Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει γίνει πολλές φορές αποδέκτης σκληρής κριτικής σχετικά με τον ρόλο και τη θέση που του αναλογεί στην αρένα των Διεθνών Σχέσεων και της Παγκόσμιας Διπλωματίας. Αυτό είναι και το βασικό πλαίσιο που σκοπεύει να διαλευκάνει το πρώτο μέρος μιας σειράς αναλύσεων πάνω στην δράση των Ευρωπαϊκών Θεσμών. Στα πλαίσια του διακριτού και συνάμα δυναμικού ρόλου που έχει αποκτήσει η ΕΕ στην παγκόσμια πολιτική, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί ένα θύλακα με σημαντική επιρροή και για αυτόν τον λόγο βρίσκεται ολοένα και περισσότερο στις πρώτες γραμμές άσκησης πολιτικής εξουσίας Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, αυτή η θέση επιτρέπει στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς να αντιμετωπίσουν βαθύτερες προκλήσεις που απασχολούν τα κράτη ανά τον κόσμο όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή και η ραγδαία άνοδος της διεθνούς τρομοκρατίας. Έτσι, θεωρείται ως εξίσου σημαντική η συμμετοχή της ΕΕ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (WTO), τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD). Παράλληλα, ο ρόλος της ΕΕ ως διαμεσολαβητή σε διεθνής οργανισμούς όπως τα Ηνωμένα Έθνη προσφέρει στους Ευρωπαϊκούς θεσμούς μια δυναμική παρουσία και μια εμπεριστατωμένη αντιμετώπιση καίριων ζητημάτων.
Το ζήτημα της συμμετοχής της ΕΕ μέσω δημοκρατικών θεσμών πάντως παραμένει ένα σύνηθες επιχείρημα αρκετών Ευρωσκεπτιστών και πολέμιων της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και παγκόσμιας διπλωματίας. Συχνά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο των αρχηγών των κρατών-μελών της ΕΕ, επικρίνονται από τους Ευρωσκεπτιστές ως προς το γεγονός ότι αμφισβητείται η απόλυτη δημοκρατική νομιμότητα αντιπροσώπευσης των Ευρωπαίων πολιτών (Lord, 2008) . Αυτό το κενό δύναται και ουσιαστικά αναλαμβάνει και καλύπτει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ένας θεσμός άμεσα εκλεγμένος από τους Ευρωπαίους πολίτες, φυσικά δρώντας ως ένας κύριος εταίρος του Συμβουλίου των Πολιτικών Αρχηγών και της Επιτροπής. Παρόλ’αυτά, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξακολουθεί να αναζητά τρόπους να κάνει τη φωνή του να ακούγεται με μεγαλύτερη ένταση στην διεθνή σκακιέρα, η οποία δείχνει πολλές φορές να μην ‘ακούει΄ τις ενστάσεις ευρωβουλευτών όπως για παράδειγμα στην κοινή εξωτερική πολιτική. Η προσπάθεια αυτή συγχέεται άμεσα με την προσπάθεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να απωλέσει τα μονοπωλιακά καθεστώτα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις διεθνής σχέσεις. Ωστόσο, ποιοι είναι οι τρόποι με τους οποίους μπορεί κάτι τέτοιο να καταστεί εφικτό χωρίς να ταρακουνήσει τις Συνθήκες της Ένωσης και τις εκάστοτε συμμαχίες και συναινέσεις που έχουν επιτευχθεί μεταξύ των αρμόδιων θεσμών στις διαδικασίες εξάσκησης πολιτικής;
Αυτό καλείται να αντιμετωπιστεί μέσω άλλων διόδων, κυρίως σε θέματα εκτός της κοινής αμυντικής εμβέλειας. Παραδείγματα αυτών περιλαμβάνουν την έγκριση διεθνών συμφωνιών για το εμπόριο και τις επενδύσεις καθώς και προστασία της ιδιωτικής ζωής και των δεδομένων, επιβολή κυρώσεων σε τρίτες χώρες λόγω παραβίασης θεμελιωδών αρχών, παροχή αναπτυξιακής βοήθειας και πολλά άλλα. Στην πραγματικότητα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει να αποκτήσει μια «τεράστια δύναμη» στις εξωτερικές σχέσεις της ΕΕ η οποία βασίζεται στις διορθώσεις που προωθήθηκαν στη Συνθήκη της Λισαβόνας (Wessel, 2014)
Στο πλαίσιο του γενναίου ολοκληρωτικού εκδημοκρατισμού και διαφάνειας των Ευρωπαϊκών υποθέσεων και της ολοένα αυξανόμενης ζήτησης των Ευρωπαίων πολιτών για μεγαλύτερη και πιο διαφανή αντιπροσώπευση των άμεσων συμφερόντων τους στην ΕΕ, πέντε σημαντικές αναθεωρήσεις της Συνθήκης έχουν αναθέσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο νέες νομοθετικές εξουσίες (Bajtay, 2015) . Πράγματι, η επέκταση των αρμοδιοτήτων της ΕΕ σε ορισμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής πολιτικής, έχουν συνοδευτεί από μια ισχυρότερη
κοινοβουλευτική διάσταση αυτών των τομέων πολιτικής. Στην πραγματικότητα, ωστόσο,
το Κοινοβούλιο δεν έχει καταστεί ίσος παίκτης σε όλους τους τομείς της ευρωπαϊκής
εξωτερική δράση και έχει ενισχυθεί περισσότερο στις εσωτερικές πολιτικές της ΕΕ
από ό, τι στη σφαίρα της εξωτερικής πολιτικής.
κοινοβουλευτική διάσταση αυτών των τομέων πολιτικής. Στην πραγματικότητα, ωστόσο,
το Κοινοβούλιο δεν έχει καταστεί ίσος παίκτης σε όλους τους τομείς της ευρωπαϊκής
εξωτερική δράση και έχει ενισχυθεί περισσότερο στις εσωτερικές πολιτικές της ΕΕ
από ό, τι στη σφαίρα της εξωτερικής πολιτικής.
Κλείνοντας το πρώτο αυτό μέρος και αφήνοντας τα συμπεράσματα ανοικτά για τον αναγνώστη, θέλω να υπογραμμίσω πως η Ευρώπη είμαστε εμείς και ο τρόπος που την διαμορφώνουμε μέσω της ψήφου μας και του αγώνα μας ενάντια στο λαϊκισμό και την μισαλλοδοξία!
Πηγές:
Πηγές:
Bajtay, P. (2015). Shaping and controlling foreign policy Parliamentary diplomacy and oversight, and the role of the European Parliament. Εuropean Parliament, Directorate-General for External Policies. Brussels: Directorate-General for External Policies Policy Department.
Lord, C. (2008). Does the EU Suffer from a Democratic Deficit? Intereconomics:Journal of European Public Policy, 331-340.
Wessel, B. v. (2014). EU External Relations Law: Text, Cases and Materials. Cambridge: Cambridge University Press.