Σε ορισμένους τομείς δράσης η ΕΕ μπορεί μόνο να συντονίζει ή να συμπληρώνει τη δράση των κρατών μελών παρέχοντας επικουρική υποστήριξη χωρίς να υπέχει αρμοδιότητα άσκησης νομοθετικού έργου . Ο τομέας χάραξης της εκπαιδευτικής πολιτικής αποτελεί έναν από αυτούς και τα κράτη μέλη είναι αυτά που επιφορτίζονται με την ευθύνη άσκησης της νομοθετικής εξουσίας . Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει την εξουσία να νομοθετεί αλλά ούτε να παρεμβαίνει στην ικανότητα των κρατών μελών να ασκούν το νομοθετικό τους έργο, διαθέτοντας μόνο συμπληρωματικές αρμοδιότητες. Σύμφωνα λοιπόν με το Άρθρο 6 της Συνθήκης για την λειτουργία της ΕΕ, η παιδεία αλλά και γενικότερα ο αθλητισμός, η νεολαία και η επαγγελματική εκπαίδευση υπάγονται, όσο αφορά τον τρόπο άσκησης των αρμοδιοτήτων της ΕΕ, στην συντονιστική, υποστηρικτική ή συμπληρωματική δράση . Ο τομέας της παιδείας από πλευρά πολιτικής δράσης της ΕΕ και των θεσμικών οργάνων της περιορίζεται στην ανάληψη δράσεων που αποσκοπούν στην υποστήριξη και την παροχή ενός συντονιστικού πλαισίου καθαρά συμπληρωματικού χαρακτήρα που δεν αντικαθιστά τις αρμοδιότητες των κρατών μελών .Είναι εξάλλου γνωστό, ότι προκειμένου να εξασφαλιστεί η επίτευξη των στόχων των συνθηκών η άσκηση αρμοδιοτήτων της ΕΕ καθιερώνεται σε μία από τις πιο βασικές αρχές που αποτελούν τον πυρήνα λειτουργίας της ΕΕ , στην αρχή της δοτής αρμοδιότητας .
Εντός του Ευρωπαϊκού οικοδομήματος παρατηρείται ανομοιομορφία αναφορικά με τα εκπαιδευτικά συστήματα. Ο τρόπος λειτουργείας των συστημάτων παιδείας ανάμεσα στα κράτη μέλη διαφέρει παρουσιάζοντας βέβαια κάποια κοινά χαρακτηριστικά στα οποία αντανακλώνται οι ευρωπαϊκές αξίες και ευρωπαϊκός πολιτισμός .Η διαμόρφωση και η υλοποίηση της πολιτικής της παιδείας εναπόκειται στην βούληση των κρατών και νομοθετικά εμπίπτει στις κρατικές αρμοδιότητες. Με άλλα λόγια η παιδεία εναπόκειται στην ευθύνη των κρατών μελών. Παράλληλα αξίζει να σημειωθεί ότι οι νομικά δεσμευτικές πράξεις που εκδίδει η ΕΕ δεν προϋποθέτουν την εναρμόνιση των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των χωρών –μελών της ΕΕ. Εύλογα , γίνεται αντιληπτό ότι η ΕΕ δεν μπορεί να έχει ουσιαστική παρέμβαση στον τομέα της παιδείας αλλά μπορεί μόνο να παρεμβαίνει ως συντονιστής και να έχει ένα ρόλο επικουρικό .Η ΕΕ ως ένας από τους πιο πετυχημένους περιφερειακούς οργανισμούς επενδύει στο μέλλον των νέων δίνοντας έμφαση στην παιδεία και την επιμόρφωση της νεολαίας μέσων πολιτικών και προγραμμάτων που υλοποιεί αναδεικνύοντας την αδήριτη ανάγκη για μια αποτελεσματική παιδεία προσαρμοσμένη στο σύγχρονο περιβάλλον που να προωθεί τα ευρωπαϊκά ιδεώδη, τον δημοκρατικό διάλογο, αλλά και συγχρόνως να σέβεται τις πολιτιστικές ιδιαιτερότητες των κρατών μελών .
