Γράφει η Έφη Ματζάκου
Για σχεδόν 70 και παραπάνω χρόνια, η διαμάχη μεταξύ Παλαιστίνης – Ισραήλ και οι βίαιες συγκρούσεις που διεξάγονται στην περιοχή των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών δεν έχουν σταματήσει να έρχονται στο προσκήνιο και να απασχολούν έντονα τόσο τη διεθνή κοινότητα, όσο και την κοινή γνώμη. Αφετηρία του παλαιστινιακού ζητήματος, θεωρείται ο μεγάλος εκτοπισμός του 1948, όπου περίπου 700.000 Παλαιστίνιοι εκδιώχθηκαν από τα εδάφη τους και από το νεοσύστατο, τότε, κράτος του Ισραήλ και αναγκάστηκαν να αναζητήσουν καταφύγιο ως πρόσφυγες, κυρίως στο Λίβανο, την Ιορδανία και τη Συρία. Για τους Παλαιστινίους η μεγάλη αυτή φυγή ονομάζεται Νάκμπα, που στα αραβικά σημαίνει «καταστροφή» και κάθε χρόνο στις 15 Μαΐου η μέρα του βίαιου αυτού εκτοπισμού αποτελεί ημέρα μνήμης των Παλαιστινίων.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει και στην ανακοίνωσή του ο Πρέσβης της Παλαιστίνης στην Αθήνα για την επέτειο της Nakba, αυτή σηματοδοτεί, εκτός των άλλων και τη «συνεχή διαδικασία συστηματικής άρνησης του δικαιώματος του κάθε Παλαιστίνιου να ζει στη γη του και να έχει δικαίωμα στην εθνική και πολιτική ταυτότητα ο Παλαιστινιακός λαός, ως σύνολο». Η σημασία της άρνησης του δικαιώματος αυτού της επιστροφής θα αναλυθεί στη συνέχεια. Ανέκαθεν διακεκριμένοι νομικοί του διεθνούς δικαίου και οργανώσεις για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των Παλαιστινίων, έχουν επισημάνει ότι οι ενέργειες του Ισραήλ συνιστούν, μεταξύ άλλων, εγκλημάτων πολέμου και γενοκτονία κατά του παλαιστινιακού λαού και έχοντας μάλιστα καλέσει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να αναλάβει δράση και να ασκήσει δίωξη κατά του Ισραήλ, προκειμένου να αξιολογηθεί ενώπιον του Δικαστηρίου η φύση αυτών των αδικημάτων.
Ο ορισμός της γενοκτονίας αρχίζει για πρώτη φορά να χρησιμοποιείται από τον Καθηγητή Εβραϊκής Ιστορίας Raphael Lemkin, κατά τη διάρκεια εκστρατείας κατά της γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο ορισμός της γενοκτονίας ανευρίσκεται στο άρθρο 2 της Σύμβασης για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας, την οποία έχουν επικυρώσει και τα δύο κράτη. Επίσης, η απαγόρευση της γενοκτονίας συνιστά και εθιμικό διεθνές δίκαιο. Σημαντικό στοιχείο είναι, ότι σχέδιο δράσης που συντελεί γενοκτονία δεν συναντάται μόνο σε καιρό πολέμου, αλλά και σε καιρό ειρήνης, ενώ κρίσιμο είναι να συνυπάρχουν δύο στοιχεία, ένα νοητικό και ένα φυσικό. Το εκπεφρασμένο και οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης μίας πληθυσμιακής ομάδας με διακριτά χαρακτηριστικά, καθώς και οι δράσεις και πολιτικές που αποσκοπούν στην φυσική εξόντωση αυτής της ομάδας. Από τον ορισμό της γενοκτονίας διαπιστώνουμε, ότι για την πλήρωση της αντικειμενικής της υπόστασης δεν απαιτείται η φυσική πράξη της αφαίρεσης της ζωής των μελών της ομάδας, αλλά και η συστηματική και σκόπιμη πρόκληση και επιβολή συνθηκών, οι οποίες καθιστούν τόσο δυσχερή τη διαβίωση της ομάδας, ώστε αυτή να οδηγηθεί κατά μέρος ή όλον στη φυσική της εξόντωση.
