Game of Draghi’s Throne

Γράφει ο Βασίλης Ψαρράς
Φέτος, μετά από οκτώ χρόνια τηλεοπτικής επιτυχίας, το “Game of Thrones”  έριξε αυλαία με το κοινό να παραμένει διχασμένο όσον αφορά το τέλος της επιτυχημένης σειράς του HBO. Δυστυχώς, για την ΕΕ το παιχνίδι του θρόνου μόλις τώρα ξεκίνησε δεδομένου του πρόσφατου αποτελέσματος στις ευρωεκλογές και τη διαδικασία διαδοχής των επικεφαλής των τεσσάρων μεγαλύτερων θεσμικών οργάνων της Ένωσης. Παρόλο που η επιλογή διαδόχου του προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Mario Draghi, έχει συγκριθεί με το διαγωνισμό της Eurovision, εγώ ακόμα πιστεύω ότι οι επιλαχόντες αγωνίζονται για το θρόνο της Φρανκφούρτης.
Έχοντας ήδη δει τα επικρατέστερα ονόματα θα μπορούσε να γίνει μια βασική κατηγοριοποίηση οίκων και χωρών. Αρχικά, μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει Γερμανός πρόεδρος της ΕΚΤ και είναι η αλήθεια πως ο Jens Weidmann, σημερινός πρόεδρος της Bundesbank και στενός συνεργάτης της Merkel είναι ίσως μια από τις καλύτερες αντί-Draghi επιλογές που θα δώσουν έμφαση κυρίως στην ομαλοποίηση της νομισματικής πολιτικής. Ο Weidman προέρχεται από την πιο ισχυρή ευρωπαϊκή οικονομία, έχει δύναμη, αποφασιστικότητα και για πολλούς είναι η μόνη εναλλακτική λύση για συσταλτικά νομισματικά μέτρα παρόλο που στο παρελθόν είχε φτάσει στο ακραίο σημείο να καταθέσει ενοποιόν του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου πως επεκτατικά νομισματικοί μηχανισμοί της ΕΚΤ παραβίαζαν το καταστατικό της. Εμένα μου θυμίζει πολύ τη Daenerys Targaryen, η οποία βοηθούμενη από τη ισχύ που κατείχε για χρόνια ο οίκος της και φυσικά τους πανίσχυρους δράκους της μπορούσε να εξολοθρεύσει πληθώρα αντιπάλων, γινόμενη μισητή από τα μέλη των υπόλοιπων βασιλείων.
O Weidman έχει αποδειχθεί πως έχει την αμέριστη στήριξη των δικών του δράκων και παραμένει πολύ ισχυρός, όμως αν η επιλογή Weber τελικά επικρατήσει έναντι των υπολοίπων για την προεδρεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τότε είναι λίγο δύσκολο να δούμε και έναν δεύτερο Γερμανό στο τιμόνι ευρωπαϊκού θεσμού. Φυσικά, η Merkel και οι άνθρωποι της πρέπει πέρα από το γρίφο της πολιτικής επιλογής να αποφασίσουν και για την προώθηση φυλετικής ισότητας, διότι αν επιλεχθεί ο Weidman τότε η μόνη γυναίκα του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, η Sabine Lautenschläger, θα πρέπει άμεσα να αντικατασταθεί από ένα πρόσωπο άλλης εθνικότητας γιατί δεσμεύεται η Εκτελεστική Επιτροπή της ΕΚΤ να μην έχει δύο μέλη ίδιας εθνικότητας.
