η διεθνής κοινότητα είναι και η τρομοκρατία, η οποία αποτελεί μέρος δύο μορφών πολέμου που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένοι σήμερα, του υβριδικού και του ανταρτοπόλεμου. Γενικότερα, η τρομοκρατία απασχολεί σε μεγάλο βαθμό τα κράτη παγκοσμίως καθώς και την ίδια την ΕΕ, η οποία μάλιστα έχει θεσπίσει την αντιτρομοκρατική στρατηγική της το 2005. Καθ’ όλη την διάρκεια του αιώνα που διανύουμε, βλέπουμε τον καθοριστικό ρόλο που παίζουν οι τρομοκρατικές οργανώσεις στα τεκταινόμενα της Μ. Ανατολής καθώς και την ολοένα και μεγαλύτερη ισχύ τους. Δύο από αυτές οι οποίες έχουν βρεθεί πολλές φορές στο προσκήνιο είναι οι οργανώσεις Hezbollah και Quds Force. Όσον αφορά την πρώτη , η Hezbollah – ή αλλιώς το Κόμμα του Θεού – είναι μία σιιτική παραστρατιωτική, τρομοκρατική, κοινωνικοπολιτική οργάνωση που ιδρύθηκε στον Λίβανο υποστηρίζοντας έντονα το Ιράν, το οποίο της παρείχε μείζονος σημασίας στρατιωτική και οργανωτική βοήθεια .Έπειτα αναπτύχθηκε και στην Συρία, ειδικά τα χρόνια του εμφυλίου. Είναι δύσκολο να διατυπωθεί επακριβώς η προέλευση της οργάνωσης. Ωστόσο, οι πρώτες της εμφανίσεις χρονολογούνται στις αρχές του 1980, μετά την εισβολή του Ισραήλ στον Νότιο Λίβανο. Το 1985 η Hezbollah επισημοποίησε την ίδρυσή της μέσω της δημοσίευσης μιας “ανοιχτής επιστολής” με την οποία στοχοποίησε τις ΗΠΑ και την Σοβιετική Ένωση ως βασικούς εχθρούς του Ισλάμ, ενώ παράλληλα αιτήθηκε τον “αφανισμό” του Ισραήλ, κατηγορώντας το ότι καταλαμβάνει μουσουλμανικά εδάφη.
Από την άλλη πλευρά στις ιρανικές ειδικές δυνάμεις περιλαμβάνεται και το σώμα των Φρουρών της Επανάστασης (Islamic Revolutionary Guard Corps – IRGC), το οποίο διαθέτει αυτόνομες χερσαίες, αεροπορικές και ναυτικές δυνάμεις, από αυτές των ιρανικών ένοπλων δυνάμεων. Το σώμα δημιουργήθηκε στην διάρκεια του πολέμου Ιράν-Ιράκ είναι μεγίστης σημασίας για το ιρανικό θεοκρατικό καθεστώς, τα ενεργά μέλη του υπολογίζονται σε παραπάνω από 150.000, ενώ του έχει αποδοθεί από πολλούς ο χαρακτηρισμός “ελίτ της ιρανικής κοινωνίας”. Κομμάτι των Φρουρών της επανάστασης είναι η Quds Force, ένα επίλεκτο τάγμα 15000 περίπου ανδρών, αρμόδιο για επιχειρήσεις στο εξωτερικό του Ιράν. Η Quds Force είναι μία ειδική δύναμη με αρμοδιότητα την εκτέλεση ανορθόδοξου πολέμου , επιχειρήσεων μυστικής πολιτικής επιρροής, συλλογή πληροφοριών, οργάνωση ανταρτικών και τρομοκρατικών οργανώσεων κλπ. ενώ. Υπέρτατος σκοπός της ομάδας είναι η υπεράσπιση του ιρανικού ισλαμικού συστήματος ενώ χρησιμοποιεί τρομοκρατία και ανταρτοπόλεμο για την αντιμετώπιση συμβατικών ενόπλων δυνάμεων.
Παρουσία στην Μέση Ανατολή
Μετά την επικράτηση ειρήνης στον Λίβανο το 1990, μετά τον τερματισμό δηλαδή του εμφυλίου πολέμου με την συμφωνία Taif ,η Hezbollah όχι μόνο δεν έπαυσε τον αντάρτικο πόλεμο στον Νότιο Λίβανο αλλά άρχισε να κατέχει ενεργό ρόλο στην πολιτική του Λιβάνου. Ιδίως από το 2000 και έπειτα η οργάνωση κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στον Λίβανο.
