Γράφει η Σωτηρία Κόλλια
Η Ταιβάν ή επίσημα, Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας, είναι ένα αμφισβητούμενο νησιωτικό έδαφος, το οποίο η Κίνα θεωρεί πως ανήκει στην επικράτεια της. Λέγεται επίσης και «Φορμόζα» που σημαίνει «όμορφη» στα πορτογαλικά. Η ονομασία αυτή έμεινε μετά το πέρασμα των Πορτογάλων. Με το όνομα «Δημοκρατία της Κίνας» αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος μόνο από 15 κράτη. Η Ταϊβάν , ασκεί κυριαρχική δικαιοδοσία για το ίδιο το νησί, τα νησιά Κεμόι, Μάτσου, Πεσκαδόρες και κάποια άλλα μικρά νησιά.
Ιστορική αναδρομή:
Η Ταιβάν αποτέλεσε αρχικά ολλανδική αποικία από την δεκαετία του 1620 για 40 χρόνια. Στις επόμενες δεκαετίες ήταν αυτοδιοικούμενη μέχρι να περάσει στον έλεγχο της Κίνας για τους επόμενους σχεδόν 2 αιώνες. Ο πρώτος σινο-ιαπωνικός πόλεμος (1894-1895), έληξε με την Συνθήκη του Σιμονοσέκι (1895), με ήττα των Κινέζων. Ως αποτέλεσμα, το νησί Φορμόζα παραχωρήθηκε στην Ιαπωνία. Για τα επόμενα 50 χρόνια (1895-1945) η Ταιβάν, έγινε ιαπωνική αποικία και διοικήθηκε με αρκετά αυστηρό τρόπο. Στο διάστημα αυτό καθιερώθηκε η ιαπωνική γλώσσα ως επίσημη γλώσσα, κατασκευάστηκαν αρκετές υποδομές και αυξήθηκε το βιοτικό επίπεδο.
Στην Κίνα ξέσπασαν διάφορες λαϊκές εξεγέρσεις, οι οποίες τερματίστηκαν από τους συντηρητικούς υποστηρικτές. Εν τέλει οι επαναστατικές ενώσεις ίδρυσαν το Κουομιντάνγκ. Μετά την εισβολή της Ιαπωνίας στην Μαντζουρία, το 1931, το Κουομιντάνγκ διασπάστηκε. Το 1949 με την λήξη του κινεζικού εμφυλίου πολέμου και με την νίκη του Μάο-Τσε-Τούνγκ και των κομμουνιστών, ο τότε αντικομουνιστής πρόεδρος της ηπειρωτικής Κίνας και του Κουομιτάνγκ , ο Τσιάν-Κάι-Σεκ, ηττήθηκε και κατέφυγε στην Ταιβάν. Εκεί, το 1949 επίσημα ίδρυσε την Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας.
Το Κουομιτάνγκ ήλεγχε στρατιωτικά την Ταιβάν υποστηρίζοντας ότι έτσι διοικούσε ολόκληρη την Κίνα, κάτι το οποίο υποστήριζαν και οι κομμουνιστές της Κίνας, καθώς δεν αναγνώριζαν την νέα Δημοκρατία της Κίνας. Όμως το Κουομιντάνγκ διοικούσε με αυστηρό τρόπο, προκαλώντας την δυσαρέσκεια του λαού. Με αφορμή τον θάνατο 2 αθώων ανθρώπων και σε συνδυασμό με τα φαινόμενα διαφθοράς, ανεργίας και πληθωρισμού, ο λαός διαμαρτυρήθηκε έντονα στους δρόμους, στις 28 Φεβρουαρίου 1947, με αποτέλεσμα τα επεισόδια να τερματιστούν με βία, από τον Εθνικό Επαναστατικό Στρατό. Τα γεγονότα αυτά έμειναν στην ιστορία ως «σφαγή της 28ης Φεβρουαρίου». Για τα επόμενα 38 χρόνια το νησί τέθηκε υπό στρατιωτικό νόμο σε μια εποχή που έμεινε γνωστή ως Λευκή Τρομοκρατία, κατά την οποία πάνω από 5.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν, φυλακίσθηκαν ή διώχθηκαν ως αντιφρονούντες.
