γράφει ο Μάνος Μπενόπουλος
Εν έτει 2017, και η ανθρώπινη ελευθερία ακόμα αμφισβητείται σε κάποια σημεία του πλανήτη. Σύμφωνα με το Walk Free πάνω από 40 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονται υπό το καθεστώς δουλείας με διαφορετικούς τρόπους και μεθόδους. Το έγκλημα αυτό δεν συντελείται μόνο σε απομακρυσμένες περιοχές του κόσμου αλλά και στην γειτονιά της Ευρωπαικής Ένωσης λίγα χιλιόμετρα από τις ελληνικές και ιταλικές ακτές.
Οι χώρες της βόρειας Αφρικής μετά την Αραβική Άνοιξη του 2011 βρίσκονται υπό το καθεστώς ανασφάλειας, με εκατοντάδες ανθρώπους να εγκαταλείπουν τις εστίες τους εν μέσω των συνεχιζόμενων μαχών για την κατάληψη της εξουσίας. Μετά την πτώση του Μουαμάρ Καντάφι (2011), η Λιβύη βυθίστηκε στο χάος, με αποτέλεσμα να διχαστεί ανάμεσα σε τρεις φράξιες: μία ασθενική κυβέρνηση στην Τρίπολη, η οποία, ωστόσο, έχει τη στήριξη της διεθνούς κοινότητας, μία υπερσυντηρητική ισλαμιστική κυβέρνηση, και αυτή στην Τρίπολη, και μια αντιισλαμιστική κυβέρνηση στα ανατολικά.
Η Λιβύη παραμένει ένα διελυμένο κράτος όπου ένοπλες ομάδες μάχονται για κομμάτια γης και πόρους, ενώ τα δίκτυα λαθρεμπορίας ανθρώπων δρουν υπό καθεστώς ατιμωρησίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης, υπολογίζεται πως επτακόσιες χιλιάδες έως ένα εκατομμύριο μετανάστες βρίσκονται στη Λιβύη, ενώ περισσότεροι από 2.000 έχουν χάσει τη ζωή τους στη θάλασσα αυτό τον χρόνο. Ωστόσο, κάποιοι πρόσφυγες γίνονται θύματα των δουλέμπορων με εικόνες από σκλαβοπάζαρα, που παραπέμπουν σε εποχές 17ου αιώνα,είναι η πραγματικότητα της σημερινής Λιβυής. Εκατοντάδες μετανάστες που ζουν υπό καθεστώς ομηρίας και υπόκεινται καθημερινά σε απάνθρωπα βασανιστήρια και βιασμούς από τις πολιτοφυλακές της Λιβυής για να πειστούν οι οικογένειες τους να στείλουν χρήματα. Αν η οικογένεια δεν έχει χρήματα, τους πουλάνε σαν σκλάβους ή τους θανατώνουν. Είναι κυρίως νέοι άνδρες, αφρικανικής καταγωγής, οι οποίοι εγκατέλειψαν τις πατρίδες τους για να βρουν μία δουλειά και ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη.
Η σημερινή χαώδης κατάσταση στην Λιβυή οφείλεται εν μέρη από τις λανθασμένες κινήσεις της Δύσης (ΝΑΤΟ & Ε.Ε). Το λάθος ήταν η διάλυση ενός παλαιού status quo (τουλάχιστον σταθερού) χωρίς να υπάρχει έτοιμο ένα νέο. Τα αποτελέσματα ήταν εκατοντάδες πρόσφυγες και μετανάστες και μια χώρα – καταφύγιο για κάθε λογής τρομοκρατική οργάνωση (Ισλαμικό Κράτος & Αλ Κάιντα). Το τραγικό της υπόθεσης είναι ότι η Ε.Ε. χρηματοδοτεί, στην βάση της Συμφωνίας της Μάλτας (2017), τις 40 πολιτοφυλακές της Λιβυής οι οποίες επιτρέπουν σιωπηλά την δράση των δουλεμπόρων και των συμμοριών.
Η Συμφωνία της Μάλτας, η οποία ήταν συνέχεια της συμφωνίας Ιταλίας-Λιβύης για περιορισμό των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη, προέβλεπε μεταξύ άλλων επεμβάσεις στα πλοία των διακινητών, αλλά και «εθελοντικούς επαναπατρισμούς» για όσους πρόσφυγες και μετανάστες αποφασίσουν να επιστρέψουν στις χώρες τους. Παρ΄όλα αυτά, οργανώσεις όπως η Human Rights Watch, η Save the Children και η η SOS Mediterranee καταγγέλουν ως θανατική καταδίκη την επιστροφή προσφύγων και ανήλικων στην Λιβυή.
Ο Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Ζέιντ Ράαντ αλ Χουσέιν είχε χαρακτηρίσει απάνθρωπη την πολιτική της Ε.Ε., η οποία συνίσταται στο να βοηθά το λιμενικό της Λιβύης να σταματά και να στέλνει πίσω τους πρόσφυγες. Είναι λοιπόν προφανές πως για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της δουλείας στην χώρα αλλά και να σταματήσουν οι μεταναστευτικές ροές θα πρέπει η Ένωση να αναλάβει μεγαλύτερη δράση πέραν της χρηματοδότησης.
Όντας περιφερειακό πρόβλημα της Ευρώπης είναι αναγκαία η ενίσχυση των αρμοδιοτήτων της Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ) μέσω της ενίσχυσης των στρατιωτικών αποστολών στην Λιβυή όπως η EUBAM (eu border assistant mission) η οποία παρέχει αστυνομικά καθήκοντα. Η Ένωση πρέπει να λειτουργήσει συλλογικά και να προωθήσει βιώσιμες λύσεις με στόχο την αποκατάσταση της ομαλότητας στην βόρεια Αφρική.
Η ύπαρξη καταστάσεων που παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα και απειλούν την ασφάλεια της περιοχής μπορεί να δημιουργήσουν σημαντικά προβλήματα και αδιέξοδα, ειδικά στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου.
Πηγές:
2) Slavery is an outrageous reality in Libya, Al Jazeera, http://www.aljazeera.com/news/2017/12/outrage
ous-reality-libya-171201085605212.html, 4/12/2017
ous-reality-libya-171201085605212.html, 4/12/2017
4) The Libyan Slave Trade Has Shocked the World. Here’s What You Should Know, Time, http://time.com/5042560/libya-slave-trade/ , 4/12/2017
5) Ajoub J. How the EU is responsible for slavery in Libya, Al Jazeera, http://www.aljazeera.com/indepth/opinion/slavery-walls-fortress-europe-171128094218944.html , 4/12/2017