Αναλυτικότερα, το καλοκαίρι του 2006 ήταν η τρίτη φορά που μέσα σε δύο εικοσαετίες ο Νότιος Λίβανος έγινε πεδίο μάχης μεταξύ Ισραηλινών Αμυντικών δυνάμεων (IDF) και ισλαμικών παραστρατιωτικών οργανώσεων που επιθυμούσαν την απελευθέρωση των παλαιστινιακών εδαφών με την παράλληλη εξάλειψη του Ισραήλ. Πιο συγκεκριμένα η ισραηλινή εισβολή το 1978 είχε καταφέρει να απομακρύνει την Οργάνωση Απελευθέρωσης της Παλαιστίνης πέρα από τα σύνορα του Β. Ισραήλ ενώ στην συνέχεια το 1982 κατάφερε την ολοκληρωτική εκδίωξή της από τον Λίβανο. Ωστόσο, το κενό της εκδίωξης της ΟΑΠ ανέλαβε να το καλύψει το 1985 η Hezbollah, η οποία την εξαετία 2000-2005 εξαπέλυσε 200 επιθέσεις στο Ισραήλ. Πιο συγκεκριμένα αφορμή της έναρξης του Β’ Πολέμου του Λιβάνου υπήρξε η ενέδρα της Hezbollah σε δύο οχήματα HMMW του ισραηλινού στρατού, κατά την οποία δύο στρατιώτες σκοτώθηκαν, δύο τραυματίστηκαν και άλλοι δύο απήχθησαν. Αυτή η πράξη θεωρήθηκε από τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Ehud Olmert ως πράξη πολέμου σηματοδοτώντας έτσι και την έναρξή του. Παράλληλα, στον Β’ πόλεμο του Λιβάνου, το Ισραήλ έθεσε σε εφαρμογή το νέο του δόγμα που στηρίζονταν στις Αρχές των Βασιζομένων σε Αποτελέσματα Επιχειρήσεων (ΕΒΟ) οι οποίες υπογράμμιζαν την σημασία επιρροής της συνείδησης του αντιπάλου μέσω χτυπημάτων σε στόχους κλειδιά ,ώστε να πετύχουν τα επιθυμητά ψυχολογικά αποτελέσματα που θα είχαν αντίκτυπο στο πεδίο της μάχης. Υπογραμμίζεται βέβαια ότι ο απώτερος ισραηλινός στόχος ήταν ο “αποκεφαλισμός” της οργάνωσης. Ωστόσο, παρόλο που οι ισραηλινές δυνάμεις δεν παρέκκλιναν καθόλου από τον κεντρικό σκοπό τους, δηλαδή την σύλληψη υψηλόβαθμων μελών της Hezbollah ώστε να επέλθει η διάλυση της, τα αποτελέσματα δεν ήταν τα προσδοκώμενα. Αυτό οφειλόταν κυρίως στο γεγονός ότι η οργάνωση παρόλο που είναι δομημένη σαν ενιαίο σύστημα δεν ισχύει το ίδιο και με την ηγεσία της. Υπάρχουν πολλοί διοικητικοί πυρήνες που λειτουργούν αυτόνομα ή ημιαυτόνομα διοικητικά και επιχειρησιακά ώστε ακόμα και αν δολοφονηθεί ένα υψηλόβαθμο μέλος ενός διοικητικού πυρήνα, να μην μένει ολόκληρη η οργάνωση ακέφαλη και συνεπώς να μην διαλύεται. Η Hezbollah σήμερα είναι η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη στον Λίβανο με χιλιάδες άριστα εκπαιδευμένους στρατιώτες ενώ διαδραματίζει ισχυρό πολιτικό ρόλο κατέχοντας έδρες στο Κοινοβούλιο και το Υπουργικό Συμβούλιο.
Η έντονη παρουσία της βέβαια δεν περιορίζεται στον Λίβανο αλλά ολοένα και αυξάνεται τόσο στο Ιράν όσο και στην Συρία. Εκτενέστερα, η εμπλοκή της Hezbollah στην Συρία ξεκίνησε το 2011, με την έναρξη του συριακού εμφυλίου ενώ υποστηρίζει σταθερά και αμετάκλητα τον αλαουΐτη πρόεδρο Bashar-al-Assad, με την οργάνωση να μην στέκεται μόνο στην παροχή συμβουλών αλλά και στην αποστολή μελών της ώστε να πολεμήσουν τους επαναστάτες. Σε αυτό το σημείο αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός της εκπαίδευσης την οργάνωση, του Συριακού αραβικού στρατού και των πολιτοφυλακών παράλληλα με την υλικοτεχνική στήριξη προς κυβερνητικές συριακές δυνάμεις.
