Loading...
Latest news
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Πολιτική Επικαιρότητα

Προσπάθειες απόσχισης της Σκωτίας

Γράφει η Αγλαΐα Ορφανίδου

Μέχρι τις αρχές του 17ου αιώνα η Αγγλία και η Σκωτία ήταν δύο εντελώς ανεξάρτητα βασίλεια. Η ένωση της Σκωτίας με την μεγάλη Βρετανία έγινε σε 2 στάδια. Το πρώτο ήταν η «Ένωση των Στεμμάτων». Όταν το 1603 απεβίωσε η βασίλισσα  Ελισάβετ Α της Αγγλίας, Ουαλίας και Ιρλανδίας όντας άτεκνη κι άγαμη ο θρόνος πέρασε στον πιο κοντινό συγγενή, τον ξάδερφο της, τον James VI βασιλιά της Σκωτίας. Η Αγγλία και η Σκωτία μοιράζονταν τώρα τον ίδιο μονάρχη . Ωστόσο τα Κοινοβούλια της Αγγλίας και της Σκωτίας συνέχισαν να λειτουργούν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Ο James VI ωστόσο επιθυμούσε μια ένωση των δύο βασιλείων που θα οδηγούσε στη δημιουργία μιας ενιαίας πολιτείας. Μετά από πολλές αποτυχημένες κι άλλες σχετικά επιτυχημένες προσπάθειες με σταθερά βήματα οδηγούμαστε στο 1707 επί βασιλείας της Άννας, ξαδέλφης του James VI που έδωσε μάχες για την ένωση. Στην υπογραφή του Act of Union 1707,  η Σκωτία ενώθηκε με την Αγγλία δημιουργώντας το Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας, το οποίο και αποτελεί πρόγονο του σημερινού Ηνωμένου Βασιλείου. Η εν λόγω συνθήκη διέλυσε το Κοινοβούλιο της Σκωτίας και μεταβίβασε την πολιτική εξουσία στο Αγγλικό Κοινοβούλιο και έκτοτε η Σκωτία λειτουργεί στα πλαίσια του συστήματος του Westminster, με την πολιτική εξουσία να βρίσκεται στα χέρια του Αγγλικού Κοινοβουλίου.

Ωστόσο η Σκωτία που ήταν αυτή που επιθυμούσε διακαώς την ένωση εν συνεχεία άλλαξε γνώμη. Το 1979 έγινε στη Σκωτία δημοψήφισμα για τη δημιουργία της Σκωτσέζικης Συνέλευσης (Scottish Assembly) και την παραχώρηση αρμοδιοτήτων από το Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου σε αυτή. Η πλειοψηφία ψήφισε υπέρ της δημιουργίας Σκωτσέζικης  Συνέλευσης. Όμως, δεν βγήκε σχετική απόφαση. Είκοσι χρόνια μετά διενεργήθηκε νέο δημοψήφισμα το 1998, που ήταν υπέρ της εκχώρησης από το Ηνωμένο Βασίλειο αρμοδιοτήτων στη Σκωτία. Με αυτόν τον τρόπο μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του 1998 , ψηφίσθηκε το Scotland Act του 1998. Με βάση τις ρυθμίσεις αυτές το 1999 οδηγούμαστε στη δημιουργία του Σκωτσέζικου Κοινοβούλιού. Παραχωρήθηκε στο Σκωτσέζικο Κοινοβούλιο η αρμοδιότητα να αποφασίζει, μαζί με την Κυβέρνηση της Σκωτίας, για κάθε θέμα που δεν ήταν πλέον στην αρμοδιότητα του Κοινοβουλίου της Αγγλίας.

