Γράφει ο Φώτης Μπίτας
Με τον όρο «Πόλεμος της Νότιας Οσετίας» γνωστοποιείται η στρατιωτική διένεξη μεταξύ Ρωσίας και Γεωργίας , διάρκειας πέντε ημερών , που έλαβε χώρα στην περιοχή της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας από τις 7 Αυγούστου 2008 μέχρι τις 12 του ίδιου μήνα. Αυτές οι περιοχές βρίσκονταν μέχρι τότε σε καθεστώς τριμερούς επιτήρησης , καθώς είχε προηγηθεί η συμφωνία του Σότσι ( 1991 – 1992 ) για την εγκατάσταση στρατευμάτων τόσο γεωργιανών , όσο και ρωσικών αλλά και αυτονομιστών. Ο Γεωργιανός πρόεδρος Μιχαήλ Σαακασβίλι ήταν αυτός που έσπασε πρώτος την συμφωνία με την εντολή για έναρξη μιας πλήρους κλίμακας στρατιωτικής επιχείρησης τη νύχτα της 7ης Αυγούστου.
Η πρωτεύουσα Τσχινβάλι δέχτηκε σφοδρή επίθεση μέχρι το επόμενο πρωί με πυραυλικές επιθέσεις , οι οποίες δεν έκαναν διακρίσεις μεταξύ αμάχων και στρατιωτών . Την επόμενη μέρα, ο Γεωργιανός Στρατός , με τη συνοδεία αρμάτων και ομάδων των Ειδικών Δυνάμεων εισήλθε στο Τσχινβάλι, ενώ παράλληλα συνεχίζονταν οι επιθέσεις προς τις Ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις, την ώρα που οι αντίστοιχες γεωργιανές είχαν εγκαταλείψει τα πόστα τους. Το γεγονός ότι ήταν η Γεωργία αυτή που ξεκίνησε την ένοπλη σύγκρουση επιβεβαιώθηκε και μεταγενέστερα από την έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εκδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2009.
Ακολούθως, η Ρωσία θέλοντας να προασπίσει τα συμφέροντά της, καθώς και την ασφάλεια των Ρώσων στην περιοχή, ξεκίνησε με τη σειρά της μια ειρηνευτική αποστολή, πλήρως εναρμονισμένη με τη Ρωσική πλευρά, με τις οδηγίες του Ο.Η.Ε. όσον αφορά τη χρήση της νόμιμης άμυνας. Εντός ολίγων ωρών τα ρωσικά στρατεύματα είχαν καταφέρει να απομακρύνουν τους Γεωργιανούς από την Νότια Οσετία και έφτασαν να διενεργούν επιθέσεις στα προάστια της Τιφλίδας. Το κόστος σε ανθρώπινες απώλειες σύμφωνα με επίσημες πηγές της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανήλθε σε 800 ζωές. Θα αποτελούσε, βέβαια, παράλειψη η αποσιώπηση του γεγονότος ότι εντοπίστηκαν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τόσο από τις ρωσικές και γεωργιανές δυνάμεις, όσο και από τους αυτόνομους αντάρτες.
Η κατάσταση άρχισε να εξομαλύνεται μετά τις 12Αυγούστου, όταν η Ρωσία διέταξε την παύση της επέλασης των στρατευμάτων της στα εδάφη της Γεωργίας, αφότου είχε προηγηθεί η συμφωνία έξι σημείων για ειρήνη, που ανακοινώθηκε από κοινού από τον Γάλλο Πρόεδρο Νικολά Σαρκοζί και τον Ρώσο ομόλογό του Ντίμτρι Μεντβέντεφ. Τρεις ημέρες αργότερα μάλιστα, ο Σαακασβίλι υπέγραψε με την ρωσική πλευρά συμφωνία κατάπαυσης πυρός, η οποία επικυρώθηκε από τον Σαρκοζί. Η σταδιακή αποχώρηση των ρωσικών στρατευμάτων ξεκίνησε στις 22 Αυγούστου στο πλαίσιο της προαναφερθείσας συμφωνίας κατάπαυσης πυρός. Ωστόσο, η Ρωσία διατήρησε δυνάμεις σε σημεία υψηλής στρατηγικής σημασίας, τόσο στην Αμπχαζία , όσο και στην Νότια Οσετία .
