Loading...
Latest news
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Επικαιρότητα

Συνοπτική ανασκόπηση της εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Τραμπ για το έτος 2019

Γράφει ο Γιάννης Κερεντζής,

Καθώς το 2019 πλησιάζει στο τέλος του και με τον τελευταίο χρόνο της πρώτης προεδρίας του Ντόναλντ Τράμπ να είναι καθοδόν, κρίνουμε σκόπιμο να κάνουμε μια συνοπτική ανάλυση της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής για το έτος 2019. Μιας εξωτερικής πολιτικής που νομιμοποιώντας πολλές από τις ενέργειές της στο όνομα του αφηγήματος “America First”, ρίχνει για ακόμη μια φορά το κέντρο βάρους της στην Μέση Ανατολή, προσπαθεί να υλοποιήσει την προεκλογική υπόσχεση για τοίχος στα νότια σύνορα, συνεχίζει τον εμπορικό πόλεμο με τη Κίνα, ενώ ταυτόχρονα κλονίζεται από την διαδικασία καθαίρεσης στο εσωτερικό.

Ξεκινώντας λοιπόν από το «backyard» των ΗΠΑ, την Λατινική Αμερική κι συγκεκριμένα τη Βενεζουέλα, η κυβέρνηση Τράμπ ξαφνιάζει τη διεθνή κοινότητα, επιλέγοντας να αναγνωρίσει επίσημα τον Γκουαϊδό ως νόμιμο πρόεδρο της χώρας. Η απόφαση ξαφνιάζει -ο Ερντογάν μάλιστα δηλώνει σοκαρισμένος με την εξέλιξη-  λόγω του γεγονότος πως η κυβέρνηση Τράμπ έχει συνηθίσει να τάσσεται υπέρ δικτατόρων κι καταπιεστικών κυβερνήσεων. Στη περίπτωση της Βενεζουέλας όμως, οι ΗΠΑ τάσσονται υπέρ της δημοκρατίας κι των δικαιωμάτων του λαού της χώρας, στην οποία μάλιστα στέλνουν ανθρωπιστική βοήθεια, έχοντας πρώτα εξασφαλίσει δίαυλο επικοινωνίας με τον Γκουαϊδό. Εξάλλου η κυβέρνηση Τράμπ ήταν κατά του Μαδούρο από την αρχή της θητείας της.

Συνεχίζουμε στην Κεντρική Αμερική, όπου ο Τράμπ προσπαθεί να υλοποιήσει την προεκλογική του υπόσχεση για κατασκευή τοίχους στα σύνορα με το Μεξικό. Εμμένοντας στο αφήγημα “America First” κι βλέποντας πως το Κογκρέσο δεν είναι διατεθειμένο να εγκρίνει την χρηματοδότηση των 5,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων που αξιώνει, τον Φλεβάρη κηρύσσει την χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, δεσμεύοντας συνολικά περίπου 8 δισεκατομμύρια δολάρια, ένα ποσό αρκετά ψηλότερο από τα χρήματα που του μπλόκαρε το Κογκρέσο. Στα ίδια μήκη κύματος, κι πάλι στο όνομα του “America First”, ο Τράμπ προχωράει σε αλλαγή της νομοθεσίας περί ασύλου, ανακοινώνοντας την «safe third country» συμφωνία με την Γουατεμάλα. Η συμφωνία προβλέπει πως οι αιτούντες ασύλου θα πρέπει να παραμείνουν στη Γουατεμάλα μέχρι να εγκριθούν ή όχι τα αιτήματα τους από τις αρχές των ΗΠΑ. Παρόμοιες συμφωνίες ανακοινώνονται με το Ελ Σαλβαδόρ, την Ονδούρα κι το Μεξικό.