Είναι σημαντικό να εξεταστεί επίσης, το κατά πόσο συντρέχουν και τα δύο αυτά στοιχεία στην περίπτωση της Παλαιστίνης. Το πρώτο, δηλαδή το νοητικό στοιχείο, είναι και το πιο δύσκολο να ανιχνευθεί, καθώς κρατικές αρχές σπανίως εκφράζουν ανοιχτά απόψεις που θα διεγείρουν την κοινή γνώμη. Ωστόσο, το στοιχείο αυτό το ανευρίσκουμε σε εκπεφρασμένες αντιλήψεις κρατικών αξιωματούχων, όπως για παράδειγμα στις δηλώσεις του Υπουργού Άμυνας του Ισραήλ, που τον Φεβρουάριο του 2008 δήλωσε ότι οι Παλαιστίνιοι με τις αντιστασιακές τους ενέργειες «αναγκάζουν» τους Ισραηλινούς να οδηγηθούν στη λύση του Ολοκαυτώματος («shoa» στα Εβραϊκά.), ή ακόμα και στις δηλώσεις του μετέπειτα εκπροσώπου τύπου και μέλος του κυβερνώντος κόμματος του Ισραήλ, που το 2014 αναφέρθηκε σε ένα εκτεταμένο σχέδιο εξόντωσης των Παλαιστινίων που διαμένουν στη Λωρίδα της Γάζας. Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να σημειωθεί, ότι η παρακίνηση σε γενοκτονία, «incitement to genocide», θεωρείται και αυτή μη επιτρεπτή σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Το φυσικό στοιχείο στην περίπτωση της Παλαιστίνης λαμβάνει χώρα μέσω πολλαπλών κρατικών πολιτικών και δράσεων που στοχεύουν στη διάσπαση και στην αλλοίωση της συνεκτικότητας και του πυρήνα του παλαιστινιακού λαού σε τέτοιο βαθμό, ώστε αυτός να πάψει βαθμιαία να υπάρχει. Μερικούς από τους τρόπους με το οποίο αυτό συντελείται είναι ο αποκλεισμός της Λωρίδας της Γάζας και η στέρηση της πρόσβασης σε αποτελεσματική ιατρική περίθαλψη, αγαθά και ηλεκτρισμό, η οποία δημιουργεί συνθήκες ακραίας στέρησης. Όπως είναι ευρέως διαδεδομένο, η Λωρίδα της Γάζας είναι η μεγαλύτερη ανοιχτή φυλακή στον κόσμο. Άλλες ενέργειες είναι τα μαζικά πυρά κατά των Παλαιστινίων και οι δολοφονίες παιδιών και αμάχων, οι απαλλοτριώσεις περιουσιών και οι κατεδαφίσεις κτιρίων, οι βασανισμοί και η απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση Παλαιστινίων από Ισραηλινά όργανα. Η Διεθνής Αμνηστία και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις εκθέσεις του 2019, έχουν καταγράψει πλείστους τρόπους με τους οποίους το Ισραήλ αποσκοπεί στη βαθμιαία εξόντωση των Παλαιστινίων.Όπως έχει πολύ στοχευμένα ορίσει ο διακεκριμένος αναλυτής και ακαδημαϊκός Ιlan Pappé,, αυτό που συμβαίνει στην Παλαιστίνη και μάλιστα με την ανοχή της διεθνούς κοινότητας είναι μία προοδευτική γενοκτονία «incremental genocide». Ιδιαίτερα αξίζει να σταθούμε στους Ισραηλινούς εποικισμούς “Israeli settlements” εντός των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών της Δυτικής Όχθης, όπου κατοικούν περίπου 600.000 Ισραηλινοί. Οι εποικισμοί αυτοί έχουν χαρακτηρισθεί ως παράνομοι και συνιστούν κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, ενώ παράλληλα συμβάλλουν με έμμεσο, αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικό τρόπο στην πληθυσμιακή αλλοίωση και αποδυνάμωση των Παλαιστινίων.
