Γράφει ο Μιχάλης Σοφικίτης
Όπως όλα δείχνουν, ο Τζο Μπάιντεν και ο Ντόναλντ Τραμπ, για το Δημοκρατικό κόμμα και για τους Ρεπουμπλικάνους αντίστοιχα, θα είναι τα πρόσωπα που θα διεκδικήσουν για ακόμη μία φορά τον προεδρικό θώκο στις επερχόμενες προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ που θα διεξαχθούν στις 5 Νοεμβρίου του 2024.
Ο Τραμπ εξελέγη πρόεδρος των ΗΠΑ το 2016 με σύνθημα «Πρώτα η Αμερική», το οποίο ερμηνεύτηκε ως μια αμιγώς ρεαλιστική στροφή στην προσέγγιση των διεθνών υποθέσεων, προτεραιοποιώντας τα συμφέροντα της Ουάσινγκτον και την ευημερία της αμερικανικής κοινωνίας. Απέναντι στην Κίνα, ο Τραμπ υιοθέτησε μια σκληρή στάση, στηλιτεύοντας το Πεκίνο για τις επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19. Επιπλέον, εφήρμοσε πολιτικές οικονομικού προστατευτισμού, εντείνοντας τον εμπορικό ανταγωνισμό ανάμεσα στις δύο χώρες (Ashford, 2024, σελ.2). Η εξωτερική πολιτική της διοίκησης Τραμπ, αποτελούσε εν μέρει, προϊόν εσωτερικών διεργασιών της αμερικανικής κοινωνίας. Η βάση του κόμματος εμφορείται από μια εθνικιστική παράδοση, με πρόταγμα την αποφασιστική υπεράσπιση των αμερικανικών εθνικών συμφερόντων, ακόμη και μονομερώς. Μέρος αυτής της αντίληψης, εντοπίζεται στην επιδίωξη της διοίκησης Τραμπ για ανάσχεση του εξτρεμιστικού Ισλάμ και τον εξορθολογισμό των στρατιωτικών δαπανών (Ahmed, 2022, σελ.1). Συνεπώς, στόχος της εξωτερικής πολιτικής της διοίκησης Τραμπ, δεν ήταν ο πλήρης απομονωτισμός, αλλά η απεμπλοκή των ΗΠΑ από διεθνείς δεσμεύσεις, που δεν εξυπηρετούσαν πρωτίστως τα αμερικανικά συμφέροντα (Τασιός, 2020, σελ 3).
Αντίθετα, η εξωτερική πολιτική της διοίκησης Μπάιντεν, εδράζεται στην συνεργασία με την ΕΕ, έχοντας ως θεμέλιο τις κοινές δημοκρατικές αξίες και τον ρόλο της διπλωματίας. Ο Μπάιντεν ήρθε αντιμέτωπος με πολλαπλές και πολυδαίδαλες διεθνείς κρίσεις και δέχθηκε δριμεία κριτική, όχι μόνο από την αμερικανική κοινή γνώμη, αλλά και από υποστηρικτές του Δημοκρατικού Κόμματος για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε τον πόλεμο στην Γάζα (Beauchamp, 2024, σελ.1). Αναφορικά με την στάση του απέναντι στην Κίνα, ο Μπάιντεν δεν διαφοροποιήθηκε σημαντικά από τον Τραμπ. Ωστόσο, υιοθέτησε μία πιο σκληρή προσέγγιση έναντι του Κρεμλίνου, ασκώντας κριτική στον Πούτιν, κάτι που απέφευγε να κάνει ο Τραμπ (Γιαγκίνης, 2020, σελ 1). Μία ακόμα θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στις δύο προεδρίες είναι η συμμετοχή των Ηνωμένων Πολιτειών, στο διεθνές γίγνεσθαι. Αφενός, η διοίκηση Μπάιντεν τάσσεται ακραιφνώς υπέρ της ενεργού συμμετοχής σε διεθνείς πολυμερείς οργανισμούς (ΟΗΕ, ΠΟΕ, ΠΟΥ), δίνοντας βαρύτητα στη διεθνή νομιμοποίηση, ενώ ο Τραμπ διατηρεί, κατά κύριο λόγο, εφεκτική στάση (Κοψαχείλης, 2021, σελ. 2).