Περνώντας στην άλλη μεριά του Ειρηνικού, ο Τράμπ γίνεται ο πρώτος Αμερικάνος πρόεδρος που επισκέπτεται την Βόρεια Κορέα. Η συνάντηση με τον Κιμ Γιονγκ Ουν λαμβάνει χώρα αρκετούς μήνες μετά τη Συμφωνία Αποπυρηνικοποίησης, η οποία κι παραβιάζεται από Κορεατικής πλευράς σχεδόν αμέσως μετά την εφαρμογή της. Η Αμερική επιθυμεί την επανέναρξη των συζητήσεων, τη στιγμή που η Βόρεια Κορέα σκέφτεται να αποσυρθεί από αυτές, συνεχίζοντας τις πυρηνικές δοκιμές. Ο Τράμπ όμως γνωρίζει καλά πως στα μάτια της Πιονγιάνκ είναι πιο επιθυμητός από τον Joe Biden, αντίπαλο του στις εκλογές του 2020, κι μένει να δούμε πως θα εκμεταλλευτεί αυτό του το πλεονέκτημα. Λίγο πιο νότια, οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν τον εμπορικό πόλεμο με τη Κίνα, αυξάνοντας για άλλη μια φορά τη φορολογία των κινέζικων εισαγόμενων προϊόντων κι βάζοντας αυτή τη φορά στο στόχαστρο την Huawei, την οποία κι κατηγορούν για κατασκοπία. Προς τα τέλη του Νοέμβρη, οι ΗΠΑ εκφράζουν την στήριξη τους στον εξεγερμένο λαό του Χόνγκ Κόνγκ, ασκώντας εντονότατη κριτική στην κινεζική κυβέρνηση, κάτι που οδηγεί τις σχέσεις των δυο πλευρών στα άκρα.

Στη Μέση Ανατολή, από το καλοκαίρι κι μετά οι εξελίξεις αρχίζουν να τρέχουν με γοργούς ρυθμούς. Τον Ιούνιο η Αμερική αποχωρεί από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν (Iran’s Nuclear Deal), μια συμφωνία την οποία ο πρόεδρος Ομπάμα είχε χαρακτηρίσει ίσως τη σημαντικότερη διπλωματική του επιτυχία. Τον Σεπτέμβριο, με στόχο την σταδιακή απόσυρση του Αμερικάνικου στρατού από τη Μέση Ανατολή στο όνομα του “America first”, ξεκινούν διαπραγματεύσεις ειρήνης με τους Ταλιμπάν, την ίδια περίοδο που οι σχέσεις με την Τουρκία αρχίζουν να διολισθαίνουν.

Ο Τράμπ προσπαθεί επανειλημμένα να αποτρέψει την επίθεση του Ερντογάν στους Κούρδους της βόρειας Συρίας, στους οποίους προσφέρει προστασία με αντάλλαγμα να πολεμούν το ISIS. Παρόλα αυτά, αρκεί ένα τηλεφώνημα για να πεισθεί ο Τράμπ από τον Τούρκο πρόεδρο να αποσύρει τα αμερικάνικα στρατεύματα από τη βόρεια Συρία, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο στον Ερντογάν να επιτεθεί στους Κούρδους, πράγμα το οποίο κι πράττει. Η Αμερική αφού σπεύδει να δηλώσει ότι δεν υποστηρίζει την επίθεση των Νατοϊκών της συμμάχων, επιβάλει οικονομικές κι στρατιωτικές (μη παροχή στρατιωτικού εξοπλισμού) κυρώσεις στη Τουρκία, τις οποίες κι αποσύρει μετά την συμφωνία Ρωσίας – Τουρκίας για ζώνη ασφαλείας.

Κι κάπου εδώ ξεκινάει το παράλογο της αμερικάνικης εξωτερικής πολιτικής. Ο Τράμπ σε μία μακροσκελή τηλεοπτική δήλωση, υποστηρίζει πως τα αμερικάνικα στρατεύματα αποσύρθηκαν από την Συρία με σκοπό την επιστροφή τους στη πατρίδα. Ο Αμερικάνος πρόεδρος κάνει λόγο για έναν ατελείωτο πόλεμο που δεν αφορά την Αμερική, δίνοντας την υπόσχεση πως το “America first” επιτέλους θα υλοποιηθεί. Παρόλα αυτά, τα αμερικάνικα στρατεύματα δεν επιστρέφουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένα τμήμα αυτών κατευθύνεται στο Ιράκ, ενώ περίπου τρείς χιλιάδες στρατεύματα εγκαθίστανται στη Σαουδική Αραβία, λίγες μέρες μετά από τις Ιρανικές επιθέσεις στις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις πετρελαίου του Βασιλείου. 