Κατά την διάρκεια της προεδρίας του ο Τσιάν-Κάι-Σεκ κυβέρνησε με μονοκομματικό προεδρικό σύστημα, καθώς ο ίδιος ήταν ταυτόχρονα Πρόεδρος της χώρας και του κόμματος. Το πολιτικό σύστημα όμως στην πράξη δεν παρουσίαζε δημοκρατικά στοιχεία.
Η Ταιβάν εκπροσώπησε την Κίνα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ μέχρι το 1971, μέχρι που η Λαϊκή Δημοκρατία του Μάο ανέλαβε επίσημα την εκπροσώπηση της Κίνας, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση του Τσιάν να χάσει την διεθνή της αναγνώριση.
Οικονομία της Ταϊβάν:
Κατά τις δεκαετίες 1960 και 1970 η Δημοκρατία της Κίνας, διατήρησε το αυταρχικό της καθεστώς, όμως η γρήγορη οικονομική ανάπτυξη την οδήγησε σε αυτό που αποκαλείται «Το θαύμα της Ταιβάν». Τούτο οφειλόταν στο οικονομικό και φορολογικό μοντέλο που ακολουθούσε, το οποίο ήταν διαφορετικό από αυτό της ηπειρωτικής Κίνας και στις μεγάλες ποσότητες εξαγωγών που πραγματοποιούσε προς στις ΗΠΑ. Με τον τρόπο αυτό η Ταιβάν έγινε η 2η πιο αναπτυσσόμενη οικονομία της Ασίας, μετά την Ιαπωνία.
Προς ένα δημοκρατικό καθεστώς:
Το 1949 εκδόθηκαν κάποιες διατάξεις που έδιναν διευρυμένες εξουσίες στις ένοπλες δυνάμεις, καταπατώντας θεμελιώδη δικαιώματα, υπονομεύοντας τον δημοκρατικό χαρακτήρα της χώρας. Όλα αυτά άρχισαν να αλλάζουν όταν το 1975 μετά τον θάνατο του προέδρου Τσιάν-Κάι-Σεκ, αναλαμβάνει την εξουσία ο γιος του, ο οποίος ξεκίνησε μια διαδικασία εκδημοκρατισμού και μεταρρυθμίσεων. Το 1987 παύει ο στρατιωτικός νόμος στο νησί. Μετά την ψήφιση του εκλογικού νόμου το 1996 διεξήχθησαν οι πρώτες άμεσες εκλογές στις οποίες συμμετείχαν όλοι οι ενήλικοι πολίτες άνω των 20 ετών. Ο πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος και γεννημένος στην Φορμόζα που ανέλαβε την εξουσία, ήταν ο Λί Τεν Χούι. Στις εκλογές του 2000 το Κουομιντάνγκ νικήθηκε για πρώτη φορά από το Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα.
Πολιτικό Σύστημα:
Το πολίτευμα της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας σήμερα είναι ημιπροεδρική δημοκρατία. Αρχηγός κράτους είναι ο Πρόεδρος και αρχηγός της Κυβέρνησης είναι ο Πρωθυπουργός, προερχόμενος από το πλειοψηφές κόμμα στη Βουλή.
Το πολιτικό σύστημα χαρακτηρίζεται από δικομματισμό. Από την μια υπάρχει το Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα που υποστηρίζει την επίσημη ανεξαρτησία του νησιού και από την άλλη το συντηρητικό Κουομιντάνγκ , το οποίο υποστηρίζει την επανένωση του νησιού με την ηπειρωτική Κίνα. Το ισχύον Σύνταγμα του 1947 αναθεωρήθηκε 6 φορές την δεκαετία του 1990 και διαμοιράζει την εξουσία σε 5 σώματα. Αναλυτικότερα, υπάρχει το νομοθετικό, εκτελεστικό, δικαστικό σώμα και δύο Γιουάν (σώματα), εξέτασης και ελέγχου αντίστοιχα. Θεωρήθηκε πως αυτό το σύστημα θα είναι πιο αποτελεσματικό και ελεγκτικό.
