Γράφει ο Γιάννης Κερεντζής
“There is in France a freedom to blaspheme which is attached to the freedom of conscience. I am here to protect all these freedoms. In France, one can criticize a president, governors, blaspheme”
- Emmanuel Macron.
Το ημερολόγιο έγραφε 16 Οκτωβρίου 2020 όταν σε τρομοκρατική επίθεση σε προάστιο του Παρισιού ο 47χρονος Γάλλος καθηγητής ιστορίας Samuel Paty δολοφονείται από 18χρονο τζιχαντιστή, επειδή είχε παρουσιάσει σκίτσα του Μωάμεθ κατά τη διάρκεια ενός μαθήματος που ήθελε να διδάξει στους μαθητές του για την αξία του θεμελιώδους δικαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης.
Λίγες ώρες μετά, στη Σορβόννη, ο Emmanuel Macron χαρακτήρισε τον Samuel Paty ως έναν ήσυχο ήρωα, ως το πρόσωπο της Ρεπουμπλίκ (Δημοκρατίας), ενώ στη συνέχεια τόνισε πως η Γαλλία θα συνεχίσει δυναμικά τον αγώνα της υπέρ της Δημοκρατίας, υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης, τον αγώνα ενάντια σε κάθε προσπάθεια περιορισμού της, ενάντια στο μίσος και ενάντια στη βία. Την ώρα της ομιλίας του Γάλλου Προέδρου καρικατούρες του Charlie Hebdo με το πρόσωπο του Μωάμεθ προβάλλονταν σε δημόσια κτίρια της Γαλλίας, δημιουργώντας εκ διαμέτρου διαφορετικά συναισθήματα σε Ευρώπη και Ανατολή. Από τη μία, υπήρξαν αυτοί που ενθουσιάστηκαν με την εν λόγω πρωτοβουλία, βλέποντας την Γαλλία ως τον Ευρωπαίο «μπροστάρη» της ελευθερίας της έκφρασης, ενώ από την άλλη ο Μουσουλμανικός κόσμος γνώρισε μεγάλες αντιδράσεις, τόσο σε πολιτικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο, οι οποίες μάλιστα οδήγησαν σε εμπάργκο γαλλικών προϊόντων. Επικεφαλής της όλης προσπάθειας θα μπορούσε να θεωρηθεί ο Ερντογάν.
Σήμερα, 29 Οκτωβρίου, σημειώθηκαν τρεις επιθέσεις ενάντια γαλλικών στόχων, μια στο Γαλλικό Προξενείο στη Τζέντα της Σαουδική Αραβία και δύο τρομοκρατικές επιθέσεις στη Νις και στην Αβινιόν. Οι επιθέσεις αυτές ίσως να επιβεβαίωσαν τους φόβους πολλών Γάλλων και μη, πως τα λόγια και κυρίως οι καρικατούρες που πρόβαλλε ο Μακρόν θα δημιουργούσαν ένα επικίνδυνο κλίμα για την Γαλλία, τόσο στο εσωτερικό της όσο και στο εξωτερικό. Και πράγματι, μόνο κάποιος που θα εθελοτυφλούσε δεν θα συνέδεε τις τρομοκρατικές αυτές επιθέσεις με τη στάση του Γάλλου Προέδρου.
Θα μπορούσε να δράσει διαφορετικά ο Emmanuel Macron; Σίγουρα. Παρόλα αυτά δεν πρόκειται να τον κατηγορήσουμε για την δυναμική του απάντηση ενάντια στην δολοφονία ενός Γάλλου πολίτη – ο οποίος εξέφρασε ελεύθερα τη γνώμη του. Πολλές είναι άλλωστε οι μαρτυρίες Γάλλων δασκάλων ότι φοβούνται να εκφράσουν ελεύθερα τις ιδέες τους την ώρα του μαθήματος πράγμα που δεν θα μπορούσε να είναι αποδεκτό σε μια Δημοκρατία όπως η γαλλική. Εξάλλου, η γαλλική κουλτούρα σε θέματα ελευθερίας έκφρασης και δημοκρατίας είναι, ήταν και θα είναι η πιο ευαισθητοποιημένη στην Ευρώπη. Με αξίες που πηγάζουν από τη Γαλλική Επανάσταση και το τρίπτυχο της «Liberté, Égalité, Fraternité», στα ελληνικά «Ελευθερία, Ισότητα, Αδελφοσύνη», αλλά και από τις ιδέες του Διαφωτισμού, η γαλλική κοινωνία ανέκαθεν εναντιωνόταν σθεναρά σε οποιαδήποτε προσπάθεια περιορισμού της Δημοκρατίας – Ρεπουμπλίκ. Μια κουλτούρα η οποία όχι μόνο ανέχεται αλλά και στηρίζει ακόμα και το ακραίο χιούμορ, όπως αυτό του Charlie Hebdo, του οποίου η σάτιρα δεν περιορίζεται μόνο σε καρικατούρες που αφορούν το Ισλάμ αλλά και τον Χριστιανισμό, αφού αρκετά σκίτσα του απεικονίζουν χιουμοριστικά και τον Ιησού Χριστό. Σκίτσα που δεν θα τολμούσε ποτέ κανείς να προβάλλει παραδείγματος χάριν στα Ελληνικά μέσα. Η Γαλλία άλλωστε είναι κοσμικό κράτος ήδη από το 1905, ενώ το 2004 ψηφίστηκε νόμος που απαγορεύει τους μαθητές να φοράνε θρησκευτικά σύμβολα στα σχολεία. Όχι μόνο σύμβολα του Ισλάμ ή άλλων θρησκειών, αλλά και του Χριστιανισμού.
