γράφει ο Ευάγγελος Τασιόπουλος
I. Η ένταξη της Ελλάδας στην Ε.Ο.Κ
Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Ευρώπη βρίσκεται συντετριμμένη. Την περίοδο 1945-1950 επιχειρείται η ανασυγκρότησή της με το Σχέδιο Μάρσαλ και δημιουργείται ο Οργανισμός Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας (Ο.Ε.Ο.Σ) με σκοπό τη διαχείριση της αμερικανικής βοήθειας, ενώ η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (Ε.Ο.Κ) θα προκύψει μέσα από ζυμώσεις και συζητήσεις στα πλαίσια του Ο.Ε.Ο.Σ. Αργότερα δημιουργείται ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (Ο.Ο.Σ.Α) και στη συνέχεια το 1952 η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) από τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Γαλλία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο με σκοπό τον απο κοινού σχεδιασμό της παραγωγής και εμπορίου σε αυτούς τους σημαντικούς βιομηχανικούς τομείς. Η Ε.Ο.Κ ιδρύεται το 1957 στη Ρώμη από τις ίδιες χώρες εν όψει μιας επέκτασης της συνεργασίας αυτής. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με τη μορφή που τη γνωρίζουμε σήμερα συμμορφώθηκε το 1992 με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, όπου μετονομάστηκε από Ε.Ο.Κ/Κοινή Αγορά σε Ε.Ε. Οι σχέσεις της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Ένωση συντρέχουν από τότε που η τελευταία είχε τη μορφή τηε Ε.Ο.Κ. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα ήταν η πρώτη χώρα που υπέγραψε Συνθήκη Σύνδεσης το 1961, κατά την οποία η Ε.Ο.Κ αντιμετωπίζεται ως οικονομικό αγκυροβόλιο. Η σύνδεση με τη Κοινότητα προέβλεπε δασμολογικό αφοπλισμό, ενώ οι ελληνικές εξαγωγές θα χαίρουν δασμολογικής προτίμησης. Τέλος, η Συνθήκη Σύνδεσης προέβλεπε την εναρμόνιση της Ελλάδας με την Κοινή Αγροτική Πολιτική, η οποία εκείνη τη χρονική περίοδο βρισκόταν σε πρώιμο στάδιο. Μετά τη μεταπολίτευση οι σχέσεις με την Ε.Ο.Κ θα αναθερμανθούν και έπειτα από διαπραγματεύσεις η Ελλάδα θα ενταχθεί στην οικονομική κοινότητα το 1981 ως πλήρες και ισότιμο μέλος.
II. Περιγραφή Σχέσης Ελλάδας-Ευρωπαϊκής Ένωσης
Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ευρωπαϊκής Ένωσης διακρίνονται σε οικονομικές-εμπορικές, πολιτικές, αλλά και κοινωνικές. Αρχικά, όσον αφορά τις οικονομικές-εμπορικές σχέσεις, θα πρέπει να υπογραμμισθεί, πως οι χώρες της Ε.Ε συναλλάσονται σε μια ενιαία αγορά, δηλαδή μια κοινή αγορά. Με τη Συνθήκη της Ρώμης θεσμοθετήθηκε μια κοινή αγορά, μέσω της οποίας θα προαχθεί η ανάπτυξη των οικονομικών δραστηριοτήτων όλων των κρατών-μελών από κοινού με τη βελτίωση του γενικότερου βιοτικού επιπέδου. Βάσει της κοινής και ενιαίας αγοράς προβλέπεται η εξάλειψη των τελωνειακών δασμών. Κάθε κράτος δηλαδή, εν προκειμένω η Ελλάδα, θα εμπορεύεται με τις υπόλοιπες χώρες με καθεστώς <<δασμολογικού αφοπλισμού>> και με εξαγωγές μηδενικών δασμών, εξαλείφοντας τα τεχνικά εμπόδια του εμπορίου. Η λέξη που θα χαρακτήριζε τις εμπορικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ε.