Γράφει ο Σωτήρης Αναστασόπουλος
Η 28η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28) συγκλήθηκε σε ένα παγκόσμιο σκηνικό που χαρακτηρίζεται από μια κλιμακούμενη κλιματική κρίση, υπογραμμίζοντας την κρίσιμη ανάγκη για αποφασιστική δράση και ενιαίες στρατηγικές για την καταπολέμηση των προκλήσεων που θέτει η περιβαλλοντική υποβάθμιση. Σε αυτό το πλαίσιο, η μητρόπολη του Ντουμπάι φιλοξένησε μια συγκέντρωση εθνών, υποστηρικτών του περιβάλλοντος, υπεύθυνων χάραξης πολιτικής, επιστημόνων και ενδιαφερομένων από διάφορους τομείς, που συγκλίνουν σε μια συλλογική προσπάθεια να χαράξουν μια πορεία προς ένα πιο βιώσιμο μέλλον. Μέσα στο περίπλοκο μωσαϊκό των συζητήσεων και των διαπραγματεύσεων που εκτυλίχθηκαν κατά τη διάρκεια της διάσκεψης, αναδύθηκε μια εμφανής απουσία από το τελικό κείμενο: απουσίαζε μια ηχηρή έκκληση για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Αυτή η αξιοσημείωτη παράλειψη από την τελική συμφωνία προκάλεσε ανησυχία και πυροδότησε έντονες συζητήσεις μεταξύ των συμμετεχόντων και των παρατηρητών.
Η απουσία οριστικής δέσμευσης για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων από τη συμφωνία της COP28 έφερε στο προσκήνιο το περίπλοκο παιχνίδι των διαφορετικών εθνικών προτεραιοτήτων, των οικονομικών εξαρτήσεων και των γεωπολιτικών πραγματικοτήτων. Υπογράμμισε τις προκλήσεις που συνεπάγεται ο συμβιβασμός των φιλόδοξων παγκόσμιων στόχων για το κλίμα με τα πρακτικά ζητήματα που αντιμετωπίζουν τα έθνη που προσπαθούν να εξισορροπήσουν την περιβαλλοντική διαχείριση με την οικονομική ανάπτυξη, την ενεργειακή ασφάλεια και τη βιωσιμότητα των μέσων διαβίωσης.
Στον πυρήνα της, η απουσία μιας αποφασιστικής έκκλησης για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων στη συμφωνία της COP28 χρησιμεύει ως ισχυρή υπενθύμιση των τρομερών εμποδίων για την αποκρυστάλλωση ενιαίων αποφασιστικών δράσεων στο πεδίο της παγκόσμιας διακυβέρνησης του κλίματος. Επισημαίνει τις συνεχείς προκλήσεις στην προώθηση της συναίνεσης μεταξύ των εθνών, τη γεφύρωση των ιδεολογικών διαχωρισμών και τη συμφιλίωση των προσδοκιών για τη διατήρηση του περιβάλλοντος με τις πρακτικές πτυχές των εθνικών αναπτυξιακών τροχιών. Η παράλειψη αυτή υπογραμμίζει τον συνεχιζόμενο αγώνα για την πλοήγηση στον περίπλοκο λαβύρινθο των παγκόσμιων διαπραγματεύσεων για το κλίμα, όπου η επιδίωξη της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας διασταυρώνεται με την πολυπλοκότητα των γεωπολιτικών δυναμικών, των οικονομικών επιταγών και της κοινωνικής ισότητας, αποτελώντας μια τρομερή δοκιμασία για τη συλλογική βούληση και δέσμευση της παγκόσμιας κοινότητας να διαφυλάξει τον πλανήτη μας για τις μελλοντικές γενιές.