Η εφαρμογή του δόγματος της προεκτεινόμενης αποτροπής (αποτροπής μέσω τρίτων) δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο στην Αμερικάνικη στρατηγική σκέψη, με τη χώρα ανέκαθεν να κάνει χρήση αυτού του δόγματος (σήμερα, αμερικάνικα στρατεύματα σε Νότια Κορέα). Πρόκειται μάλιστα για μία πρακτική μηδενικού ή ελάχιστου κόστους, δεδομένου πως τα έξοδα καλύπτονται πλήρως από την χώρα φιλοξενίας των στρατευμάτων. Η απόφαση όμως του Τράμπ έχει δημιουργήσει αρκετά ερωτηματικά, καθώς είναι αντίθετη με την υπόσχεση του για επιστροφή των στρατευμάτων, αλλά δεν φαίνεται κι να εξυπηρετεί τους στρατηγικούς αντικειμενικούς σκοπούς των Ηνωμένων Πολιτειών στην Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα, πληθαίνουν οι απόψεις πως ο Τράμπ ίσως να κατευθύνεται εύκολα από τους δύο «δικτάτορες» (Ερντογάν κι Σάλμαν), πράγμα τρομακτικό για έναν πρόεδρο της ισχυρότερης δύναμης του πλανήτη. Η αλήθεια είναι πως ο Αμερικάνος πρόεδρος κι στις δυο περιπτώσεις κι παρά τις αρχικές του αντιρρήσεις, πείθεται να δράσει σύμφωνα με τα θέλω των δυο παραπάνω ηγετών. Το 2020 θα είναι μια κομβική χρονιά για τον Τράμπ. Μια χρονιά στην οποία θα αναζητήσει πολλές επιτυχίες τόσο στο εσωτερικό όσο κι στο εξωτερικό, να κερδίσει πόντους στη συνείδηση των Αμερικάνων πολιτών, ώστε να διεκδικήσει με αξιώσεις μια επανεκλογή, αλλά κι να αντιμετωπίσει τις έντονες αντιδράσεις που έχει προκαλέσει η τηλεφωνική συνομιλία του με τον Ουκρανό πρόεδρο, η οποία κι τον απειλεί με καθαίρεση. Η δολοφονία του Abu Bakr al-Baghdadi ­­-αρχηγού του ISIS- αποτέλεσε σίγουρα μια σημαντική επιτυχία για τον Τράμπ. Το 2020 θα είναι η χρονιά που θα διεκδικήσει ανάλογες νίκες, μένει να δούμε αν θα τα καταφέρει

Πηγές:

Trump’s Foreign Policy Moments, Council on Foreign Relations. Διαθέσιμο σε: https://www.cfr.org/timeline/trumps-foreign-policy-moments

Carol E. Lee and Courtney Kube, Chaos in Syria, Washington after Trump call with Erdogan unleashed Turkish military, NBC News, October 8, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.nbcnews.com/politics/national-security/chaos-syria-washington-after-trump-call-erdogan-unleashed-turkish-military-n1063516

Dorcas Wong and Alexander Chipman Koty, The US-China Trade War: A Timeline, China Briefing, November 28, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.china-briefing.com/news/the-us-china-trade-war-a-timeline/

Sebastien Roblin, The U.S. Military is Sending Thousands of Troops and Even B-1 Bombers into Saudi Arabia (To Counter Iran), The National Interest, November 3, 2019. Διαθέσιμο σε: https://nationalinterest.org/blog/buzz/us-military-sending-thousands-troops-and-even-b-1-bombers-saudi-arabia-counter-iran-93136

Brandon J Kinne, Trump Is Abandoning Security Cooperation, Foreign Affairs, January 30, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.foreignaffairs.com/articles/2019-01-30/trump-abandoning-security-cooperation

Alex Ward, Why thousands of protesters — and Trump — are demanding Venezuela’s president step down, Vox, February 5, 2019. Διαθέσιμο σε: https://www.vox.com/world/2019/1/23/18193533/venezuela-maduro-protest-guaido-pence-trump-23-enero