Από την άλλη πλευρά η δύναμη Quds, σύμφωνα με τον Αμερικάνο απόστρατο David Dionisi είναι παρούσα σε οκτώ διαφορετικούς άξονες: Δυτικές χώρες -Ρωσία – Ιράκ – Αφγανιστάν, Πακιστάν , Ινδία – Ισραήλ , Λίβανος , Ιορδανία – Τουρκία – Β. Αφρική – Αραβική Χερσόνησος. Γενικότερα η οργάνωση έχει απήχηση σε ουκ ολίγα μέρη της Μέσης Ανατολής παρέχοντας οικονομική , στρατιωτική , συμβουλευτική βοήθεια σε ευνοϊκές προς αυτήν κυβερνήσεις και στρατεύματα αυτών, ενώ μάλιστα φέρεται ως υπεύθυνη για την δημιουργία, οργάνωση και στήριξη της Hezbollah στον Λίβανο καθώς και άλλων οργανώσεων όπως του Παλαιστινιακού Ισλαμικού τζιχάντ στην λωρίδα της Γάζας, των σιιτικών πολιτοφυλακών στο Ιράκ, στην Συρία και στο Αφγανιστάν. Ειδικότερα στο Ιράκ ο ρόλος της ήταν καθοριστικός το 2003 αφού προκάλεσε τεράστιες απώλειες στις Αμερικανικές δυνάμεις και στους συμμάχους τους, κυρίως με την χρήση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών ενώ παράλληλα πρoσέφερε χρήματα και όπλα σε οποιονδήποτε συμμαχούσε εναντίον των Αμερικανών, αφήνοντας στην άκρη τις όποιες θρησκευτικές διαφορές. Συνεπώς δικαιολογείται η “εκδίκηση” των ΗΠΑ δολοφονώντας των ηγέτη της Σουλεϊμανί, επιρρίπτοντάς του ευθύνες για το θάνατο δεκάδων Αμερικανών ενώ του προσάπτουν κατηγορίες για την προετοιμασία επίθεσης Αμερικανών διπλωματών και στρατιωτών στο Ιράκ.
Εν κατακλείδι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αυτές οι δύο οργανώσεις, οι οποίες όπως είναι προφανές είναι κάτι περισσότερο από αντάρτικες οργανώσεις, αλλά και κάτι παραπάνω από συνεργαζόμενες. Ο πιο ορθός χαρακτηρισμός θα ήταν μάλλον αλληλοσυμπληρούμενες καθότι κιόλας πρόθυμες να θυσιάσουν μέλη τους η μία προς τιμήν της άλλης. Το τελευταίο επιβεβαιώνεται με την Hezbollah να ορκίζεται εκδίκηση για την δολοφονία του ηγέτη της Quds. Συνεπώς, γίνεται προφανές ότι η λύση απέναντι στην τρομοκρατία δεν είναι η βία, καθώς αυτή τροφοδοτεί τον φανατισμό, αλλά ειρηνικές επεμβάσεις στον πυρήνα του προβλήματος, καθώς διαφορετικά δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος βίας που είναι δύσκολο να διακοπεί.
Βιβλιογραφία:
- BBC NEWS, Profile: Lebanon’s Hezbollah movement , BBC , March15 , 2016 Διαθέσιμο σε : https://www.bbc.com/news/world-middle-east-10814698
- Christofer F. Schuetze and Melissa Eddy , Germany hardens bans on Hezbollah, the new York times, April 30, 2020 Διαθέσιμο σε: https://www.nytimes.com/2020/04/30/world/europe/germany-hezbollah.html
- ΒΗΜΑ team, Xεζμπολάχ: η ίδρυση και δράση του λιβανέζικου ’’κόμματος του Θεού’’, το ΒΗΜΑ/κόσμος, May 31, 2013 Διαθέσιμο σε:
https://www.tovima.gr/2013/05/31/world/xezmpolax-i-idrysi-kai-i-drasi-toy-libanezikoy-kommatos-toy-theoy/
- Δημήτρης Π. Πατσουλές, TASK FORCE 17 VS AL QUDS/ Αμερικανοί κομάντος εναντίον Ιρανών φρουρών , Καταδρομή και ασφάλεια/ ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, τεύχος 7ο, σελ. 47-48, σελ.60.
- Δημήτρης Π. Πατσουλές, ‘’SHARP AND SMOOTH’’ /Ισραηλινές SOF και BASED OPERATIONS ,Καταδρομή και ασφάλεια/ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, τεύχος 7ο , σελ. 63-73
- Δημήτρης Π. Πατσουλές, Ιρανικές ειδικές δυνάμεις , Καταδρομή και ασφάλεια , Φεβρουάριος – Μάρτιος , 2020 , σελ.77-79.
- CNN GREECE, Το Ιρανικό βαθύ κράτος : Ποιοι είναι οι φρουροί της επανάστασης; , Newsroom , CNN Greece , January 3 , 2020 Διαθέσιμο σε : https://www.cnn.gr/news/kosmos/story/202822/to-iraniko-kratos-en-kratei-poioi-einai-oi-froyroi-tis-epanastasis
- iefimerida, Η Hezbollah πιο ισχυρή από ποτέ – ανησυχία σε Σ. Αραβία και Ισραήλ, December 1, 2017 Διαθέσιμο σε:
https://www.iefimerida.gr/news/379959/i-hezmpolah-pio-ishyri-apo-pote-anisyhia-se-s-aravia-kai-israil