Όσον αφορά τους πρωταρχικούς στόχους της φετινής COP, ορισμένα μέρη αντιλαμβάνονται ένα σημαντικό επίτευγμα μετά από τρεις δεκαετίες προσπαθειών, καθώς τα συμμετέχοντα έθνη συμφώνησαν σε μια πρωτοφανή αναφορά στην απαλλαγή των ενεργειακών συστημάτων από όλα τα ορυκτά καύσιμα, με δίκαιο, εύρυθμο και ισότιμο τρόπο σε αυτή την κρίσιμη δεκαετία, ώστε να μπορέσει ο κόσμος να επιτύχει καθαρές μηδενικές εκπομπές μέχρι το 2050, όπως επιτάσσει η επιστήμη. Ωστόσο, πολυάριθμοι εμπειρογνώμονες, ΜΚΟ και ενδιαφερόμενοι φορείς στον τομέα εκφράζουν ένα αίσθημα απογοήτευσης, υποστηρίζοντας ότι η συμφωνία δεν στέλνει ένα αποφασιστικό μήνυμα για την αλλαγή της τρέχουσας πορείας, κυρίως λόγω της απουσίας σαφούς δέσμευσης για σταδιακή και πλήρη κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Επιπλέον, υπάρχουν σημαντικές ανησυχίες σχετικά με διάφορα “κενά” που αφήνει η συμφωνία, ιδίως όσον αφορά πρωτοβουλίες όπως η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS) και η χρήση “μεταβατικών” καυσίμων. Το πρώτο συνεπάγεται εκτεταμένα έργα δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα που εξαρτώνται από ακριβή τεχνολογία, παρέχοντας δυνητικά μοχλό πίεσης στον τομέα των ορυκτών καυσίμων για τη διαιώνιση των δραστηριοτήτων τους. Ταυτόχρονα, η αναφορά σε “μεταβατικά” καύσιμα συνεπάγεται εγγενώς τη χρήση ορυκτών αερίων, τα οποία αποτελούνται κυρίως από μεθάνιο, ένα αέριο που ευθύνεται για το 30% της ιστορικής υπερθέρμανσης του πλανήτη, προκαλώντας έτσι ανησυχίες στους ενδιαφερόμενους φορείς.
Η παγκόσμια κοινότητα υποδέχθηκε με συγκρατημένη αισιοδοξία μια καίρια εξέλιξη γνωστή ως Παγκόσμιος Απολογισμός (Global Stocktake), μια απόφαση-ορόσημο που προέκυψε από την COP28 στην οποία συμμετείχαν σχεδόν 200 έθνη. Η σημαντική αυτή εξέλιξη σημειώθηκε την τελευταία ώρα των διαπραγματεύσεων, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα. Ο πρώτος σχετικός ετήσιος διάλογος θα διεξαχθεί τον Ιούνιο του 2024.
Ωστόσο, το τελικό έγγραφο που παρουσιάστηκε στις 13 Δεκεμβρίου απέφυγε να υποστηρίξει ρητά τη “σταδιακή κατάργηση” του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου – μια έκκληση που επιθυμούσαν διακαώς πολλά συμμετέχοντα έθνη. Αντίθετα, διατύπωσε τη δέσμευση να τριπλασιάσει τις νέες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τάχθηκε υπέρ της “απομάκρυνσης” από τα ορυκτά καύσιμα στα συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας. Η σημαντική αυτή απόφαση σηματοδότησε την πρώτη περίπτωση στην ιστορία της COP όπου το τελικό ψήφισμα στόχευε ειδικά τα ορυκτά καύσιμα, αναγνωρίζοντας τον κυρίαρχο ρόλο τους στην τροφοδότηση της κλιματικής κρίσης.
