Γράφει ο Κωνσταντίνος Βαγιανός
Ο τομέας του κυβερνοχώρου είναι σύνθετος, καθώς δεν αποτελεί φυσικό πεδίο μάχης, με την κλασική έννοια του όρου. Δεν προήλθε απρόσκοπτα από κανένα προβλέψιμο πεδίο. Ωστόσο, στην παρούσα κατάσταση, συνδέεται άρρηκτα με το μέλλον της διεθνούς αλληλεπίδρασης, γεγονός που μπορεί να έχει θετική και αρνητική σημασία. Η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο είναι κάτι περισσότερο από απλή ασφάλεια πληροφοριών. Πρόκειται για την προστασία όλων των συστημάτων – φυσικών και άυλων – που βασίζονται σε ηλεκτρονικά δίκτυα για να λειτουργήσουν (Simran R. Maker, 2017). Εξ ορισμού, λοιπόν, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι όσο πιο συνδεδεμένα είναι τα κράτη, οι οργανισμοί, οι διεθνείς εταιρίες, τόσο πιο εύκολα υπάρχει πρόσβαση μεταξύ ατόμων και συνεπώς η απειλή δεν μετριέται σε χιλιόμετρα απόστασης, αλλά από λεπτά απαιτούμενα για παραβίαση. Βασικές, λοιπόν, αλλά ταυτόχρονα κλασσικές έννοιες που εισάγονται στον κυβερνοχώρο και τα κράτη πλέον οφείλουν να συμπεριλαμβάνουν στην εξίσωση, είναι η επίθεση και η άμυνα. Ένα έθνος δεν πρέπει μόνο να είναι σε θέση να προστατεύει τα δικά του δίκτυα στον κυβερνοχώρο, αλλά πρέπει επίσης να είναι ικανό να διεξάγει τις δικές του “επιθέσεις”, με πρόσημο το συμφέρον του έθνους.
Αρχικά, το πεδίο είναι μείζονος σημασίας για την σημερινή εποχή, λόγω των αυξανόμενων δυνατοτήτων στον κυβερνοχώρο παγκοσμίως. Τα έθνη που είναι ανίκανα ή απρόθυμα να αμφισβητήσουν τις ΗΠΑ στα θέρετρα του πολέμου, επιδεικνύουν σημαντική προσοχή στον κυβερνοχώρο. Οι χώρες αξιοποιούν όλο και περισσότερο τον κυβερνοχώρο ως βραχυπρόθεσμο μέσο διεξαγωγής παραβιάσεων συστημάτων και κέντρων πληροφοριών. Τα πλεονεκτήματα αφθονούν για ακανόνιστη και ασύμμετρη σύγκρουση. Η δραστηριότητα στον κυβερνοχώρο προκαλεί επίσης χαμηλότερο κίνδυνο απόδοσης ή αντιποίνων από τους παραδοσιακούς τομείς. Ορισμένα κράτη, όπως οι ΗΠΑ, διστάζουν να αποδώσουν δημόσια επιθέσεις καθώς το πολιτικό κόστος είναι μεγάλο για ένα γεγονός που είναι εύκολα διαψεύσιμο από το κατηγορούμενο κράτος. Η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, μάλιστα, ενσωματώνεται στην πρωταρχική ατζέντα εξωτερικής πολιτικής της κάθε χώρας. Η σχέση μεταξύ της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και της ασφάλειας στον κυβερνοχώρο δεν είναι μόνο αμφίδρομη αλλά και αλληλεξαρτώμενη. Μια αλλαγή στη στάση της εξωτερικής πολιτικής της Αμερικής μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις σε όλο τον κόσμο, σε πολλές περιοχές, σε πολλά επίπεδα, σε πολλές διαστάσεις.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, συγκεκριμένα, το θέμα της άμυνας στον κυβερνοχώρο έχει κάποια συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Αρχικά, η όλη λογική των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να προστατέψουν τις φυσικές –πολύ κρίσιμες- τοποθεσίες και φυσικά τις εγκαταστάσεις τους παγκοσμίως. Αντίθετα, αξίζει να σημειωθεί ότι οι Ρώσοι έχουν εστιάσει στον τομέα της πληροφορίας και πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο επίθεσης και μόχλευσης του αντιπάλου. Γεγονός που ενισχύει την παραπάνω θέση αποτελεί το θέμα της παραβίασης των αμερικανικών εκλογών από τους Ρώσους που ανοίγει επίσης κανάλια συζητήσεων για το αν εφαρμόστηκε κάτι παρόμοιο και στις εκλογές στην γείτονα των Ρώσων χώρα, την Ουκρανία. Οι Κινέζοι, επίσης, ως βασικός στρατηγικός αντίπαλός των ΗΠΑ, έχουν ενδυναμωθεί στον σχετικό τομέα. Οι ΗΠΑ, στον τομέα της πληροφορίας και της χρήσης του ως μέσο διεξαγωγής ασύμμετρου πολέμου, διαθέτουν πολυάριθμες δυνατότητες ανάπτυξης και εξόπλισης του σώματος ασφαλείας τους. Με την τελευταία αμερικανική κυβέρνηση εν ενεργεία, ο Πρόεδρος Τράμπ εστίασε, ανάμεσα στις επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη του τομέα του κυβερνοχώρου, και στην προάσπιση της δημοκρατίας σε ορισμένους βασικούς τομείς, βάσει της αναγγελθείσας εθνικής στρατηγικής για τον κυβερνοχώρο, τον Σεπτέμβριο του 2018: πρώτον, στην εσωτερική άμυνα από οποιαδήποτε επίθεση, δηλαδή στην προστασία από επικείμενη απειλή. Δεύτερον, στην εδραίωση της ευημερίας, μέσω εφαρμογής κανόνων και ορίων δράσης στον κυβερνοχώρο, γεγονός που μπορεί να γίνει μέσω την επάνδρωσης του τομέα από ειδήμονες και την περαιτέρω ενίσχυση των εγκαταστάσεων και της τεχνολογίας. Τις πρώτες, βέβαια, αποφάσεις για τον κυβερνοχώρο και μέτρα καλύτερης προσέγγισης έθεσε ο Πρόεδρος Ομπάμα. Μεταξύ άλλων, μέρος τους είναι η ίδρυση του Cyber Threat Intelligence Integration Center το οποίο συντονίζει τη στρατηγική ασφάλειας στον κυβερνοχώρο των πληροφοριών και η υπογραφή του εθνικού νόμου για την προστασία της κυβερνοασφάλειας του 2014, ο οποίος προωθεί την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα.
