Γράφει η Αναστασία Παπαπέτρου
Στην παρούσα ανάλυση πρόκειται να γίνει μία σύντομη αναφορά στις σχέσεις Ισραήλ-Συρίας με αφορμή την έξαρση των διενέξεων, οι οποίες πραγματοποιούνται ήδη από το 2007 ανάμεσα στην Ισραηλινή Κυβέρνηση και τη κυβέρνηση Μπασάρ αλ Άσαντ με θύματα, έως και σήμερα, αμάχους και παιδιά.
Το κράτος του Ισραήλ ιδρύθηκε το 1948 και ένα χρόνο αργότερα έγινε μέλος του Ο.Η.Ε.. Η ίδρυση του νέου κράτους έδωσε μια αίσθηση αισιοδοξίας στους Εβραίους μετά την ειδεχθή δολοφονία χιλιάδων Εβραίων στο Ολοκαύτωμα. Αποτέλεσε, όμως και πόλο αντιπαράθεσης ανάμεσα στα κράτη, αναδεικνύοντας τα πρώτα μαύρα σύννεφα ανάμεσα στις σχέσεις των αραβικών χωρών με το νεοιδρυθέν κράτος, καθώς η μόνη αντιτιθέμενη χώρα στην ίδρυση αυτή ήταν η Συρία.
Η διαμάχη ανάμεσα στη Συρία και το Ισραήλ ξεκίνησε με αφορμή το ζήτημα ύδρευσης και παροχής νερού στην ευρύτερη περιοχή και κλιμακώθηκε σε γενικευμένη σύγκρουση ανάμεσα στις χώρες του Αραβικού Κόλπου και του Ισραήλ, στον πόλεμο των Έξι Ημερών. Οι βασικοί συμμετέχοντες ήταν το Ισραήλ, η Ιορδανία, η Συρία, η Αίγυπτος και το Ιράν.
Τότε, το Ισραήλ για να προλάβει οποιαδήποτε πιθανή επίθεση από τις χώρες της Μέσης Ανατολής, επιτέθηκε πρώτο, την 5η Ιουνίου του έτους 1967. Πρώτο στόχο – επιχείρηση Moked – του ισραηλινού στρατού αποτέλεσε η αιγυπτιακή αεροπορία στο όρος Σινά, η οποία είχε εγκατασταθεί στη περιοχή μετά από αξίωση της αιγυπτιακής κυβέρνησης για απόσυρση των δυνάμεων του Ο.Η.Ε. από την περιοχή. To Ισραήλ κατέρριψε όλα τα αεροσκάφη της αεροπορίας εκτός από 12. Βασικοί στόχοι ήταν αεροσκάφη και αεροδιάδρομοι της Αιγύπτου.
Η Αίγυπτος, εξ αρχής αντιμετώπισε μεγάλο πρόβλημα, έχοντας υποτιμήσει τις εχθρικές δυνάμεις, όμως υποστήριζε στην Ιορδανία και τη Συρία πως είχε καταστρέψει το 70% της ισραηλινής αεροπορίας γεγονός, το οποίο απείχε απο τη πραγματικότητα. Απώτερος σκοπός ήταν ο Σαντάμ Χουσεΐν, Σύριος στρατιωτικός, να επιλέξει να μπει στον πόλεμο, όπως εν τέλει συνέβη και ως εκ τούτου η Συρία να χάσει την περιοχή στα Υψίπεδα του Γκολάν. Η στρατηγική του Ισραήλ στο συγκεκριμένο πόλεμο χαρακτηρίζεται ως ναπολεόντεια, καθώς δεν επέλεξε να αντιμετωπίζει όλους τους αντιπάλους μαζί αλλά έναν προς έναν. Η Συρία, τότε, είχε εγκαταστήσει 75.000 οπλίτες στα σύνορα με το Ισραήλ, δηλαδή τα Υψίπεδα του Γκολάν.