Με αφορμή την έγκριση του τελικού εγγράφου, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες τόνισε τη σημασία της αναγνώρισης του πρωταρχικού παράγοντα πρόκλησης της κλιματικής αλλαγής, σημειώνοντας ότι η συμπερίληψη του θέματος αυτού παρεμποδίστηκε επί μακρόν σε προηγούμενες συζητήσεις. Τονίζοντας τον επιτακτικό χαρακτήρα της κατάστασης, ο Γκουτέρες υπογράμμισε ότι η εποχή της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα πρέπει να φτάσει στο τέλος της, υποστηρίζοντας ότι η μετάβαση αυτή πρέπει να γίνει με τρόπο που να χαρακτηρίζεται από δικαιοσύνη και ισότητα. Απευθυνόμενος σε όσους αντιτάχθηκαν στην άμεση αναφορά στη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων στο κείμενο της COP28, ο Γενικός Γραμματέας έδωσε ένα αυστηρό μήνυμα, επιβεβαιώνοντας το αναπόφευκτο της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων, ανεξάρτητα από τη στάση τους. Πρόσθεσε, με μια νότα επείγοντος: «Ας ελπίσουμε ότι δεν θα είναι πολύ αργά», τονίζοντας την κρισιμότητα της έγκαιρης δράσης για την αντιμετώπιση αυτής της πιεστικής παγκόσμιας πρόκλησης και την αποτροπή περαιτέρω επιζήμιων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Ο πρόεδρος της COP28 Σουλτάν αλ Τζαμπέρ χαιρέτισε τη συμφωνία ως “ιστορικό” ορόσημο, ωστόσο υπογράμμισε ότι ο πραγματικός θρίαμβός της θα έγκειται στην εκτέλεσή της και στον αντίκτυπό της στον πραγματικό κόσμο. Απευθυνόμενος σε μια κατάμεστη ολομέλεια της συνόδου κορυφής, ο αλ Τζαμπέρ τόνισε τη σημασία των πράξεων έναντι των απλών λόγων, δηλώνοντας: «Είμαστε αυτό που κάνουμε, όχι αυτό που λέμε». Τόνισε την ανάγκη λήψης αποφασιστικών μέτρων για τη μετατροπή της συμφωνίας σε απτές, ουσιαστικές δράσεις επί τόπου. Πολλές χώρες εξήραν τη συμφωνία, θεωρώντας την ως ένα επίτευγμα που είχε διαφύγει από τις εκτεταμένες συζητήσεις για το κλίμα των προηγούμενων δεκαετιών. Ο Έσπεν Μπάρθ Άιντε, υπουργός Εξωτερικών της Νορβηγίας, εξέφρασε την ικανοποίησή του για τη συμφωνία, τονίζοντας τον πρωτοφανή χαρακτήρα της. Ο ίδιος σημείωσε: «Είναι η πρώτη φορά που ο κόσμος συσπειρώνεται γύρω από μια τόσο ξεκάθαρη γλώσσα σχετικά με την επιτακτική ανάγκη για μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα». Το συναίσθημα αυτό απηχούσε την ευρεία αναγνώριση της σημασίας της συμφωνίας για τη συνένωση των παγκόσμιων προσπαθειών προς μια κρίσιμη στροφή από την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα.
Η συμφωνία περιγράφει μια οδηγία για τη «μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα με δίκαιο, εύρυθμο και ισότιμο τρόπο» με στόχο την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050, ευθυγραμμιζόμενη με τις επιστημονικές συστάσεις. Η γλώσσα αυτή απηχεί τις πρωτοβουλίες που έχουν ήδη δρομολογηθεί σε ορισμένες περιοχές, όπου οι κυβερνήσεις έχουν εφαρμόσει πολιτικές που αποσκοπούν στην οικολογική κατεύθυνση των οικονομιών. Ειδικότερα, η Ευρώπη και οι ΗΠΑ έχουν αποσύρει τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα, ενώ έχει σημειωθεί αύξηση της παγκόσμιας εγκατάστασης δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, η οποία συμπληρώνεται από πολυάριθμα έθνη που ενθαρρύνουν την υιοθέτηση ηλεκτρικών οχημάτων. Η συμφωνία ωθεί τις κυβερνήσεις να επιταχύνουν αυτές τις προσπάθειες με τον τριπλασιασμό της παγκόσμιας δυναμικότητας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030, την επιτάχυνση της μείωσης της χρήσης άνθρακα και την επιτάχυνση τεχνολογιών όπως η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα για την αντιμετώπιση βιομηχανιών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην απαλλαγή από τον άνθρακα.
