Loading...
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Επικαιρότητα

Το ζήτημα του Κασμίρ

Γράφει η Δήμητρα Θεοδωροπούλου

Από το 1947, η Ινδία και το Πακιστάν μάχονται για την κυριαρχία στο Κασμίρ, ένα πριγκιπάτο απ’ όταν η Βρετανία είχε υπό την κυριαρχία της την Ινδία (1846-1947). Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, η Βρετανία δεχόταν εξωτερικές πιέσεις όσον αφορά την ανεξαρτησία της Ινδίας. Το Κοινοβούλιο με την λήξη του πολέμου αποφάσισε ότι η κυριαρχία της θα διακοπτόταν μέχρι το 1948.

 Η Βρετανία, το διάστημα που διοικούσε την Ινδία, αντιμετώπιζε τους μουσουλμάνους ως μειονότητα, με αποτέλεσμα η πλειονότητα, από την άλλη πλευρά, να απαιτεί να διαχωριστεί σε δύο κράτη με βάση την θρησκεία, το οποίο κι έγινε ύστερα από εξεγέρσεις. Έτσι, στις 14 Αυγούστου το 1947, δημιουργήθηκε το ανεξάρτητο Πακιστάν, με τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών του να είναι μουσουλμάνοι, ενώ το ανεξάρτητο κράτος της Ινδίας, η πλειοψηφία των πολιτών του οποίου ασπαζόταν τον ινδουισμό, ακολούθησε την επόμενη μέρα. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος, περισσότερα από 550 πριγκιπάτα κλήθηκαν  να επιλέξουν την ενσωμάτωση ή την ανεξαρτησία τους.

 Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα πριγκιπάτα που ενσωματώθηκαν σε κάποιο από τα δύο νέα κράτη, ο ινδουιστής διοικητής του  Kashmir και Jammu, Hari Singh, αποφάσισε ότι θέλει την ανεξαρτησία του. Για να αποτρέψει πιέσεις για μια μελλοντική ένωση, ο Singh υπέγραψε σύμφωνο με το Πακιστάν, το οποίο επέτρεπε στους πολίτες του Κασμίρ να συνεχίσουν το εμπόριο και τα ταξίδια στο νέο κράτος. Ωστόσο, δεν υπέγραψε ποτέ παρόμοιο σύμφωνο με την Ινδία.

 Λίγες ημέρες αργότερα ξέσπασαν συγκρούσεις ανάμεσα στα δύο έθνη, και η κυβέρνηση του Πακιστάν πίεσε για την συμμετοχή του Κασμίρ στο πλευρό του. Επαναστάτες που ήταν υπέρ της ένωσης με το Πακιστάν, καθώς εκείνο τους παρείχε οικονομική υποστήριξη, κατέλαβαν το δυτικό Κασμίρ, και τον Σεπτέμβρη του 1947, μέλη της φυλής Pashtun πέρασαν τα σύνορα από το Πακιστάν στο Κασμίρ. Το τελευταίο ζήτησε βοήθεια από την Ινδία για την αντιμετώπιση της επιδρομής, με εκείνη να απαντάει ότι θα παρέχει στρατιωτική βοήθεια μόνο αν το Κασμίρ ενωθεί με την Ινδία. Ο Singh, συμφώνησε και υπέγραψε το Instrument of Accession, ένα έγγραφο, το οποίο επικύρωνε την κυριαρχία της Ινδίας επί του Κασμίρ (10/1947). Το έγγραφο αυτό προσέδιδε στο Κασμίρ ένα ιδιαίτερο καθεστώς, σύμφωνα με το οποίο ήταν καθ’ όλα ανεξάρτητο, πλην των τομέων των επικοινωνιών, των διεθνών σχέσεων και της άμυνας. Να σημειωθεί, ότι το ειδικό αυτό καθεστώς το ανακάλεσε η ινδική κυβέρνηση τον Αύγουστο του 2019.