Αν οι Γερμανοί είναι Targaryen, τότε σίγουρα οι Γάλλοι είναι Lannister. Όλοι έχουμε ακούσει αυτές τις ωραίες εκφράσεις περί «Γερμανοτσολιάδων» και «γερμανικής ένωσης» όμως η αλήθεια είναι πως η Γερμανία είχε να λύσει τόσα πολλά εσωτερικά προβλήματα όντας ο άρρωστος της Ευρώπης που την ανάγκαζε να αναλάβει ρόλο ακολούθου στα κοινοτικά δεδομένα. Άρα, οι Γάλλοι ήταν αυτοί που κυριάρχησαν για πολλά χρόνια μέσα στην ΕΟΚ, αλλά και την ευρωζώνη μετέπειτα με το διορισμό του Trichet το 2003 ως πρόεδρο της ΕΚΤ. Το ευρώ κατάφερε να αλλάξει άρδην την πορεία της ευρωπαϊκής χρηματαγοράς καθιστώντας βέβαια τα κράτη-μέλη ευάλωτα στην πρώτιστη πηγή κινδύνου, τα παράγωγα.
Οι ευρωπαϊκές αρχές ήταν είτε ανίκανες είτε απρόθυμες να αντιληφθούν τα δημοσιονομικά προβλήματα που επικρατούσαν σ ’ένα σύνολο χωρών και είναι αλήθεια πως η δημοσιονομική αστάθεια, αν και βιώσιμη, ξεκίνησε από τη Γαλλία και τη Γερμανία, οι οποίες πρώτες αψήφησαν το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο όριζε το έλλειμμα να είναι μικρότερο του 3% του ΑΕΠ, οδηγώντας στην πρώιμη αναθεώρησή του. Πέρα από τα δημοσιονομικά, οι Γαλλικές κυβερνήσεις έχουν αποτύχει σημαντικά στην υλοποίηση μεταρρυθμίσεων στην αγορά εργασίας, ούτε ο πρόεδρος Macron βέβαια φαίνεται ικανός να πετύχει όπου απέτυχαν οι προκάτοχοί του, και δεν πρέπει κανείς να ξεχνάει πως στα χρόνια της Γαλλικής προεδρίας στην ΕΚΤ, καταμεσής της κρίσης χρέους έγινε η εσφαλμένη αύξηση των επιτοκίων που έριξε την ευρωπαϊκή οικονομία σε βαθύτερη ύφεση.
Πάντα η γαλλική επιλογή παραμένει ανοιχτή όπως οι Lannister παρέμεναν ικανοί διεκδικητές του θρόνου, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως η Cersei κατάφερε να διατηρήσει το στέμμα για το μεγαλύτερο μέρος της σειράς. Ο τωρινός διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας (ΚΤΓ),  Francois Villeroy de Galhau, έχει υπάρξει υποστηρικτής των αντισυμβατικών πολιτικών που ακολούθησε ο Draghi και είναι η αλήθεια πως η δυναμική που έχει αποκτήσει ο πρόεδρος Macron όσον αφορά τη διαπραγματευτική του ικανότητα για την κάλυψη των τεσσάρων ανοιχτών θέσεων στην ΕΕ τον καθιστά σ’ ένα βαθμό ρυθμιστή των συνθηκών.
Πέρα από το Villeroy de Galhau, ο οποίος έχει υπηρετήσει με διακρίσεις τόσο στον ιδιωτικό όσο και το δημόσιο τομέα, φημολογούνται και άλλα ονόματα κυρίως Γαλλίδων οικονομολόγων όπως της υποδιοικητής της ΚΤΓ Sylvie Goulard, της επικεφαλής οικονομολόγου του ΟΟΣΑ Laurence Boone και μια προσωπικά αγαπημένης επιλογής, της Hélène Rey, καθηγήτριας στο London Business School, η οποία ακολουθεί μια πιο αντισυμβατική οπτική για την άσκηση και την ανεξαρτησία της νομισματικής πολιτικής συνολικά.