Αρκετοί τη χαρακτηρίζουν ως μια συμφωνία που προσφέρει ποικίλους δρόμους για τα έθνη, προσαρμόζοντας τις προσεγγίσεις στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε χώρας στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την τεχνολογία δέσμευσης άνθρακα, η οποία επικρίνεται για το κόστος και τη μη επαληθευμένη επεκτασιμότητά της, και η οποία μπορεί να χρησιμεύσει ως δικαιολογία για τη συνεχιζόμενη εξόρυξη ορυκτών καυσίμων. Ο πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Αλ Γκορ αναγνώρισε θετικά τη συμφωνία, αλλά σημείωσε τη συνεχιζόμενη επιρροή των πετρελαιοπαραγωγών κρατών στη διαμόρφωση κενών στην τελική συμφωνία, αναφέροντας ότι πρόκειται για μερικά μόνο μέτρα. Μετά την επίτευξη συμφωνίας, οι επιμέρους χώρες αναλαμβάνουν την ευθύνη της υλοποίησης των δεσμεύσεών τους μέσω εθνικών πολιτικών και επενδύσεων. Η Κίνα, ο μεγαλύτερος παράγοντας εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στον κόσμο, τόνισε ότι οι ανεπτυγμένες χώρες φέρουν ιστορικές ευθύνες και πρέπει να δώσουν το παράδειγμα.
Παρά τα βήματα προόδου στις πρωτοβουλίες για καθαρή ενέργεια και την αυξανόμενη δημόσια υποστήριξη για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα ηλεκτρικά οχήματα παγκοσμίως, το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας εξακολουθούν να κυριαρχούν στο 80% της παγκόσμιας κατανάλωσης ενέργειας. Οι προβλέψεις σχετικά με την κορύφωση της παγκόσμιας ζήτησης για αυτές τις παραδοσιακές πηγές ενέργειας ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, υποδεικνύοντας την πολυπλοκότητα και την αβεβαιότητα της μετάβασης από τα ορυκτά καύσιμα παρά τις ραγδαίες εξελίξεις στην πράσινη ενέργεια.
Οι επενδυτές παρακολουθούσαν στενά μια αγορά αντιστάθμισης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα που υποστηριζόταν από τον ΟΗΕ, αλλά προσέκρουσε σε εμπόδιο, καθώς η ΕΕ και οι χώρες της Λατινικής Αμερικής πίεζαν για αυστηρότερους κανόνες. Το αδιέξοδο αυτό οδήγησε σε κατάρρευση των συνομιλιών, καθυστερώντας την έναρξη του προγράμματος. Προοριζόμενο για τις κυβερνήσεις να εκπληρώσουν τους περιβαλλοντικούς στόχους, αυτό το πισωγύρισμα υπογραμμίζει τον αγώνα για την ευθυγράμμιση των διαφορετικών παγκόσμιων απόψεων και προτύπων στον συμψηφισμό εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Τα πετρελαϊκά κράτη αντιτάχθηκαν σθεναρά στην έκκληση 130 εθνών στην COP28 να ξεκινήσουν τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. Η αντίστασή τους απορρέει από την ενεργή επιδίωξή τους να αυξήσουν σημαντικά την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων – που ήδη λειτουργεί με διπλάσια ταχύτητα από τη βιώσιμη ικανότητα του πλανήτη. Αυτή η ανισότητα βρίσκεται στον πυρήνα της κλιματικής κρίσης, η οποία απαιτεί επείγουσα και απότομη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για την αποτροπή επικείμενων περιβαλλοντικών καταστροφών. Ωστόσο, η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων επιμένει να επενδύει μαζικά – συνολικά εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια – στην εξόρυξη μεγαλύτερων ποσοτήτων πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα. Το στοίχημά τους βασίζεται στην υπόθεση ότι οι παγκόσμιες προσπάθειες δεν θα περιορίσουν τις εκπομπές, διασφαλίζοντας έτσι τα τεράστια κέρδη τους, που μετριούνται σε τρισεκατομμύρια.