Στο εσωτερικό, θα μπορούσε κανείς να πει πως η αποτυχία του Μακρόν να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την ενίσχυση της γαλλικής οικονομίας και η επακόλουθη δυσαρέσκεια του γαλλικού λαού, η οποία είχε εκφραστεί πολύ σθεναρά από τα Κίτρινα Γιλέκα, οδηγεί τον Γάλλο Πρόεδρο να εφαρμόσει μια δυναμική πολιτική υπέρ των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της ελευθερίας της έκφρασης για να κερδίσει πόντους και ψήφους εντός της γαλλικής κοινωνίας. Στο εξωτερικό, θα τολμήσουμε να πούμε πως η Ευρώπη ίσως επιτέλους βρήκε στο πρόσωπο της Γαλλίας την χώρα που θα ενορχηστρώσει τη προσπάθεια ενάντια σε αυταρχικά καθεστώτα καταπάτησης θεμελιωδών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Μακρόν είναι ο μόνος Ευρωπαίος ηγέτης που έχει αναλάβει με σθένος και θάρρος να εναντιωθεί πολλούς ηγέτες, όχι μόνο του Μουσουλμανικού κόσμου, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Πολωνία – Ουγγαρία). Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ούτε το μποϊκοτάζ γαλλικών προϊόντων σε χώρες του Ισλάμ, ούτε και οι προκλητικές δηλώσεις των ηγετών τους και κυρίως του Ερντογάν, ο οποίος μάλιστα αναρωτήθηκε δημόσια για τη ψυχική υγεία του Macron. Είναι άλλωστε λογικό ηγέτες όπως ο Ερντογάν να ενοχλούνται από αναφορές στην ελευθερία της έκφρασης.
Η γαλλική εξωτερική πολιτική είναι ίσως η πιο ενεργή και δραστήρια τα τελευταία χρόνια. Έχει επανειλημμένα στηρίξει σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, έχει θέσει το ζήτημα της Ρήτρας Κράτους Δικαίου στις οικονομικές συμφωνίες ανάκαμψης, και έχει μεγάλο στόχο την δημιουργία μιας Ένωσης αλληλεγγύης. Είναι ίσως η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι έτοιμη να στηρίξει ενεργά την Ελλάδα στο θέμα με την Τουρκία, με τον Πρόεδρο της οποίας δεν φοβάται να φτάσει τη σχέση τους στα άκρα. Δεν είναι μόνο η Ανατολική Μεσόγειος, αλλά και η Λιβύη και το Ναγκόρνο Καραμπάχ. Στην ατζέντα πλέον προστέθηκε και το Ισλάμ. Ο Ερντογάν που θέλει να γίνει «πατέρας» της μουσουλμανικής κοινότητας είναι φυσικό να αποκαλεί τον Μακρόν ισλαμοφοβικό. Ο Μακρόν όμως δεν φοβάται το Ισλάμ και τους ανθρώπους του, αλλά είναι αντίθετος του εξτρεμισμού και προσπαθεί να προασπιστεί το λαό του και τις αξίες της χώρας του. Την ελευθερία του λόγου, την Δημοκρατία, την ισότητα. Σίγουρα δεν περίμενε μια τόσο άσχημη εξέλιξη, αλλά οι τρομοκρατικές αυτές επιθέσεις του δίνουν ένα δυνατό χαρτί ώστε να προασπιστεί τις αξίες της Γαλλίας ακόμα πιο σθεναρά. Η Ευρώπη χρειάζεται έναν ηγέτη που θα βγει μπροστά και θα υπερασπιστεί τα ιδανικά της. Το αν θα «συγκινήσει» τον λαό του πετυχαίνοντας την επανεκλογή του είναι κάτι που θα φανεί στο μέλλον. Την στήριξη όμως των Ευρωπαίων ηγετών την έχει, γιατί ο αγώνας απέναντι σε κάθε μορφή εξτρεμισμού πρέπει να είναι κοινός.
Είμαστε με τη Γαλλία, είμαστε με τον Μακρόν.
Πηγές:
- Καθημερινή, Κύμα επιθέσεων σε γαλλικούς στόχους, Οκτώβρης 29, 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.kathimerini.gr/world/561135508/kyma-epitheseon-se-gallikoys-stochoys/
- BBC, France attack: What we know about the stabbings in Nice, October 29, 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-europe-54736277
- BBC, France teacher attack: Seven charged over Samuel Paty’s killing, October 22, 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-europe-54632353
- CNN, France condemns ‘unacceptable’ comments from Turkey’s Erdogan and recalls ambassador, October 26, 2020. Διαθέσιμο σε: https://edition.cnn.com/2020/10/25/europe/erdogan-macron-france-muslims-intl/index.html
- Joanna York, The Connexion, President Macron vows: ‘We will continue’ for Samuel Paty, October 22, 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.connexionfrance.com/French-news/President-Macron-vows-We-will-continue-for-Samuel-Paty
- LIFO, Γαλλία: Σκίτσα του Charlie Hebdo σε δημόσια κτίρια του Μονπελιέ και της Τουλούζης, Οκτώβρης 24, 2020. Διαθέσιμο σε: https://www.lifo.gr/now/world/300610/gallia-skitsa-toy-charlie-hebdo-se-dimosia-ktiria-toy-monpelie-kai-tis-toyloyzis