Οι Lannister και οι Targaryen, υπήρξαν οι δυνατότεροι του παιχνιδιού όμως ο οίκος των Stark αποδείχθηκε ο ανθεκτικότερος. Ο Jon Snow, αν και νόθος Stark κατάφερε να γίνει ένας από τους πιο πιθανούς διαδόχους του θρόνου καθορίζοντας την πορεία των καταστάσεων σταδιακά. Ίσως για την ΕΚΤ το ρόλο αυτό θα μπορούσε να παίξει ο νυν Κεντρικός Τραπεζίτης της Φιλανδίας και πρώην Επίτροπος Olli Rehn. Παρόλο που στα χρόνια του στην επιτροπή υπήρξε οπαδός της λιτότητας και υπερασπιστής των εργασιών τόσο των Reinhart-Rogoff  όσο και των Alesina-Ardagna για τα επίπεδα δημοσίου χρέους που επιβαρύνουν την ανάπτυξη και την αποτελεσματικότητα των δημοσιονομικών περικοπών αντίστοιχα, η θητεία του στο ΔΣ της ΕΚΤ τον καθιστά έναν άξιο διεκδικητή.
Βέβαια, η τελευταία μάχη της σειράς δεν κερδήθηκε από το Jon Snow, αλλά από ένα άλλο μέλος της οικογένειας Stark, την Arya, η οποία έδειξε  την πραγματική της δύναμη τη στιγμή που έπρεπε. Η ήσυχη δύναμη της Φιλανδίας είναι ο επί 14χρόνια προκάτοχος του Rehn, Erkki Liikanen, ο οποίος έχει υπερασπιστεί την απόφαση του Draghi να δεσμευτεί στο Λονδίνο πως θα κάνει τα πάντα για να διατηρήσει το ευρώ. Ίσως, η επιλογή ενός Φιλανδού να ήταν προτιμότερη λόγω και της άμεσης επιρροής τόσο πολιτιστικά όσο και συνειδησιακά που έχουν μεταξύ τους οι Σκανδιναβικές χώρες. Η Δανία και η Σουηδία, ακολούθησαν την πολιτική των αρνητικών επιτοκίων πολύ πριν την επιλέξει η ΕΚΤ και βρέθηκαν μπροστά στα γεγονότα την ίδια στιγμή που οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι έτρεχαν όχι να τα προλάβουν, αλλά να τα αντιληφθούν πλήρως.
Τελικά, το θρόνο στη σειρά τον κέρδισε ο Bran Stark, ως μια λύση έκπληξη για πολλούς είναι η αλήθεια. Πιθανόν αν τελματώσουν οι διαπραγματεύσεις των ισχυρών να βρεθεί και στην περίπτωση της ΕΚΤ μια παρόμοια έκπληξη ίσως από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, μιας και ο νότος δύσκολα να αναλάβει ξανά θέση στο προεδρείο. Αυτό που γίνεται μέχρι την τελική ανακοίνωση είναι απλά εικασίες και δυστυχώς όποιος και αν αναλάβει την προεδρεία η νομισματική πολιτική δε θα πάψει να παραμένει στη σκέψη πολλών ως το «μόνο παιχνίδι στην πόλη».
Το 1999 ο Bernanke για την αντιμετώπιση της κοσμικής στασιμότητας, το φαινόμενο που βιώνουν και οι Ευρωπαίοι σήμερα, πρότεινε μια “Rooseveltian” λύση δημοσιονομικής επέκτασης, όμως η νέα νομισματική εποχή μας αναγκάζει να αντιληφθούμε πως το αντισυμβατικό έχει γίνει το νέο status-quo της εποχής μας, το οποίο εσφαλμένα παραγκωνίζει τη δημοσιονομική πολιτική. Αναμφίβολα, ο Draghi υπήρξε ένας σπουδαίος πρόεδρος καταφέρνοντας να σώσει το ευρώ στις πιο δύσκολες στιγμές του και ο διάδοχος του θα πρέπει να είναι αντίστοιχα αποφασιστικός και συνεπής στο να ακούει και να διαμορφώνει τις αγορές. Παραφράζοντας στα ελληνικά τη διάσημη έκφραση του RuPaul πιστεύω πως ο νέος πρόεδρος της ΕΚΤ, θα πρέπει για να διασφαλίσει τη ζωή του να παίξει play back το Draghi.
Βιβλιογραφία:
Alesina Alberto & Ardagna Silvia, LARGE CHANGES IN FISCAL POLICY: TAXES VERSUS SPENDING, NBER, Working Paper 15438, Οκτώβριος 2009  https://www.nber.org/papers/w15438.pdf
 