Οι ειδικοί σε θέματα κλίματος έχουν εκφράσει βαθιά απογοήτευση για την αποτυχία της COP28 να υποστηρίξει τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων, θεωρώντας την “καταστροφική” και επικίνδυνη υπό το πρίσμα της επιτακτικής ανάγκης για δράση κατά της κλιματικής κρίσης. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η απουσία μιας σαφούς και αποφασιστικής δήλωσης θεωρείται «τραγωδία για τον πλανήτη και το μέλλον μας». Επιπλέον, ένας εμπειρογνώμονας το χαρακτήρισε ως ιδανικό σενάριο για τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων, τονίζοντας τα συμφέροντά της από το αποτέλεσμα. Παρά την ιστορική σημασία της αναφοράς στα ορυκτά καύσιμα ως βασική αιτία της κλιματικής κρίσης για πρώτη φορά μετά από τρεις δεκαετίες διαπραγματεύσεων για το κλίμα, η συμφωνία που προέκυψε δεν ήταν ικανοποιητική. Ενώ η συμφωνία ζητά για “μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα”, ο ισχυρότερος όρος “σταδιακή κατάργηση”, που υποστηρίχθηκε από τη σημαντική πλειοψηφία των διαπραγματευόμενων χωρών, μπλοκαρίστηκε, ιδίως από πετρελαϊκά κράτη όπως η Σαουδική Αραβία. Αν και χαιρετίστηκε ως ιστορικό βήμα, οι επιστήμονες εξέφρασαν τη λύπη τους για τα πολυάριθμα κενά της συμφωνίας, υποστηρίζοντας ότι τα μέτρα της δεν ευθυγραμμίζονται με τη σοβαρότητα της έκτακτης ανάγκης για το κλίμα.
Ο αντίκτυπος της COP28 εξαρτάται από τον συμβουλευτικό της χαρακτήρα και όχι από τη δεσμευτική της ισχύ. Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αντιληπτή στις πολιτικές συζητήσεις – είτε πιέζει για την πλήρη κατάργηση των ορυκτών καυσίμων είτε μόνο σε ορισμένους τομείς – διαμορφώνει την επιρροή της στις παγκόσμιες πολιτικές. Οι επικρίσεις υποδηλώνουν ότι το τελευταίο βοηθάει ακούσια τους παραγωγούς πετρελαίου και τους αντιπάλους των πολιτικών καθαρού μηδενικού ισοζυγίου. Αυτή η κριτική μπορεί να δικαιολογήσει ενέργειες όπως η έκδοση νέων αδειών πετρελαίου, δημιουργώντας ένα πεδίο μάχης ερμηνειών. Είναι ζωτικής σημασίας για τους υποστηρικτές του κλίματος να παραμείνουν σταθεροί: η COP28 υποστηρίζει τη σταδιακή απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα. Η διάδοση της αντίθετης άποψης θα μπορούσε ειρωνικά να ενισχύσει αυτό το ανεπιθύμητο αποτέλεσμα.
Η ασάφεια του όρου που χρησιμοποιήθηκε επέτρεψε την επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των 130 χωρών που τάσσονται υπέρ της σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων και των πετρελαιοπαραγωγών και αεριοπαραγωγών κρατών που αντιτάχθηκαν σε αυτήν. Όσοι τάχθηκαν υπέρ της σταδιακής κατάργησης ήταν κατηγορηματικοί ότι τα ενεργειακά συστήματα περιλαμβάνουν την ενέργεια των μεταφορών – αλλιώς, δεν θα είχαν υποστηρίξει τη συμφωνία. Αντίθετα, τα αντιμαχόμενα κράτη επιδιώκουν να υποδηλώσουν το αντίθετο. Η επιδιωκόμενη σημασία δηλώθηκε ρητά στον επίσημο ιστότοπο της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή κατά την ανακοίνωση της συμφωνίας, σηματοδοτώντας την “αρχή του τέλους” της εποχής των ορυκτών καυσίμων. Αυτή η σαφήνεια είναι ο λόγος για τον οποίο ο Σαουδάραβας υπουργός στάθηκε μόνος του, αποφεύγοντας να χειροκροτήσει κατά την ολοκλήρωση της συμφωνίας.