 Οι συγκρούσεις Ινδίας- Πακιστάν για την κυριαρχία του Κασμίρ (1948-2003)

 Τον Οκτώβριο του 1947 ξεσπά η πρώτη σύγκρουση ανάμεσα στην Ινδία και το Πακιστάν για την κυριαρχία επί του Κασμίρ. Τον επόμενο χρόνο, η Ινδία ζητά την επέμβαση των Ηνωμένων Εθνών, τα οποία με τη σειρά τους προτείνουν την διεξαγωγή δημοψηφίσματος, για να αποφασισθεί με ποιο από τα δύο κράτη θα ενωθεί. Όμως, αυτό δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, διότι κανένα από τα δύο κράτη δεν συμφωνούσε με την αποστρατικοποίηση της περιοχής. Τον ίδιο χρόνο, υπέγραψαν σύμφωνο για την υιοθέτηση μιας γραμμής κατάπαυσης πυρός, και η περιοχή του Κασμίρ διαχωρίστηκε, με την Ινδία να παίρνει υπό τον έλεγχό της το 65% του εδάφους και το Πακιστάν το υπόλοιπο 35%.  


Εικόνα 1: Η Ινδία διοικεί τις περιοχές νότια από την γραμμή ελέγχου (Line of Control), ενώ το Πακιστάν διοικεί το βορειοδυτικό Κασμίρ. Η Κίνα κατέκτησε το ανατολικό Κασμίρ μετά από πόλεμο με την Ινδία το 1962.

 Το 1965, ξεσπά ο δεύτερος πόλεμος ανάμεσα στα δύο κράτη της νότιας Ασίας, αφορμή του οποίου ήταν σύμφωνα με την Ινδία, η διέλευση χιλιάδων Πακιστανών στρατιωτών από την γραμμή κατάπαυσης πυρός. Οι εχθροπραξίες έγιναν πιο έντονες όταν ο στρατός του Πακιστάν επιχείρησε να κατακτήσει το Κασμίρ δια της βίας, εγχείρημα το οποίο στέφθηκε από αποτυχία, οδηγώντας σε αδιέξοδο, ενώ όσον αφορά τα σύνορα των δύο χωρών, συμφωνήθηκε η διατήρηση αυτών όπως ακριβώς είχαν διαμορφωθεί πριν τον πόλεμο.

 Το 1971, πραγματοποιείται ο πόλεμος για την ανεξαρτησία του Μπαγκλαντές, το οποίο ήταν γνωστό ως Ανατολικό Πακιστάν, με την Ινδία να είναι σύμμαχός του. Έναν χρόνο αργότερα, η Ινδία και το Πακιστάν υπογράφουν το Σύμφωνο Shimla, με το οποίο οι δύο χώρες συμφωνούν στην επίλυση των διαφορών τους με ειρηνικά μέσα και την υιοθέτηση της Γραμμής Ελέγχου (Line of Control), χωρίς όμως να την αναγνωρίζουν ως διεθνές σύνορο.

Το 1999, επιδεινώνονται για άλλη μια φορά οι σχέσεις των δύο χωρών στον Πόλεμο Kargil. Ο τελευταίος, ξεκίνησε με την διείσδυση πακιστανικών στρατευμάτων και τρομοκρατών στα ινδικά εδάφη, η τοποθέτησή των οποίων σε υψηλότερα σημεία τους έδωσε προβάδισμα στην μάχη. Το Πακιστάν ζήτησε από την Αμερική να επέμβει, αλλά ο τότε πρόεδρος Bill Clinton, αρνήθηκε μέχρι να αποσυρθούν τα πακιστανικά στρατεύματα από την Γραμμή Ελέγχου. Αρχικά, το Πακιστάν αρνήθηκε οποιαδήποτε ανάμειξη στην σύγκρουση, υποστηρίζοντας ότι η Ινδία αντιμετώπιζε επαναστάτες του Κασμίρ, αλλά αργότερα βράβευσε τους στρατιώτες του για την συμμετοχή τους στην μάχη. Η Ινδία από την πλευρά της, αύξησε τον προϋπολογισμό του επόμενου χρόνου στον τομέα της άμυνας.

 Το 2003, οι δύο χώρες συμφώνησαν περί της ισχύος του περίφημου de facto συνόρου. Το Πακιστάν υποσχέθηκε να σταματήσει να παρέχει οικονομική βοήθεια σε επαναστάτες, ενώ η Ινδία θα προσέφερε αμνηστία αν ανακαλούσαν τα στρατεύματά τους.  

