Γράφει η Ελισσάβετ Τερζοπούλου
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση θέτει σε ισχύ την Οδηγία της Προσωρινής Προστασίας 2001/ 55/ EC, ως άμεση αντίδραση στις προσφυγικές ροές από την Ουκρανία. Τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και τα Κράτη-Μέλη της τάχθηκαν υπέρ της βοήθειας προς τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Ωστόσο, δεν έλειψε και η κριτική, ως προς το εάν θα μπορούσε να είχε υπάρξει αντίστοιχη αντιμετώπιση και στις προσφάτες προσφυγικές ροές από την Μέση Ανατολή.
Στην παρούσα ανάλυση, θα γίνει αναφορά στην εν γένει πολιτική ασύλου που εφαρμόζει η ΕΕ, καθώς και στις εξαιρετικές ρυθμίσεις που τέθησαν σε εφαρμογή με την Οδηγία της Προσωρινής Προστασίας 2001/55/EC. Στη συνέχεια, θα επισημανθούν οι λόγοι με τους οποίους η ΕΕ δικαιολόγησε την εξαιρετική αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών από την Ουκρανία, καθώς και οι ενδεχόμενοι υποκείμενοι λόγοι αυτής της παρέκκλισης.
Το δικαίωμα στο άσυλο είναι χαραγμένο στον πυρήνα του Ευρωπαϊκού Δικαίου. Το άρθρο 18 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης εγγυάται το δικαίωμα στο άσυλο, όπως αυτό ορίζεται στην Σύμβαση της Γενεύης της 28ης Ιουλίου 1951 και στο Πρωτόκολλο της 31ης Ιανουαρίου 1967, σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων.
Με την σειρά της η Σύμβαση της Γενεύης, και πιο συγκεκριμένα το άρθρο 1Α, παράγραφος 2, ορίζει τον πρόσφυγα ως «το άτομο που βρίσκεται εκτός της χώρας ιθαγένειας του ή της συνήθους διαμονής του, έχει βάσιμο φόβο να υποστεί δίωξη λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, ένταξης σε συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα ή πολιτικής πεποίθησης, καθώς και δεν μπορεί ή δεν επιθυμεί να επωφεληθεί από την προστασία αυτής της χώρας ή να επιστρέψει εκεί, από τον φόβο της δίωξης».
Επιπλέον, τα Κράτη-Μέλη της ΕΕ έχουν θεσπίσει το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου (CEAS), το οποίο αποσκοπεί σε ένα δίκαιο και αποτελεσματικό σύστημα χορήγησης ασύλου σε ολόκληρη την Ένωση.
Στο πλαίσιο του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου, έχουν θεσπιστεί oι Kανονισμοί Δουβλίνο I,II, III, οι οποίοι ορίζουν την διαδικασία χορήγησης ασύλου. Βασική αρχή του κανονισμού Δουβλίνο ΙΙΙ αποτελεί η ευθύνη του πρώτου Κράτους-Μέλους υποδοχής για την εξέταση χορήγησης ασύλου σε έναν πρόσφυγα.
Η κατακόρυφη αύξηση των προσφυγικών ροών από την Μέση Ανατολή το 2015, έφερε αντιμέτωπη την ΕΕ με τις αδυναμίες της ως προς τις μέχρι τότε πολιτικές ασύλου που είχε υιοθετήσει, ενώ παράλληλα ανέδειξε τις βαθιές ανισότητες μεταξύ των Κρατών-Μελών της. Ο Κανονισμός του Δουβλίνου, γρήγορα αποδείχθηκε ανεπαρκής καθώς δεν είχε σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση μιας μαζικής έλευσης ανθρώπων στην Ευρώπη.
Ορισμένα κράτη πρώτης υποδοχής προσφύγων όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, διεκδίκησαν την αντιμετώπιση της κρίσης σε Ευρωπαϊκό επιπέδο. Επιχείρημα των κρατών αυτών ήταν ότι η κρίση αποτελούσε πρόβλημα της Ευρώπης και όχι του εκάστοτε κράτους υποδοχής, καθώς προορισμός των αιτούντων άσυλο αποτελούσαν άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γερμανία και η Σουηδία. Επιπλέον, εξέφρασαν την αδυναμία τους να συντηρήσουν τις αυξανόμενων ροές των προσφύγων και να προσφέρουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης στους αιτούντες άσυλο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, με τις τοπικές κοινωνίες να βρίσκονται αντιμέτωπες με δυσανάλογα μεγάλες ροές προσφύγων, χωρίς να διαθέτουν τις κατάλληλες υποδομές στέγασης, και δίχως να μπορούν να ανταποκριθούν στις ολοένα και αυξανόμενες ανάγκες των προσφύγων για είδη πρώτης ανάγκης.