Τέλος, οι ΗΠΑ βρίσκονται σε ένα σημείο που η εξωτερική πολιτική τους ενσωματώνει και σε δεύτερο χρόνο, επηρεάζει και καθορίζει τα γεγονότα στον κυβερνοχώρο. Η σχέση μεταξύ τους είναι αμφίδρομη. Συνεπώς, όπως στην “παραδοσιακή” εξωτερική πολιτική έτσι και στον κυβερνοχώρο, υπάρχουν σημεία αιχμής, επικίνδυνα σημεία, από τα οποία πρέπει να υπάρξει προφύλαξη. Μιλώντας πιο ρεαλιστικά, η Ρωσία, με τις νέες τάσεις για ανάπτυξη του χώρου της πληροφορίας αποτελεί κύριο θέρετρο κυβερνοεπιθέσεων, όπως επίσης και το Ιράν, η Κίνα και η Βόρεια Κορέα. Για την καταπολέμηση των αντιπάλων αυτών, οι παραδοσιακοί σύμμαχοι αποτελούν τους πρώτους διεθνείς παίκτες. Μόνο σε συνεργασία με διεθνείς εταίρους, μπορούν να δημιουργηθούν και να υλοποιηθούν αποφάσεις και να εφαρμοστούν μέτρα προάσπισης των εθνών κρατών.
Βιβλιογραφία:
Carper, T. (2014, December 18). S.2519 – 113th Congress (2013-2014): National Cybersecurity Protection Act of 2014. Retrieved January 13, 2021, from https://www.congress.gov/bill/113th-congress/senate-bill/2519
ODNI Home. Retrieved January 13, 2021, from https://www.dni.gov/index.php/cyber-threat-framework
United States Government Accountability Office. (2020, September 22). Cybersecurity: Clarity of Leadership Urgently Needed to Fully Implement the National Strategy. Retrieved January 13, 2021, from https://www.gao.gov/products/GAO-20-629
Tirenin, W., & Faatz, D. A concept for strategic cyber defense [Abstract]. MILCOM 1999. IEEE Military Communications.
Iasiello, E. Cyber Attack: A Dull Tool to Sharpen Foreign Policy. iSight Partners. Retrieved January 13, 2021, from https://works.bepress.com/emilio_iasiello/9/download/
Brandon Valeriano, Assessing President Trump’s Legacy of Cyber Confusion, Digital and Cyberspace Policy Program and Net Politics, council of foreign relations. December 21, 2020. Retrieved January 13, 2021, from https://www.cfr.org/blog/assessing-president-trumps-legacy-cyber-confusion
Paul Rosenzweig, Steven P. Bucci, PhD, and David Inserra, Next Steps for U.S. Cybersecurity in the Trump Administration: Active Cyber Defense, the heritage foundation, No., Μάϊο 5, 2017, Retrieved January 13, 2021 http://report.heritage.org/bg3188
Simran R. Maker, New Frontier in Defense: Cyberspace and U.S. Foreign Policy – Report, A National Committee on American Foreign Policy Report, May 2017. Retrieved January 13, 2021 New Frontier in Defense: Cyberspace and U.S. Foreign Policy – Report – NCAFP | National Committee on American Foreign Policy
NATIONAL CYBER STRATEGY – The White House. September 2018. Retrieved January 13, 2021, from https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2018/09/National-Cyber-Strategy.pdf
Ηλεκτρονικές Ιστοσελίδες:
Cyber Threat Intelligence Integration Center, η επίσημη σελίδα του κέντρου: https://www.dni.gov/index.php/ctiic-home
Η υπογραφή του εθνικού νόμου για την προστασία της κυβερνοασφάλειας του 2014. Διαθέσιμο στο επίσημο site του κογκρέσου: https://www.congress.gov/bill/113th-congress/senate-bill/2519