Γράφει ο Μάρκος Ρόκας
Η υπόθεση Τοροσιάν κατά Ελλάδος, αποτελεί μια ακόμη περίπτωση αστυνομικής βίας η οποία είχε ως συνέπεια την προσφυγή του ενδιαφερομένου στο Ευρωπαικό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου σε μία προσπάθειά του να δικαιωθεί, έχοντας εξαντλήσει τα εσωτερικά ένδικα μέσα (Παπαδήμα, 2022). Ειδικότερα, αφορά την κακομεταχείριση του Γκαρίκ Τοροσιάν, Αρμένιου υπηκόου και κατοίκου Θεσσαλονίκης από το 1983, εκ μέρους της αστυνομίας το 2015 έπειτα από ένταλμα σύλληψης που εκδόθηκε εις βάρος του. Τελικώς, ασκήθηκε προσφυγή ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής ΕΔΔΑ) για παραβίαση των άρθρων 3, 6 και 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ)(Wild, 2022).
Αρχικά, στις 16 Φεβρουαρίου 2015, ο Τοροσιάν έπειτα από το προαναφερόμενο ένταλμα σύλληψής του υπέστη βίαιη μεταχείριση από τους αστυνομικούς και αναγκάστηκε να ομολογήσει ένα έγκλημα που δεν διέπραξε, σύμφωνα με τον ίδιο, μετά από μια μακρά και επίπονη ανάκριση. Ο ίδιος, στην κατάθεσή του, δήλωσε ότι κακοποιήθηκε από τους αστυνομικούς στις φυλακές Διαβατών, εφόσον δέχθηκε γροθιές και κλωτσιές ενώ χρησιμοποιήθηκαν και άλλα αντικείμενα κατά την άσκηση βίας εναντίον του. Υπήρξε δε, απειλή περί σεξουαλικής βίας και οδηγήθηκε στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο και έπειτα στο Νοσοκομείο Παπαγεωργίου. Εκεί, διαπιστώθηκε ότι έφερε σοβαρά τραύματα στο άνω μέρος του σώματός του ενώ είχε υποστεί και διάτρηση στομάχου (Wild, 2022). Για τον λόγο αυτό, στην προσφυγή του ενώπιον του ΕΔΔΑ έγινε αναφορά περί παραβίασης του άρθρου 3 ΕΣΔΑ.
Ειδικότερα, στοάρθρο 3 ΕΣΔΑ κατοχυρώνεταιτο δικαίωμα να μην υποβάλλεται κάποιος από κρατικές αρχές, όπως για παράδειγμα η αστυνομία, σε βασανιστήρια ή να μην υφίσταται σεξουαλική βία, σωματική κακοποίηση ή απάνθρωπη μεταχείριση. Επιπλέον, το κράτος υποχρεούται να λάβει υπόψη όλες τις καταγγελίες περί σωματικής κακοποίησης και να διεξαχθεί αποτελεσματική και αντικειμενική έρευνα με στόχο την προστασία όλων των πολιτών από συμπεριφορές που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη σωματική τους ακεραιότητα (Παπαδήμα, 2022).
Επιπλέον, ο προσφεύγων επικαλέστηκε το άρθρο 6 ΕΣΔΑ επειδή θεώρησε ότι υπήρξε παραβίαση του δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο τον Ιούλιο του 2016, καθώς κρίθηκε απαράδεκτη η έφεσή του και απορρίφθηκε. Επίσης, έγινε λόγος περί παραβίασης και του άρθρου 13 ΕΣΔΑ, καθώς υποστήριξε ότι δεν έλαβε χώρα εκ μέρους των αρμοδίων αρχών αποτελεσματική και ενδελεχής έρευνα. Το ίδιο το ΕΔΔΑ δε, τόνισε ότι υπεύθυνοι για την προαναφερόμενη έρευνα ήταν συνάδελφοι των κατηγορουμένων αστυνομικών η οποία συγχρόνως διεξήχθη χωρίς να ικανοποιούνται οι απαιτούμενες προϋποθέσεις, όπως αυτές έχουν οριστεί από την Επιτροπή κατά των βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης το 2015, με αποτέλεσμα την άμεση επέμβαση του ΕΔΔΑ (Παπαδήμα, 2022). Επιπλέον, είχαν παραλειφθεί θεμελιώδεις διαδικασίες, όπως η αρχική ιατρική εξέταση του Τοροσιάν ενώ αυτός βρισκόταν υπό κράτηση στις φυλακές Διαβατών. Τα προαναφερόμενα, υποδηλώνουν γενικότερες παθογένειες στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης της χώρας και κατ’ επέκταση στην τήρηση των αρχών του κράτους δικαίου λόγω παραβίασης θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά και της μη τήρησης των διατάξεων των ευρωπαϊκών Κανονισμών και Συμβάσεων.