Άλλα Κράτη- Μέλη, όπως η Ουγγαρία, θεώρησαν ότι το πρόβλημα δεν τους αφορούσε και αρνήθηκαν να δείξουν οποιαδήποτε αλληλεγγύη, φτάνοντας μάλιστα στο σημείο να κλείσουν τα σύνορα τους και αρνούμενοι να υποδεχτούν αιτούντες άσυλο.
H ΕΕ προκειμένου να ικανοποιήσει τα αίτηματα των χώρων υποδοχής, προχώρησε στην λήψη μέτρων, τα οποία βέβαια δεν οδήγησαν σε μια ολική αναθεώρηση του συστήματος ασύλου. Μια από τις πιο σημαντικές δράσεις της ΕΕ αποτέλεσε η συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016, η οποία θα βοηθούσε αφενός στην αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης και αφετέρου στην ενίσχυση των διμερών σχέσεων μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Μεταξύ άλλων, η συμφωνία προέβλεπε την επιστροφή αιτούντων ασύλου από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία. Επιπλέον, η Επιτροπή της ΕΕ μέσω του Νέου Συμφώνου για την Μετανάστευση και το Άσυλο, πρότεινε τον Σεπτέμβριο του 2020 την αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου, στη βάση μιας πιο ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής προσέγγισης του προσφυγικού, βασιζόμενης στην αρχή της αλληλεγγύης. Ωστόσο, μέχρι την τελική αναθεώρηση του Κανονισμού του Δουβλίνου μέσω της χρονοβόρας νομοθετικής διαδικασίας της ΕΕ, η αρχή της ευθύνης του πρώτου κράτους υποδοχής εξακολουθεί να ισχύει.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο προκάλεσε μεγάλο κύμα Ουκρανών προσφύγων προς την Ευρώπη που στην πλειοψηφία τους ήταν γυναίκες και παιδιά. Σύμφωνα με τα στατιστικά της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, περισσότεροι από 5,8 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία μέχρι και σήμερα. Λόγω του μεγάλου αριθμού αφίξεων προς τις γειτονικές Ευρωπαϊκές χώρες, η ΕΕ προκειμένου να προσφέρει άμεση βοήθεια στους Ουκρανούς πρόσφυγες, αλλά και προκειμένου να μην επιβαρυνθούν δυσανάλογα τα πρώτα Κράτη-Μέλη υποδοχής, ενεργοποιεί για πρώτη φορά την Οδηγία της Προσωρινής Προστασίας 2001/55/EC.
Η εν λόγω Οδηγία εκδόθηκε με αφορμή τον πόλεμο στην Πρώην Γιουγκοσλαβία, και συγκρεκριμένα όταν η Ευρώπη βρέθηκε αντιμέτωπη με μαζικές εκτοπίσεις ανθρώπων προς το εσωτερικό της. Η Προσωρινή Οδηγία αποτελεί ένα έκτακτο μέτρο της ΕΕ για την αντιμετώπιση τέτοιων κρίσεων, με την παροχή άμεσης και προσωρινής προστασίας σε περιπτώσεις μαζικής ή επικείμενης μαζικής εισροής ανθρώπων προερχόμενοι από χώρες εκτός της ΕΕ, οι οποίοι αδυνατούν να επιστρέψουν στην χώρα προέλευσής τους. Οι επωφελούμενοι της προσωρινής προστασίας διαθέτουν ορισμένα προνόμια, μερικά εκ των οποίων είναι το δικαίωμα στην άδεια παραμονής άνευ προηγούμενης εξέτασης αιτήματος ασύλου, η πρόσβαση στην ιατρική περίλθαλψη, καθώς και στην αγορά εργασίας και την εκπαίδευση. Ακόμη, η αρχική διάρκεια ενός έτους της προσωρινής προστασίας δύναται να επεκταθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, εφόσον συνεχίζουν να συντρέχουν οι λόγοι χορήγησής της.