Την 9η Ιουνίου, οι Ισραηλινές δυνάμεις βρίσκονταν στα Υψίπεδα του Γκολάν, παρά την αποδοχή της συριακής κυβέρνησης για εκεχειρία στη περιοχή, τα οποία και κατέλαβαν σε επτά ώρες. Ο πόλεμος έληξε μια μέρα αργότερα με νικήτρια δύναμη το Ισραήλ.
Ως αποτέλεσμα, το Ισραήλ ανέδειξε την πολιτική βούληση και τη στρατιωτική ικανότητα να ανατρέπει το status quo της περιοχής τριπλασιάζοντας τα εδάφη της. Τη 19 του ίδιου μήνα, το Ισραήλ αποφάσισε για την σύναψη Συμφωνιών Ειρήνης. Χαρακτηριστικά, το 1979 υπογράφηκε Συμφωνία Ειρήνης με την Αίγυπτο και το 1994 υπογράφηκε Συμφωνία Ειρήνης ανάμεσα στο Ισραήλ και την Ιορδανία.
Οι προσπάθειες, οι οποίες έχουν γίνει έως και σήμερα, για την εγκαθίδρυση ενός ειρηνικού καθεστώτος ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Συρία έχουν αποτύχει πλήρως, καθώς υπάρχει ακόμη έντονη ανταλλαγή πυρών ανάμεσα στις δύο χώρες. Μάλιστα, το καλοκαίρι του 2006 οι σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες γνώρισαν μια νέα ρήξη, αφού και οι δύο αποπειράθηκαν να αυξήσουν τις δυνάμεις τους στα Υψίπεδα του Γκολάν. Λίγο νωρίτερα, στις αρχές του πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και της Hezbollah, το ίδιο έτος, η Συρία απειλούσε να κηρύξει πόλεμο στη περιοχή Γκολάν ενώ ο Πρόεδρος της επαίνεσε τις δυνάμεις της Hezbollah «που κέρδισαν τον Ισραηλινό στρατό». Τον Αύγουστο του 2006, το Ισραήλ εξέφρασε την ανησυχία του πως η επιτυχία της Hezbollah να χρησιμοποιεί όπλα, τα οποία προμηθεύεται από τη Συρία μπορεί να ενθαρρύνει τη χώρα να προσπαθήσει να προχωρήσει σε ένοπλη σύγκρουση.
Κατά τη διάρκεια της άνοιξης του 2007, μια σειρά τευχών από εφημερίδες στα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης έδινε λεπτομέρειες για αυτό που είχε γίνει γνωστό ως συγκρότηση του συριακού στρατού στη περιοχή του Γκολάν. Χαρακτηριστικά, η Ha’aretz ανέφερε «Οι συριακές ένοπλες δυνάμεις ενισχύονται με τρόπο πρωτοφανή στην πρόσφατη μνήμη με τη βοήθεια γενναιόδωρης χρηματοδότησης από το Ιράν». Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που το καθεστώς της Τεχεράνης υποστηρίζει τη συριακή κυβέρνηση. Άλλωστε, η υποστήριξη του καθεστώτος της Τεχεράνης προς το καθεστώς Assad είναι γνωστή, ήδη απο το 2005, όταν ο Ιρανός Υπουργός Άμυνας, Mustafa Najjar, επιβεβαίωσε την αγορά κάποιου ιρανικού στρατιωτικού εξοπλισμού από τη Συρία, χωρίς, όμως, να εξηγεί τι περιελάμβανε η συγκεκριμένη αγορά.
Επίσης, η εφημερίδα Ha’aretz ανέφερε πως η Συρία επρόκειτο να συνάψει συμφωνία με τη Ρωσία για την προμήθεια χιλιάδων προηγμένων αντιαρματικών πυραύλων, το είδος που χρησιμοποίησε με επιτυχία η Hezbollah στον πρόσφατο πόλεμο κατά των ισραηλινών τεθωρακισμένων.