Κατόπιν της διεξαγωγής εξονυχιστικής έρευνας, το ΕΔΔΑ απεφάνθη ότι υπήρξε παραβίαση της διαδικαστικής πτυχής του άρθρου 3 ΕΣΔΑ από τις ελληνικές αρχές. Συγκεκριμένα, έγινε λόγος περί έλλειψης ενδελεχούς, άμεσης και αποτελεσματικής εξέτασης των καταγγελιών για απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Μέσω εξέτασης ιατρικών εκθέσεων για τα γεγονότα της 16ης Φεβρουαρίου 2015, παρατηρήθηκε ότι είχε επιδεινωθεί η υγεία του προσφεύγοντος ενώ δεν εξετάστηκαν καθόλου τα περιστατικά που έλαβαν χώρα στις φυλακές Διαβατών και στα 2 νοσοκομεία εκ μέρους των αρμοδίων αρχών, αλλά και των εθνικών δικαστηρίων. Να σημειωθεί ότι το ΕΔΔΑ γενικότερα, δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην ιατρική εξέταση η οποία πραγματοποιείται κατά την κράτηση στις φυλακές, με στόχο την εξασφάλιση αρκετών ιατρικών στοιχείων, προκειμένου να διαπιστωθεί η κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο προσφεύγων κατά τη διάρκεια της κράτησής του. Όμως, ως προς την ουσιαστική πτυχή του άρθρου 3 ΕΣΔΑ, ήτοι εν προκειμένω την εξευτελιστική μεταχείριση κρατουμένου υπό τον έλεγχο των κρατικών αρχών, δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί αν όντως αυτή έλαβε χώρα λόγω ελλιπών ιατρικών αρχείων και εγγράφων που να επιβεβαιώνουν όλους τους ισχυρισμούς του Τοροσιάν (Wild, 2022). Να σημειωθεί ότι τελικώς επιδικάστηκε στον προσφεύγοντα αποζημίωση ύψους 10.000 ευρώ λόγω ηθικής βλάβης. Κατά αυτό τον τρόπο δε, οι ελληνικές αρχές τέθηκαν προ των ευθυνών τους για θεμελιώδη ζητήματα, όπως είναι μεταξύ άλλων η έλλειψη ταχύτατης και άμεσης έρευνας και η διεξαγωγή της από εισαγγελικούς λειτουργούς και όχι εργαζόμενους των σωφρονιστικών καταστημάτων, ως αποτέλεσμα της εν λόγω καταδικαστικής απόφασης του ΕΔΔΑ (Εισαγγελία Αρείου Πάγου, 2023).
Εν κατακλείδι, με την εν λόγω υπόθεση επανήλθε για μια ακόμη φορά στο προσκήνιο το ζήτημα της κακομεταχείρισης των πολιτών από την αστυνομία αλλά και των γενικότερων παθογενειών του συστήματος απονομής δικαιοσύνης στην χώρα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δε, ο προσφεύγων απευθύνθηκε στο ΕΔΔΑ προπάντων με την ελπίδα ότι μία τυχόν καταδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου θα αποτελούσε την αφετηρία για τη διεξαγωγή μελλοντικών ερευνών σε συναφείς υποθέσεις με τρόπο ενδελεχή και ανεξάρτητο, χωρίς ουδεμία υποδαύλιση εκ μέρους των αρμοδίων αρχών. Να υπογραμμιστεί ότι η εδώ εξεταζόμενη υπόθεση είναι μία εκ των πολλών εξαιτίας των οποίων η Ελλάδα ετέθη σε εποπτεία για διάστημα 20 ετών με στόχο την αποτροπή των παραβιάσεων των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την τήρηση και εφαρμογή των αρχών και αξιών της ΕΣΔΑ (Σισιλιάνος, 2017).
Βιβλιογραφία
Κωστοπούλου Α., Σισιλιάνος Λ. (2017) Καταθέτοντας μία προσφυγή στο ΕΔΔΑ. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.
Σισιλιάνος Λ. (2017), Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου – Ερμηνεία κατ’ άρθρο. Νομική Βιβλιοθήκη, 2η έκδοση.
Αρθρογραφία
Παπαδήμα Σοφία (2022) Υπόθεση Τοροσιάν κ. Ελλάδος: Καταδίκη της χώρας για παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ. Govwatch.Διαθέσιμο σε: https://govwatch.gr/finds/ypothesi-torosian-k-ellados-katadiki-tis-choras-gia-paraviasi-toy-arthroy-3-tis-e-s-d-a-mi-apotelesmatiki-diereynisi-kataggelion-astynomikis-vias/
European Court of Human Rights CaseLaw (2022). The prisoner’s allegations of ill-treatment by police officers, in order for him to confess, were not investigated! Condemnation of Greece for violation of the procedural part of Article 3 of the ECHR. Διαθέσιμο σε: https://www.echrcaselaw.com/en/echr-decisions/the-prisoners-allegations-of-ill-treatment-by-police-officers-in-order-for-him-to-confess-were-not-investigated-condemnation-of-greece-for-violation-of-the-procedural-part-of-article-3-of-the-ech/
Wild (2022). ECtHR Cases July – August 2022. New Journal of European Criminal Law, 13(4), 546-554. Διαθέσιμο σε: https://doi.org/10.1177/20322844221134760
Πρωτογενείς πηγές
Εισαγγελία Αρείου Πάγου (2023). Εγκύκλιος 1/2023. Διαθέσιμο σε: https://eisap.gr/%CE%B5%CE%B3%CE%BA%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82-1-2023/
Abogacía Española, Consejo General. Η ΕΣΔΑ εκτιμά την παραβίαση της απαγόρευσης των βασανιστηρίων από τις ελληνικές αστυνομικές αρχές. Διαθέσιμο σε: https://www.abogacia.es/el/conocenos/bruselas/sentencias/tedh/el-tedh-aprecia-la-vulneracion-de-la-prohibicion-de-tortura-por-las-autoridades-policiales-griegas/
Νομολογία
European Court of Human Rights. (2022) Affaire Torosian c. Grèce. Διαθέσιμο σε: https://hudoc.echr.coe.int/eng#%7B%22 itemid%22:[%22001-218506%22]%7D
Πηγή εικόνας: Souliotis, Y. (2024). Greek police arrest dozens over links with sports violence. The Independent. Διαθέσιμο σε: https://www.independent.co.uk/sport/greece-police-arrests-hooliganism-sports-violence-b2532599.html