 Αναζητώντας τους λόγους για τους οποίους η Σκωτία επιθυμεί την ανεξαρτησία της βλέπουμε ότι υπάρχουν τόσο ορθολογικοί όσο και συναισθηματικοί λόγοι. Οι ορθολογικοί λόγοι αφορούν βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, ενώ οι συναισθηματικοί λόγοι αναφέρονται στην ανάγκη του ατόμου να ανήκει σε ένα διακριτό έθνος με διακριτή κουλτούρα και πολιτισμό. Στη δεκαετία του ‘60 η Σκωτία άρχισε να επιθυμεί την αναγνώριση της διακριτής εθνικής της ταυτότητάς αλλά έπρεπε να καταστήσει σαφές ποια χαρακτηριστικά κάνουν τους Σκωτσέζους διακριτούς από τους άλλους λαούς, και περήφανους. Το τοπίο και οι κοινωνικές πρακτικές σε πρώτη φάση. Το πιο σημαντικό, όμως, είναι το γεγονός ότι στη Σκωτία ο εθνικισμός εδραιώθηκε μέσα από θεσμούς. Οι θεσμοί αυτοί διαφυλάχθηκαν χάρις το Scotland Act του 1707. Η συνύπαρξη της σκωτικής και της βρετανικής ταυτότητας άρχισε να αποδυναμώνεται τη δεκαετία του ‘60, όταν η ανεξαρτητοποίηση των βρετανικών αποικιών μείωσε δραματικά τα οικονομικά οφέλη στη Σκωτία. Η βρετανική κουλτούρα ωστόσο είχε καταφέρει να ενσωματώσει τις διάφορες εθνικές ομάδες, αλλά η επιτυχία αυτή έφερε τις αξιώσεις για διεθνισμό στην Σκωτία ενώ επικρατούσε η άποψη ότι η Σκωτία μπορεί να τα καταφέρει καλύτερα μόνη της. Το Westminster, αντίθετα, πίστευε ότι η δημοκρατική παράδοση και η σταθερότητα των θεσμών στην Βρετανία θα γεφύρωνε κάθε πολιτιστικό χάσμα. Κάποια από τα επιχειρήματα των ελίτ της Σκωτίας υπέρ της ανεξαρτησίας απορρέουν από την πεποίθηση ότι η Πράξη της Ένωση έγινε από ανάγκη για λόγους διεθνούς πολιτικής. Ο Mackenzie υποστήριξε ότι η Αγγλία δεν ήταν ικανή να διατηρήσει την ισορροπία ισχύος σε μια Ευρώπη όπου δέσποζαν ισχυρές ηπειρωτικές και ναυτικές αυτοκρατορίες. Το ενδεχόμενο εγκαθίδρυσης γαλλο-ισπανικής μοναρχίας από τους Βουρβόνους μετά το 1701 έκανε επιτακτική την ένωση της Αγγλίας με την Σκωτία, με τον Mackenzie να καλεί τους ομοεθνείς του να επιδείξουν «πατριωτικό ενθουσιασμό»