Στην Ελλάδα , παρατηρείται έλλειψη μαθημάτων που να έχουν ευρωπαϊκό πρόσημο και που να αποσκοπούν στην εκμάθηση της λειτουργίας της ΕΕ, στον ρόλο των θεσμικών οργάνων, στην διάδοση των ευρωπαϊκών αξιών αλλά και σε πιο πρακτικό επίπεδο πως η ΕΕ επηρεάζει την καθημερινή μας ζωή. Οι μαθητές πέρα από πολίτες των κρατών μελών είναι και πολίτες της ΕΕ, πρέπει να ενημερώνονται τόσο για τα δικαιώματα όσο και για τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό έχοντας πρόσβαση σε μια παιδεία με ευρωπαϊκή διάσταση. Παρόλα αυτά, σήμερα υπάρχει ελλιπής και πολλές φορές μη εμπεριστατωμένη πληροφόρηση για το τι είναι η ΕΕ και άγνοια για τις λειτουργίες που επιτελούν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί, ενώ η άνοδος του λαϊκισμού, η εξάπλωση των fakes news, η έκπτωση των δημοκρατικών αξιών και η δυσπιστία των νέων στους δημοκρατικούς θεσμούς υπονομεύουν το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Μια παιδεία που θα προωθεί τον διάλογο, την κριτική σκέψη, την ενημέρωση για τον ρόλο της ΕΕ, την ιστορική διαδρομή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, μια παιδεία που θα δίνει έμφαση στης δεξιότητες και στην προσωπική ανέλιξη του ατόμου μπορεί να αποτελέσει ένα λιθαράκι στην ενδυνάμωση του ευρωπαϊκού οικοδομήματος αντιμετωπίζοντας τα προβλήματα που απειλούν τα ευρωπαϊκά θεμέλιά. Η ενδυνάμωση της ευρωπαϊκές ταυτότητας και η διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής συνείδησης μπορεί να επιτευχθεί μέσω της διάχυσης γνώσης που να προβάλλει τις κοινές ευρωπαϊκές ρίζες και τον κοινό ευρωπαϊκό πολιτισμό. Οι μαθητές πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά προγράμματα αφού θα έχουν την ευκαιρία να καλλιεργήσουν το αίσθημα φιλίας και συνεργασίας με άλλους λαούς, να αναζητήσουν συγκλίσεις και να έρθουν σε επαφή με πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα γεγονός που συντελεί στην εξάλειψη της ξενοφοβίας και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Χαρακτηριστικό και ενθαρρυντικό παράδειγμα αποτελεί η συμμετοχή ελληνικών σχολείων στο πρόγραμμα Σχολεία Πρέσβεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που πραγματοποιήθηκε με εξαιρετική επιτυχία.
Τέλος, αξίες όπως η ισότητα, η ειρήνη, η δημοκρατία, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και ο ευρωπαϊκός δημοκρατικός κοινοβουλευτισμός αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής. Η παιδεία μπορεί να υπερασπιστεί και να εμπεδώσει τις αξίες αυτές. Η παιδεία είναι αυτή που μπορεί να εφοδιάσει και να αποτελέσει το όπλο των επόμενων γενιών όπου με γνώσεις και κριτική σκέψη να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα με γνώμονα την ενότητα(Unity in Diversity) και να έχουν το υπόβαθρο να αντιστέκονται στον λαϊκισμό της σύγχρονής κοινωνίας. Μια ευρωπαϊκή παιδεία που θα σέβεται τα εθνικά, θρησκευτικά και κοινωνικά γνωρίσματα κάθε λαού και δεν θα έρχεται σε αντίθεση με τους σκοπούς της εθνικής εκπαιδευτικής πράξης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
Κωνσταντίνος Α Στεφάνου. ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. ΑΘΗΝΑ(2015),εκδ. NOMIKH ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ.
Το Δίκαιο της ΕΕ, επίσημος ιστότοπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης :https://eur-lex.europa.eu/homepage.html
Επίσημος ιστότοπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης: https://europa.eu/european-union/index_el
Ευρωπαϊκή Παιδεία στα Ελληνικά Σχολεία
