Γράφει η Βίκυ Χαριτάκη
Από ατέρμονες διαδηλώσεις πλήττεται η Σόφια τους τελευταίους μήνες, από τον Ιούλιο του 2020 έως και τις πρώτες εβδομάδες του Σεπτεμβρίου, με τους κατοίκους της γείτονας χώρας να έχουν εξεγερθεί έχοντας ως βασικό τους αίτημα την παραίτηση της τωρινής κυβέρνησης. Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που οι διαδηλωτές ξεχύνονται στους δρόμους με παρόμοια αιτήματα, αντιθέτως αποτελεί συχνό φαινόμενο χωρίς ωστόσο οι αγώνες τους να προσφέρουν καρπούς.
Όλα ξεκίνησαν στις 7 Ιουλίου, όταν ο Χρίστο Ιβάνοφ, αρχηγός ενός πολιτικού κόμματος, επιχείρησε να τοποθετήσει την Βουλγάρικη σημαία σε παραθαλάσσιο μέρος κοντά στην Μαύρη Θάλασσα μέσω ζωντανής μετάδοσης. Το εν λόγω μέρος αποτελεί δημόσιο χώρο σύμφωνα με επίσημα έγγραφα, ωστόσο έχει καταληφθεί από έναν πρώην πολιτικό, τον Αχμέτ Ντογκάν, ο οποίος στεγάζει πλέον την εξοχική του κατοικία καθώς και ιδιωτική μαρίνα. Επιπλέον, στο βίντεο άτομα κρατικής υπηρεσίας προστασίας προσπαθούν να τον απομακρύνουν από την ιδιοκτησία όσο αυτός προσπαθεί να τους αποδείξει με διάφορα χαρτιά την νομιμότητα των πράξεων του.
Ο Ιβάνοφ γνώριζε ακριβώς τι επρόκειτο να συμβεί με την κίνηση του και για αυτόν ακριβώς τον λόγο προέβη σε αυτήν. Ειρήσθω εν παρόδω, ο Ιβάνοφ είναι πρώην υπουργός δικαιοσύνης και πλέον αρχηγός του κόμματος “Yes Bulgaria” το οποίο ιδρύθηκε το 2017 με βασικές θέσεις ένα κράτος δικαίου και δικαιοσύνης καθώς και την καταπολέμηση της διαφθοράς. Μέσω λοιπόν αυτού του βίντεο, όχι μόνο κάνει φανερό το υψηλό ποσοστό διαφθοράς αλλά θέλει να αφυπνίσει τόσο την τοπική κοινωνία όσο και την κοινή γνώμη για την κατάφορη αδικία εις βάρος του Βουλγαρικού λαού, ο οποίος επιβιώνει σε δυσχερείς οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες ενώ άλλοι απολαμβάνουν πλούσιες εξοχικές κατοικίες καταπατώντας τα δικαιώματα των πολιτών.
Η αναταραχή αυτή, οδήγησε τον Πρόεδρο της Βουλγαρίας, Ρούμεν Ράντεφ, να πάρει δημόσια θέση υπέρ του Ιβάνοφ ενώ ο ίδιος κατηγόρησε τον Ντογκάν για παράνομη προσωπική χρήση κρατικών υπηρεσιών. Σε ηλεκτρισμένο κλίμα και με φανερή την απουσία δημοκρατικών αξιών, ακολούθησαν αντίποινα εις βάρος του Προέδρου της χώρας τα οποία προήλθαν από τον εισαγγελέα Γκέσεφ ο οποίος έδωσε εντολή για σύλληψη δυο βοηθών του Προέδρου. Αυτό ήταν και η τελευταία σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και ώθησε τον λαό να βγει στους δρόμους καθώς ο εισαγγελέας αντί να είναι υπερασπιστής της δικαιοσύνης, στήριξε την ελίτ και επιτέθηκε στον ίδιο τον Πρόεδρο της Χώρας. Ως εκ τούτου, χιλιάδες Βούλγαροι γέμισαν την Σόφια διαμαρτυρόμενοι ότι μια ολιγαρχική ομάδα την οποία χαρακτηρίζουν ως «μαφία», έχει καταλάβει το κράτος και έχει εισχωρήσει σε όλους τους θεσμούς ακόμα και σε αυτόν της δικαιοσύνης. Ενώ όλα αυτά συμβαίνουν, η κυβέρνηση του Μπορίσοβ παραμένει σιωπηλή και αμέτοχη δείχνοντας έτσι την πρόδηλη ενοχή και συνεργασία της με την ολιγαρχική αυτή ελίτ.