Πίσω στο σήμερα, το Σκωτσέζικο Εθνικό Κόμμα (SNP) κέρδισε τις εκλογές το 2011, ενώ είχε εγγυηθεί τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για ανεξαρτησία. Το SNP σχημάτισε κυβέρνηση μειοψηφίας κα πίεσε για διεξαγωγή σχετικού δημοψηφίσματος, την οποία διαπραγματεύθηκε με την Κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι δύο κυβερνήσεις, Ηνωμένου Βασιλείου και Σκωτίας, υπέγραψαν τη Συμφωνία του Εδιμβούργου της 15/10/2012, με την οποία εκχωρήθηκε από το Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασίλειου στο Κοινοβούλιο της Σκωτίας η αρμοδιότητα να νομοθετήσει σχετικά με το δημοψήφισμα, καθώς σύμφωνα με το Scotland Act 2012, το Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου είναι αρμόδιο για τα θέματα σχετικά με την ένωση του Ηνωμένου Βασιλείου και της Σκωτίας. Με αυτή τη Συμφωνία, εξασφαλίσθηκε η συναίνεση του Η.Β, το οποίο μάλιστα αναλάμβανε την υποχρέωση να σεβαστεί το αποτέλεσμα. Έτσι, το δημοψήφισμα καθίσταται δεσμευτικό. Το δεσμευτικό δημοψήφισμα θα οδηγούσε στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας της Σκωτίας από το Η.Β. και στη συνέχεια από τα λοιπά κράτη της διεθνούς κοινότητας. Έτσι λοιπόν έγινε δημοψήφισμα το 2014, δυνάμει του Scottish Independence Referendum (Franchise) Act 2013 Reform  και η πλειοψηφία  ψήφισε κατά της ανεξαρτησίας. Το 2016 ψηφίσθηκε η Scotland Act του 2016, με την οποία το Σκωτσέζικο Κοινοβούλιο και η Σκωτσέζικη Κυβέρνηση κατέκτησαν μόνιμο τμήμα των συνταγματικών θεσμών του Η.Β. To 2016, μετά το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο, με το οποίο αποφασίσθηκε η έξοδος του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, η συζήτηση για την απόσχιση της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο επανήλθε στο προσκήνιο, λόγω του ότι η πλειοψηφία των κατοίκων της ήθελε να παραμείνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και είχαν ψηφίσει κατά της εξόδου του Ηνωμένου Βασιλείου. Για τον λόγο αυτό, η συζήτηση δεν αφορά  πλέον μόνο στην απόσχιση της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και στην παραμονή της Σκωτίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Από νομικής απόψεως, τα θέματα σχετικά με την ένωση Ηνωμένου Βασιλείου και της  Σκωτίας υπάγονται στην αρμοδιότητα του Κοινοβουλίου της Ηνωμένου Βασιλείου και σύμφωνα με το Supreme Court of England, το Κοινοβούλιο και η Κυβέρνηση της Σκωτίας δεν είναι αρμόδια για θέματα σχετικά με την σχέση του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρωπαϊκή Ένωση για τα οποία αρμόδια είναι το Κοινοβούλιο του Η.Β. Επιπλέον, η συμφωνία του Εδιμβούργου, δυνάμει της οποίας διεξήχθη το δημοψήφισμα του 2012, προέβλεπε τη μεταβίβαση της αρμοδιότητας για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο και επομένως το Σκωτσέζικο Κοινοβούλιο δεν είναι πλέον αρμόδιο για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά την απόσχιση της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο. Επομένως, μοναδική λύση, από πλευράς εσωτερικού δικαίου  για την απόσχιση της Σκωτίας είναι η λήψη της συναίνεσης του Ηνωμένου Βασιλείου για την διεξαγωγή ενός νέου, αποφασιστικού δημοψηφίσματος.

Εν κατακλείδι, παρατηρούμε την απουσία κωδικοποιημένου Συντάγματος, καθώς οι σχέσεις της ένωσης της Σκωτίας με το Ηνωμένο Βασίλειο διέπονται από το Scotland Act 1998, το οποίο, μετά την μεταρρύθμιση του με το Scotland Act 2016, αποτελεί τμήμα της Συνταγματικής τάξης του Ηνωμένου Βασιλείου. Αρμόδιο για αυτές είναι το Κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου. Αυτή ακριβώς η αρμοδιότητα του Κοινοβουλίου του Η.Β. εκχωρήθηκε στο Κοινοβούλιο της Σκωτίας για την διενέργεια δημοψηφίσματος και το αποτέλεσμά του δημοψηφίσματος  θα ήταν δεσμευτικό για την Σκωτία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

ΠΗΓΕΣ

Μπρεδήμας, A.:«Οι αποσχιστικές τάσεις της Σκωτίας πριν και μετά το Brexit από την σκοπιά του εσωτερικού ( συνταγματικού ) και διεθνούς δικαίου»,  το Συνταγμα, 2017, Απρ.Ιούν. Τεύχος.2, Εκδ.Αντ.Ν Σάκκουλα Ε.Ε.(ΤοΣ 2/2017)

Ο δρόμος προς μια ανεξάρτητη Σκωτία, Οι βασικές παραδοχές και οι στρατηγικές αποτροπής”, Χάρης Μπουμπαγιατζόγλου, Foreign Affairs

Russell Deacon and Alan Sandry, Connolly, C.K., Independence in Europe: Secession, Sovereignty, and the European Union, 24 Duke Journal of Comparative & International Law 51-105 (2013)

Scotland Act 1998

Lluis Perez and Marc Saumjame, Legalizing Secession: the Catalan Case, Journal of Conflictology, Vol.4 Issue 2 (2013)

Ε. Ragone, Sabrina, Catalonia’s recent strive for independence: a legal approach, in: Autonomies in Europe: Solutions and Challenges, Budapest, L’Harmattan, 2014

Άρθρο 3 Συνθήκη Λισαβόνας

https://www.thetoc.gr/diethni/article/skwtia-ta-300-xronia-mias-duskolis-enwsis