Παράλληλα, το Ισραήλ, το έτος 2007, αύξησε την παρουσία του στα Υψίπεδα του Γκολάν αποδεικνύοντας πως δεν προτίθεται να κάνει τα ίδια λάθη, όπως στομ πόλεμο ενάντια της Hezbollah, ένα χρόνο πριν. Τότε, οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) ολοκλήρωσαν μια πλήρη άσκηση σε επίπεδο ταξιαρχίας στα Υψίπεδα του Γκολάν.
Το καλοκαίρι του 2007, οι σχέσεις μεταξύ Ισραήλ και Συρίας ήταν τεταμένες και μπερδεμένες. Υπήρχαν αναφορές μέσων ενημέρωσης, τα οποία υποστήριζαν ότι αισθάνονται πως μυστικές ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις δύο χώρες θα απέδιδαν καρπούς, ενώ άλλοι υπέθεσαν ότι οι Σύριοι στην πραγματικότητα προετοιμάζονταν για πόλεμο το καλοκαίρι. Όλες, όμως, αυτές οι υποθέσεις ήταν φρούδες ελπίδες που έπεσαν στο κενό μετά την απάντηση, η οποία δόθηκε από τη συριακή πλευρά στην πρόταση του τέως Ισραηλινού πρωθυπουργού να παραδώσει τα Υψίπεδα του Γκολάν σε ανταλλαγή με μια ειρηνευτική συμφωνία. «Το Γκολάν είναι Συριακό και δεν χρειάζεται μυστικές προσφορές», απάντησε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος της Συρίας. Στα τέλη Μαΐου, οι Σύριοι πραγματοποίησαν μια μεγάλη στρατιωτική άσκηση, η οποία απαντήθηκε από το Ισραήλ με τη συνεχή πραγματοποίηση στρατιωτικών ασκήσεων μεγάλης κλίμακας από την πλευρά του Ισραήλ στη περιοχή.
Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός, πως και οι δύο χώρες λαμβάνουν σοβαρά το ενδεχόμενο μιας ένοπλης σύγκρουσης, καθώς και οι δύο έχουν αναπτύξει τα επιχειρησιακά πολεμικά τους σχέδια.
Εν πολλοίς, όμως, το καθεστώς της Συρίας έχει απομονωθεί εξαιτίας της αποδυνάμωσης των δεσμών με άλλες αραβικές χώρες, όπως είναι η Σαουδική Αραβία, ενώ πολλές από αυτές έχουν πλέον συνάψει συνθήκες ειρήνης με το Ισραήλ. Ακόμη, ταυτόχρονα με όλα τα παραπάνω, η χώρα ταλανίζεται εδώ και 11 χρόνια από τον εμφύλιο πόλεμο, με το κυβερνητικό καθεστώς να μην στοχεύει να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους διαδηλωτές, σύντομα.
Άρα, ακόμα και στην περίπτωση πολέμου η Συρία δε θα μπορούσε παρά να έχει μικρές πιθανότητες ουσιαστικής νίκης. Οι συζητήσεις, οι οποίες πραγματοποιούνται με επισήμους και απο τις δύο πλευρές δείχνουν πως και οι δύο χώρες το αντιλαμβάνονται αυτό.
Εν αντιθέσει με την κατάσταση στη Συρία, το Ισραήλ αν και είναι μια αντικειμενικά μικρή χώρα, 20.700 τετραγωνικά χιλιόμετρα, διαδραματίζει όλο και περισσότερο πιο ισχυρό ρόλο στη διεθνή σκηνή. Παρόλο που, όπως και οι Άραβες γείτονες του, αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ύδρευσης και παραγωγής γεωργικών προϊόντων, οι ηγέτες του κράτους έχουν επενδύσει στη στρατιωτική οργάνωση και στην ανάπτυξή της.