Ε θα ήταν η λέξη <<ελευθερία>>. Λέξη που σημειώνει μια εξίσου σημαντική πτυχή των εμπορικών σχέσεων μεταξύ των δυω δυνάμεων. Αναφορικά στη συνθήκη της Ε.Ο.Κ εκτός από ελεύθερη διακίνηση αγαθών, θα κινούνταν ελεύθερα και υπηρεσίες, πρόσωπα και κεφάλαια, δηλαδή οι λεγόμενοι <<συντελεστές παραγωγής>>. Αυτές οι θεμελιώδεις ελευθερίες είναι μέρος του Ευρωπαϊκού Δικαίου, ενός συνόλου κοινών κανόνων για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, το οποίο αποτελεί και αυτό συντελεστή συνεργασίας. Σε εσωτερικό επίπεδο, οι σημαντικότεροι πυλώνες της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία 7 χρόνια είναι η δημόσια διοίκηση, το χονδρικό-λιανικό εμπόριο. Η συνολική συνεισφορά της Ελλάδας στον ευρωπαϊκό προύπολογισμό ανέρχεται στα 1.300.000.000 ευρώ, ενώ η Ε.Ε δαπανά στην Ελλάδα περίπου 5.000.000.000 ευρώ. Τέλος, οι σχέσεις Ε.Ε-Ελλάδας διακρίνονται και στο εκπαιδευτικό τμήμα, όπου με προγράμματα τύπου Erasmus+, η Ε.Ε αποσκοπεί στην ισότητα των ευκαιριών αναφορικά στην εκπαίδευση και την αποασχόληση στους νέους και τη σωστή επαγγελματική κατάρτισή τους.
III. Ποσοστά συμμετοχής πολιτών στις Ευρωεκλογές
Ο θεσμός των Ευρωεκλογών λαμβάνει χώρα κάθε 5 χρόνια, ξεκινώντας από το 1979, όπου οι πολίτες της Ε.Ε ψηφίζουν 751 ευρωβουλευτές για να αντιπροσωπεύσουν 28 χώρες στο Ευρωκοινοβούλιο. Πλέον, μετά το Brexit, ο αριθμός των ευρωβουλευτών μειώθηκε σε 705. Όσον αφορά την κατανομή των εδρών, αυτό βασίζεται στη φθίνουσα αναλογική, όπου έτσι τα μικρότερα σε πληθυσμό κράτη εκλέγουν περισσότερους ευρωβουλευτές συγκριτικά με τον πληθυσμό τους. Ουσιαστικά, δεν υπάρχει ακριβής διαδικασία για την κατανομή των βουλευτών. Στις πρώτες ευρωεκλογές ο μέσος όρος προσέλευσης των πολιτών κυμάνθηκε στο 63% σημειώνοντας μεγάλη επιτυχία. Το 2004 και το 2009, ο μέσος όρος αυτός μειώθηκε σημαντικά στο 45,6% και 43% αντίστοιχα. Χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής σημειώνουν το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Ιταλία και η Ελλάδα, παρόλη τη μεγάλη αποχή που σημειώνεται στις εθνικές εκλογές. Στις προηγούμενες εκλογές, το 2014, η προσέλευση στις κάλπες ήταν ελαφρώς αυξημένη από τις εκλογές του 2009, ενώ ειδικότερα στην Ελλάδα σημειώθηκε αισθητή αποχή, όπως συνέβη και στις εθνικές εκλογές. Αυτό το φαινόμενο μπορεί να ιδωθεί ως <<πράξη διαμαρτυρίας>> στην Ευρώπη. Γενικότερα, στο θεσμό των ευρωεκλογών παρατηρείται μείωση των ποσοστών προσέλευσης πολιτών, γεγονός που συνδέεται με τη γενικότερη τελματωμένη κατάσταση που επικρατεί στην Ευρώπη εξαιτίας της χρηματοπιστωτικής κρίσης και της ανόδου της ακροδεξιάς, καθώς και του μεταναστευτικού.
