Γράφει ο Μιλτιάδης Παντελιάς
Στις 17 Σεπτεμβρίου οι ΗΠΑ λαμβάνουν μια ιστορική απόφαση που σχετίζεται με την περιοχή της Μέσης Ανατολής και δη την Κύπρο. Η απόφαση αυτή αφορά την πλήρη άρση του εμπάργκο όπλων, το οποίο είχε επιβληθεί το 1987 και σημαίνει την δυνατότητα της Κύπρου να προμηθεύεται εξοπλισμό από τις ΗΠΑ. Ως ημερομηνία άρσης του εμπάργκο έχει οριστεί η 1η Οκτωβρίου 2022. Η ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την απόφαση αυτή ήταν η εξής: «Ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν αποφάσισε και πιστοποίησε στο Κογκρέσο, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εκπληρώσει τις απαραίτητες προϋποθέσεις βάσει της σχετικής νομοθεσίας προκειμένου να επιτραπεί η έγκριση εξαγωγών, επανεξαγωγών και μεταφορών αμυντικού υλικού στην Κυπριακή Δημοκρατία για το οικονομικό έτος 2023». Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε, ότι τον Σεπτέμβριο του 2020 οι ΗΠΑ είχαν προχωρήσει προηγουμένως, όπως είναι φυσικό, σε μερική άρση του εμπάργκο, όταν υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ ήταν ο Μάικ Πομπέο. Μάλιστα, η άρση αυτή αφορούσε την πώληση αμερικανικών μη φονικών όπλων στην Κύπρο, προβλέποντας ότι η μερική άρση του εμπάργκο θα πρέπει να ανανεώνεται με σχετική εντολή σε ετήσια βάση.
Η άρση αυτή του εμπάργκο όπλων αποτελεί μία από τις πτυχές του East Med Act, του νόμου που θέσπισαν και υιοθέτησαν οι ΗΠΑ το 2019 και εστιάζει στη συνεργασία τους με την Κύπρο, την Ελλάδα και το Ισραήλ. Όπως αναφέρει και η Κατερίνα Σώκου σε άρθρο της στην εφημερίδα Καθημερινή, «πρόκειται για ένα θεσμικό πλαίσιο για σημαντικές εξελίξεις στην περιοχή, δηλαδή τη συνεργασία για την ενέργεια και την ασφάλεια μεταξύ των τριών χωρών». Αποτελεί, λοιπόν, μια 3+1 συνεργασία, καθώς αφορά την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Κύπρο οι οποίες συνεργάζονται με τις ΗΠΑ.
Σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Επιτροπής Εξωτερικών Σχέσεων της Γερουσίας των Ηνωμένων Πολιτειών, οι στόχοι που θα πρέπει να επιτευχθούν με βάση τη νομοθεσία αυτή είναι πέντε. Ο πρώτος από αυτούς αναφέρθηκε στην αρχή αυτού του άρθρου και αφορά την άρση του εμπάργκο όπλων στην Κύπρο.
Ο δεύτερος στόχος αφορά την εξουσιοδότηση ίδρυσης Ενεργειακού Κέντρου Ηνωμένων Πολιτειών-Ανατολικής Μεσογείου για τη διευκόλυνση της ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ των ΗΠΑ, του Ισραήλ, της Ελλάδας και της Κύπρου. Με αυτό τον στόχο καταδεικνύεται η προσπάθεια των ΗΠΑ να αποτελέσουν έναν ισχυρό ενεργειακό παίχτη που θέλει να έχει λόγο στην Ανατολική Μεσόγεια και να ελέγχει με αυτό τον τρόπο την περιοχή αποτρέποντας άλλες δυνάμεις, όπως η Ρωσία, να παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτή.
Ο τρίτος στόχος αναφέρεται στην βοήθεια Ξένης Στρατιωτικής Χρηματοδότησης (FMF) για την Ελλάδα. Το FMF επιτρέπει στις επιλέξιμες χώρες εταίρους να αγοράζουν αμυντικά είδη, υπηρεσίες και εκπαίδευση των ΗΠΑ. Με το στόχο αυτό, η Ελλάδα ενισχύεται εξοπλιστικά, κάνοντας έτσι προσπάθειες να ενισχυθεί στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας, στον οποίο υστερεί.
