Γράφει ο Ηλίας Χαμπέσης
Τα τελευταία χρόνια, ολοένα και περισσότεροι ερευνητές στρέφουν την προσοχή τους στη συναισθηματική νοημοσύνη. Αυτό οφείλεται σε μία πλειάδα ερευνών όπως είναι οι θεωρίες των Mayer , Baron , Goleman και Cooper, οι οποίες καταδεικνύουν ότι για την επαγγελματική, κοινωνική αλλά και προσωπική καταξίωση ενός ατόμου, δε διαδραματίζει τόσο σπουδαίο ρόλο η ευφυΐα του, αλλά η ανεπτυγμένη ή μη, συναισθηματική νοημοσύνη που διαθέτει. Ως αποτέλεσμα, το νέο αυτό είδος νοημοσύνης κερδίζει συνεχώς έδαφος, καθώς αρκετοί ερευνητές εργάζονται συστηματικά για την δημιουργία μεθόδων μέτρησης και ανάπτυξής της. Μελετώντας κάποιος σχετικές έρευνες για τη συναισθηματική νοημοσύνη, θα διαπιστώσει ευθύς αμέσως πως δεν υπάρχει ένας κοινά αποδεκτός ορισμός, όπως συμβαίνει με τη γνωστική νοημοσύνη. Επίσης, θα κατανοήσει ότι κανείς δεν γεννιέται με υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, αλλά ο καθένας μπορεί να την αποκτήσει κατά την διάρκεια της παιδικής και της ενήλικης ζωής του. Σε αυτό το σημείο όμως, γεννώνται ερωτήματα όπως το πώς τελικά επηρεάζει η συναισθηματική νοημοσύνη την εξέλιξη ενός ατόμου; Δηλαδή, αν και σε ποιο βαθμό επηρεάζεται η νόηση του, η σχολική του επίδοση, η επαγγελματική του εξέλιξη; Έχει διαφορά με το IQ;
Με το πέρασμα του χρόνου, πολλοί ερευνητές έδωσαν διάφορους ορισμούς στον όρο συναισθηματική νοημοσύνη. Στην προσπάθεια εύρεσης κοινά αποδεκτού ορισμού, οι Mayer και Salovey, αφού πρώτα μελέτησαν παρόμοιες έρευνες που είχαν προηγηθεί, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι πρέπει να προστεθεί στην έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης και η ικανότητα του ατόμου να αντιλαμβάνεται, να εκφράζει με σωστό τρόπο και τέλος να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τα συναισθήματα του, ώστε να τα χρησιμοποιεί σε καθημερινή βάση, στον τρόπο που σκέπτεται και επικοινωνεί με το περιβάλλον γύρω του. Πέντε χρόνια αργότερα, ένας σπουδαίος συγγραφέας και ερευνητής, ο Goleman (1995), προσθέτει την δική του «πινελιά» στον όρο αυτό, σύμφωνα με το μοντέλο του οποίου, η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελείται από πέντε διαστάσεις, την αυτεπίγνωση, την αυτορρύθμιση, την παρακίνηση, την ενσυναίσθηση και τις κοινωνικές δεξιότητες. Στην σημερινή εποχή, ορίζεται ως η ικανότητά ενός ατόμου να αναγνωρίζει και να κατανοεί τα δικά του συναισθήματα, αλλά και τα συναισθήματα των άλλων, όπως επίσης και να χειρίζεται αποτελεσματικά τόσο τα συναισθήματά του όσο και τις διαπροσωπικές του σχέσεις. Ποια όμως η σχέση της με τον δείκτη νοημοσύνης (IQ);
Ο Δείκτης Νοημοσύνης ΔΝ (IQ) και η Συναισθηματική Νοημοσύνη ΣΝ (EQ) δεν είναι δύο αντικρουόμενες, αλλά δύο ξεχωριστές ικανότητες. Η δυνατότητα μέτρησης της Συναισθηματικής Νοημοσύνης δεν είναι εύκολη με ένα απλό τεστ όπως του IQ. Παρόλο που διεξάγεται έρευνα σε καθένα από τα συστατικά της στοιχεία, μερικά απ’ αυτά όπως η ενσυναίσθηση ή η αυτορρύθμιση, μπορούν να εκτιμηθούν καλύτερα με δειγματοληψία της ικανότητας ενός ατόμου πρακτικά – όπως για παράδειγμα με την ερμηνεία των συναισθημάτων ενός ατόμου μέσα από μια ταινία αποτυπωμένων εκφράσεων του προσώπου του. Ο Δείκτης Νοημοσύνης επικεντρώνεται σε ικανότητες όπως οπτική και χωρική επεξεργασία, η γνώση του κόσμου, η μνήμη και η ποσοτική συλλογιστική, ενώ το EQ επικεντρώνεται στον εντοπισμό συναισθημάτων, στην αξιολόγηση συναισθημάτων των άλλων, καθώς επίσης και στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων.
