Loading...
Latest news
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Οικονομία

Παγκοσμιοποίηση : Οι προκλήσεις του Covid-19

Γράφει η Όλγα Αντωνιάδου

Σύμφωνα με τον Deepak Nayyar «παγκοσμιοποίηση είναι η διαδικασία κατά την οποία οι οικονομίες διαφορετικών κρατών είναι αλληλένδετες και οι καταναλωτές μίας χώρας δύνανται να αγοράσουν εύκολα προϊόντα από άλλες χώρες». Ωστόσο, στην πορεία της οικονομικής παγκοσμιοποίησης παρατηρούμε ότι η ίδια δημιουργεί νικητές και ηττημένους, ενώ προσφέρει ευκαιρίες αλλά και ρίσκα.

Συγκεκριμένα, η κρίση που έχει επιφέρει ο νέος ιός Covid-19, δημιουργεί προβλήματα και προκλήσεις σε οικονομικό, πολιτικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο. Το κράτος «laissez-faire» κινδυνεύει να καταστραφεί.  Αντιλαμβανόμαστε πια ότι κάθε κράτος προσβλέπει στο εθνικό συμφέρον με αποτέλεσμα να κλονίζεται η διεθνής συνεργασία. Συνεπώς, υπάρχει μια στροφή προς τον απομονωτισμό των κρατών και όχι προς ένα διεθνές σύστημα που θα βασίζεται στην αλληλεγγύη.

Επιπροσθέτως, για να είναι ένα διεθνές σύστημα σταθερό θα πρέπει να υπάρχει μια ηγεμονική δύναμη, η οποία θα προσφέρει δημόσια αγαθά, όπως είναι το  νομικό πλαίσιο  και το διεθνές νόμισμα. Όπως αναφέρει και ο Charles P. Kindleberger, «τα κράτη μπορούν να συνεργαστούν μεταξύ τους οικονομικά όταν μια ηγεμονική δύναμη κρατάει τα ηνία οικονομικά ή στρατιωτικά». Είναι αδιαμφισβήτητο, λοιπόν, ότι η παγκοσμιοποίηση λειτούργησε ως προϊόν διάβρωσης της αμερικανικής ηγεμονίας. Από τον φιλελευθερισμό, που κήρυτταν οι ΗΠΑ, το διεθνές σύστημα μετατοπίζεται προς τον προστατευτισμό.

Γενικά, παρατηρείται μια συστημική  μεταβολή του διεθνούς συστήματος που αφορά τον αριθμό των μεγάλων δυνάμεων, ο οποίος έχει αυξηθεί ανά τα χρόνια, και τις μετατοπίσεις ισχύος μεταξύ των διεθνών δυνάμεων. Ωστόσο, η κρίση που διανύουμε μας υπενθυμίζει ότι ακόμα κύριοι δρώντες της διεθνούς πολιτικής  είναι τα κράτη. Οι ρεαλιστές τονίζουν ότι η στενή  σχέση και συνεργασία μεταξύ των κρατών δημιουργεί τρωτά σημεία και αιτία διενέξεων. Γι’ αυτό, τα κράτη για να αποφύγουν τέτοιου είδους προκλήσεις και ρίσκα προσπαθούν να βάζουν όρια στις μεταξύ τους διαπραγματεύσεις.

Ο νέος ιός Covid-19 μάς παρουσιάζει τις δυνάμεις και τις αδυναμίες διαφορετικών καθεστώτων. Έχει βυθίσει το καπιταλιστικό σύστημα σε βαθιά κρίση. Οι κυβερνήσεις, τα λεγόμενα «αφεντικά», έχουν καταφέρει να εξαναγκάσουν την εργατική τάξη να πάρει στους ώμους της όλη αυτή την επείγουσα κατάσταση. Την ίδια στιγμή που απαγορεύουν τις μαζικές συγκεντρώσεις και συναθροίσεις, στέλνουν τους ανθρώπους στην δουλειά χωρίς επαρκή μέτρα ασφαλείας. «Αυτός ο ιός σηματοδοτεί την αρχή μιας ταραχώδους περιόδου στην παγκόσμια ιστορία, όπου η συνείδηση των μαζών θα ανέβει ξαφνικά,  την ίδια στιγμή που το τελείως σάπιο κράτος του καπιταλιστικού συστήματος και οι ηγέτες του θα κείτονται γυμνά», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο David Harvey σε άρθρο του στην ιστοσελίδα «Jacobin».

            Ενώ η παγκοσμιοποίηση έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα δημοκρατικό έλλειμμα, ως αποτέλεσμα της διεθνοποίησης του κράτους,  η λέξη «δημοκρατία» δεν λείπει από το λεξιλόγιο κανενός πολιτικού ηγέτη. Την ίδια στιγμή, τα κράτη αλλά και ιδιώτες πασχίζουν να προάγουν την διεθνή προστασία του περιβάλλοντος, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη  την αναπτυξιακή στρατηγική των πολυεθνικών εταιρειών, που παραβιάζουν τους περιβαλλοντικούς κανόνες.  Και ενώ, όλη η διεθνής κοινότητα αναφέρεται στους διεθνείς θεσμούς και στις αξίες, η ανισότητα εντός των κρατών και ανάμεσα τους αυξάνεται. Επομένως, σήμερα δεν έχουμε μόνο να αντιμετωπίσουμε μια υγειονομική και οικονομική κρίση, αλλά και μια κρίση αξιών και θεμελιωδών θεσμών. Γι’  αυτόν τον λόγο, είναι επιτακτική όσο ποτέ άλλοτε η συνεισφορά της Κοινωνίας των Πολιτών στις προκλήσεις και στα προβλήματα που δημιουργεί αυτή η πανδημία.

Συμπερασματικά,  η πανδημία έχει εμφανίσει όλες τις αδυναμίες του διεθνούς συστήματος, το οποίο πιστεύαμε ότι είχε φτάσει σε ένα καλό επίπεδο για την ανθρωπότητα. Πλέον, αμφισβητούνται βασικά θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες του ανθρώπου. Το «κράτος» θα συνεχίσει να υπάρχει όπως το ξέραμε; Η πανδημία μας μεταφέρει σε μια νέα περίοδο της ιστορίας, όπου όλα τίθενται υπό αμφισβήτηση.

Βιβλιογραφία

Deepak Nayyar, Trade and Globalisation, Oxford India Paperbacks, 2008.

John B. Judis, The Nationalist Revival: Trade, Immigration, and the Revolt against Globalisation, Columbia Global Reports, 2018.

David Harvey, Anti-capitalist Politics in the time of Covid-19, Jacobin, 20/03/2020

Διαθέσιμο σε : https://jacobinmag.com/.

Alan Freeman and Boris Kagarlitsky, The politics of Empire :Globalisation in crisis, Transnational Institute, 2004.

Stephen M. Walt, The Realist’s Guide to the Coronavirus Outbreak, Belfer Center for Science and International Affairs, 9/03/2020

Διαθέσιμο σε : https://www.belfercenter.org/.

Julia Schubert, Hegemonic Stability Theory : The rise and fall of the US-leadership in world economic relations, 2004.

Charles P. Kindleberger, Dominance and Leadership in the International Economy : Exploitation, Public Goods, and Free Rides,1981.

Αγγελική Κοτσοβού, Πώς ο Covid-19 «σκοτώνει» την παγκοσμιοποίηση, 18/05/2020

Διαθέσιμο σε : https://www.naftemporiki.gr/.

Inge Kaul, Pedro Conceicao, Katell Le Goulven, Ronald U. Mendoza, Providing Global Public Goods, 2003.