Στην περίπτωση των Ουκρανών προσφύγων, αυτοί θα έχουν το δικαιώμα να μετακινούνται ελεύθερα στο εσωτερικό της ΄Ενωσης, καθώς και να παραμείνουν και να δουλέψουν έως και τρία χρόνια στις χώρες παραμονής τους. Τα δικαιώματα αυτά της προσωρινής προστασίας τα απολαύνουν οι Ουκρανοί πρόσφυγες χωρίς να απαιτείται η προηγούμενη υποβολή αιτήματος ασύλου, η οποία μπορεί να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε μεταγενέστερη στιγμή. Ταυτόχρονα η ΕΕ χαλαρώνει τους συνοριακούς ελέγχους της σε περίπτωση απώλειας των απαραίτητων εγγράφων ταυτοποίησης, μέχρι οι Ουκρανοί πρόσφυγες να εγκατασταθούν σε ασφαλές μέρος. Επιπρόσθετα, η προστασία μπορεί να χορηγηθεί από οποιοδήποτε Κράτος-Μέλος της ΕΕ στο οποίο θα επιλέξει ο εκάστοτε πρόσφυγας να εγκατασταθεί, χωρίς να επιβαρύνεται μόνο το πρώτο κράτος υποδοχής. Η Οδηγία 2001/55/EC περιλαμβάνει επίσης ένα ισορροπημένο σύστημα καταμερισμού των ευθυνών μεταξύ των Κρατών-Μελών, όπου η κατανομή των προσφύγων εξαρτάται και από τις δυνατότητες του κάθε κράτους.
Αντίθετα με την αντιμετώπιση των προσφυγικών ροών από την Μέση Ανατολή, όπου το βάρος της διαχείρισης ανατέθηκε στα πρώτα κράτης υποδοχής, στην περίπτωση της Ουκρανίας, ολόκληρη η Ευρώπη τέθηκε σύσσωμη υπέρ της άμεσης βοήθειας προς τους πρόσφυγες. Ακόμη και κράτη όπως η Ουγγαρία, που μέχρι πρότινος διατηρούσε κλειστά τα σύνορά της για τους πρόσφυγες από την Μέση Ανατολή, τώρα υποδέχεται και φιλοξενεί Ουκρανούς πρόσφυγες. Είναι εύλογο επομένως να ανακύψουν ερωτήματα ως προς το γιατί αυτή την φορά υπάρχει μια πιο ελαστική αντιμετώπιση από την ΕΕ προς τους προσφύγες με την λειτουργία της Οδηγίας 2001/55/EC, και γιατί δεν υπήρξε η ίδια αντιμετώπιση προς του πρόσφυγες από την Μέση Ανατολή.
Από πλευράς της η ΕΕ, μέσω της Επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων Ylva Johansson, σε ομιλία της αναφορικά με τους πρόσφυγες από την Ουκρανία ανέφερε μεταξύ άλλων ότι «έχουμε λάβει ένα μάθημα, ελπίζω, από το 2015». Η ίδια, αναφέρθηκε στην προσφυγική κρίση του 2015, αναγνωρίζοντας ότι η ΕΕ δεν λειτούργησε ως ένα ενιαίο σύνολο αλλά ότι κάθε Κράτος-Μέλος επέλεγε μονομερώς την στάση που θα κρατήσει, είτε με την υποδοχή προσφύγων, είτε με το κλείσιμο των συνόρων του προς αυτούς. Επίσης, τόνισε ότι μετά την έλευση των προσφύγων από τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη δεν υπήρξαν οι απαραίτητες συντονισμένες ενέργειες από πλευράς της ΕΕ και των Κρατών-Μελών για την ένταξη αυτών.
Στη συνέχεια, η Επίτροπος προκειμένου να αιτιολογήσει την άμεση αντίδραση της ΕΕ στην περίπτωση της Ουκρανίας, ανέφερε ορισμένες διαφορές συγκριτικά με τους πρόσφυγες από την Μέση Ανατολή. Ως μια από τις βασικότερες διαφορές μεταξύ των δύο προσφυγικών κρίσεων ανέφερε το γεγονός ότι πολλοί Ουκρανοί προσφύγες διέθεταν ήδη άσυλο στην ΕΕ μέσω ειδικών συμφωνιών. Ένας ακόμη καθοριστικός παράγοντας είναι ότι η Ουκρανία συνορεύει άμεσα με κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία αποτελούν το πλησιέστερο ασφαλές μέρος για τους Ουκρανούς. Αντίθετα, οι πρόσφυγες από την Μέση Ανατολή, καθώς γεωγραφικά εκκινούσαν από πολύ πιο μακριά, συχνά χρησιμοποιούσαν παράνομες μεθόδους για να προσεγγίσουν ευρωπαϊκό έδαφος. Τέλος, αναφέρθηκε και στην ύπαρξη συναισθηματικών δεσμών, εφόσον η Ουκρανία γεωγραφικά ανήκει στην Ευρώπη και μάχεται για τα ιδανικά αυτής.
