Σουηδία: το πολιτικό αδιέξοδο και η άνοδος της Ακροδεξιάς

γράφει η Ελένη Μπαρντακτσιάν
Στις 9 Σεπτεμβρίου 2018 πραγματοποιήθηκαν στην Σουηδία οι βουλευτικές εκλογές με τα αποτελέσματα της να προκαλούν ανάμεικτα συναισθήματα, τόσο στους Σουηδούς πολίτες, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Ο λόγος, η ραγδαία ανάπτυξη Ακροδεξιών κινημάτων η οποία διχάζει μεγάλο μέρος της σουηδικής κοινωνίας.
Το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα με αρχηγό τον Στεφάν Λεβέν συγκέντρωσε 101 από τις συνολικά 349 έδρες, αναδεικνύοντας το ως την πρώτη πολιτική δύναμη στη χώρα αλλά με το χειρότερο ποσοστό των τελευταίων 100 ετών. Δεύτερο με 70 έδρες, ήρθε το Μετριοπαθές κόμμα το οποίο μαζί με άλλα τρία κέντροδεξιά κόμματα αποτελούσαν μια πολιτική σύμπραξη όπου κατείχαν την αντιπολίτευση της προηγούμενης κυβέρνησης. Έκπληξη στο πολιτικό σκηνικό προκάλεσε η τρίτη θέση που κατέλαβε το ακροδεξιό κόμμα τον Σουηδών Δημοκρατών του Οκεσον με 62 έδρες (δηλαδή 17,6%) σημειώνοντας την μεγαλύτερη αύξηση κοινοβουλευτικής ισχύς στην ιστορία του. Η πολιτική αβεβαιότητα οδηγεί την Σουηδία σε ένα κλίμα μεταβατικό και ανάγκης υπέρβασης άγραφων κανόνων. Αυτό είναι φανερό από την εκλογή του κεντροδεξιού Αντρέα Νόρλεν στη θέση του Προέδρου της Βουλής και όχι κάποιου Σοσιαλδημοκράτη πολιτικού, καθώς το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα ήταν αυτό το οποίο κατείχε τα πρωτεία των εκλογών. Ο Νορλεν υποστηρίχθηκε από τα τέσσερα κόμματα του κεντροδεξιού συνασπισμού, καθώς επίσης και από το κόμμα των Σουηδών Δημοκρατών το οποίο διχάζει την Σουηδική κεντροδεξιά αναφορικά με τη στάση που θα κρατήσει απέναντι του. Οι δύο κυρίαρχοι συνασπισμοί κομμάτων μέχρι πρότινος απέφευγαν το στήριγμα μιας κεντροδεξιάς κυβέρνησης στηρίζοντας ότι όποιος από τους δύο διέθετε περισσότερες έδρες θα κυβερνήσει με μικρές παραχωρήσεις προς τον άλλον, επιδεικνύοντας έτσι κοινοβουλευτική ανοχή. Η εκλογική αναμέτρηση αποτελούσε μονάχα την αρχή των προκλήσεων για το πολιτικό σκηνικό της Σουηδίας. Τα εκλεγέντα κόμματα κλήθηκαν να σχηματίσουν κυβέρνηση όμως οι αριθμοί δεν είναι ευνοϊκοι. Ο Στέφαν Λεβεν κάλεσε όλες τις παρατάξεις να εγκαταλείψουν την στρατηγική των στενών κομματικών γραμμών και να ανοιχθούν σε συμμαχίες επιτυγχάνοντας έτσι μια χρυσή τομή. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε πρόκληση, αφού τα πολιτικά κόμματα αρνούνται να συνεργαστούν με τους Δημοκράτες οι οποίοι υπόσχονται ότι το κόμμα τους θα φέρει την αλλαγή στα Σουηδικά τεκταινόμενα. Εναλλακτική επιλογή σχηματισμού κυβέρνησης αναδύεται από τους Κεντρώους Φιλελεύθερους οι οποίοι ζήτησαν την παραίτηση του πρωθυπουργού Λεβεν μιας και πιστεύουν πως αυτή η κυβέρνηση έχει κάνει τον κύκλο της. Η περίοδος ασάφειας του σχηματισμού κυβέρνησης οδήγησε σε μια πρωτοφανής για την ιστορία της Σουηδίας εξέλιξη, κατά την οποία ο πρωθυπουργός Στέφαν Λεβεν απώλεσε την ψήφο εμπιστοσύνης από το Κοινοβούλιο της χώρας. Ο Σοσιαλδημοκράτης ηττήθηκε με ψήφους 204-142 αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται στο αξίωμα του υπηρεσιακού πρωθυπουργού εωσότου εκλεχθεί ο διάδοχος του. Ενδέχεται οι πολιτικές ζυμώσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη να οδηγήσουν στον επαναπροσδιορισμό των πολιτικών συμμαχιών καθώς οι Κέντρωοι και οι Φιλελεύθεροι επιμένουν στην απομόνωση των Σουηδών Δημοκρατών σε αντιδιαστολή με τους Μετριοπαθείς και τους Χριστιανοδημοκράτες, οι οποίοι ρέπουν προς τα δεξιά του ιδεολογικού φάσματος.