Bernanke Ben,  Japanese Monetary Policy:  A Case of Self-Induced Paralysis?, Princeton University, Δεκέμβριος 1999 https://www.princeton.edu/~pkrugman/bernanke_paralysis.pdf
 
Bernanke Ben, MONETARY POLICY IN A NEW ERA, Brookings Institution, Οκτώβριος 2, 2017 https://www.brookings.edu/wp-content/uploads/2017/10/bernanke_rethinking_macro_final.pdf
 
Efstathiou Konstantinos, The next ECB president, Bruegel, Μάιος 27, 2019 http://bruegel.org/2019/05/the-next-ecb-president/
 
Gerlach Stefan, The ECB Song Contest?, Project Syndicate, Μάιος 13, 2019 https://www.project-syndicate.org/commentary/european-central-bank-next-president-by-stefan-gerlach-2019-05
 
Gros Daniel, Who’s Afraid of Low Inflation?, Project Syndicate, Απρίλιος 9, 2019 https://www.project-syndicate.org/commentary/low-eurozone-inflation-ecb-worries-by-daniel-gros-2019-04
 
Krugman Paul, After Draghi (Wonkish), The New York Times, Μάιος 24, 2019https://www.nytimes.com/2019/05/24/opinion/after-draghi-wonkish.html?fbclid=IwAR3X5jxvnlEbZ3U3q7Pcu_pV3g9gdNMhbol0mu32TuEfS54hrJV53eucIRA
 
Pissany-Ferry Jean, When Facts Change, Change the Pact, Project Syndicate, Απρίλιος 29, 2019 https://www.project-syndicate.org/commentary/europe-stability-pact-reform-investment-by-jean-pisani-ferry-2019-04
 
Rajan Raghuram & Zingales Luigi, BANKS AND MARKETS:  THE CHANGING CHARACTER OF EUROPEAN FINANCE, Second ECB Central Banking Conference, Οκτώβριος 2002 https://pdfs.semanticscholar.org/ba16/5be7f831d866f04c8fb6ca24d1546052d867.pdf
 
Reinhart Carmen & Rogoff Kenneth, GROWTH IN A TIME OF DEBT, NBER, Working Paper 15639, Ιανουάριος 2010 https://www.nber.org/papers/w15639.pdf
 
Rey Hélène, Dilemma not Trilemma: The Global Financial Cycle and Monetary Policy Independence, NBER, Working Paer 21262, Μάιος 2015 https://www.nber.org/papers/w21162.pdf
 
Rogoff Kenneth, Dealing with Monetary Paralysis at the Zero Bound, Journal of Economic Perspectives, Volume 31, Number 3,Summer 2017; 47–66  https://scholar.harvard.edu/files/rogoff/files/dealing_with_monetary_paralysis_at_the_zero_bound.pdf
 
Summers Lawrence, U.S. Economic Prospects: Secular Stagnation, Hysteresis, and the Zero Lower Bound, Business Economics Vol. 49, No. 2, Φεβρουάριος 24, 2014 http://larrysummers.com/wp-content/uploads/2014/06/NABE-speech-Lawrence-H.-Summers1.pdf
 
Taylor Paul,The wrong man for the ECB, Politico, Ιούνιος 4, 2019 https://www.politico.eu/article/jens-weidmann-ecb-wrong-man/?fbclid=IwAR3dLCdZ8Gky3iIavxb-fCh72MqKnnPhKH1MthGKsvZXPX5-tNcSLSsL31Q
Turk Rima, Negative Interest Rates: How Big a Challenge for Large Danish and Swedish Banks? , IMF, Working Paper 16/198, Οκτώβριος 2016 https://www.imf.org/external/pubs/ft/wp/2016/wp16198.pdf