IV. Αριθμός Βουλευτών
Όπως σημειώθηκε και νωρίτερα, από το 1979 υπάρχουν 751 βουλευτές στο Ευρωκοινοβούλιο, ενώ στις επικείμενες εκλογές του 2019, ο αριθμός θα μειωθεί στους 705 εξαιτίας της αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε. Ειδικότερα, όσον αφορά τον αριθμό των βουλευτών ανά χώρα, της Ελλάδας είναι 21, της Ιταλίας 73, της Κύπρου 6, της Γερμανίας 96, του Βελγίου 73, της Γαλλίας 74 και της Ισπανίας 54.
V. Greece’s Bailout
Μια από τις πιο ιστορικές, αλλά παράλληλα αρνητικές στιγμές της πορείας της Ελλάδας στην Ευρώπη ήταν το 2010, όπου η χώρα γνωστοποίησε το υψηλό της έλλειμμα. Η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της ιστορίας της είχε δανειστεί περισσότερα χρήματα από αυτά που μπορούσε να παράγει και βρέθηκε στη δυσάρεστη οικονομικά θέση να ζητήσει βοήθεια από το Δ.Ν.Τ. Τα λεγόμενα “bailout programms” – <<πακέτα βοηθείας>> που έλαβε η χώρα συνεπάγονταν με αυστηρά μέτρα λιτότητας. Η πλειονότητα των Ελλήνων, ειδικά των νέων που πλήχθηκαν περισσότερο από την ανεργία που επέφερε αυτή η κατάσταση, θεωρούν πως αυτά τα προγράμματα οικονομικής διάσωσης έβλαπταν παρά βοηθούσαν την πατρίδα τους. Μετά από περίπου 10 χρόνια βαθιάς κρίσης , τα πακέτα αυτά παύουν να χορηγούνται στη χώρα, καθώς η οικονομία της <<έχει σταθεροποιηθεί και έχει παράλληλα ανακάμψει, μπορώντας πλέον να βγει στις αγορές>> σύμφωνα με το BBC. Βέβαια, το γεγονός αυτό δε βρίσκει σύμφωνους τους πολίτες της χώρας, μιας και εξακολουθούν να πλήττονται από τη φτώχεια και την ανεργία.
VI. 2018 και έπειτα: Ποσοστό ανεργίας, ΑΕΠ, οικονομία
Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 επηρέασε πολύ το γενικότερο ΑΕΠ της χώρας, τα ποσοστά ανεργίας και την όλη οικονομία. Συγκεκριμένα, τους πρώτους 3 μήνες, το χρέος της Ελλάδας ανήλθε στο 180,4% του Α.Ε.Π, σημειώνοντας σημαντική αύξηση από το 2017. Το δεύτερο τρίμηνο του 2018 παρατηρήθηκε μια μικρή άνοδος του ΑΕΠ κατά 1,8% σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή και αυτό οφείλεται κυρίως στις αυξήσεις των εξαγωγών και στη μείωση των εισαγωγών. Όσον αφορά τα ποσοστά της ανεργίας, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, ο δείκτης της γενικής ανεργίας μειώθηκε κατά 19%, ενώ η ανεργία στους νέους παραμένει στο τρομακτικό 39%.