Δεν μπορεί να παραλειφθεί εξίσου το γεγονός ότι ο πρόεδρος της COP28 Δρ Σουλτάν Αλ Τζαμπέρ σημείωσε ένα σημαντικό επίτευγμα επιβλέποντας τη λειτουργία ενός ταμείου που έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τα αναπτυσσόμενα έθνη που είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στις δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, οι οποίες συχνά αναφέρονται στις διαπραγματεύσεις ως “απώλειες και ζημίες”. Ο Δρ Αλ Τζαμπέρ εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τη συλλογική προσπάθεια που κατέληξε σε αυτή τη σημαντική συμφωνία, αναγνωρίζοντας την ταχεία συνεργασία των εθνών παγκοσμίως. Η έναρξη λειτουργίας αυτού του ταμείου, μόλις έναν χρόνο μετά την αρχική συμφωνία του κατά τη διάρκεια της COP27 στο Σαρμ Ελ Σέιχ, αποτελεί ένα πρωτοφανές κατόρθωμα που επιτεύχθηκε στο Ντουμπάι. Το ταμείο αυτό, το οποίο σχεδιάστηκε κατά τη διάρκεια της COP27, τίθεται σήμερα σε εφαρμογή μετά από συμφωνίες που καταρτίστηκαν σε πέντε συνεδριάσεις της μεταβατικής επιτροπής. Η απόφαση να τεθεί σε λειτουργία το ταμείο προέκυψε μετά από μια πρόσθετη συνάντηση – που προστέθηκε από την Προεδρία της COP28 για να αντιμετωπιστεί το αδιέξοδο που προέκυψε κατά την τέταρτη συνάντηση – και κατέληξε σε ψήφισμα. Ενδεικτικά, στο ταμείο για τις απώλειες και τις ζημιές, έως την τελευταία ημέρα της διάσκεψης, οι δεσμεύσεις 19 χωρών ανήλθαν σε 792 εκατ. δολάρια ΗΠΑ.
Οι συστάσεις που προέκυψαν από τις εν λόγω συνεδριάσεις υπογραμμίζουν τον κρίσιμο ρόλο του ταμείου στην παροχή βασικής επιχορηγούμενης βοήθειας στα έθνη που πλήττονται δυσανάλογα από τις ζημίες που προκαλούνται από το κλίμα. Πριν από την COP28, η ηγεσία διεξήγαγε μια εκτεταμένη διαδικασία δέσμευσης με τις εθνικές κυβερνήσεις για να τις εξοικειώσει με αυτές τις συστάσεις, προετοιμάζοντας το έδαφος για αυτή την καίρια απόφαση. Η έννοια της απώλειας και της ζημίας παραμένει ζωτικής σημασίας παρά τις προσπάθειες για την επίτευξη των στόχων μετριασμού της κλιματικής αλλαγής. Αυτό οφείλεται στις παγιωμένες επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας που εξακολουθούν να επηρεάζουν τις ευάλωτες κοινότητες, οδηγώντας σε ακραία καιρικά φαινόμενα, μειωμένη γεωργική παραγωγή και άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Ο απόηχος της COP28 αντικατοπτρίζει μια κρίσιμη καμπή στη συνεχιζόμενη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής. Ενώ η διάσκεψη ανέδειξε μνημειώδη επιτεύγματα, όπως η λειτουργία ενός ταμείου για την παροχή βοήθειας σε ευάλωτα έθνη, ανέδειξε επίσης κρίσιμα πισωγυρίσματα με τη μορφή ανεπίλυτων διαφορών σχετικά με τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και διφορούμενων συμφωνιών. Η αποτυχία να εξασφαλιστεί μια σαφής εντολή για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων αποτελεί σημαντική ανησυχία, με την ασάφεια της γλώσσας να παίζει ενδεχομένως στα χέρια εκείνων που αντιτίθενται σε μια ουσιαστική δράση για το κλίμα. Αυτό υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη για παγκόσμια ενότητα και σαφήνεια στην προσπάθεια για μετάβαση σε πηγές ενέργειας που δεν βασίζονται σε ορυκτά καύσιμα. Εν μέσω αυτών των προκλήσεων, η έναρξη λειτουργίας του ταμείου ζημιών και απωλειών σηματοδοτεί ένα ζωτικής σημασίας βήμα προς την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις ευάλωτες κοινότητες. Ωστόσο, χρησιμεύει επίσης ως μια έντονη υπενθύμιση των επίμονων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής που επηρεάζουν ήδη περιοχές σε όλο τον κόσμο.
Τα αποτελέσματα της COP28 υπογραμμίζουν μια κρίσιμη επιταγή: ο κόσμος πρέπει να ενωθεί για να υποστηρίξει απερίφραστα τη φιλόδοξη δράση για το κλίμα, μετατρέποντας τα λόγια σε ουσιαστικές πολιτικές και δράσεις. Η επείγουσα ανάγκη μετριασμού της κλιματικής αλλαγής δεν μπορεί να υποτιμηθεί, όπως αναδεικνύεται από τις συνεχιζόμενες και εντεινόμενες επιπτώσεις στις κοινωνίες και τα οικοσυστήματα παγκοσμίως. Τελικά, η επιτυχία ή η αποτυχία στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής εξαρτάται από τη συλλογική βούληση και την αποφασιστική δράση των εθνών παγκοσμίως. Οι αποφάσεις που ελήφθησαν στην COP28 θέτουν τις βάσεις για τις μελλοντικές προσπάθειες, αποτελώντας μια πρόσκληση για δράση για ανανεωμένη δέσμευση, σαφέστερες εντολές και ακλόνητη αποφασιστικότητα στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής.
Βιβλιογραφία
Newsroom. (2023b, December 14). COP28: Είναι η συμφωνία για τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων «ιστορική»; Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Διαθέσιμο σε: https://www.kathimerini.gr/world/562781917/cop28-einai-i-symfonia-gia-ti-stadiaki-katargisi-ton-orykton-kaysimon-istoriki/
Rannard, B. G. (2023, December 13). COP28: Landmark summit takes direct aim at fossil fuels. BBC News. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/science-environment-67679734
COP28 UAE – United Nations Climate Change Conference. (n.d.). Διαθέσιμο σε: https://www.cop28.com/
Παπαδόπουλος, Π. (2023, December 23). COP28 : Το μετέωρο βήμα αποδέσμευσης από τα ορυκτά καύσιμα- Η προσωρινή υποχώρηση των τιμών. ertnews.gr. Διαθέσιμο σε: https://www.ertnews.gr/dimosio-vima/arthrografia/cop28-to-meteoro-vima-apodesmeysis-apo-ta-orykta-kaysima-i-prosorini-ypoxorisi-ton-timon/
Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο με τον Πολυδεύκη Παπαδόπουλο | 17.12.2023. (n.d.-b). ΕΡΤecho. Διαθέσιμο σε: https://www.ertecho.gr/radio/proto/show/to-proto-stin-eyropi-kai-ton-kosmo/ondemand/549035/me-to-proto-stin-eyropi-kai-ton-kosmo-me-ton-polydeyki-papadopoulo-17122023/?fbclid=IwAR2V808d9FnIROaD9eAxA0KBxWhe6DCrX3RYIpI37FSiPeU4RRR22xocbX0
Γεωργακοπούλου, Μ. (2023b, December 11). COP28: Απαλείφθηκε η «έξοδος» από τα ορυκτά καύσιμα στο σχέδιο απόφασης. Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ. Διαθέσιμο σε: https://www.naftemporiki.gr/green/climate/1546440/cop28-apaleifthike-i-exodos-apo-ta-orykta-kaysima-sto-schedio-apofasis/