Από την άλλη πλευρά, πολλοί εξέφρασαν την επιφύλαξή τους ως προς το αν ήταν πειστικοί οι λόγοι με τους οποίους η ΕΕ δικαιολόγησε τη διαφορετική στάση της, ενώ δεν έλλειψαν όσοι θεώρησαν ότι οι πραγματικοί λόγοι της διακριτικής μεταχείρισης των Ουκρανών προσφύγων σε σχέση με εκείνους της Μέσης Ανατολής ήταν διαφορετικοί. Έτσι, έγινε λόγος για μια συγκεχυμένη καχυποψία των Ευρωπαίων προς τους πρόσφυγες της Μέσης Ανατολής, ιδιαίτερα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις από εξτρεμιστικές οργανώσεις που έλαβαν χώρα σε διάφορες Ευρωπαϊκές πόλεις. Δεδομένου ότι η ζωή και το παρελθόν αυτών των ανθρώπων ήταν κάτι άγνωστο για τους πολίτες της Ευρώπης, υπήρχε η προδιάθεση σε μερίδες της κοινωνίας να θεωρούν, ιδίως τους άνδρες πρόσφυγες, εν δυνάμει τρομοκράτες. Αντίθετα, η κοινή γνώμη στην Ευρώπη φαίνεται πολύ πιο υποστηρικτική απέναντι στους πρόσφυγες από την Ουκρανία, οι οποίοι αποτελούν κυρίως γυναίκες με παιδιά.
Το δε αίσθημα αλληλεγγύης προς τους Ουκρανούς πρόσφυγες αποδόθηκε από ορισμένους και σε παράγοντες ιστορικούς και πολιτικούς. Πράγματι, Κράτη-Μέλη τα οποία αποτέλεσαν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης δεν μπορούν να είναι αδιάφορα απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα. Εξάλλου, σύσσωμη η πολιτική ηγεσία της ΕΕ και των Κρατών-Μελών αυτής έλαβαν ξεκάθαρη θέση υπέρ της Ουκρανίας στον πόλεμο που διεξάγεται.
Δεν έλειψαν δε και οι φωνές που απέδωσαν τη διακριτική μεταχείριση των Ουκρανών προσφύγων ακόμη και σε φυλετικούς παράγοντες. Υποστηρίχθηκε, πράγματι, ότι αυτή η μεταχείριση μπορεί να αποδοθεί και στο γεγονός ότι, σε αντίθεση με τους πρόσφυγες της Μέσης Ανατολής, οι πρώτοι «έχουν ξανθά μαλλιά, γαλάζια μάτια και είναι μορφωμένοι».
Η αλήθεια είναι, ωστόσο, ότι πέραν των ανωτέρω, που μπορεί σε έναν βαθμό να αποτέλεσαν ορισμένους από τους υποκείμενους λόγους της διάκριτης μεταχείρισης των Ουκρανών προσφύγων, υπάρχουν και ορισμένες αντικειμενικές διαφορές, οι οποίες δεν μπορούν να αγνοηθούν. Η βασικότερη διαφορά μεταξύ των δύο προσφυγικών κρίσεων, έγκειται στο γεγονός ότι από το 2017 οι Ουκρανοί πολίτες δύνανται να εισέρχονται και να μετακινούνται ελεύθερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς βίζα για έως 90 ημέρες. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι οι Ουκρανοί πρόσφυγες ούτως ή άλλως μπορούσαν να εισέλθουν νόμιμα στην ΕΕ επιδεικνύοντας απλά τα διαβατήριά τους, χωρίς να απαιτείται να υποβάλουν άμεσα αίτημα ασύλου στην πρώτη χώρα υποδοχής. Επιπλέον, στην συγκεκριμένη περίπτωση οι χώρες της ΕΕ αποτελούν για τους πρόσφυγες την πλησιέστερη ασφαλή περιοχή. Αντίθετα, οι πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή εισέρχονταν στην ΕΕ όχι απευθείας από την εμπόλεμη ζώνη, αλλά από χώρες ασφαλείς όπως η Τουρκία. Εξάλλου, υπάρχουν και σημαντικές ποσοτικές διαφορές μεταξύ των δύο προσφυγικών ροών. Ενώ ολόκληρο το έτος του 2015 κατεύθασαν στην ΕΕ περί το 1 εκατομμύριο πρόσφυγες από τη Μέση Ανατολή, οι Ουκρανοί πρόσφυγες σε μόλις 2 μήνες ανέρχονται σε περισσότερους από 5,8 εκατομμύρια. Προκύπτει, συνεπώς, ότι η πιο αποφασιστική αντιμετώπιση της παρούσας κρίσης εκ μέρους της ΕΕ δικαιολογείται σε μεγάλο βαθμό από τις αντικειμενικές διαφορές αυτής σε σχέση με την κρίση του 2015.