Ποια είναι όμως αυτή η μαφία που διοικεί την χώρα και από που ξεκίνησε;
Αρχικά, έχει τις ρίζες της στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Βουλγαρίας και τον αρχηγό του, τον Αντρέι Λουκάνοφ. Ο τελευταίος, διένειμε σημαντικά χρηματικά ποσά σε μέλη του Κόμματος και των μυστικών υπηρεσιών με απώτερο στόχο τον έλεγχο του επιχειρηματικού κόσμου καθώς και των ΜΜΕ. Με αυτόν τον τρόπο άνθισε η μαφία στη Βουλγαρία την δεκαετία του 1990, ωστόσο τα πράγματα πήραν άλλη τροπή μετά την πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού καθώς πολλοί από αυτούς που έλαβαν χρηματικά ποσά, αναγκάστηκαν να απωλέσουν την θέση τους. Αυτό φυσικά δεν έγινε χωρίς αντάλλαγμα, καθώς τους δόθηκε οικονομικό βοήθημα και μια θέση, ικανή να επηρεάζει άτομα και καταστάσεις. Ως εκ τούτου, οι «ανταλλαγές αυτές» δεν άρθηκαν ποτέ, αντιθέτως ενίσχυσαν περισσότερο το οργανωμένο έγκλημα στην Βουλγαρία. Όπως είχε αναφέρει και ένας βουλευτής της Βουλγαρίας : «Άλλες χώρες έχουν τη μαφία. Στη Βουλγαρία, η μαφία έχει τη χώρα».
Επιπλέον, τα δύο βασικά ονόματα που φιγουράρουν στην λίστα της ολιγαρχικής ελίτ που κατηγορείται για διαφθορά, δεν είναι άλλα από τον Αχμέτ Ντογκάν και τον στενό του φίλο Ντέγιαν Πέβσκι. Ο πρώτος, έκανε την εμφάνιση του στην πολιτική σκηνή το 1990 με το Κόμμα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών (ΚΔΕ) το οποίο απευθυνόταν στην τουρκική μειονότητα, τους Πομάκους οι οποίοι είναι οι Βούλγαροι Μουσουλμάνοι. Παρά τις δυσκολίες που εμφάνιζε η δεκαετία αυτή, καθώς τα Βαλκάνια μετά την πτώση του κουμμουνισμό ήταν ένα καζάνι έτοιμο να εκραγεί λόγω της ανάδυσης του εθνικισμού, ο Ντογκάν και το κόμμα του κατάφεραν αρκετά πράγματα για την μειονότητα. Από την άλλη πλευρά, ο Πέβσκι είναι δικηγόρος και πολιτικός με το Κόμμα Δικαιωμάτων και Ελευθεριών εξ’ ου και η στενή σχέση με τον Ντογκάν. Επιπλέον, του ανήκουν πάνω από 20 εφημερίδες, ένα ιδιωτικό τηλεοπτικό κανάλι και διάφοροι ιστότοποι. Επομένως μπορεί και ελέγχει σε μεγάλο βαθμό τον τομέα της ενημέρωσης και άρα πλάθει την πολιτική σφαίρα και οικονομία με τους δικούς του όρους. Αυτά τα δυο άτομα φαίνεται να κινούν τα νήματα στην Βουλγαρία, με την επιρροή τους να αγγίζει τα ενδόμυχα πολλών θεσμών όπως το δικαστικό σώμα, το κοινοβούλιο και την αστυνομία.
Κυβέρνηση Μπόικο Μπορίσοφ
Ο Μπόρισοφ διετέλεσε πρωθυπουργός τα έτη 2009 -2013, 2014- 2017 και από το 2017 έως και σήμερα με το κεντροδεξιό κόμμα ονόματι GERB. Την δεκαετία το 90’ εργάστηκε ως σωματοφύλακας για τον Βούλγαρο δικτάτορα Τόντορ Ζίβκοφ, ο οποίος ακολούθησε μια πολιτική βίαιου εκβουλγαρισμόυ ενώ αργότερα κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε οργανωμένη εγκληματική οργάνωση. Πολλοί είναι αυτοί που ακόμα και σήμερα τον συνδέουν με την μαφία ενώ πριν από λίγους μήνες, διέρρευσαν φωτογραφίες του Μπόρισοφ με τον ίδιο να κοιμάται με ένα όπλο στο πλάι του και ένα συρτάρι γεμάτο χρήματα και μπάρες χρυσού, πράγμα που αναζωπύρωσε την φωτιά.
Μετά από ένα μήνα διαδηλώσεων, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι είναι διατεθειμένος να παραιτηθεί προκειμένου να σταματήσουν οι διαδηλώσεις, ωστόσο αυτό θα γινόταν υπό έναν κρίσιμο όρο. Ζήτησε να γίνει αλλαγή του Συντάγματος, η οποία όμως για να πραγματοποιηθεί απαιτεί μια μεγάλη Εθνοσυνέλευση από 400 βουλευτές. Για να πραγματοποιηθεί αυτό, το Κοινοβούλιο μπορεί να συγκαλέσει Μεγάλη Εθνοσυνέλευση με ειδική πλειοψηφία των 2/3 από τους 240 βουλευτές του, η πλειοψηφία του Μπορίσοφ επίσημα δεν ελέγχει. Σε περίπτωση που το κοινοβούλιο περάσει την ψηφοφορία, ο Πρόεδρος θα πρέπει να διενεργήσει τις εκλογές εντός τριών μηνών. Επιπλέον, κάποιες από τις αλλαγές που θέλε να κάνει αφορούν την μείωση του αριθμού των βουλευτών από 240 σε 120 ώστε να είναι περισσότερο διαχειρίσιμοι και ελεγχόμενοι από αυτόν, και τερματισμό των αρμοδιοτήτων του Ανώτατου Δικαστικού Συμβουλίου και δημιουργία ξεχωριστών συμβουλίων δικαστών και εισαγγελέων, τα οποία αποφασίζουν τα θέματα προσωπικού στις συντεχνίες. Οι σπασμωδικές αυτές κινήσεις του Μπόρισοφ στόχο έχουν να του κερδίσουν χρόνο εν μέσω της κρίσης.
Θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η Βουλγαρία μπήκε στην ΕΕ το 2007 όπου η ΕΕ θα επόπτευε το δικαστικό σώμα και επομένως οι εγκληματικές οργανώσεις θα περιορίζονταν. Αυτό όμως δεν συνέβη, καθώς η ΕΕ συνείσφερε άθελα της στην ενίσχυση της μαφίας μέσω των κεφαλαίων που προορίζονταν για έργα. Ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι αυτό της υπόθεσης “ Eight Dwarfs” όπου η μαφία χρησιμοποιώντας ως βιτρίνα μια εταιρία ανελκυστήρων, απειλούσε έναν καταστηματάρχη. Η ΕΕ έδωσε χρήματα για την ανοικοδόμηση παλαιών κτιρίων τα οποία έλαβε η υποτιθέμενη εταιρία ανελκυστήρων.
Όσο αφορά τις διαδηλώσεις των τελευταίων ημερών, ένας εκπρόσωπος της ΕΕ υποστήριξε ότι παρακολουθούν στενά την κατάσταση υπογραμμίζοντας ότι ««Οι ειρηνικές διαδηλώσεις αποτελούν θεμελιώδες δικαίωμα σε κάθε δημοκρατική χώρα και υποστηρίζουμε το δικαίωμα ειρηνικής διαμαρτυρίας» ενώ «Οποιαδήποτε χρήση βίας πρέπει πάντα να ασκείται με αναλογικό τρόπο». Αρκετοί είναι αυτοί που φοβούνται ότι η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει μετατρέποντας την Βουλγαρία σε μια Ουγγαρία του Ορμπάν.
Συμπεράσματα
Όπου υπάρχει καπνός υπάρχει σίγουρα και φωτιά και στην Βουλγαρία η φωτιά καίει εδώ και δεκαετίες. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Διαφάνειας η Βουλγαρία είναι μια από τις πιο διεφθαρμένες χώρες της ευρωπαϊκής ένωσης παρά το γεγονός ότι με την είσοδο της στην ΕΕ θα έπρεπε να συμμορφωθεί. Η Βουλγαρία ακροβατεί στο σχοινί της Ένωσης με τις τελευταίες διαδηλώσεις να απειλούν επικίνδυνα την ένταξη της στην Ευρωζώνη. Ίσως η ΕΕ θα έπρεπε να ακολουθήσει μια διαφορετική στρατηγική προκειμένου να σώσει μια χώρα στα πρόθυρα της καταστροφής.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- CHRISTIAN OLIVER, Bulgaria lurches into political crisis over its murky deep state, Politico, July 7,2020. Διαθέσιμο σε
https://www.politico.eu/article/bulgaria-lurches-into-political-crisis-over-its-murky-deep-state/
- CHRISTIAN OLIVER, How Bulgaria became the EU’s mafia state, Politico, July 9,2020. Διαθέσιμο σε
https://www.politico.eu/article/bulgaria-how-it-became-mafia-state-of-eu/
- Georgi Gotev, Instead of resigning, Borissov calls for new Bulgarian constitution, Euractiv, August 14, 2020. Διαθέσιμο σε
- Gregoire Lory, Bulgaria protests should make Europe fear ‘another Poland or Hungary’, July 16,2020. Διαθέσιμο σε
- Moisés Naím, Τα κράτη – μαφίες, Foreign Affairs, July 19, 2012. Διαθέσιμο σε https://www.foreignaffairs.gr/articles/68882/moises-naim/ta-krati-mafies?page=show
- Reuters Staff, EU executive says of Bulgaria protests: any use of force must be proportionate, Reuters, September 3, 2020. Διαθέσιμο σε https://www.reuters.com/article/us-bulgaria-government-eu/eu-executive-says-of-bulgaria-protests-any-use-of-force-must-be-proportionate-idUSKBN25U1L2
- Ron Synovitz, Who Is Bulgaria’s ‘Potbelly’ And Why Do People Claim He Controls The Government?, Radio Free Europe Radio Liberty, July 24,2020. Διαθέσιμο σε
- Svetoslav Todorov, Protest Tension Grows in Bulgaria Amid Standoff in Parliament, Balkan Insight, September 2, 2020. Διαθέσιμο σε
- Μαριλένα Κοππά, Οι μειονότητες στα μετακομμουνιστικά Βαλκάνια, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗ, Αθήνα,1997.
- Πηγή εικόνας : Valentina Petrova, Bulgaria: Residents in Pernik protest about water shortages, Euronews, January 25, 2020. Διαθέσιμο σε https://www.euronews.com/2020/01/25/bulgaria-residents-in-pernik-protest-about-water-shortages#