Καραγιώργη, Ε. (2023, December 11). COP28: «Απλή και συντεταγμένη» μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων προβλέπει το προσχέδιο. Η ΝΑΥΤΕΜΠΟΡΙΚΗ. Διαθέσιμο σε: https://www.naftemporiki.gr/green/climate/1546286/cop28-apli-kai-eyrythmi-meiosi-tis-chrisis-orykton-kaysimon-provlepei-to-proschedio/
United Nations Environment Programme. (n.d.). Some key takeaways from the COP28 climate summit. UNEP. Διαθέσιμο σε: https://www.unep.org/news-and-stories/story/some-key-takeaways-cop28-climate-summit
Bloomberg, J. a. D. J. S. a. L. M. /. (2023, December 13). COP28 ends with historic deal to ‘Transition away’ from Planet-Warming fossil fuels. TIME. Διαθέσιμο σε: https://time.com/6417228/cop28-deal-transition-away-fossil-fuels/
UN Sustainable Development Group. (n.d.). COP28 ends with call to ‘transition away’ from fossil fuels; UN Chief says phaseout is inevitable. Διαθέσιμο σε: https://unsdg.un.org/latest/stories/cop28-ends-call-%E2%80%98transition-away%E2%80%99-fossil-fuels-un-chief-says-phaseout-inevitable
Hub, I. S. K. (n.d.). COP 28 Heralds “Beginning of the end” of fossil fuels | News | SDG Knowledge Hub | IISD. Διαθέσιμο σε: https://sdg.iisd.org/news/cop-28-heralds-beginning-of-the-end-of-fossil-fuels/
Carrington, D. (2023, December 15). Cop28 failed to halt fossil fuels’ deadly expansion plans – so what now? The Guardian. Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/environment/2023/dec/14/cop28-fossil-fuels-deadly-expansion-plans-what-now
Reporter, G. S. (2023d, December 19). A battle for interpretation of the Cop28 deal on a fossil fuel phase-out. The Guardian. Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/environment/2023/dec/19/a-battle-for-interpretation-of-the-cop28-deal-on-a-fossil-fuel-phase-out
Carrington, D. (2023b, December 15). Failure of Cop28 on fossil fuel phase-out is ‘devastating’, say scientists. The Guardian. Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/environment/2023/dec/14/failure-cop28-fossil-fuel-phase-out-devastating-say-scientists
Καλημέρη, Ν. (2023, November 28). COP 28: Για πρώτη φορά οργανωμένη ελληνική αποστολή με πρωθυπουργό και επιχειρηματίες – Οικονομικός Ταχυδρόμος – ot.gr. Οικονομικός Ταχυδρόμος – ot.gr. Διαθέσιμο σε: https://www.ot.gr/2023/11/29/green/cop-28-gia-proti-fora-organomeni-elliniki-apostoli-me-prothypourgo-kai-epixeirimaties/
Morton, A., Greenfield, P., Harvey, F., Lakhani, N., & Carrington, D. (2023, December 14). Cop28 landmark deal agreed to ‘transition away’ from fossil fuels. The Guardian. Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/environment/2023/dec/13/cop28-landmark-deal-agreed-to-transition-away-from-fossil-fuels
Πηγή εικόνας: Climate home news (2023). Cop28 bulletin: Majlis brings fossil fuel views into the open. Διαθέσιμο σε: https://www.climatechangenews.com/2023/12/11/cop28-bulletin-majlis-brings-fossil-fuel-views-into-the-open/