Loading...
Latest news
Διεθνής και Ευρωπαϊκή Οικονομία

Ο ρόλος κλειδί της δημοσιονομικής πολιτικής στην τόνωση των επενδύσεων

Γράφει ο Παντελεήμων Καραμάλης
 
Η αύξηση του ΑΕΠ πάντοτε αποτελούσε κύρια προτεραιότητα των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων οικονομιών. Στον απόηχο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, οι προοπτικές ανάπτυξης σε πολλές χώρες που εκτέθηκαν σε μεγάλο βαθμό στην κρίση έχουν μειωθεί δραστικά. Για το λόγο αυτό η αποκατάσταση της ανάπτυξης είναι πιο επιτακτική από ποτέ, με τις επενδύσεις να αποτελούν έναν από τους κυριότερους παράγοντες σε αυτή τη προσπάθεια. Πολύ σημαντικό ρόλο στην προσέλκυση είτε άμεσων ξένων επενδύσεων, είτε εγχώριων, διαδραματίζει η δημοσιονομική πολιτική που ακολουθούν οι κυβερνήσεις των χωρών. Η άσκηση επομένως, μιας σωστής δημοσιονομικής πολιτικής μπορεί να τονώσει τις επενδύσεις και αυτές με την σειρά τους να δώσουν ώθηση στην αύξηση του ΑΕΠ.
 
Οι αποφάσεις που λαμβάνονται από τις κυβερνήσεις μπορούν να έχουν ένα τεράστιο αντίκτυπο ακόμα και στις μεγαλύτερες και πιο ανεπτυγμένες χώρες για δύο κύριους λόγους. Πρώτον, οι δημόσιοι φορείς των περισσότερων ανεπτυγμένων χωρών συνήθως απασχολούν ένα αρκετά μεγάλο μέρος του πληθυσμού και επιπλέον είναι υπεύθυνοι ως προς ένα πολύ μεγάλο κομμάτι των δαπανών σε μία οικονομία. Δεύτερον, οι κυβερνήσεις είναι οι μεγαλύτεροι αιτούντες δανεισμού στις παγκόσμιες αγορές χρέους.
 
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά την εφαρμοζόμενη δημοσιονομική πολιτική από την πλευρά των κυβερνήσεων, η φορολόγηση των κεφαλαιακών κερδών επηρεάζει την ιδιωτική αποταμίευση και τις επενδυτικές αποφάσεις. Αυξάνοντας το κόστος κεφαλαίου, οι εταιρικοί φόροι έχουν έναν αρνητικό αντίκτυπο τόσο στις εγχώριες, όσο και τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Σε ατομικό επίπεδο, η φορολόγηση των κεφαλαιακών κερδών μπορεί να αποθαρρύνει την αποταμίευση. Η υιοθέτηση ουδέτερων δημοσιονομικών πολιτικών ως προς το εισόδημα με τη βοήθεια του ενδογενούς μοντέλου ανάπτυξης υποδεικνύει ότι μία μείωση των φόρων στο κεφάλαιο κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες, αυξάνοντας παράλληλα τον φόρο κατανάλωσης προκειμένου να διατηρηθούν τα δημοσιονομικά έσοδα σταθερά, προσθέτει περίπου 0.2 ποσοστιαίες μονάδες μακροχρόνιας οικονομικής ανάπτυξης. Η Μαλαισία εξορθολόγησε και μείωσε τον εταιρικό φόρο σε επίπεδα ανάλογα των υπόλοιπων Νοτιο-Ανατολικών χωρών της Ασίας, γεγονός που συνέβαλε στην εκτόξευση των επενδύσεων. Ανάλογες πρακτικές έχουν παρατηρηθεί στην Ιρλανδία, την Γερμανία και την Ολλανδία.
 