Η οικονομική πολιτική, αποτελεί εξίσου πεδίο συγκλίσεων και αποκλίσεων, για τις δύο διοικήσεις. Κατά την περίοδο διακυβέρνησής του, ο Ντόναλντ Τραμπ εφάρμοσε μια σειρά από δασμολογικά μέτρα, με σκοπό την προστασία της αμερικανικής βιομηχανίας και την τόνωση της αγοραστικής αξίας των εγχώριων προϊόντων (Lincicome, 2020, σελ.2). Τρεις βασικοί άξονες του οικονομικού δόγματος του Τραμπ ήταν οι φοροελαφρύνσεις στις επιχειρήσεις, η μείωση των διοικητικών ρυθμίσεων στην οικονομία και ο εμπορικός προστατευτισμός (Ζολώτα, 2024,σελ.1). Όσον αφορά την διοίκηση Μπάιντεν, δεν διαφοροποιήθηκε σημαντικά από την προσέγγιση του εμπορικού απομονωτισμού. Παρά ταύτα, κύρια επιδίωξη αποτέλεσε η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης, με κύριο αποδέκτη την μεσαία τάξη, μέσω των επενδύσεων σε ανθρώπινο δυναμικό (Luhby, 2023). Συγκεκριμένα, η διοίκηση Μπάιντεν προέβαλε μια οικονομική πολιτική, αντίθετη προς τον νεοφιλελεύθερο προσανατολισμό προηγούμενων ρεπουμπλικάνων προέδρων (Luhby, 2023, σελ.3) που είχαν θέσει ως προτεραιότητα, την χαμηλή φορολόγηση των εταιρειών και φυσικών προσώπων. Το δόγμα Μπάιντεν για την οικονομία, προβλέπει στήριξη των χαμηλόμισθων και τόνωση δημοσίων δαπανών σε νευραλγικούς τομείς όπως η εκπαίδευση και οι υποδομές (Ψύλος, 2023, σελ. 2).
Πέραν της οικονομικής πορείας της χώρας, μείζον ζήτημα για την αμερικανική κοινωνία αποτελεί το μεταναστευτικό. Η αθρόα προσέλευση παράτυπων μεταναστών τα τελευταία χρόνια έχει πυροδοτήσει αντιδράσεις, δημιουργώντας κλίμα έντονης δυσαρέσκειας (Παγουλάτος, 2021, σελ.2). Η αύξηση στις μεταναστευτικές ροές αποδίδεται κυρίως, στην χαλάρωση των μέτρων που ίσχυαν για τις μετακινήσεις την περίοδο της πανδημίας (Luhby, 2023, σελ.2). Κατά την διάρκεια της τετραετούς θητείας του προέδρου Μπάιντεν, περίπου 6 εκατομμύρια πρόσφυγες εισήλθαν στις ΗΠΑ από το Μεξικό (Χαραμίδης, 2024, σελ.1). Στον αντίποδα, η διοίκηση Τραμπ προέτασσε μια μεταναστευτική πολιτική με αυστηρούς συνοριακούς ελέγχους, έχοντας ως προμετωπίδα το “τείχος” με το Μεξικό (Ahmed, 2022, σελ.1).
Ωστόσο, δύο μεταβλητές θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο, στην πορεία προς τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Αφενός οι δικαστικές διαμάχες που αφορούν τον τέως πρόεδρο Τραμπ και αφετέρου η πορεία της οικονομίας, βρίσκονται στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης. Σε αυτό το σημείο αξίζει να επισημανθεί ότι το δικαστικό σύστημα στις ΗΠΑ είναι κομματικά ευεπίφορο, καθώς δικαστικοί λειτουργοί διατηρούν σχέσεις με πολιτικά πρόσωπα και υποψηφίους για αιρετά αξιώματα. Το Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών γνωμοδότησε ότι η δικαιοδοσία αναφορικά με την δυνατότητα ή μη του τέως προέδρου, να κατέλθει ως υποψήφιος στις εκλογές βρίσκεται στην δικαιοδοσία της ομοσπονδιακής δικαιοσύνης και όχι της πολιτειακής (Ashford-Kroenig, 2024, σελ.2). Σε ότι αφορά δε την δεύτερη μεταβλητή, η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, σε συνδυασμό με μία δυνητική ύφεση των πολεμικών συγκρούσεων, στις οποίες εμπλέκονται οι ΗΠΑ, δύναται να τονώσουν τις προοπτικές επανεκλογής του Τζο Μπάιντεν (Αρβανιτόπουλος, 2024, σελ.1).
Συνεπώς, διαφαίνεται μία τάση για επανάληψη των προεδρικών εκλογών του 2020. Η εικόνα που επικρατεί στην εσωτερική πολιτική ωστόσο, δείχνει ψηφοφόρους και των δύο κομμάτων, να εκφράζουν την δυσαρέσκειά τους για τις υπάρχουσες πολιτικές επιλογές, σε επίπεδο προσώπων (Ashford-Kroenig, 2024, σελ.2). Σε επίπεδο αμερικανικής κοινωνίας, οι προβληματισμοί αφορούν τόσο την ηλικία των δύο υποψηφίων, όσο και την αποτελεσματικότητά τους (Αρβανιτόπουλος, 2024, σελ.1). Ως εκ τούτου, παρατηρείται για πρώτη φορά στις ΗΠΑ, ανταγωνισμός μεταξύ δύο σχετικά αντιδημοφιλών υποψηφίων προέδρων. Τέλος, σε επίπεδο κοινωνίας η ανάδειξη των ταυτοτικών πολιτικών, συνεισέφερε στο κλίμα δυσαρέσκειας και διχασμού, μεταξύ ετερόκλητων ομάδων του κοινωνικού συνόλου. Αν και σε πολλές περιπτώσεις εξέφρασαν δίκαια αιτήματα, η δημιουργία κοινωνικών αυτοματισμών καλλιέργησε μία πρωτόγνωρη πόλωση, με απρόβλεπτες συνέπειες τόσο για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών, όσο και για την αμερικανική κοινωνία εν συνόλω.