Παλαιότερα, το IQ θεωρούνταν ως ο καθοριστικός παράγοντας της επιτυχίας. Τα άτομα με υψηλά ποσοστά επαγρύπνησης υποτίθεται ότι προορίζονταν για μια ζωή ολοκλήρωσης και επιτυχίας και οι ερευνητές συζητούσαν κατά πόσο η νοημοσύνη ήταν προϊόν των γονιδίων ή του περιβάλλοντος. Ωστόσο, κάποιοι επιστήμονες άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι όχι μόνο η υψηλή νοημοσύνη δεν ήταν εγγύηση για την επιτυχία στη ζωή, αλλά ήταν μάλλον και πολύ στενή έννοια για να καλύψει πλήρως το φάσμα των ανθρώπινων ικανοτήτων και γνώσεων. Το IQ εξακολουθεί να αναγνωρίζεται ως ένα σημαντικό στοιχείο επιτυχίας, ιδιαίτερα όσον αφορά ακαδημαϊκά επιτεύγματα. Σήμερα, οι ειδικοί αναγνωρίζουν ότι δεν είναι ο μόνος καθοριστικός παράγοντας της επιτυχίας της ζωής. Αντ’ αυτού, αποτελεί μέρος μιας πολύπλοκης σειράς επιρροών που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και τη συναισθηματική νοημοσύνη. Η έννοια της συναισθηματικής νοημοσύνης είχε ισχυρό αντίκτυπο σε διάφορους τομείς, ακόμη και στον επιχειρηματικό κόσμο. Πολλές εταιρείες επιβάλλουν κατάρτιση συναισθηματικής νοημοσύνης και χρησιμοποιούν τα τεστ EQ στη διαδικασία πρόσληψης. Η έρευνα έχει διαπιστώσει ότι άτομα με ισχυρό ηγετικό δυναμικό τείνουν επίσης να είναι πιο συναισθηματικά ευφυή, υποδηλώνοντας ότι ένα υψηλό EQ είναι μια σημαντική ποιότητα για τους ηγέτες των επιχειρήσεων και τους διαχειριστές.
Συνοψίζοντας λοιπόν, γίνεται λόγος για μια ισότιμη «μάχη» μεταξύ EQ και IQ στην οποία δεν υπάρχει νικητής, διότι η μία έννοια συμπληρώνει την άλλη. Δεν πρέπει όμως να απορρίπτουμε την συναισθηματική νοημοσύνη, αφού διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων και στη ζωή μας γενικότερα. Μέσα από τις έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί, κατανοούμε ότι η συναισθηματική νοημοσύνη αποτελεί βασικό παράγοντα στη ζωή, αφού αυξάνει την αυτοπεποίθηση, την οργανωσιακή επίγνωση, το συναισθηματικό αυτοέλεγχο και την ευσυνειδησία. Επιπρόσθετα, βελτιώνει την επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων, την ομαδική εργασία και τη συνεργασία. Τέλος, η συναισθηματική νοημοσύνη φαίνεται να αποτελεί βασική προϋπόθεση για επιχειρηματική ανάπτυξη, αφού είναι συνδεδεμένη με την επιχειρηματικότητα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
The Bar-On Model of emotional-social intelligence, Reuven Bar-On, University of Texas (2005)
The Four Cornerstore Model of Emotional Intelligence, Robert Cooper (1997)
Salovey and Mayer’s Emotional Intelligence Theory (1990).
Goleman, D. (1995). Emotional intelligence. Why it can matter more than IQ. New York: Bantam
Τριανταφυλλιώ Ταρσανή, Η Συναισθηματική νοημοσύνη (EQ) και η σημασία της, Μάρτιος 5, 2018 Διαθέσιμο σε : https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxologias/prosopikotita/synaisthimatiki-noimosyni/4717-i-synaisthimatiki-noimosyni-eq-kai-i-simasia-tis.html
Καραδήμας Θ. – Καραδήμα Π. ,Η Συναισθηματική νοημοσύνη ως ανθύπαρκτη έννοια και η χρησιμότητά της για το σύγχρονο άνθρωπο και τις επιχειρήσεις, e-Περιοδικό επιστήμης και Τεχνολογίας Διαθέσιμο σε : http://docplayer.gr/712719-E-periodiko-epistimis-tehnologias-e-journal-of-science-technology-e-jst.html
Kendra Cherry, Is IQ or EQ more important? ,December 6, 2019 https://www.verywellmind.com/iq-or-eq-which-one-is-more-important-2795287 Helena Saadeh, The Importance of Emotional Intelligence (EQ) Over Cognitive Intelligence (IQ) in Life and Business, May 30, 2018 https://helenasaadeh.com/2018/05/30/iq-vs-eq/