Ο τέταρτος στόχος αφορά την ένταξη της Ελλάδας στο Πρόγραμμα Διεθνούς Στρατιωτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (IMET). Το πρόγραμμα αυτό αποσκοπεί στην εκπαίδευση μελλοντικών ηγετών, την καλύτερη κατανόηση των ΗΠΑ, καθώς και τη συνεργασία του στρατού των ΗΠΑ με τους στρατούς άλλων χωρών για την ενίσχυση τους. Σύμφωνα με τον τελευταίο στόχο, θα πρέπει η Κυβέρνηση να υποβάλει στο Κογκρέσο στρατηγική για ενισχυμένη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και της ενέργειας με χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και εκθέσεις για τυχόν κακοήθεις δραστηριότητες της Ρωσίας και άλλων χωρών της περιοχής. Από αυτόν και μόνο το στόχο μπορεί να γίνει κατανοητή η προσπάθεια των ΗΠΑ να αποτρέψουν την όποια προσπάθεια της Ρωσία να ελέγξει την περιοχή αυτή και να αποκτήσει μια δυναμική παρουσία στην Μεσόγειο, πράγμα που αποτελεί στόχο της ίδιας της Ρωσίας.
Όσον αφορά τον τρίτο και τον τέταρτο στόχο, ο πρόεδρος του Αμερικανοελληνικού Ινστιτούτου (AHI) Νίκος Λαρυγγάκης, τον περασμένο Ιούλιο με γραπτή κατάθεση στη Βουλή των Αντιπροσώπων σχετικά με το νέο νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό των ΗΠΑ, αναφέρθηκε τόσο στο IMET, όσο και στην ανάγκη ένταξης της Ελλάδας στο FMF.
Ο EAST MED ACT αποτελεί μια ξεκάθαρη προσπάθεια των ΗΠΑ να ενισχύσουν τις σχέσεις τους με τους συμμάχους τους, τόσο στον τομέα της ενέργειας, όσο και στον στρατιωτικό τομέα. Με αυτό τον τρόπο, οι ΗΠΑ θέλουν να αποτρέψουν την προσπάθεια κυρίως της Ρωσίας να καταστήσει τις χώρες αυτές εξαρτημένες από αυτή κυρίως στον τομέα της ενέργειας. Όσον αφορά το στρατιωτικό τομέα, οι ΗΠΑ θέλουν οι σύμμαχοί της να ενισχύονται είτε με την παροχή οπλισμού είτε με κοινές στρατιωτικές ασκήσεις προκειμένου να αποτρέψει κάθε εχθρική δύναμη να επιτεθεί σε κάποια απόν αυτές.
Με άλλα λόγια ο East Med Act θέτει ξεκάθαρα τους στόχους των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο και τονίζει την προσπάθειά τους να ισχυροποιηθούν, να επεκταθούν και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των συμμάχων τους. Μένει να δούμε αν θα εφαρμοστούν και οι άλλοι τρεις στόχοι προκειμένου οι ΗΠΑ να ισχυροποιήσουν περισσότερο τη θέση τους στην περιοχή αυτή.
Αναφορές
Congress Passes Menendez-Rubio Bill Reshaping U.S. Policy in Eastern Mediterranean. (2019). COMITEE, FOREING RELATIONS. Διαθέσιμο σε: https://www.foreign.senate.gov/press/dem/release/congress-passes-menendez-rubio-bill-reshaping-us-policy-in-eastern-mediterranean_-
Αργύρη, Λ. (2022). Εισήγηση Αμερικανοελληνικού Ινστιτούτου στο Κογκρέσο για αύξηση της αμυντικής βοήθειας προς την Ελλάδα. ertnews. Διαθέσιμο σε: https://www.ertnews.gr/eidiseis/diethni/eisigisi-amerikanoellinikoy-institoytoy-sto-kogkreso-gia-ayxisi-tis-amyntikis-voitheias-pros-tin-ellada/
Γιατί οι ΗΠΑ προχώρησαν σε μερική άρση εμπάργκο όπλων στην Κύπρο. (2020). Έθνος. Διαθέσιμο σε: https://www.ethnos.gr/Politics/article/122032/giatioihpaproxorhsansemerikharshempargkooplonsthnkypro
ΗΠΑ: Πλήρης άρση του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο – Αντιδρά η Άγκυρα. (2022). Euronews. Διαθέσιμο σε: https://gr.euronews.com/2022/09/17/ia-pliris-arsi-empargko-pwlisis-oplwn-kupro
ΣΩΚΟΥ, Κ. (2019). East Med Act: Νομοθεσία και εφαρμογή της. Καθημερινή. Διαθέσιμο σε: https://www.kathimerini.gr/opinion/1057762/east-med-act-nomothesia-kai-efarmogi-tis/
Πηγή εικόνας: ΗΠΑ: Ιστορική απόφαση πλήρους άρσης του εμπάργκο πώλησης όπλων στην Κύπρο. (2022). In.gr. Διαθέσιμο σε: https://www.in.gr/2022/09/17/politics/ipa-istoriki-apofasi-plirous-arsis-tou-empargko-polisis-oplon-stin-kypro/