VII. Αντίληψη των Ελλήνων για την Ε.Ε
Την τελευταία δεκαετία, δεδομένων των δυσκολιών που αντιμετωπίζει η Ε.Ε, συμπεριλαμβανομένων του μεταναστευτικού, της ανόδου της ακροδεξιάς και φυσικά της χρηματοπιστωτικής κρίσης, η δημοτικότητα και δημοφιλία της Ευρώπης έχει γνωρίσει ένα νέο χαμηλό ποσοστό, το οποίο απαντάται περισσότερο στις χώρες της Νοτίου Ευρώοης που έουν πληγεί πιο πολύ. Ειδικότερα οι Έλληνες πολίτες, θα περίμενε κανείς, να εναντιώνεται στα ιδανικά και τις ιδέες τις Ε.Ε, καθώς <<αν δεν ήταν για το Δ.Ν.Τ και την Ε.Ε, η Ελλάδα δε θα είχε γνωρίσει τις καταστροφικές συνέπειες των μέτρων λυτότητας>> σύμφωνα με πηγή που αναφέρει ο Reuters. Αντιθέτως, οι Έλληνες παρουσιάζονται ως έναε από τους πιο ορθά ενημερωμένους λαούς αναφορικά στις ευρωεκλογές. Συγκεκριμένα, το 2018 η θετική άποψη των Ελλήνων για την Ευρώπη αυξήθηκε κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ οι Έλληνες φαίνονται πιο συνειδητοποιημένοι, ζητώντας από την Ε.Ε. και το Ευρωκοινοβούλιο την ενίσχυση του ρόλου της Δημοκρατίας, από κοινού με την ενίσχυση των θεσμών της Ε.Ε, αναμεσά τους και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και της Ε.Κ.Τ
VIII. Σχέσεις Ελλάδας με τα λοιπά ευρωπαϊκά κόμματα και το ζήτημα του μεταναστευτικού
Η Ελλάδα, καθώς και τα περισσότερα κόμματα που δραστηριοποιούνται σε αυτή, έχουν άμεση σχέση με τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κόμματα. Αυτό συμβαίνει με τη βοήθεια των κομμάτων του Ευρωκοινοβουλίου. Πρώτο και κυριότερο, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα έχει άμεση σχέση τη Νέα Δημοκρατία και άλλα κόμματα του ιδίου βεληνεκούς, μιας και η πλειοψηφία των αποφάσεων των δεξιών κομμάτων <<φιλτράρονται>> από το Ε.Λ.Κ. Το Ε.Λ.Κ είναι πολιτικός κληρονόμος των ιδρυτών της Ε.Ε. Και καλύπτει την πλειοψηφία των βουλευτών στο Ευρωκοινοβούλιο. Επίσης, το κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς βρίσκει τους υποστηρικτές του στο κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, της ΔΗΜΑΡ και αντιπροσωπεύει την <<προοδευτική>> αριστερά στην Ευρώπη. Τέλος, το κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και το κόμμα των Πρασίνων, παρόλη την ευρεία δημοτικότητα που απολαμβάνει στις βόρειες ευρωπαϊκές χώρες, δεν έχει ιδιαίτερη υποστήριξη στην Ελλάδα και γενικότερα στα κόμματα μεσογειακών χωρών.
Βιβλιογραφία
1) Maria Prentoulis, Greece may still be Europe’s sick patient, but the EU is at death’s door, The Guardian, August 21, 2018, Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/commentisfree/2018/aug/21/greece-europe-eu-austerity
2) Adam Kiendrich, The Greek Financial Crisis (2009-2016), CFA Institute, July 20, Διαθέσιμο σε: https://www.econcrises.org/2017/07/20/the-greek-financial-crisis-2009-2016/
3) Jon Henley and Daniel Boffey, Greece ‘Turning a Page’ as eurozone agrees deal to end financial crisis, The Guardian, June 22, 2018, Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/world/2018/jun/22/eurozone-greece-financial-crisis-deal
4) BBC, Greek Bailout Crisis in 300 words, August 20, Διαθέσιμο σε: https://www.bbc.com/news/world-europe-45245969
5) Trading Economics, Διαθέσιμο σε: https://tradingeconomics.com/greece/unemployment-rate?continent=g20
6) In.gr, May 18, 2009, Διαθέσιμο σε: https://www.in.gr/2009/05/18/tech/future/pososta-symmetoxis-stis-eyrwekloges
Association for International & European Affairs | ΟΔΕΘ