Πηγές:
Παγουλάτος Γ. (2021): Η προεδρία Μπάιντεν αλλάζει σημαντικά τα δεδομένα. Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής. Διαθέσιμο σε: https://www.eliamep.gr/media/%ce%b7-%cf%80%cf%81%ce%bf%ce%b5%ce%b4%cf%81%ce%af%ce%b1-%ce%bc%cf%80%ce%ac%ce%b9%ce%bd%cf%84%ce%b5%ce%bd-%ce%b1%ce%bb%ce%bb%ce%ac%ce%b6%ce%b5%ce%b9-%cf%83%ce%b7%ce%bc%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%ba/
Κοψαχείλης Β. (2021): Δόγμα Μπάιντεν στη εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ. Ελληνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών. Διαθέσιμο σε: https://elisme.gr/dogma-mpainten-stin-exoteriki-politiki-ton-ipa/
Lincicome S. (2020): Grading Trump’s Economic Policies. CATO Institute. Διαθέσιμο σε: https://www.cato.org/commentary/grading-trumps-economic-policies
Ashford E.- Kroenig M. (2024): Are both U.S. parties divided on foreign policy? Foreign Policy. Διαθέσιμο σε: https://foreignpolicy.com/2024/03/15/are-both-u-s-parties-divided-on-foreign-policy/
Ashford E. (2024): US voters face a stark choice on foreign policy – and they might prefer Trump’s offer. The Guardian. Διαθέσιμο σε: https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/feb/28/us-voters-foreign-policy-trump
Αρβανιτόπουλος Κ. (2024): Αμερικανικές εκλογές: Τον κουρασμένο ή τον επίδοξο δικτάτορα. Η Καθημερινή. Διαθέσιμο σε: https://www.kathimerini.gr/world/562924375/amerikanikes-ekloges-ton-koyrasmeno-i-ton-epidoxo-diktatora/
Beauchamp Z. (2024): Biden has been bad for Palestinians. Trump would be worse. Vox. Διαθέσιμο σε: https://www.vox.com/policy/24072983/biden-trump-palestinians-israel-gaza-policy-different
Χαραμίδης Γ. (2024): Αμερικανικές εκλογές 2024: Η κρίσιμη μάχη στο Τέξας-Ο ρόλος του μεταναστευτικού. CNN.gr. Διαθέσιμο σε: https://www.cnn.gr/kosmos/story/408139/giati-i-maxi-sto-teksas-einai-i-pio-krisimi-prin-tis-amerikanikes-ekloges
Luhby T. (2023): The ‘Bidenomics’ plan, explained. CNN. Διαθέσιμο σε: https://edition.cnn.com/2023/06/28/politics/bidenonmics-explained/index.html
Γιαγκίνης Ι. (2020): Ο απολογισμός της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ και η σύγκριση με Μπάιντεν. Euronews. Διαθέσιμο σε: https://gr.euronews.com/2020/10/30/o-apologismos-tios-exoterikis-politikis-trump-kai-i-sigkrisi-me-biden
Τασιός Π. (2020): Η προεδρία Τραμπ στην εξωτερική πολιτική. Foreign Affairs: The Hellenic Edition. Διαθέσιμο σε: https://foreignaffairs.gr/articles/73001/petros-tasios/i-proedria-ntonalnt-tramp-stin-eksoteriki-politiki?page=2
Ψύλος Μ. (2023): Bidenomics: Η οικονομική πολιτική του Μπάιντεν κερδίζει έδαφος. Ναυτεμπορική. Διαθέσιμο σε: https://www.naftemporiki.gr/kosmos/1489243/bidenomics-i-oikonomiki-politiki-mpainten-kerdizei-edafos/
Ahmed S. (2022): Explainer: What is the Trump-era ‘remain in Mexico’ program the Supreme Court said Biden can end? Reuters. Διαθέσιμο σε: https://www.reuters.com/world/us/what-is-trump-era-remain-mexico-program-supreme-court-said-biden-can-end-2022-06-30/
Ζολώτα Ζ. (2024): Οι ομοιότητες Τραμπ και Μπάιντεν στη χάραξη εμπορικής πολιτικής. Power Game.gr. Διαθέσιμο σε: https://www.powergame.gr/leaders/592789/oi-omoiotites-trab-kai-bainten-sti-charaxi-eborikis-politikis/
Πηγή εικόνας: https://oi-amerikanoi-apokardiomenoi-brost/