Το 2005 αποφασίζεται η κατάργηση της Εθνοσυνέλευσης και ο πρόεδρος εκλέγεται πλέον από την ψηφοφορία του λαού.
Σχέσεις με Κίνα:
Οι σχέσεις της Κίνας με την Ταιβάν μόνο άρτιες δεν θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, καθώς κατά καιρούς δοκιμάζονται από εντάσεις. Στον οικονομικό όμως τομέα έχουν αναπτύξει ισχυρούς δεσμούς τα τελευταία χρόνια. Η Κίνα θεωρεί το νησί πως ανήκει στην δική της επικράτεια (μια χώρα 2 συστήματα), ενώ η Ταιβάν θεωρεί πως είναι ανεξάρτητο κράτος. Το 2000 που ανέλαβε την εξουσία το Δημοκρατικό Κόμμα, η Κίνα θορυβήθηκε αρκετά και δήλωσε πως θα χρησιμοποιούσε και μη ειρηνικά μέσα αν το νησί προσπαθούσε να ανεξαρτητοποιηθεί. Ωστόσο το Κουομιτάνγκ εξακολουθεί να έχει καλές σχέσεις με το ΚΚΚ, αφού έχουν κοινούς στόχους.
Σχέσεις με ΗΠΑ:
Αξίζει να αναφερθεί πως επί προεδρίας Jimmy Carter στις ΗΠΑ, τερματίστηκαν οι διπλωματικές σχέσεις με το νησί, αφού αναγνώρισαν μια μόνο Κίνα. Αργότερα όμως ψηφίστηκε νόμος στο Κογκρέσο που δημιουργούσε εμπορικούς και μη δεσμούς με το νησί, αλλά και την βεβαίωση πως οποιαδήποτε προκλητική κίνηση της Κίνας θα προκαλέσει την ανησυχία των Αμερικανών. Όταν το 1996 η Κίνα διεξήγαγε δοκιμές πυραύλων προσπαθώντας να υπονομεύσει τις πρώτες άμεσες εκλογές στην Ταιβάν, ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπιλ Κλίντον, έδωσε εντολή να σταλθούν πλοία στο Στενό της Ταιβάν, κάτι που ήταν η μεγαλύτερη στρατιωτική αποστολή στην Ασία μετά τον πόλεμο του Βιετνάμ, δίνοντας έτσι ένα σαφέστατο μήνυμα στην Κίνα.
Συνεπώς μένει να δούμε στα επόμενα χρόνια αν το νησί θα κερδίσει την ανεξαρτησία του ή θα ενταχθεί τελικά στον κόλπο της Κίνας επίσημα.
Πηγές:
“What’s behind China-Taiwan divide?”, BBC News, January 2 ,2019. Διαθέσιμο: https://www.bbc.com/news/world-asia-34729538
Lindsay Maizlan and Samuel Parmer, “China-Taiwan Relations”, Council on Foreign Relations, January 22, 2020. Διαθέσιμο: https://www.cfr.org/backgrounder/china-taiwan-relations
Ben Blancard and Yimou Lee, “Fact box: Key facts on Taiwan-China relations ahead of Taiwan elections, Reuters, January 4 ,2020. Διαθέσιμο: https://www.reuters.com/article/us-taiwan-election-factbox/factbox-key-facts-on-taiwan-china-relations-ahead-of-taiwan-elections-idUSKBN1Z3019
“Taiwan country profile”, BBC News ,February 1, 2019. Διαθέσιμο: https://www.bbc.com/news/world-asia-16164639
The Editors of Encyclopedia Britannica, “Taiwan government and society”, Encyclopedia Britannica, January 30, 2020 Διαθέσιμο: https://www.britannica.com/place/Taiwan/Security
Πηγή εικόνας: “Flag of Taiwan – Colours, Meaning, History-“ https://www.edarabia.com/taiwan/flag/