Επιπλέον, η μετατροπή των φόρων επί των κερδών των επιχειρήσεων σε φόρο επί των ¨πλεοναζόντων αποδόσεων¨ θα μπορούσε να συντελέσει σε μία σημαντική αύξηση των μερισμάτων.  Παρά το γεγονός ότι ο στρεβλωτικός χαρακτήρας των εταιρικών φόρων είναι ευρέως γνωστός, οι εταιρικοί φόροι αποτελούν μία πολύ σημαντική πηγή εσόδων σε πολλές οικονομίες. Ο περιορισμός του φόρου στις ¨πλεονάζουσες αποδόσεις¨ ή τα ενοίκια θα μείωνε τις στρεβλώσεις στον τομέα των επενδύσεων, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την μακροχρόνια ανάπτυξη με ταυτόχρονη μάλιστα δημιουργία εσόδων. 
 
Τα φορολογικά κίνητρα από την μεριά τους μπορούν να διαβρώσουν σε πολύ σημαντικό βαθμό την εισοδηματική βάση χωρίς να καταφέρουν να αντισταθμίσουν τα οφέλη από τις αυξημένες επενδύσεις, εκτός και αν είναι κατάλληλα σχεδιασμένα και περιορισμένα. Τα φορολογικά κίνητρα μπορούν να εμφανιστούν με πολλές μορφές όπως οι προσωρινές μειώσεις φόρων, η προνομιακή φορολογική αντιμετώπιση σε ειδικές γεωγραφικές περιοχές ή οι στοχευμένες απαλλαγές για συγκεκριμένου τύπου επενδύσεις. Για παράδειγμα, καλά στοχευμένα κίνητρα που μειώνουν το κόστος κεφαλαίου, όπως είναι η έκπτωση φόρου επενδύσεων (ΙTC), έχουν χρησιμοποιηθεί με αρκετή επιτυχία σε ανεπτυγμένες οικονομίες. Στον αντίποδα, μειώσεις φόρων βασισμένες  στα κέρδη είναι λιγότερο αποτελεσματικές, διαβρώνουν την φορολογική βάση επ’ αόριστο και ενδέχεται να έχουν πολύ υψηλό κόστος. 
 
Επιπροσθέτως, η ύπαρξη περισσότερο ευνοϊκών φορολογικών κινήτρων σε μία χώρα μπορεί να αποσπάσει άμεσες ξένες επενδυτικές ροές από άλλες χώρες, μειώνοντας καθαυτό τον τρόπο τις αναπτυξιακές προοπτικές τους και διαβρώνοντας την φορολογικής τους βάση. Προκειμένου λοιπόν να αποφευχθεί τυχόν ανεπιθύμητος φορολογικός ανταγωνισμός μεταξύ διαφορετικών χωρών απαιτείται μία διεθνής συνεργασία και συνεννόηση.
 
Τέλος, οι δημόσιες επενδύσεις, κυρίως στις υποδομές, μπορούν να αυξήσουν τις παραγωγικές δυνατότητες και τις προοπτικές ανάπτυξης μιας οικονομίας.  Όπως είναι ευρέως διατυπωμένο στην βιβλιογραφία της ενδογενούς ανάπτυξης, τα δημόσια κεφάλαια αποδίδουν τόσο άμεσες, όσο και έμμεσες αυξήσεις μερισμάτων μέσω της αύξησης της διάρκειας ζωής του ιδιωτικού κεφαλαίου. Σε περίπτωση ύπαρξης μάλιστα χαλαρών και προσαρμοστικών νομισματικών πολιτικών, οι μεγαλύτερης κλίμακας επενδύσεις στις υποδομές θα μπορούσαν να αυξήσουν την παραγωγή έως 3% στις ανεπτυγμένες οικονομίες. 
Βιβλιογραφία
1)Alfred Greiner (2012). Public debt in a basic endogenous growth model. Economic Modelling, Volume 29, Issue 4, pp. 1344-1348.
2)Konstantinou, P., and A. Tagkalakis (2010). Boosting confidence: is there a role for fiscal policy?. Working paper – Bank of Greece.
3)Moraga, Jesus Fernandez-Huertas, and Jean-Pierre Vidal (2008). Fiscal sustainability and public debt in an endogenous growth model. Journal of Pension Economics & Finance, pp. 277-302.
4)Yülek Murat, Koray Göksal, and Mete Han Yağmur (2018). Long-Term Effects of Fiscal Policy: Public Infrastructure Investment and Sustained Growth. Industrial Policy and Sustainable Growth, pp. 519-531.