Το Ισραήλ εκμεταλλευόμενο την ευάλωτη θέση στην οποία βρίσκεται η αντίπαλη χώρα λόγω του εμφυλίου, καθ’όλη τη διάρκειά του, επιτίθεται σε βασικές στρατηγικές και διοικητικές δομές της χώρας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της δεύτερης επίθεσης στο λιμάνι της Latakia, τον περασμένο Ιανουάριο. Το Ισραήλ παραβίασε τον εναέριο χώρο και εξαπέλυσε πυραύλους, οι οποίοι είχαν ως αποτέλεσμα μεγάλες εκρήξεις και φωτιές, στο βασικό λιμάνι της χώρας, το οποίο βρίσκεται στη Μεσόγειο, αποτελώντας τον πιο σημαντικό δίαυλο αναγκαίων εισαγωγών, λόγω του πολέμου. Μάλιστα, από αυτό το λιμάνι εισέρχεται στη χώρα ιρανικό πετρέλαιο. Ήδη στις αρχές του 2022, η ιρανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πως σκοπεύει να δημιουργήσει μια απευθείας λωρίδα αποστολής ανάμεσα στη Latakia και ένα ανατολικό της λιμάνι.
Σήμερα, το Ισραήλ δηλώνει πως στοχεύει και σε δυνάμεις της Τεχεράνης και μέσα στη Συρία, όπως είναι η Hezbollah, η οποία έχει αναδειχθεί σε υποστηρικτική δύναμη στον εμφύλιο, υπέρ του καθεστώτος Assad. Ακόμη, σχετικά με την επίθεση στο λιμάνι της Latakia τον Ιανουάριο, ο Πρόεδρος Naftali Bennett, υποστήριξε πως το Ισραήλ θα συνεχίσει να μάχεται ενάντια στις αρνητικές δυνάμεις της Μέσης Ανατολής.
Η διεθνής κοινότητα μέχρι στιγμής έχει παραμείνει αδρανής σε αυτή την κατάσταση. Η Ε.Ε. δεν έχει εκφράσει δημόσια κάποια επίσημη άποψη, ενώ το Σ.Α. δεν έχει εκδώσει σχετική απόφαση για κατάπαυση του πυρός, με δύο από τα μόνιμα μέλη, τη Ρωσία και την Κίνα, να υποστηρίζουν την κυβέρνηση της Συρίας. Μάλιστα, η Ρωσία με το Ιράν έχουν βοηθήσει την κυβέρνηση Assad να ανακτήσει τον έλεγχο σε πολλές περιοχές κατεχόμενες από τους αντάρτες.
Οι διπλωματικές σχέσεις ανάμεσα στη Συρία και τις Η.Π.Α. έχουν διακοπεί απο το 2012, λόγω του εμφυλίου πολέμου και έκτοτε δεν έχει υπάρξει κάποια αλλαγή.
Είναι αδιαμφισβήτητο πως και οι δύο πλευρές αναγνωρίζουν το ενδεχόμενο του πολέμου με τις επιπτώσεις που αυτός έχει. Το Ισραήλ έχει αντιμετωπίσει επιτυχώς το ζήτημα στρατιωτικού εξοπλισμού με συμβατικούς όρους μάχης και έχει εξασφαλίσει τη συμβατική υπεροχή της ως δύναμη στη περιοχή, σημαντικό δεδομένο για τη διασφάλιση της ειρήνης με τους Άραβες γείτονες του. Εν αντιθέσει, η Συρία δεν έχει εξελίξει επαρκώς τη ποιότητα της στρατιωτικής της δύναμης σε σχέση με το Ισραήλ όπως και με άλλα αραβικά κράτη.
Για παράδειγμα, η Αίγυπτος, η οποία έχει υπογράψει Συνθήκη Ειρήνης με το Ισραήλ, έχει εκμοντερνίσει σε ένα μεγάλο μέρος το συμβατικό στρατιωτικό της εξοπλισμό και έχει δώσει έμφαση στην ειρηνική επίλυση των διαφορών των δύο κρατών. Η Ιορδανία έχει αμυντικά κυρίως συστήματα, τα οποία δεν αποτελούν απειλή για το Ισραήλ και ο Λίβανος δεν έχει αναπτύξει έως τώρα σημαντικό στρατιωτικό εξοπλισμό.