Ποιο είναι όμως το κρίσιμο στοιχείο στο παλαιστινιακό ζήτημα και για ποιο λόγο το Ισραήλ έχει επιδοθεί σε έναν αγώνα χωρίς τέλος κατά της αναγνώρισης του κράτους του Παλαιστίνης και αρνείται την επιστροφή των εκτοπισμένων Παλαιστινίων; Η απάντηση, μεταξύ άλλων, βρίσκεται στην πληθυσμιακή υπεροχή των Παλαιστινίων, όπου σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία ο πληθυσμός του Ισραήλ ανέρχεται σε περίπου 8.000.000. Αντίστοιχα, ο πληθυσμός των Παλαιστινίων ανέρχεται σε 5.000.000, που διαμένουν στη εδαφική περιοχή που εκτείνεται από τη Λωρίδα της Γάζας έως τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη της Δυτικής Όχθης. Αν σε αυτά προστίθεντο οι περίπου 7.000.000 επίσημα καταγεγραμμένοι Παλαιστίνιοι της διασποράς, τότε ο ισραηλινός πληθυσμός θα αποτελούσε την πληθυσμιακή μειοψηφία στην περιοχή. Έτσι το Ισραήλ ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπο με την εξής προοπτική: ή να αποδεχθεί ότι θα αποτελεί εθνική μειονότητα στην περιοχή, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, είτε να αποδυθεί το δημοκρατικό του χαρακτήρα και να αρνηθεί στους Παλαιστινίους το δικαίωμα της ψήφου. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που εμποδίζει διαχρονικά την επίτευξη μίας κοινώς αποδεκτής λύσης στο παλαιστινιακό ζήτημα.
Κλείνοντας, οι τελευταίες εξελίξεις και ιδιαίτερα η μεταστροφή της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ στο θέμα της Παλαιστίνης, όπως αυτή αποτυπώνεται στο σχέδιο επίλυσης της διαφοράς που δημοσιεύθηκε στις 28 Ιανουαρίου του 2020 και στοχεύει στην οριστική προσάρτηση τμήματος των κατεχόμενων παλαιστινιακών εδαφών στο κράτος του Ισραήλ, (με τη συμβολική σημασία της μεταφοράς της πρεσβείας των ΗΠΑ από το Τελ Αβίβ στην Ιερουσαλήμ), δημιουργεί ακόμη πιο έντονο προβληματισμό για τις εξελίξεις που θα δρομολογηθούν στο εγγύς μέλλον για το παλαιστινιακό ζήτημα.
Πηγές
1)Mehran Kamrava, The modern Middle East: a political history since the First World War (Illustrated ed.), University of California Press, 2015, σελ. 125
2) Divide and Conquer: A Legal Analysis of Israel’s 2014 Military Offensive Against the Gaza Strip, 2015, διαθέσιμο στο http://www.alhaq.org/publications/publications-index/item/divide-and-conquer
3) Raphael Lemkin, Genocide – A Modern Crime, 4 Free World 39, 1945, διαθέσιμο στο http://www.preventgenocide.org/lemkin/freeworld1945.htm.
4) Application of the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide (Bosnia and Herzegovina v. Serbia and Montenegro), Judgment, I.C.J. Reports 2007 (I), σελ. 110-111, παρ.161.
5) Ιsraeli minister warns of Palestinian ‘holocaust’, The Guardian, Φεβρουάριος 29, 2008, διαθέσιμο στο https://www.theguardian.com/world/2008/feb/29/israelandthepalestinians1.
6) Moshe Feiglin, My Outline for a Solution in Gaza, Arutz Sheve, Αύγουστος 15, 2014, διαθέσιμο στο http://www.israelnationalnews.com/Articles/Article.aspx/15326#.VCLljPldXTo
7) Ετήσια Έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας, 2019, διαθέσιμη στο https://www.amnesty.org/en/countries/middle–east–and–north–africa/palestine–state–of/report–palestine–state–of/,
8) Ilan Pappé, A Brief History of Israel’s Incremental Genocide (Noam Chompsky and Ilan Pappé), εκδ. Haymarket, 2015, σελ. 147-154
9) Άρθρο 2 της Σύμβασης του ΟΗΕ για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος της της Γενοκτονίας, διαθέσιμη στο https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%2078/volume-78-I-1021-English.pdf.
10) Ετήσια Έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, Ισραήλ και Παλαιστίνη, Γεγονότα του 2019, διαθέσιμη στο https://www.hrw.org/world-report/2020/country-chapters/israel/palestine
11) World Population Review, διαθέσιμο στο https://worldpopulationreview.com/countries/palestine-population/
12) World Population Review, διαθέσιμο στο https://worldpopulationreview.com/countries/israel-population/