γράφει η Χάρις Γιαννοπούλου
Το παρόν άρθρο εστιάζει στα ανοιχτά μέτωπα και στην επιθετική στάση που ακολουθεί η Τουρκία τους τελευταίους μήνες, η οποία έχει περάσει από την πολιτική των μηδενικών προβλημάτων στην πολιτική των συνεχών αναταραχών με τους γείτονές της. Το γεγονός αυτό την καθιστά έναν αναξιόπιστο και επικίνδυνο εταίρο που φαίνεται να προσαρμόζει την εξωτερική της πολιτική ανάλογα με τις πιέσεις που δέχεται στο εσωτερικό της από την αντιπολίτευση.
Η επέμβαση της Τουρκίας στην περιοχή Αφρίν της Συρίας στις 20 Ιανουαρίου ήρθε ως απαύγασμα στις ήδη τεταμένες σχέσεις ανάμεσα στην Τουρκία και το κουρδικό κράτος. Ο ευσεβής πόθος της Τουρκίας για κατάρριψη των δυνάμεων της τρομοκρατικής οργάνωσης YPG – όπως τη χαρακτηρίζει – που συνδέεται με το ΡΚΚ επισφραγίστηκε με μια ακόμα αιματοχυσία στην πολύπαθη περιοχή της Συρίας. Στις 18 Μαρτίου υψώθηκε στην πόλη η τουρκική σημαία, ενώ έργα της κουρδικής πολιτιστικής κληρονομιάς αποκαθηλώθηκαν. Για τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρ.Τ. Ερντογάν αποτελεί υψίστης σημασίας η κατάληψη της εν λόγω περιοχής καθώς μειώνει τις απειλές στα σύνορά της και εξασφαλίζει πλήρη έλεγχο στο κέντρο του Αφρίν από τις Τουρκικές ένοπλες δυνάμεις και τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό. Δηλώνει, μάλιστα, πως θα συνεχίσει τις επιχειρήσεις ανατολικά προς την πόλη Μανμπίτζ προκειμένου να εξαλείψει κάθε τρομοκρατική απειλή μέχρι τα ιρακινά σύνορα. Από την πλευρά του, ο εκπρόσωπος του Συριακού Κουρδιστάν (Ροζάβα) στη Γαλλία κατήγγειλε την Τουρκία για διεξαγωγή εθνοκάθαρσης σε βάρος της κουρδικής πολιτοφυλακής που πολέμησε επάξια απέναντι στο Ισλαμικό Κράτος. Δε δίστασε μάλιστα να επιρρίψει ευθύνες στη διεθνή κοινότητα για αδράνεια και κατάφορη παραβίαση των δικαιωμάτων του συριακού λαού. Σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, 280 άμαχοι και 1.500 κούρδοι μαχητές έχασαν τη ζωή τους, ενώ περισσότεροι από 200.000 πολίτες εκτοπίστηκαν δίχως να έχουν πρόσβαση σε κάποιο ασφαλές μέρος.
Καζάνι που βράζει είναι και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις με τις προκλήσεις των Τούρκων να ξεπερνούν κάθε προηγούμενο. Οι παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου πραγματοποιούνται σε τακτική βάση, ενώ τον προηγούμενο μήνα τελευταία στιγμή αποφεύχθηκε θερμό επεισόδιο στα Ίμια. Σημαντικό αγκάθι στις σχέσεις των δύο χωρών αποτελεί η σύλληψη των δύο Ελλήνων στρατιωτικών οι οποίοι κρατούνται δίχως να τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες. Μάλιστα, μετά την τρίτη απόρριψη του αιτήματος της Άγκυρας για την έκδοση των 8 τούρκων πραξικοπηματιών από την ελληνική δικαιοσύνη, οι Τούρκοι είναι πιθανό να επιδιώξουν την παράταση της κράτησης των δύο Ελλήνων φαντάρων. Αξιοσημείωτη είναι η προκλητικότητα του Τούρκου Προέδρου αναφορικά με τις δηλώσεις του προς το τουρκικό ακροατήριο όπου δε διστάζει να μιλήσει ανοιχτά για τα σύνορα της καρδιάς τους τα οποία δε διεκδίκησαν όπως έπρεπε οι προκάτοχοί τους με τη Συνθήκη της Λωζάνης.