Όλα αυτά, όμως, δε μπορούν να εξασφαλίσουν την ειρήνη στη περιοχή. Το Ισραήλ εξακολουθεί να αντιμετωπίζει μια ασύμμετρη μεν αποδεδειγμένα δε ικανή απειλή για τη χώρα, αυτής της Hezbollah, την οποία έχει εκμεταλλευτεί η Συρία σε συνεργασία με το Ιράν. Η τρομοκρατική οργάνωση έχει δείξει, από τον πόλεμο του 2006, πως μπορεί να αντιμετωπίσει μια μεγάλη ισραηλινή επίθεση και έτσι η Συρία έχει αναδείξει πως θα μπορούσε να διεξάγει ένα σημαντικό αγώνα αντιποίνων ενάντια στο Ισραήλ. Η τελευταία, μάλιστα, θα πρέπει να λάβει υπόψιν της και τον κίνδυνο η Συρία να αποφασίσει να διεξάγει επιθέσεις βασισμένες στην τακτική της Hezbollah, στον πόλεμο του 2006, ο οποίος κατέληξε στην ήττα του Ισραήλ.
Χαρακτηριστικά, η Hezbollah αξιοποίησε επιτυχώς ασύμμετρες τακτικές πολέμου για την αποφυγή ήττας από τις IDF (Israel Defence Forces) και έτσι μπόρεσε να κηρύξει «νίκη» στο τέλος της σύγκρουσης. Εν κατακλείδι, αν και η έννοια της νίκης δεν υποστηρίζεται πλήρως από ότι συνέβη στο έδαφος, το Ισραήλ θα πρέπει να βρει καλύτερους τρόπους να αντιμετωπίζει το γεγονός πως σε ασύμμετρες συγκρούσεις τα πολιτικά και τα πληροφοριακά βασίλεια είναι αυτά στα οποία οι πόλεμοι ή κερδίζονται ή χάνονται.
Βιβλιογραφία
Βιβλία
Churchill W. S., Churchill R. S. (2009). O Πόλεμος των Έξι Ημερών. Εκδόσεις Γκοβόστης
Burke A. A. (2007). Israel and Syria: The Military Balance and Prospects of War. Εκδόσεις Praeger
Rabil R. G. (2003). Embattled neighbors: Syria, Israel and Lebanon (ebook). Lynne Rienner Publishers. Διαθέσιμο σε: https://books.google.gr/books?hl=el&lr=&id=heR4OG-LdIYC&oi=fnd&pg=PP11&dq=syria+israel+relations&ots=jINxQ8S6hQ&sig=0dJPxMd92nUdmk-WcIgU8TD9PLE&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
Διαδικτυακές Πηγές
Πρεσβεία του Ισραήλ στην Ελλάδα. Χεζμπολλάχ. Διαθέσιμο σε: https://embassies.gov.il/athens/AboutIsrael/the-middle-east/Pages/hizbulla.aspx
Britannica (2022). Six Day War. Διαθέσιμο σε: https://www.britannica.com/event/Six-Day-War
Al Jazeera (2022). Israeli missile strikes kill 3 near Syria’s capital. Διαθέσιμο σε: https://www.aljazeera.com/news/2022/5/21/israeli-missile-strikes-kill-3-near-syrias-capital
Gross J. A., Staff T. (2021). Israel said to strike key Syrian port of Latakia, causing ‘massive’ damage. Times of Israel. Διαθέσιμο σε: https://www.timesofisrael.com/israeli-airstrikes-said-to-hit-key-syrian-port-of-latakia-causing-massive-damage/
Britannica. Syrian Civil War. Διαθέσιμο σε : https://www.britannica.com/event/Syrian-Civil-War
Cordesman A. H. (2008). The Israeli and Syrian Conventional Military Balance. CSIS. Διαθέσιμο σε : https://www.csis.org/analysis/israeli-and-syrian-conventional-military-balance