Όπως η ίδια η Επίτροπος δήλωσε, στην προσφυγική κρίση του 2015 έγιναν λάθη, τα οποία δυσχαίραναν τόσο τους ίδιους τους πρόσφυγες, όσο και τα κράτη πρώτης υποδοχής. Ανεξάρτητα από τους ενδεχόμενους υποκείμενους και αντικειμενικούς λόγους αυτής, η αλλαγή στην πολιτική της ΕΕ επ’ αφορμή του πολέμου στην Ουκρανία θέτει ένα προηγούμενο, το οποίο δύσκολα θα μπορέσει να αγνοηθεί σε μελλοντικές περιπτώσεις. Ζητούμενο σε κάθε περίπτωση είναι η ανάπτυξη μιας ενιαίας και δίκαιης πολιτικής εκ μέρους της ΕΕ που θα εξυπηρετεί τόσο τον σκοπό του θεσμού του ασύλου, αλλά και θα στηρίζεται στην αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των μελών της ΕΕ.
Βιβλιογραφία:
Δρ. Βασιλική Ανδρ. Ζύγουρα.(2018). Η Ευρωπαϊκή Διαχείριση της πρσφυγικής κρίσης του 2015: μεταξύ «Θεσμικών αποφάσεων» και «Εθνικών Πολιτικών». Ευρωπαϊκό Κέντρο Αριστείας Jean Monnet Eθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Διαθέσιμο σε: https://jmce.gr/portal/wp-content/uploads/2018/05/B.-Zygoura-_-H-eyopaiki-diaxeirisi-tis-prosfygikis-krisis-tou-2015-1.pdf
About European Parliament, European Parliament. Guaranteeing the right to asylum. Διαθέσιμο σε:
https://www.europarl.europa.eu/about-parliament/en/democracy-and-human-rights/fundamental-rights-in-the-eu/guaranteeing-the-right-to-asylum
FRA-European Union Agency For Fundamental Rights. EU Charter of Fundamental Rights-TITLE II Freedoms- Article 18- Right to Asylum. Διαθέσιμο σε: https://fra.europa.eu/en/eu-charter/article/18-right-asylum
UNHCR- The UN Refugee Agency.The 1951 Convention relating to the Status of Refugees and its 1967 Protocol. Διαθέσιμο σε: https://www.unhcr.org/about-us/background/4ec262df9/1951-convention-relating-status-refugees-its-1967-protocol.html
European Commission, Migration and Home Affairs. Common European Asylum System. Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/home-affairs/policies/migration-and-asylum/common-european-asylum-system_en
EUR- Lex, Access to European Union Law. (2013). Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 604/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 26ης Ιουνίου 2013 για τη θέσπιση των κριτηρίων και μηχανισμών για τον προσδιορισμό του κράτους μέλους που είναι υπεύθυνο για την εξέταση αίτησης διεθνούς προστασίας που υποβάλλεται σε κράτος μέλος από υπήκοο τρίτης χώρας ή από απάτριδα. Διαθέσιμο σε: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=celex%3A32013R0604
Αθανασόπουλος Αλ Αλέξανδρος. (2015). Η βόμβα των προσφύγων ξυπνά την Ευρώπη. ΤΟ ΒΗΜΑ. Διαθέσιμο σε: https://www.tovima.gr/2015/09/05/politics/i-bomba-twn-prosfygwn-ksypna-tin-eyrwpi/
ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ.(2015).«Κλείνει» τα σύνορα για τους πρόσφυγες η Ουγγαρία. Διαθέσιμο σε: https://www.protothema.gr/world/article/498431/kleinei-ta-sunora-gia-tous-prosfuges-i-ouggaria/_
Ευρωπαϊκή Επιτροπή. (2016). Η ΕΕ και η προσφυγική κρίση. Διαθέσιμο σε: http://publications.europa.eu/resource/cellar/1aa55791-3875-4612-9b40-a73a593065a3.0009.03/DOC_1
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.(2016). Δήλωση ΕΕ – Τουρκίας, 18 Μαρτίου 2016. Διαθέσιμο σε: https://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2016/03/18/eu-turkey-statement/
Ευρωπαϊκή Επιτροπή. New Pact on Migration and Asylum. Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/promoting-our-european-way-life/new-pact-migration-and-asylum_el