Στις 26 Αυγούστου η Ρωσία αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας, σεβόμενη τις διατάξεις των Ηνωμένων Εθνών. Ουσιαστικά αυτό που υποστήριξε η ρωσική πλευρά με τη συγκεκριμένη κίνηση ήταν, ότι οι πρόσφατες επιθέσεις στις περιοχές καταδείκνυαν την ανάγκη ανεξαρτητοποίησης τους με στόχο τη διασφάλιση της εξωτερικής τους ασφάλειας. Παράλληλα, η Ρωσία επωμίστηκε το καθήκον να μετατρέψει τα νεοσύστατα κράτη σε εκσυγχρονισμένα πολιτειακά καθεστώτα υπογράφοντας μαζί τους συνθήκες φιλίας και συνεργασίας .
Στις 8 Σεπτεμβρίου 2008, οι Πρόεδροι Γαλλίας και Ρωσίας ενέκριναν το σχέδιο της 12ης Αυγούστου με τις έξι αρχές για την επίλυση των συγκρούσεων και με βάση το σχέδιο αυτό, η 15η Οκτωβρίου σηματοδότησε μια νέα περίοδο ασφάλειας και σταθερότητας στο Νότιο Καύκασο, όπου επισφραγίστηκε με τις Διεθνείς Συζητήσεις της Γενεύης. Συμφωνήθηκε, λοιπόν, ότι οι απεσταλμένοι της Αμπχαζίας, της Γεωργίας, της Νότιας Οσετίας, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του ΟΑΣΕ, του ΟΗΕ, της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών θα είχαν ίση εκπροσώπηση εντός των συζητήσεων, ενώ το ρόλο της προεδρίας ανέλαβαν από κοινού η Ε.Ε. , ο Ο.Α.Σ.Ε. και τα Ηνωμένα Έθνη .
Το συμπέρασμα που προκύπτει από αυτή τη διαμάχη είναι το πώς οι εσφαλμένοι υπολογισμοί και η αφελής στάση ενός ηγέτη, όπως αυτή του Σαακασβίλι, ο οποίος πίστεψε ότι θα μπορούσε να κινήσει τα στρατεύματά του δίχως να προκληθεί καμία αντίδραση από την ρωσική πλευρά, μπορούν να οδηγήσουν σε μια ανθρώπινη τραγωδία σαν αυτή που συνέβη σχεδόν 12 χρόνια πριν. Ιδιαίτερα σε περιοχές όπου κατοικούν πολλές και διαφορετικές εθνικότητες, η χρήση βίας θα πρέπει να προκρίνεται ως η τελευταία λύση για την επίλυση των προβλημάτων που ανακύπτουν. Τέλος, κρίνεται αναγκαίο το εκάστοτε κράτος να είναι σε θέση να υποστηρίζει την ασφάλειά του μόνο του σε μεγάλο βαθμό και να μην βασίζεται σε τρίτα κράτη ( λ.χ. Η.Π.Α. ) για την πραγμάτωση των επεκτατικών του πολιτικών .
Βιβλιογραφία:
The Ministry of Foreign Affairs of the Russian Federation , Comment by the Information and Press Department on the 10th anniversary of the August 2008 events in the Caucasus , 07-08-2018
https://www.mid.ru/ru/foreign_policy/news/-/asset_publisher/cKNonkJE02Bw/content/id/3315007?p_p_id=101_INSTANCE_cKNonkJE02Bw&_101_INSTANCE_cKNonkJE02Bw_languageId=en_GB
Ekaterina Blinova, Five-Day War: Analyst on US Role in Georgia’s 2008 Invasion of South Ossetia, Sputnik News, 08.08.2018
https://sputniknews.com/analysis/201808081067050906-georgia-us-south-ossetia/
Reuters , FACTBOX: Facts about the 2008 war in Georgia , AUGUST 4, 2009
https://www.reuters.com/article/us-georgia-war-conflict-sb/factbox-facts-about-the-2008-war-in-georgia-idUSTRE5732TH20090804
Chris Harris, Europe’s forgotten war: The Georgia-Russia conflict explained a decade on, Euronews, 07/08/2018
https://www.euronews.com/2018/08/07/europe-s-forgotten-war-the-georgia-russia-conflict-explained-a-decade-on
CNN Editorial Research, 2008 Georgia Russia Conflict Fast Facts, CNN.com, March 31, 2020
https://edition.cnn.com/2014/03/13/world/europe/2008-georgia-russia-conflict/index.html
Independent International Fact-Finding Mission on the Conflict in Georgia, E.U. , September 2009 https://www.echr.coe.int/Documents/HUDOC_38263_08_Annexes_ENG.pdf