Η αλλαγή του πολιτικού σκηνικού της χώρας έγειρει τις ανησυχίες της ΕΕ καθώς ο πλουραλισμός και η σταθερότητα μετουσιώθηκαν σε αναδυόμενες τάσεις λαϊκισμού με ρητορικες μίσους. Το προφίλ του Δημοκρατικού Σουηδικού κόμματος, όπως συμβαίνει και με αντίστοιχα πολιτικά κόμματα που κατέχουν έδρες στα Ευρωπαϊκά Κοινοβούλια, χρησιμοποιεί την έκρυθμη πολιτική ατμόσφαιρα για να εμπλουτίσει και να προωθήσει την εθνικιστική του ιδεολογία. Η ίδρυση του χρονολογείται στο 1988, με στόχο την διαφύλαξη των σουηδικών αξιών και τον περιορισμό της μετανάστευσης, έχοντας κατηγορηθεί επίσης για υποστήριξη της ιδεολογίας της Ναζιστικής Γερμανίας και για (νέο)ναζιστικές πρακτικές. Ο Οκεσον μεταξύ άλλων υποσχέθηκε την επίλυση του μεταναστευτικού, τη διαφύλαξη της ευημερίας τον Σουηδών και όλα αυτά με έντονη αντιευρωπαϊκή χροιά μη διστάζοντας να προσφύγει ακόμα και στις Βρυξέλλες για το ενδεχόμενο ενός «Swexit». Το προσφυγικό ζήτημα που ταλανίζει την ΕΕ αποτελεί το πλέον πρόσφορο έδαφος για την ποδηγέτηση του λαού από τους Σουηδούς Δημοκράτες, χτίζοντας την επικοινωνιακή του στρατηγική γύρω από την ασφάλεια των πολιτών. Ακόμη ένα φλέγον ζήτημα που συνάδει άμεσα με το μεταναστευτικό είναι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των παιδιών των μεταναστών, καθώς η υπάρχουσα νομοθεσία της Σουηδίας κρίνεται πως αδυνατεί να εγγυηθεί την κάλυψη τους και την περαιτέρω ενσωμάτωση τους στην κοινωνία.
Εν κατακλείδι, οι Σουηδικές βουλευτικές εκλογές κατέδειξαν την μετατόπιση του εκλογικού σώματος προς τα δεξιά όπως έχει γίνει και παλαιότερα σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είτε αυτό πρόκειται για μια κουλτούρα ανεκτικότητας της Σουηδίας είτε για τον απόηχο της σύγχρονης πραγματικότητας, οι πολιτικές δυνάμεις οφείλουν να προβούν στην σταθεροποίηση της κατάστασης το συντομότερο δυνατόν.
Πηγές:
Σουηδία: Κατακερματισμένη η πολιτική ισχύς μετά την άνοδο της ακροδεξιάς, Το Βήμα, 10 Σεπτεμβρίου 2018. Διαθέσιμο σε: https://www.tovima.gr/2018/09/10/world/soyidia-katakermatismeni-i-politiki-isxys-meta-tin-anodo-tis-akrodeksias/
DW: Η Σουηδία ενώπιον πολιτικής αβεβαιότητας, To Βήμα, 10 Σεπτεμβρίου2018.Διαθέσιμο σε:
https://www.tovima.gr/2018/09/10/world/dw-i-soyidia-enwpion-politikis-abebaiotitas/
Πολιτική κρίση στη Σουηδία, Η Καθημερινή, 26 Σεπτεμβρίου 2018. Διαθέσιμο σε:
http://www.kathimerini.gr/986614/article/epikairothta/kosmos/politikh-krish-sth-soyhdia
Σουηδία: Ο πρωθυπουργός Στέφαν Λεβέν έχασε την ψήφο εμπιστοσύνης στο κοινοβούλιο, Η Καθημερινή, 25 Αυγούστου 2018, Διαθέσιμο σε: http://www.kathimerini.gr/986511/article/epikairothta/kosmos/soyhdia-o-prw8ypoyrgos-stefan-leven-exase-thn-yhfo-empistosynhs-sto-koinovoylio