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Δελτίο Τύπου.(2020). Νέο ξεκίνημα για τη μετανάστευση: Οικοδόμηση εμπιστοσύνης και επίτευξη νέας ισορροπίας μεταξύ ευθύνης και αλληλεγγύης. Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_20_1706
Jorge Liboreiro & Christopher Pitchers. (2022). EU countries agree to host Ukrainian refugees under exceptional protection scheme. Euronews. Διαθέσιμο σε: https://www.euronews.com/my-europe/2022/03/03/eu-countries-agree-to-trigger-a-never-used-law-to-host-ukrainian-refugees
The Guardian. (2022). Where in Europe are Ukraine’s refugees going? Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/world/2022/mar/08/where-in-europe-are-ukraines-refugees-going
Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών κοινοτήτων. (2001). Οδηγία 2001/55/ εκ του Συμβουλίου της 20ής Ιουλίου 2001 σχετικά µε τις ελάχιστες προδιαγραφές παροχής προσωρινής προστασίας σε περίπτωση µαζικής εισροής εκτοπισθέντων και µέτρα για τη δίκαιη κατανοµή των βαρών µεταξύ κρατών µελών όσον αφορά την υποδοχή και την αντιµετώπιση των συνεπειών της υποδοχής αυτών των ατόµων. Διαθέσιμο σε:
https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2001:212:0012:0023:EL:PDF
Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Δελτίο Τύπου. (2022). Ουκρανία: Η Επιτροπή προτείνει την προσωρινή προστασία των ατόμων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και κατευθυντήριες γραμμές για τους συνοριακούς ελέγχους. Διαθέσιμο σε: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_22_1469
EUR- Lex, Access to European Union Law. (2022). Council Implementing Decision (EU) 2022/382 of 4 March 2022 establishing the existence of a mass influx of displaced persons from Ukraine within the meaning of Article 5 of Directive 2001/55/EC, and having the effect of introducing temporary protection. Διαθέσιμο σε: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:32022D0382&pk_campaign=todays_oj&pk_source=EURLEX&pk_medium=TW&pk_keyword=Ukraine&pk_content=decision
The Guardian. (2022). Ukraine refugees given right to live in EU for three years. Διαθέσιμο σε:
https://www.theguardian.com/world/2022/mar/02/ukraine-refugees-right-to-live-in-eu-plan
Orlando Crowcroft. (2022). ‘Europe has learned from 2015’, EU migration chief says, as millions flee Ukraine. Euronews. Διαθέσιμο σε: https://www.euronews.com/my-europe/2022/03/11/europe-has-learned-from-2015-eu-migration-chief-says-as-millions-flee-ukraine
Saif Khalid. (2022). Q&A: Understanding Europe’s response to Ukrainian refugee crisis. Al Jazeera. Διαθέσιμο σε: https://www.aljazeera.com/news/2022/3/10/qa-why-europe-welcomed-ukrainian-refugees-but-not-syrians
NPR. (2022). Europe welcomes Ukrainian refugees but others, less so. Διαθέσιμο σε: https://www.npr.org/2022/02/28/1083423348/europe-welcomes-ukrainian-refugees-but-others-less-so?t=1647859885320
Sarah Ellison & Travis M. Andrews. (2022). ‘They seem so like us’: In depicting Ukraine’s plight, some in media use offensive comparisons. The Washington Post. Διαθέσιμο σε: https://www.washingtonpost.com/media/2022/02/27/media-ukraine-offensive-comparisons/
Έπικαιρότητα, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. (2017). Είσοδος χωρίς βίζα για τους Ουκρανούς πολίτες: έγκριση από το ΕΚ. Διαθέσιμο σε: https://www.europarl.europa.eu/news/el/press-room/20170329IPR69065/eisodos-khoris-biza-gia-tous-oukranous-polites-egkrise-apo-to-ek
Πηγή εικόνας: The Economist. (2022). A new refugee crisis has come to Europe. Διαθέσιμη σε: https://www.economist.com/europe/2022/03/05/a-new-refugee-crisis-has-come-to-europe