Η υποχωρητικότητα για την οποία κατηγορείται ο τούρκος πρόεδρος από την κεμαλική αντιπολίτευση ως προς την πολιτική που ακολουθεί με την Ελλάδα και την Κύπρο δημιουργούν την ανάγκη επίδειξης ισχύος στους πολιτικούς του αντιπάλους αλλά και στην κοινή γνώμη. Αυτό έρχεται σε συνάρτηση με την ψυχραιμία την οποία γνωρίζει ότι θα επιδείξει η ελληνική πλευρά απέναντι στην τουρκική προκλητικότητα. Γι’ αυτό και είναι πιθανότερο οι ενέργειες αυτές να εξυπηρετούν τη συντήρηση ενός θερμού κλίματος και να μην οδηγήσουν σε άμεση πολεμική εμπλοκή. Βέβαια, προβληματισμό προκαλεί στην ελληνική κυβέρνηση η αξίωση των τούρκων για ποιοτική μεταβολή του status quo σε περιοχές όπου χαρακτηρίζονταν γκρίζες ζώνες και τις οποίες οι Τούρκοι αναβαθμίζουν σε τουρκικά νησιά ή τουρκικά χωρικά ύδατα.
Θετική σε κάθε περίπτωση είναι η συμφωνία ανάμεσα στην Τουρκία και την Ε.Ε. όσον αφορά τις προσφυγικές ροές παρότι το κλίμα δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ως προς τη συνέχιση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Η Τουρκία κατηγορεί τους ευρωπαίους ότι σκόπιμα καθυστερούν τη διαδικασία, ενώ αρκετά κράτη της Ένωσης όπως η Γερμανία και η Αυστρία έχουν εκφράσει ανοιχτά την άποψη ότι η Τουρκία δεν ασπάζεται τα ευρωπαϊκά ιδεώδη και ότι απομακρύνεται όλο και περισσότερο από το προφίλ το οποίο θα έπρεπε να υιοθετήσει προκειμένου να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Εν κατακλείδι, η κατευναστική πολιτική που ακολουθεί η Ελλάδα απέναντι στην Τουρκία φαίνεται να περιορίζει τον κίνδυνο μιας ένοπλης σύγκρουσης προς το παρόν, χωρίς αυτό να αποτελεί εχέγγυο ότι η στάση αυτή της Ελλάδας θα υιοθετηθεί σε κάθε επόμενη τουρκική πρόκληση.
Πηγές:
Fisk Robert, “Inside Afrin, the true victims of Turkey’s invasion of northern Syria are revealed – refugees, babies, women and children”, διαθέσιμο στο: https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/afrin-turkey-invasion-syria-enclave-kurds-ypg-airstrike-war-civil-a8182266.html
Kokkinidis Tasos, “Greece: We Will Not React Peacefully to Next Turkish Provocation”, διαθέσιμο στο: http://greece.greekreporter.com/2018/02/16/greece-we-will-not-react-peacefully-to-next-turkish-provocation/
Smith John, “Are Greece and Turkey Really on the Verge of War?”, διαθέσιμο στο: http://greece.greekreporter.com/2018/02/21/are-greece-and-turkey-really-on-the-verge-of-war/
Φίλης Κωνσταντίνος, «Άποψη: Τουρκικός εθνικισμός και ελληνοτουρκικές σχέσεις», διαθέσιμο στο: http://www.kathimerini.gr/941340/article/epikairothta/politikh/apoyh-toyrkikos-e8nikismos-kai-ellhnotoyrkikes-sxeseis