Ανάκληση του Ειδικού Καθεστώτος

 Τον Φεβρουάριο του 2019, ένας βομβιστής αυτοκτονίας που ανήκει σε μια τρομοκρατική ομάδα, η οποία έχει απαγορευτεί στο Πακιστάν, σκότωσε 40 μέλη της ινδικής αστυνομικής μονάδας, καθιστώντας αυτήν την επίθεση ως την πιο θανατηφόρα που έχει σημειωθεί τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

 Η νίκη του κόμματος Bharatiya Janata στις εκλογές στην Ινδία, είχε ως αποτέλεσμα τον Αύγουστο του 2019, ως απάντηση στην προαναφερθείσα επίθεση, την ανάκληση του ειδικού καθεστώτος που είχε επιβληθεί στο Κασμίρ το 1947. Το Κασμίρ βρίσκεται υπό άμεση διοίκηση, τα τηλεφωνικά δίκτυα και το διαδίκτυο διακόπηκαν και οι συναθροίσεις απαγορεύτηκαν.

 Το Πακιστάν θεώρησε αυτή την εξέλιξη παράνομη και με την σειρά του υποβάθμισε τις διπλωματικές και εμπορικές σχέσεις με την Ινδία. Τον Οκτώβριο του ίδιου έτους, η Ινδία επισήμως ανακαλεί την συνταγματική αυτονομία του Κασμίρ και το διαιρεί σε δύο διαφορετικά εδάφη -Jammu και Kashmir από την μία, και Ladakh από την άλλη, τα οποία θα διοικούνται κοινώς από την κεντρική κυβέρνηση.

 Κλείνοντας, είναι εμφανές, ότι από την απαρχή των συγκρούσεων, το Κασμίρ έχει υπάρξει ζώνη πολέμου μεταξύ του Πακιστάν και της Ινδίας, δίχως οι συγκεκριμένες χώρες να σκέφτονται και να ενδιαφέρονται για τους πολίτες του, οι οποίοι το μόνο που αναζητούν είναι η ελευθερία. Δεν είναι πια μια περιοχή, αλλά ένα σημείο στον χάρτη που ενώνει την Κίνα, την Ινδία και το Πακιστάν. Η δε ινδική κυβέρνηση συνεχώς υπόσχεται ένα καλύτερο μέλλον για τους πολίτες του Κασμίρ, αλλά στην πραγματικότητα αυτοί αντιμετωπίζονται ως ένα βραβείο για τον πιο ισχυρό.

Πηγές:

  1. Εικόνα: Hilal Mir, No, the Kashmir conflict is not experiencing an ideological shift, Αύγουστος 17, 2020. Διαθέσιμο σε:

https://www.trtworld.com/opinion/no-the-kashmir-conflict-is-not-experiencing-an-ideological-shift-7444

  • Εικόνα 1: Erin Blakemore, The Kashmir conflict: How did it start?, Αύγουστος 15, 2020. Διαθέσιμο σε:

https://www.nationalgeographic.com/culture/2019/03/kashmir-conflict-how-did-it-start/

  • Erin Blakemore, The Kashmir conflict: How did it start?, Αύγουστος 15, 2020. Διαθέσιμο σε:

https://www.nationalgeographic.com/culture/2019/03/kashmir-conflict-how-did-it-start/

  • BBC News, Kashmir: Why India and Pakistan fight over it, Αύγουστος 15, 2020. Διαθέσιμο σε:

https://www.bbc.com/news/10537286

  • Britannica, Kashmir, Αύγουστος 15, 2020. Διαθέσιμο σε:

https://www.britannica.com/place/Kashmir-region-Indian-subcontinent

  • The Economic Times News, All you need to know about Kargil War, Αύγουστος 19, 2020. Διαθέσιμο σε:

https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/all-you-need-to-know-about-kargil-war/kargil-vijay-diwas/slideshow/59772216.cms

  • Rashaan Ayesh, Timeline: The India-Pakistan conflict over Kashmir, Αύγουστος 16, 2020. Διαθέσιμο σε:

https://www.axios.com/timeline-india-pakistan-conflict-over-kashmir-d638569d-d476-48e8-a2e3-bd38d403e87b.html

  • BBC News, Jammu and Kashmir: India formally divides flashpoint state, Αύγουστος 19, 2020. Διαθέσιμο σε:

https://www.bbc.com/news/world-asia-india-50233281